NAUČNE INFORMACIJE

 Naučne informacije su informacije do kojih su došli

naučnici tokom svog istraživačkog rada. One mogu biti od
koristi kako samim naučnicima, tako i studentima i široj
društvenoj zajednici. Stoga je dostupnost naučnih
informacija veoma važan faktor za uspešan razvoj svakog
društva.
 Nauka se upotrebom određenih naučnih metoda bavi
prikupljanjem, proučavanjem, obradom i sistematizacijom
proverljivih saznanja a u cilju rešavanja životnih problema
zajednice u kojoj se naučna delatnost obavlja.
 Cilj je dobijanje suštinski nove informacije.
Naučne informacije
 U procesu proučavanja i istraživanja pojava u
oblasti društvenih nauka dolazi se do velikog
broja podataka, koji treba da se sistematizuju,
obrađuju i analiziraju. Na taj način, prikupljeni
podaci se pretvaraju u naučno relevantne
informacije koje odražavaju pojedinačne
zakonitosti objektivne stvarnosti. One
predstavljaju proizvode naučno istraživačkog
rada i novi kvalitet u naučnom stvaralaštvu
pojedinaca i grupa. Smatra se da naučno
relevantnu informaciju čini bilo koji skup
podataka koji su prošli rigoroznu proveru
naučnog metoda.
Naučne informacije
 Naučne informacije su osnovni sadržaj
akademske komunikacije koje su usmerene ka
određenoj naučnoj svrsi, objašnjavanju pojava i
procesa. Međutim, ma koliko informacije bile
valjane i pouzdane, atribut naučnosti dobijaju
tek kad postanu javne, tj. dostupne članovima
akademske zajednice, kada za njih one
predstavljaju novost.
 U ukupnoj naučnoj produkciji egzistira preko
99,00% javnih informacija, koje su postale
svojina celog čovečanstva. Zato je obaveza
naučnih stvaralaca da naučnu i stručnu javnost
redovno upoznaju sa svojim ostvarenjima.
Naučne informacije
 Naučne informacije čine uopšteno iskustvo i
organizovano znanje, nastalo izvođenjem zaključaka u
istraživačkim procesima i sadržano u naučnoj produkciji
pojedinaca ili grupa. To može biti korektan i koncizan
opis pojava, procesa i sistema ili karakteristika modela
koji ih objašnjavaju, važnih za nauku. Svako naučno delo
trebalo bi da sadrži optimalnu količinu informacija,
neophodnu za donošenje sudova i formiranje stavova i
za naknadno proveravanje ili utvrđivanje da li su oni
istiniti ili neistiniti. Naučno saznanje karakteriše:
empirizam i racionalnost, podložnost promenama i
kompleksnost, metodološka utemeljenost i mogućnost
testiranja, opšti značaj i mogućnost vrednovanja
(Bordens i Abbot 1991: 3-4).
 Naučne informacije
 Naučne informacije nastaju kao rezultati istraživačke
delatnosti naučnih radnika, istraživačkih timova i naučnih
institucija i u daljim istraživačkim procesima egzistiraju kao
fundamentalna znanja.
 „Znanstvene se informacije pišu zato da ih se čita i razumije,
jer je to način komuniciranja među znanstvenicima, način
razmjenjivanja informacija među njima" (Silobrčić 2003: 39).
 Da bi informacije postale naučne, treba da ispunjavaju
određene uslove: da se do njih došlo uz punu objektivnost
istraživača, da su pouzdane, precizne i sistematski
prikupljene. Za Iv-Fransoa Le Koadika (2005) informacije su
zapisana (registrovana) saznanja u pisanoj (štampanoj ili
digitalnoj), usmenoj ili audio-vizuelnoj formi na nekom
mediju.
Naučne informacije
 U naučnoj produkciji, broj naučnih informacija raste
eksponencijalno, što dovodi do kumulacije znanja. Prikupljanje
informacija je ključni deo procesa naučnog stvaranja. Međutim,
najveća poteškoća u procesu naučnog stvaranja i korišćenja
znanja jeste pretraživanje i pronalaženje postojeće literature iz
odgovarajuće oblasti u formi objavljenih tekstova.
 Taj proces prati disproporcija između, s jedne strane, stalno
rastuće kodne informacija i implozije vremena, neophodnog za
njihovo pronalaženje i, s druge strane. nedovoljne kompetencije
i sposobnosti pojedinaca u pronalaženju odgovarajuće
literature, posebno u pristupu digitalnim informacijama.
 U nemogućnosti da uspešno prate porast novih informacija,
znanje pojedinaca ne dostiže potreban nivo. U naučnoj
komunikaciji u pojedinim slučajevima informacije mogu biti
nepotrebne, nerazumljive, preopširne, dosadne i ukalupljene.
Naučne informacije
 Povećanje količine naučnog saznanja, s jedne strane,
uslovilo je potrebu nastanka novih naučnih disciplina i
podelu svake nauke na uže specijalizovane oblasti, s
druge, omogućilo je stvaraocima da problemima
proučavanja i istraživanja pristupaju s različitih naučnih
aspekta.
 Takva tendencija omogućila je korisnicima naučne misli
da lakše prate naučna dostignuća i nova saznanja. U tom
smislu, nauka briše granice ne samo između naučnih
disciplina, već i država, pa sve veći broj autora svoje
radove objavljuje u drugim zemljama. Gete kaže: „Nema
patriotske umetnosti niti patriotske nauke".
Naučne informacije
 Prva faza stvaralačkog procesa u pisanju naučnog dela
je priprema za intelektualni rad, koja ima svoje
specifičnosti. S’ tim u vezi, Muhamed Filipović naglašava:
„intelektualni rad danas se odvija na način koji ga čini
industrijskim, tj. skupnim i povezanim, a ne individualnim,
kao i da je rad svakog pojedinca usko povezan s radom
svih drugih naučnika koji rade u istoj nauci u svijetu, a da
je veza među njima danas daleko jednostavnija i moguća
na temelju razvoja modernih komunikacijskih sistema"
(Filipović 2004: 136).
 Prva faza istraživačkog procesa u stvaranju naučnog
dela - priprema za intelektualni rad obuhvata, pre svega,
pretraživanje i evidentiranje potrebne literature, u kojoj se
mogu pronaći odgovarajuće naučne informacije.
Naučne informacije
 Sam proces pristupa znanju, posebno pristupa
digitalnim informacijama (pronalaženje,
evidentiranje, obrada, analiza, čuvanje, zaštita i
korišćenje činjeničnog materijala, tj. naučnih
informacija), smatra se dimenzijom istraživačke
umešnosti, tj. istraživačko-komunikacione
kompetencije.
Naučne informacije
 Ovu kompetenciju obeležava više
karakteristika.
 To su:
 motivacija istraživača (kakva im je naučna
radoznalost, koliko su zaokupljeni naučnim
interesima, da li poseduju istraživačku orijentaciju,
koliko su spremni da svoje potrebe za naučnim
izvorima izraze kroz konkretne oblike razmene
informacija i primenu informacionih tehnologija i
koliko su zadovoljni kao njihovi korisnici u
istraživanjima, kakva im je lična motivacija u vezi s
naučnom i stručnom karijerom);
Naučne informacije
 sposobnosti istraživača (specifične
sposobnosti u pogledu upotrebe
informacionih tehnologija, izrada anotacija,
pronalaženje informacija, preuzimanje
podataka sa Interneta, prezentacija
podataka, prenos i razmena informacija o
istraživanjima koja su u toku, skladištenje
informacija);
Naučne informacije
 kompetentnost istraživača (šta znaju o
bibliotečkim katalozima, Internet
lokacijama - bazama podataka, kakva im je
veština i navike istraživanja na Internetu -
pronalaženju sajtova koji vrede, o kojim
naučnim delima su informisani i kakvo im
je istraživačko iskustvo u tom pogledu).
NOSIOCI NAUČNIH INFORMACIJA
Nosioci naučnih informacija
 Budući da naučne informacije egzistiraju u objavljenim
naučnim delima i predstavljaju zajedničku svojinu
akademske zajednice - deo međunarodnog fonda
znanja, to je istraživanje svakog naučnog problema
vezano za njihovo pronalaženje. U procesu naučnog
stvaralaštva, do informacija se dolazi preko mnogobrojnih
i raznovrsnih izvora, a u određenim slučajevima i
neposrednim kontaktima sa njihovim stvaraocima. Zbog
toga prikupljanje, obrada i sređivanje informacija,
značajnih za određeni problem proučavanja i istraživanja,
započinje pronalaženjem naučnih izvora (saznavanjem
da li postoje, gde se nalaze i koje informacije sadrže) i
njihovim sistematskim korišćenjem.
Nosioci naučnih informacija

