FONEM

Suatu unit bahasa yang

diwujudkan bagi
kemudahan huraian sistem
bunyi sesuatu bahasa.
(Nik Safiah Karim,2004,p 127)
 FONEM PENGGALAN
• Bunyi-bunyi bahasa dihasilkan secara rentetan
yang berterusan,namun bagi tujuan analisis,
bunyi yang didengar itu dipenggalkan, dan
diberi lambang dan digolongkan kepada
fonem-fonem atas dasar ciri-ciri fonetiknya.
• Dua bunyi dikatakan tergolong kepada dua
fonem jikalau berkontras dari segi makna
dalam persekitaran yang sama.
– Cth. [parang] dgn [barang]
• Sejak manusia mengenali sistem ejaan, maka
dari itulah manusia sudah mengenali halikat
fonem.
• Setiap huruf itu melambangkan bunyi.
• Walaupun ada bunyi yang berbeza tetapi
masih diberi satu lambang bagi yang tidak
mendatangkan sebarang perbezaan.
– Cth. /e/ emak
ekor
• Setiap fonem itu mempunyai anggota-anggota
yang terdiri dari fon-fon yang mempunyai ciri-ciri
fonetik yang sama.
• Sekiranya fon-fon tersebut tidak membezaka
makna maka dikenali sebagai alofon.
• Contoh;
– [p] dalam perkataan paya, sapa dan atap
– Dalam perkataan paya dan sapa diujarkan dengan
sempurna tetapi dalam perkataan atap [p] tidak
disempurnakan [atap>]
– Oleh itu, [p] mempunyai dia alofon iaitu
[p] dan [p>]
• Terdapat juga penyebaran alofon dari satu fonem
itu saling melengkapi.
• Contoh;
– [p] tersebar dalam lingkungan awal dan tengah
perkataan.
– [p>] tersebar dalam lingkungan akhir perkataan
• Walaupun begitu tidak terdapat perbezaan bunyi
yang besar kepada [p] dan [p>] tersebut sehingga
menjadi bunyi yang berlainan.
• Kejadian ini merupakan perubahan bunyi
menurut lingkungan sahaja yang dipengaruhi
oleh bunyi sebelum atau selepasanya.
• Jika [p] digunakan maka [p>] tidak digunakan.
 Kaedah Analisis Fonem dengan Pasangan
Terkecil yang Berkontras
• Dijalankan dengan mencari pasangan terkecil
(pasangan minimal) perkataan yang mempunyai
bentuk fonetik yang sama yang dapat
mengontraskan bunyi.
• Perkataan tersebut mestilah terdiri daripada
kata dasar dan tidak menerima sebarang
imbuhan (kata akar).
• Kontras bermaksaud dua bunyi tersebut
membezakan erti dua perkataan itu.
• Jika berkontras atau membezakan erti maka
ternayatklah dua bunyi itu terdiri dari dua
fonem yang berlainan.
– Cth;
– [pagi] [bagi] [lagi]
• Kontras itu terjadi disebsbkan ciri fonetik yang
berlainan.
• Ciri yang dapat membezakan fonem dalam
bahasa Melayu dapat di bahagikan kepada
tiga;
1) Keadaan pita suara
2) Daerah sebutan
3) Cara sebutan.