 Nosioci informacija su dokumenti. Prema Ilejn

Svenonijus (2007), dokumenti su najmanji,
osnovi entiteti bibliografskog univerzuma.
Informacije mogu biti zabeležene na različitim
medijima (fizičkim oblicima): hartija (štampani
materijali - knjige, crteži, napisi. rukopisi,
fotografije, ilustracije, mape), filmske trake,
video i nosači zvuka, mikrofilmovi, kartice,
magnetne trake, mikrofiše, kompakt diskovi,
optički diskovi i sl.
 Nosioci naučnih informacija
Na nekim nosiocima informacije su dostupne čulima, a na
nekim je potreban posredni mehanizam. Nosioci naučnih
informacija se mogu svrstati u
1)Rukopisni
2)Štampani dokumenti (monografske i periodične
publikacije)
3) Elektronski mediji (CD-ROM i DVD-ROM i Internet)
4)Živi izvori (naučne informacije se mogu saopštiti i direktnim
kontaktima, kao lična saopštenja naučnih stvaralaca).
Nosioci naučnih informacija

 U procesu naučnog stvaranja potrebno je

razlikovati pojmove informacija, dokument,
naučno delo. Prema Ilejn Svenonijus (2007),
delo izražava intelektualne misli u vidu
određenog nematerijalnog informacionog
sadržaja, dok dokument nosi poruku, koja nosi
informaciju i predstavlja materijalizovanu misao,
kao materijalizovani oblik informacije. Naučno
delo se sastoji od određene količine
zaokruženih informacija i predstavlja jedinicu
intelektualnog ili umetničkog sadržaja.
Nosioci naučnih informacija

 Dokument se pojavljuje u materijalnom

obliku, predstavlja fizički izraz naučnog
dela i prenosi ga korisnicima. Neko
naučno delo može da se prenosi preko
više dokumenata.
Nosioci naučnih informacija

 Svako novo naučno istraživanje ima za

cilj pisanje izveštaja ili naučnog dela,
namenjenog objavljivanju. Započinje
proučavanjem već objavljenih naučnih
dela i rezultata prethodnih istraživanja,
pa je svrha pronalaženja dokumenata,
kao nosilaca naučnih informacija, u
funkciji ostvarivanja uvida u intelektualno
stvaralaštvo pojedinaca i grupa odnosno
njihova dela.
Nosioci naučnih informacija
 Naučni časopisi su važni pojedinačni prenosioci
informacija. Proces intelektualnog stvaranja
uslovljen je i ostalim činiocima: iskustvom
naučnog radnika, poznavanjem intelektualnih
izvora u tretiranoj naučnoj oblasti,
posedovanjem veštine najefikasnijeg dolaženja
do saznanja o nekom određenom problemu,
pravovremenim praćenjem rada drugih
istraživača i naučnih kretanja uopšte,
objašnjavanjem činjenica do kojih se dolazi u
vlastitom istraživanju i izvođenjem
komparativnih analiza sopstvenih rezultata i
rezultata istraživanja drugih autora.
Nosioci naučnih informacija
 Pored formalnog procesa naučne komunikacije, u okviru
akademske zajednice egzistira i neformalni proces. Javlja se
kao organizovan i spontan. Prvi se javlja u raznim oblicima
visokoškolske nastave, a drugi u svakodnevnoj usmenoj,
neposrednoj razmeni ideja i iskustvenih nalaza među
naučnicima. Njihova prepiska poprima obeležja mešovitog
oblika komunikacije, po formi pisana, a spontana po načinu
uspostavljanja. Taj proces obuhvata: neposredne rasprave sa
saradnicima u toku istraživanja, rasprave sa istraživačima iz
drugih institucija na formalnim i neformalnim susretima, na
sastancima i konferencijama, naučnu razmenu istraživača i
istraživačkih timova, posete naučnim institucijama, usmena
saopštenja pred auditorijumom, privatnu korespodenciju,
neformalno upoznavanje sa tokom istraživanja ili njihovim
rezultatima na nivou vlastite institucije i izvan nje, razmenu
radova u elektronskom obliku pre objavljivanja, telefonske
razgovore, formiranje ličnih kartoteka i sl.
ŠTAMPANI NOSIOCI
INFORMACIJA
Štampani nosioci informacija

 Naučni i stručni tekstovi - Tekstovi objavljeni u publikacijama

čine osnovni izvor naučnih i stručnih informacija. Autori tekstova
se razlikuju prema nauci kojoj pripadaju, naučnom iskustvu,
načinu mišljenja, metodološkoj orijentaciji i kulturi, umeću
istraživanja, stilu i jeziku pisanja i sl. Od ovih i sličnih svojstava
naučnih stvaralaca zavisi kvalitet naučnih tekstova. Međutim,
sami tekstovi, kao rezultat naučnog stvaralaštva pojedinaca i
timova razlikuju se po svojoj nameni, ali i po mestu, načinu i
medijima objavljivanja. Naučnoj i stručnoj javnosti mogu biti
dostupni kao knjige, članci u časopisima, radovi saopšteni na
naučnim skupovima i radovi prezentovani na Internetu.
Štampani nosioci informacija

 U naučnoj literaturi i praksi postoji više kriterijuma o

podeli publikacija kao nosilaca naučnih informacija.
 prema obliku (konvencionalne i nekonvencionalne),
 prema formalnom stanovištu (vremenski ograničene
publikacije, vremenski neograničene publikacije i posebni
oblici) i
 prema sadržaju (primarne publikacije, sekundarne publikacije i
tercijarne publikacije).
 Izdavači naučnih publikacija su naučne, nastavne i
razvojne institucije, stručna udruženja, specijalizovane
kompanije i preduzeća i sl.
Primarne publikacije
Primarne publikacije

 Primarne publikacije sadrže informacije

iz „prve ruke“, tj. radove u obliku u kojem
su ih autori napisali. U ovu kategoriju
publikacija se svrstavaju: monografije,
studije, članci u časopisima i zbornicima
i izveštaji o istraživanjima.
Primarne publikacije

 Pojavljuju se kao:
 originalni objavljeni radovi;
 originalni neobjavljeni radovi (izveštaji,
referati, saopštenja, doktorske disertacije,
magistarske teze itd.)

 Predstavljaju polaznu literaturu za teorijske

rasprave i istraživanja.
Primarne publikacije

 Zavisno od toga koliko se pojedinačnih

naučnih i stručnih tekstova objavljuje u
jednoj publikaciji, može se govoriti o:
 pojedinačnim i
 zbirnim publikacijama.

U pojedinačne publikacije spadaju knjige,

brošure, separati, sveske, dok u zbirne
publikacije spadaju časopisi, zbornici
institucija, tematski zbornici, godišnjaci i sl.
Primarne publikacije

 Zbirne publikacije se pojavljuju u formi:

1. više pojedinačnih publikacija koje su same za
sebe uređene (zbirke publikacija, edicije) ili
svrstane u određenu kategoriju, nakon izlaska iz
štampe, (zavičajne zbirke, legati) ;
2. publikacije koje sadrže više naučnih i stručnih
članaka, koje je uredio jedan ili više urednika
(časopisi, zbornici naučnih institucija, tematski
zbornici radova, godišnjaci, almanasi, listovi i sl.).
Primarne publikacije

 Najčešće su to serijske publikacije koje

predstavljaju periodična izdanja, koja izlaze u
sukcesivnim sveskama i brojevima), imaju
brojčanu i hronološku numeraciju i
jednoobrazno dizajnirane naslovne stranice.
Zbirke publikacija mogu da sadrže:
1. određen broj publikacija raznih autora;
2. publikacije o jednom predmetu;
3. publikacije jednog autora;
4. publikacije sa jednog geografskog prostora.
Primarne publikacije

 Knjige - Primarne štampane publikacije koje sadrže 49 i

više stranica teksta nazivaju se knjige. Objavljuju se u
vidu studija, monografija, udžbenika, priručnika i sl.
Knjige mogu nastati kao: (1) autorske (rezultat
intelektualnog stvaralaštva jednog autora), (2) uredničke
(knjige sa više autora, od kojih jedan ima ulogu urednika)
i (3) knjige za koje se institucija pojavljuje kao autor i
izdavač.
 Jedna knjiga naučnog dela, objavljenog u više knjiga, ili jedna
knjiga serijske publikacije naziva se sveska.
 Štampane publikacije od 5 do 49 stranica teksta, s mekim
povezom, nazivaju se brošure (fran. brochure odbroche - 'igla').
Primarne publikacije

 Bilteni — Posebni štampani oblici

obaveštavanja naučne i stručne javnosti o toku
neke stručne ili naučne aktivnosti, npr. toka
realizacije naučnog projekta, toka vaspitno
obrazovnih aktivnosti škole u prirodi, toka
akademske godine u naučno-obrazovnoj
instituciji i sl. Po potrebi se objavljuju u izdanju
naučnih i stručnih institucija i udruženja i imaju
zvanični karakter.
Primarne publikacije

 Letopisi - predstavljaju vrstu pisanih

dokumenata, u kojima su hronološkim
redom zabeleženi značajni događaju u
nekoj instituciji, ustanovi, organizaciji i sl.
Sadržaji letopisa mogu se koristiti kao
naučni izvori za potrebe empirijskih
istraživanja i izradu monografskih
publikacija o institucijama u kojima se
vode.
Primarne publikacije

 Pregledi - vrsta primarnih publikacija koja sadrži obimnije

i najnovije preglede o specifičnim temama sa naučnim i
stručnim informacijama.
 Sve pomenute publikacije predstavljaju zasebne celine i
objavljuju se (štampaju, publikuju) kao posebna dela.
Reč je o publikacijama u kojima se piše, uglavnom o
jednom problemu.
 U periodične publikacije spadaju časopisi, serije i
kontinuacije. U njima se objavljuju radovi koji tretiraju više
naučnih problema i od više autora. Obezbeđuju
najefikasniju akademsku komunikaciju.
Primarne publikacije

 Časopisi - Serijske publikacije namenjene određenoj

ciljnoj populaciji, koje sadrže pouzdane informacije i
omogućuju najefikasniji proces njihove razmene. Izdaju
se kao primarni i sekundarni. Primarni časopisi sadrže
članke o rezultatima proučavanja i istraživanja u prvom
javnom objavljivanju. Omogućuju kontinuirano
informisanje naučne i stručne javnosti i obezbeđuju
napredovanje pojedinaca u akademskoj karijeri. Časopisi
imaju svoju programsku orijentaciju i koncepciju i izlaze
periodično i kontinuirano u određenim vremenskim
intervalima (mesečno, dvomesečno, tromesečno,
polugodišnje ili godišnje), u štampanom i/ili digitalnom
obliku. U njima se objavljuju naučni i stručni radovi
različitog oblika, pre svega recenzirani članci.
Primarne publikacije

 Radovi u časopisima nisu ni u kakvoj vezi, izuzev u slučaju ako

su u pitanju tematski brojevi koji objavljuju radove sa naučnih
skupova (kongresa, simpozijuma, konferencija, okruglih
stolova). U časopisima se, pored naučnih i stručnih članaka
objavljuju i prevedeni radovi i radovi koji ne podležu
recenzentskom postupku (informacije o stručnim i naučnim
skupovima, izveštaji sa naučnih skupova, kraći komentari,
recenzije i prikazi knjiga domaćih i stranih autora koji nisu stariji
od dve godine, informacije o radu stručnih udruženja, reklame
objavljenih publikacija, nekrolozi, tematske bibliografije,
autorske bibliografije, sadržaji novih brojeva časopisa, vesti iz
strukovne delatnosti, lične vesti i sl.) i to obima do pet stranica.
Sadržaji primarnih časopisa se rezimiraju u časopisima
rezimea, indeksi u časopisima indeksa, prikazuju u sažetom
obliku, u vidu apstrakata u časopisima-apstrakata, časopisima
sinteza. Takvi časopisi se svrstavaju u kategoriju sekundarnih
časopisa.
Primarne publikacije

 Časopisi imaju zvanično pismo, jezik i

narečje jezika, ono koje su koristili autori
radova. Radovi od posebnog značaja
mogu da se objavljuju dvojezično (npr.
jedan stubac na srpskom jeziku, drugi na
engleskom jeziku). Za tako organizovane
radove naslov je dvojezičan, dok su
ilustracije zajedničke (s legendama na
oba jezika).
Primarne publikacije

 Prema sadržajnoj orijentaciji, primarni

časopisi mogu biti:
1. teorijski i naučni,
2. časopisi orijentisani na praktičnu delatnost,

3. časopisi orijentisani na najnovije informacije i

sl.
Primarni časopisi mogu biti opšti (objavljuju
radove iz oblasti jedne i više nauka) i
specijalizovani (objavljuju radove iz jedne
naučne discipline).
Primarne publikacije

 Popisom literature uz članak obezbeđuju

se informacije o najnovijim izvorima
(knjigama i člancima) iz odgovarajuće
oblasti znanja. Time se ispunjava jedna
od osnovnih namena časopisa.
 Primarne publikacije

 Časopis uređuje redakcija (uredništvo), pod rukovodstvom glavnog i

odgovornog urednika. Redakcija časopisa određuje programsku
orijentaciju časopisa, propisuje uputstvo za izradu članaka, kojim se
određuje struktura, obim radova i primena naučne aparature
(objavljuje se u svakom broju časopisa), vrši izbor članaka za
objavljivanje, bez poštovanja redosleda pristizanja, obavlja
uredničko čitanje članaka (ne stavlja u proceduru članke koji po
formi, sadržaju, stilu i metodološkom nivou ne zadovoljavaju
osnovne standarde), određuje recenzente članaka, prilagođava
rukopis propozicijama časopisa i standardima jezika na kome se
pišu radovi, obavlja kategorizaciju radova, i priprema časopis za
štampu. Budući da časopisi pretenduju da prate tempo razvoja
svetske nauke, uglavnom objavljuju radove na engleskom jeziku.
Primarne publikacije

 Zbornici radova sadrže naučne i stručne članke koji se

mogu odnositi na više tema (uređeni po koncepciji
urednika) ili zbornici čiji se članci odnose na jednu temu.
U zbornicima radova se uglavnom objavljuju stručno
recenzirani originalni naučni radovi istraživača,
zaposlenih u ustanovi koja je izdavač. Pored naučnih i
stručnih radova objavljuju i neke druge (izvodi iz letopisa
fakulteta, biografije i bibliografije nastavnika, tok naučnih
aktivnosti na fakultetu i sl.). Zbornici radova se nazivaju i
godišnjacima (npr. Godišnjak za psihologiju Filozofskog
fakulteta u Nišu).
Primarne publikacije

 U tematskim zbornicima objavljuju se radovi

različitog naučnog i stručnog nivoa, različitih
autora, koji se odnose na zajedničku užu ili širu
temu, odnosno naučni problem. Takvi zbornici
se izdaju nakon održanih naučnih skupova, a u
određenim slučajevima i pre, kako bi učesnici
bili upoznati sa sadržajem radova i o njima
mogli voditi raspravu. Saopštenja sa naučnog
skupa mogu da se objave u celini u zborniku
saopštenja, ili u izvodu u zborniku rezimea.
Ukoliko je obim priloga kraći od tri autorske
stranice vrednuju se kao radovi u izvodu, bez
obzira na karakter publikacije.
 Primarne publikacije

 Radovi u zbornicima sa naučnih skupova po strukturi

odgovaraju naučnim člancima koji se objavljuju u
naučnim časopisima. Zbornici radova mogu biti
posvećeni životu i delu ličnosti pojedinih naučnika ili
nekoj jubilarnoj godišnjici naučne institucije. Tematski
zbornici radova, u odnosu na monografije, ne zahvataju
problem proučavanja i istraživanja u svim njegovim
aspektima. Radovi u tematskim zbornicima ne mogu
biti kraći od jednog autorskog tabaka.
 Praktikuje se da zbornici sadrže popis autora radova sa
adresama, radi dalje komunikacije korisnika.
Primarne publikacije

 Almanasi (arap. al-manakh - 'kalendar')

su tematske serijske publikacije koje
izlaze godišnje i u kojima se objavljuju
naučni i stručni radovi različitog oblika
(npr. Almanah Učiteljskog fakulteta u
Somboru).
Primarne publikacije

 Prevodi - veoma važni izvori informacija

su prevodi, s pretpostavkom da za tu
namenu redakcije časopisa biraju
najvrednije radove, koji su najpotrebniji
čitaocima. Uglavnom su to članci u
časopisima i manje monografije.
Primarne publikacije

 Edicije — Zajednički naziv edicije (lat. edito —

'izdavanje') (serije ili biblioteke) obuhvata
jednoobrazne, likovno-grafički opremljene, ali
zasebne publikacije, koje su izašle po
izdavačkom planu jednog ili više izdavača i koje
uređuje isti urednik, koje se odnose na istu ili
srodnu temu, imaju zajednički nadnaslov i
poseduju numeraciju po redosledu objavljivanja.
Primer: Edicija Savremeni pedagozi (Pedagoški
fakultet, Osijek), Edicija Pedagoške staze
(Učiteljski fakultet, Užice).
Primarne publikacije

 Stručni listovi - To su periodična izdanja, koja imaju ulogu da

informišu zaposlene u određenoj stručnoj delatnosti. Pretežno
su usmereni na aktuelna teorijska i praktična pitanja. Stručni
listovi objavljuju: stručne članke, komentare, stalne rubrike,
intervjue, pisma uredniku, prikaze monografskih, periodičnih
publikacija i udžbenika, sinopsise nastavnih jedinica, izvode iz
kataloga izdavača, tematske bibliografije, konkurse, nekrologe,
različite vrste reklama i sl. U izveštajima primenjenih
istraživanja, koji se objavljuju u listovima, jezik i stil se
pojednostavljuju, tako da je razumljiv za čitaoce (bez manje
poznatih naučnih izraza i kolokvijalnih termina), a pozivanje na
naučne izvore se svodi na minimum. Stručni listovi izlaze
sedmično ili petnaestodnevno. U delatnosti obrazovanja
egzistiraju: Prosvetni pregled (Beograd), Misao (Novi Sad),
Prosvjetni rad (Podgorca), Školske novine (Zagreb), Prosvjetni
list (Sarajevo), Prosvetni rabotnik (Skoplje).
 Primarne publikacije

 Posebni oblici publikacija - U posebne oblike publikacija

svrstavaju se: (1) pretpublikacije (tekstovi koji cirkulišu pre
štampanja u časopisima, npr. u okviru katedri na fakultetima),
(2) posebni otisci - separati (otisci koji stoje na raspolaganju
po objavljivanju članaka u časopisu) i (3) deponovani rukopisi
- radovi koji nisu kovani u celosti, već skraćeno, neobjavljeni i
nepublikovani dokumenti – rukopisi, slike, laboratorijski i
naučnoistraživački izveštaji, zapisnici, neobjavljene
magistarske teze i doktorske disertacije i sl. (Frančić 1990:
159).
 Separati su posebni otisci stručnih ili naučnih članaka,
objavljenih u naučnim časopisima ili zbornicima radova.
Separati se dostavljaju autorima u više primeraka, kako bi
mogli sa njima samostalno da raspolažu, da ih razmenjuju sa
kolegama i šalju istraživačima koji to zahtevaju.
Sekundarne publikacije
Sekundarne publikacije

 Sekundarne publikacije se bave sadržajima i

informacijama koje se nalaze u primarnim publikacijama.
One popisuju, opisuju, sažimaju ili raščlanjuju objavljene
informacije u primarnim publikacijama, bez donošenja
novih znanja. Nastaju iz potrebe naučnih radnika za
sažetim informacijama u i o primarnim publikacijama čiji
broj stalno raste.
Sekundarne publikacije

 Prema nameni, odnosno prema tome kako

tretiraju primarne izvore, sekundarne publikacije
egzistiraju u tri oblika, kao:
 referentna literatura (enciklopedije, rečnici,
leksikoni, priručnici, statistički pregledi, adresari i
vodiči, kritički pregledi literature),
 referentni časopisi (časopisi rezimea, indeksni
časopisi, apstraktni časopisi, citatni indeksi,
časopisi sinteza, signalne informacije) i
 bibliografije.
Referentna literatura
Referentna literatura

 Referentna literatura (opšti priručnici)

prerađuje, kritički razmatra i popisuje
informacije iz primarnih publikacija i omogućuje
korisnicima traženje, brži i lakši pristup. Postoje
dve osnovne grupe referentne literature:
 publikacije koje sadrže sažete naučne informacije,
ali istovremeno upućuju i na druge nosioce
informacija (enciklopedije, leksikoni. rečnici,
priručnici i almanasi)
 publikacije koje upućuju korisnike na izvor gde se
tražene informacije mogu pronaći (adresari,
kalendari i vodiči).
Referentna literatura

 Svaka nauka raspolaže određenim brojem priručnika -

leksikografskih dela (enciklopedija, leksikona i rečnika),
koji imaju specijalnu namenu u projektovanju i teorijskom
pristupu problemima naučnih istraživanja. Ova literatura
pruža obaveštenja zasnovana na najnovijim saznanjima,
faktografski je pouzdana, izložena koncizno i neophodna
je u definisanju naučnih pojmova. Piše se akademskim
stilom i jezikom nauke. Strukturalni elementi
leksikografskih dela su odrednice, kojima se donose
sistematični pregledi i prikazi određenih tema, problema,
predmeta, reči, ličnosti ili događaja. U izradi
leksikografskih dela učestvuju timovi naučnika i to
autoriteti u dotičnoj nauci. Ova vrsta izdanja se objavljuje,
osim u štampanom obliku i u elektronskom formatu na
CD-u ili Internetu.
Referentna literatura

 Enciklopedije - Kao referentne publikacije,

enciklopedije, na sažet i jasan način,
alfabetskim redom (alfabetska enciklopedija) ili
po predmetima su u određenoj logičkoj vezi
(sistematska enciklopedija), definišu i obrazlažu
naučne pojmove u vidu odrednica.
Enciklopedijske odrednice sadrže istorijat
problema, najvažnije podatke i najnovija
tumačenja, uz objektivan prikaz i dokumentaciju
o literaturi.
 Referentna literatura
Enciklopedijska odrednica

 AKCIONO ISTRAŽIVANJE (action research; la recherche en action; Forchung in der

Aktion; akcionnoe issledovanie, formirujušćij eksperiment) spoj dve komponente:
istraživanja i akcije, pri čemu se istovremeno proveravaju naučne hipoteze i unose
promene, s ciljem unapređivanja vaspitno-obrazovne prakse. U ovom istraživanju
ravnopravno učestvuju istraživači i nastavnici, kao članovi jedinstvenog tima.
Projektovanje ovakvih istraživanja i njihovo izvršenje, metodološki, ni u čemu se ne
razlikuje od ostalih istraživanja. Uloga nastavnika je dvojaka: neposredno organizuje
nastavni rad i vrši određene istraživačke dužnosti (izrada instrumenata, njihova primena i
poštovanje istraživačke discipline u razredu). Dvojnost njegove uloge je, u osnovi,
protivurečna: naučna objektivnost nasuprot profesionalnoj sklonosti nastavnika da
pomogne „svojim" učenicima. Prvi veliki pedagoški eksperiment, tipa „action research"
organizovan je u SAD pedesetih godina, a kasnije i u Velikoj Britaniji (1968-1972), gde je
znatan broj nastavnika srednjih škola učestvovao u istraživanju efekata nastavnih metoda,
grupnog oblika rada, ocenjivanja i proveravanja. I u našoj zemlji postoji interesovanje za
ovakva istraživanja. Osnovna prednost ovog tipa istraživanja je u efektnom načinu
spajanja nauke i pedagoške prakse i u osposobljavanju nastavnika da vrše odgovarajuća
istraživanja u razredu. Osim toga brži je protok ideja i rezultata nauke prema nastavnoj
praksi i obratno.
 Lit.: Good, V. C, Introduction in Educational Research, New York, 1959; Butcher, H. J. and
Pont, H. B., Educational Research in Britain, London, 1980.
 (T. N.)
Referentna literatura

 Prema sadržaju, enciklopedije egzistiraju kao opšte,

posebne i pojedinačne.
 Opšte enciklopedije sadrže opšte pojmove i znanja koja su
zajednička za sve nauke.
 Posebne enciklopedije sadrže znanja iz grupe nauka
 Pojedinačne enciklopedije iz jedne nauke ili naučne discipline.
Prema strukturi, enciklopedije se objavljuju kao: priručne (do
četiri sveske), male (do 18 svezaka) i velike (nekoliko desetina
svezaka). Enciklopedije pišu grupe autora - eksperata za
pojedine naučne oblasti, a izdaju ih nacionalne institucije. U
naučnoistraživačkom radu potrebno je koristiti najnovija izdanja
enciklopedija, jer ona sadrže nove odrednice.
Referentna literatura

Opšte i stručne enciklopedije

 Opšte i stručne enciklopedije

 Adams, R. J. Rowe, K. J. (1969): Enciclopedia of Educational Research. New York:

Macmillan.
 Airasian, P. W. Terrasi (1960): Enciclopedia of Educational Research. New York: Macmillan.
 Ball (1960): Enciclopedia of Educational research. New York: Macmillan. Болъшая
советская энцилопедия, 30 kh. - Mocквa: Coвetckaя энциклопедия.
 Bruno, F. (1986): A Dictionary of Key Words in Psychology. London: Routledge.
 Collires Encyclopedia, 24 vol. - New York.
 Der Grosse Brockhaus, 20. vol, Atlas, Vol. 22-25: Supl. 1966-1976. Encydopedia Britanica
(1965) London.
 Enciklopedija Jugoslavije. Gl. urednik Miroslav Krleža, knj 1-8, Zagreb: Leksikografski zavod
FNRJ, 1971.
 Encyclopedia Americana, 30. vol. - New York: American corporation, 1968.
 Encyclopedia of Comparative Edcation and National Systems of Education,
 Encyclopedia of Educational Research (1960).
 Encyclopedia Universalis, 20 vol. Paris, 1968-1976.
 Furunović, D. (1996): Enciklopedija štamparstva I—III. Novi Beograd: Samostalno izdanje
autora.
 Opšte i stručne enciklopedije
 Furunović, D. (1996): Enciklopedija štamparstva I—III. Novi Beograd: Samostalno izdanje autora.
 Hegel Friedrich G. W. (1987): Enciklopedija filozofskih znanosti. Sarajevo: ,,Veselin Masleša".
 Ilustrovana enciklopedija tradicionalnih simbola. Beograd: Prosveta - Nolit, 1986.
 International Encyclopedia of Teaching and Teacher Education.
 Jovanović, V.; Popović, E.; Stojanović, M. (1988): Mala jugoslovenska enciklopedija bibliotekarstva.
Beograd: Nova knjiga.
 Kuper, S. F. (1975): Ilustrovana enciklopedija simbola. Beograd: Prosveta.
 La grand encyclopedie. 20. vol. Paris: Larousse, 1971-1978.
 Mala enciklopedija I—III. Beograd: Prosveta, 1986.
 Mesaroš, F. (1971): Grafička enciklopedija. Zagreb: Tehnička knjiga.
 Opća enciklopedija jugoslavenskog leksikografskog zavoda (1977), 8 sv. - Zagreb: JLZ.
 Opšta enciklopedija. Beograd: Prosveta, 1978.
 Педагогичеckaя энциклопедия, Coвetckaя энциклопедия, Mocквa, 1965.
 Pedagoška enciklopedija, 3arpe6, 1895-1916.
 Pedagoška enciklopedija, tom I i II, uredili N. Potkonjak i P. Šimleša. Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, „Školska knjiga“, Zagreb, „Svjetlost“, Sarajevo, Republički zavod za unapređivanje
vaspitanja i obrazovanja, Titograd, Zavod za izdavanje udžbenika, Novi Sad, 1989.
 The Iniernational Encyclopedia of the Social Sciences (1968). New York: Free Press.
Referentna literatura

 Da bi bile dostupne široj javnosti.

enciklopedije se objavljuju u obliku
skraćenih izdanja. Uz enciklopedije se
izdaju i godišnjaci enciklopedija, da bi se
postojeća znanja i osavremenila
najnovijim naučnim informacijama.
Referentna literatura

Rečnici
Referentna literatura

 Rečnici - Vrsta referentskih publikacija u

kojima se alfabetskim redom precizno
definišu i objašnjavaju značenja pojmova
iz oblasti jedne strane ili iz oblasti jednog
aspekta, s poreklom i uputstvima za
njihovo korišćenje. Definicije pojmova u
rečnicima su sažetije od
enciklopedijskih.
 Rečnici
 Antić. S. (2002): Rječnik savremenog obrazovanja. Zagreb: HPKZ.
 Bakovljev, M. (2000): Rečnik metodologije pedagoških istraživanja. Beograd: Učiteljski
fakultet.
 Bakovljev, M. (1999): Rečnik didaktike, Beograd: Učiteljski fakultet.
 Blekbum, S. (1999): Oksfordski filozofski rečnik. Novi Sad: Svetovi.
 Enciklopedijski rječnik pedagogije (1963): Urednici D. Franković, Z. Pregrad i P.
Šimleša. Zagreb: Matica hrvatska.
 Filozofski rječnik. (1984): Zagreb: Nakladni zavod Matice hrvatske.
 Ingliš, H. B.; Ingliš, A. C. (1972): Obuhvatni rečnik psiholoških i psihoanalitičkih
pojmova. Beograd: Savremena administracija.
 Klajn, I, (2004): Rečnik jezičkih nedoumica. Šesto dopunjeno i izmenjeno izdanje.
Beograd: Srpska školska knjiga.
 Kolesarić, V. i Petz, B. (1999): Statistički rječnik. Jastrebarsko: Naklada Slap.
 Krstić, D. (1991): Psihološki rečnik. Beograd: Savremena administracija.
 Lalović, M. (1974): Sinonimi i srodne reči srpskohrvatskog jezika. Beograd:
Leksikografski zavod.
 Marić S. (1991): Filozofski rečnik. Beograd: Dereta.
 Pavlović, B. (1997): Filozofski rečnik. Beograd: Plato.
 Rečnici
 Pedagoški rečnik, tom I i II, uredio R. Teodosić. Institut za pedagoška
istraživanja u Beogradu, Zavod za izdavanje udžbenika SR Srbije, Beograd,
1967.
 Petz, B. (1992): Psihologijski rječnik. Zagreb: Prosvjeta.
 Potkonjak N. (1997): Pedagoški tezaurus. Beograd: Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva. Ranđić, S. i Radojičić P. M. (1999):
Kompjuterskipojmovnik. Viša tehnička škola, Kruševac.
 Reber, A. S. (1986): Penguin Dictionary of Psychology. Hermondsvvorth:
Penguin.
 Stortini, K. R. (1996): Borhesov rečnik. Beograd: SKZ.
 Thompson, A. (1965): Rječnik bibilotekarskih izraza. Englesko-hrvatsko-srpski.
Preveli: D. Čučković i Š. Jurić. Zagreb: Školska knjiga.
 Trebješanin, Ž. (2004) Rečnik psihologije. Treće pregledano izdanje. Beograd:
Stubovi kulture.
 Volter (1990): Filozofski rečnik. Novi Sad: Matica srpska.
 Vraneš, A. (2006): Od rukopisa do biblioteke - Pojmovnik. Beograd: Filološki
fakultet. Websters New dictionary of Synonyms (1986): Springfield: G. and C.
Merriam Co.
Referentna literatura

 Rečnici mogu da se klasifikuju s obzirom na: (1)

broj jezika koji obrađuju: jednojezični. dvojezični
i višejezični; (2) namenu: školski, priručni,
akademski i dr.; (3) vremensku projekciju:
etimološki, istorijski i savremeni; (4) obuhvat:
opšti i specijalizovani: (5) izbor i način
tumačenja: jezički i enciklopedijski; (6) deo
jezika koji obrađuju: ortografski, akcentološki i
drugi. U upotrebi su i stručni i terminološki
rečnici (terminologije, tezaurusi, nomenklature),
koji se bave zapisivanjem, sređivanjem i
tumačenjem reči jednog ili više jezika.
Referentna literatura

 Frekvencijski rečnici pokazuju relativni broj

javljanja pojedinih reči i njihovih oblika u nekom
jeziku. Izrađuju se na osnovu analize tekstova
različitog sadržaja. U takvim rečnicima reči,
pojmovi i leksičke jedinice su poređane
alfabetskim redom, ili su grupisane po
predmetnim grupama. Istraživači koriste i druge
rečnike: rečnik jezičkih nedoumica, rečnik
sinonima, rečnik stranih reči i izraza, frazeološki
rečnik.
Referentna literatura

Leksikoni
Referentna literatura

 Leksikoni - Rečnici koji obrađuju

pojmove iz jedne nauke ili struke sa
nominalnim definicijama, sa
objašnjenjima porekla i upotrebe sa
alfabetskim (azbučnim ili abecednim)
redosledom. Leksikoni mogu biti opšteg
karaktera ili posvećeni jednoj naučnoj
oblasti (pedagogija, defektologija,
psihologija, filozofija i dr.).
Referentna literatura

 Leksikoni mogu biti terminološki, realni-

predmetni i biografski. Realni leksikoni sadrže
sređene pojmove jednog stvarnog, realnog
područja ljudskog znanja (pedagogija,
psihologija, filozofija), dok personalni leksikoni
sadrže podatke o pojedinim ličnostima
(naučnicima, književnicima, prosvetnim
radnicima, itd.), i to: godinu i mesto rođenja,
obrazovanje, zasluge, delovanje i sl.
 Leksikoni
 Bibliografski leksikon (1984): Beograd: Nolit.
 Bubanja, P. (1995): Filozofski leksikon. Kruševac: Istorijski arhiv.
 Enciklopedijski leksikon (1973): Filozofija. Beograd: Interpres.
 Gojkov, G.; Krulj, R.; Kundačina, M. (2005): Leksikon pedagoške metodologije. Predgovor N.
Potkonjak. Vršac: Viša škola za obrazovanje vaspitača.
 Grlić, D. (1983): Leksikon filozofa. Zagreb: Naprijed.
 Grubačić, K. (1964): Enciklopedijski leksikon bibliotekarstva. Sarajevo: Zavod za izdavanje
udžbenika.
 Hudolin, V. (1963): Psihijatrijsko-psihološki leksikon. Zagreb: Privreda.
 Jovanović, V.; Kalender, F.; Popović, E. i Stojanović, M. (1984): Bibliotekarski leksikon.
Beograd: Nolit.
 Klajn, H. (1979): Mali leksikon štamparstva i grafike. Beograd: Jugoslavija.
 Kolarić, I. (2000): Filozofsko-teološki leksikon. Užice: Učiteljski fakultet.
 Leksikon Jugoslovenskog leksikografskog zavoda. (1974). Zagreb: JLZ
 Pedagogijski leksikon. Zagreb: Minerva nakladna knjižara.
 Pedagoški leksikon. Red. N. Potkonjak, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 1996.
 Дефектолошки лексикон (1999). Београд: Завод за уџбенике и наставна средства
 Srpski biografski leksikon. Novi Sad: Matica srpska
 Sveznanje. Opšti enciklopedijski leksikon (1937): Beograd: Narodno delo.
 Trebješanin, Ž. (1996): Leksikon psihoanalize. Beograd: Matica srpska.
 Vujaklija. M. (2006): Leksikon stranih reči i izraza. Deveto izdanje. Beograd: Prosveta.
Referentna literatura

 Od terminoloških leksikona u procesu izrade

naučnih i stručnih dela koriste se leksikoni
stranih reči i izraza i leksikoni sinonima i
uporednih termina.
 Biografski leksikoni (Ko je ko?) sadrže podatke
o životu, radu i delima naučnika, kao i
ličnostima iz umetničkog i javnog života. Pored
osnovnih pojmova, rečnici definišu i sinonime,
antonime, skraćenice i uputstva za izvore
geografskih i biografskih imena.
Referentna literatura

 Statistički pregledi - Vrsta sekundarnih

publikacija koja sadrži statističke podatke iz
privrednog i društvenog života jedne zemlje,
koje su prikupili statistički zavodi kao
nacionalne institucije. Podatke donose sa
zakašnjenjem o dve do tri godine. Statistički
godišnjaci iz područja delatnosti obrazovanja
sadrže podatke o: zaposlenima, učenicima i
studentima, obrazovnim institucijama, (broju
upisanih i diplomiranih studenata, platama
zaposlenih, troškovima po studentu, novčanim
zdvajanjima za nauku i obrazovanje i sl.)
Referentna literatura

 Vodiči - To su referentne publikacije

koje sadrže obaveštenja o nekim
relevantnim izvorima informacija, o
institucijama (univerzitetima,
bibliotekama, muzejima, naučnim
institucijama. školama, fakultetima,
studentskim domovima, kulturnim
institucijama) u nekom gradu ili regiji
(npr. Vodič za srednjoškolce za upis na
fakultete).
Referentna literatura

 Imenici (adresari) - Referentne publikacije koje popisuju

i sadrže podatke potrebne za identifikaciju naučnih i
obrazovnih institucija, arhiva, muzeja, naučnika,
prosvetnih radnika i sl. Podaci se odnose na nazive
institucija i organizacija, njihove adrese, brojeve telefona i
telefaxa, naziv sajta, e-mail adrese, imena kontakt osoba,
delatnost institucija, godine osnivanja, broj zaposlenih.
Imaju karakteristike bibliografskih informativnih
publikacijama. U imenicima se mogu dobiti opšte i
specifične informacije o naučnim stvaraocima njihovom
naučnom opusu kao i saznanja šta su i kako uradili u
nekoj oblasti ili istraživačkom polju. Imenici mogu da
budu: tipa „Ko je ko?“. S obzirom na stalne promene
podataka koje prikazuju, pogodnije je da se imenici
objavljuju u elektronskoj formi.
 Referentna literatura
 Imenik srpskih pedagoga (N. Potkonjak, 2006) obuhvata
oko 500 pedagoga, poređanih abecednim redom prema
prezimenima, sa osnovnim podacima o godini
magistarskih teza i doktorskih disertacija, naučnom
stvaralaštvu i radnim aktivnostima.
 Prosvetni adresar (Beograd, 2006) osnovnih, srednjih i
viših škola, fakulteta i predškolskih ustanova, domova
učenika i studenata u Srbiji, Crnoj Gori i Republici
Srpskoj, sa najvažnijim podacima (vrsta i naziv
škole/fakulteta, mesto sa poštanskim brojem, ulica i broj,
telefoni, ime direktora/dekana i sekretara).
 Adresar Internet sajtova Fakulteti i visoke škole u Srbiji
(Beograd, 2007) namenjen je maturantima srednjih škola
pri upisu na fakultet.
Referentni časopisi
Referentni časopisi

 Referentni časopisi su vrsta sekundarnih

periodičnih publikacija, koja u sažetom i
sistematizovanom obliku prati i objavljuje
informacije o primarnim publikacijama u
vidu: anotacija (kratko saopštenje o temi
primarnog dokumenta), apstrakata
(kratko izložen sadržaj primarnih
publikacija), sa ukazivanjem na njegov
karakter, metode, rezultate, rezimea,
indeksa i sinteza.
Referentni časopisi

 Omogućuju kontinuirano informisanje

istraživača u svojoj i graničnim naučnim
oblastima i racionalizuju vreme
pronalaženja. Prema E. Kujundžiću
(2004), u svetu postoji četiri hiljade
servisa za indeksiranje i apstrahovanje.
Proizvodi apstrahovanja razlikuju se od
indeksa po tome što sadrže sažetke
indeksiranog materijala i ograničeni su
na usko predmetno područje.
Referentni časopisi

 Referentni časopisi omogućuju kontinuirano informisanje

naučnika u svojoj naučnoj disciplini i graničnim oblastima.
Racionalizuju vreme pronalaženja informacija u naučnim
izvorima. Mogu biti opšti i specijalni. Vrednuju se po tome
kojom brzinom donose informacije o primarnim
publikacijama, koliko i koje primame publikacije referišu.
Izlaze i pod nazivima referentni bilteni i to po serijama
koje odgovaraju određenim naučnim disciplinama. Ova
vrsta časopisa informacije donosi sa zakašnjenjem u
odnosu na vreme objavljivanja primarnih publikacija.
Poznati referentni časopisi su: Bulletin Signaletique
(Pariz), Referativnij žurnal (Moskva), Bulletin Scientifigue
(Zagreb).
Referentni časopisi

 Apstraktni časopisi - Ova vrsta referentnih

časopisa sadrži bibliografske podatke i kraće
izvode iz primarnih publikacija u vidu kratkih
apstrakata, uglavnom bez vrednosne ocene,
važnih za pretraživanje i izbor naučnih izvora.
Pre upotrebe Interneta u naučnoj komunikaciji
bili su više zastupljeni. Funkcija apstrakata,
objavljenih u apstraktnim časopisima je da se
korisnici nakon informisanja o njihovom
sadržaju opredele za čitanje članaka.
Referentni časopisi

 Apstrakti se pojavljuju kao: (1) citati naslova ili proširenih

naslova radova, ukoliko naslovi nisu dovoljno
informativni, (2) indikativni rezimei (rezimirani prikazi sa
osnovnim podacima o karakteru radova, namenjeni da
korisnicima pomognu pri odlučivanju da li će čitati
originale, (3) sinopsisi (kratki faktografski izvodi sadržaja
i zaključaka radova, što ih daju sami autori), (4)
informativni apstrakti (izvodi glavnih argumenata i
podataka, sadržanih u člancima - osim metoda, tehnika,
materijala, koji do određene mere mogu zameniti čitanje
originala) i (5) kritički apstrakti. Informacije u apstraktnim
časopisima, radi lakšeg pretraživanja, podeljene su po
naučnim oblastima.
Referentni časopisi
 Indeksni časopisi - Bibliografska sredstva referentnog
karaktera, koja objavljuju sadržaje primarnih publikacija,
neposredno nakon izlaska iz štampe nazivaju se indeksni
časopisi. Sastoje se od pojedinačnih indeksa, koji omogućavaju
da se pronađu primarne naučne informacije i istraživanja o temi
koja zanima istraživača i oceni relevantnost sadržaja nekog
članka. Indeksi se sastoje od sređenog niza ključnih reči, tj.
odrednica (osoba, pojmova, naziva, citata) sa uputnicama koje
se odnose na brojeve stranica u publikacijama (časopisi,
monografije, studije), koje omogućuju pronalaženje informacija
u njima. Sadrže najnovija istraživanja i prezentiraju najnovije
radove, iz perioda od nekoliko godina unazad.
Referentni časopisi

 Proces indeksiranja naučnih radova

odvija se postupkom utvrđivanja ključnih
pojmova u tekstovima radova. Ključne
reči (deskriptori) se mogu izvesti prema
naslovu (paratekstualni indeksi) ili prema
celokupnom tekstu naučnog rada
(tekstualni indeksi).
Referentni časopisi

 Prosečan broj karakterističnih reči (od 10

do 15), izdvojen u nekom naučnom radu
naziva se dubina indeksiranja.
Indeksiranje je najpouzdanije ako ga
obavljaju autori publikacija, jer oni
najbolje poznaju sadržaj svog
objavljenog dela. Od izbora reči zavisi
kvalitet informacija, neophodnih za
kasnije pretraživanje literature.
Referentni časopisi

 Radi se o smislenim rečima koje je moguće

koristiti u toj nameni. U indeksiranju se izuzima-
ju: predlozi, veznici i reči koje se nepotrebno
često pojavljuju u naslovima ili u rezimeima
radova, kao npr. analiza, istraživanje i sl. U
svakoj naučnoj disciplini, za potrebe
indeksiranja publikacija koristi se abecedni
popis deskriptora. U nekim tezaursima pojmovi
su organizovani od opštih ka posebnim. Ako se
pri pretraživanju koriste specifičniji izrazi, dobije
se manji broj nevažnih a veći broj važnih
članaka, u odnosu na predmet istraživanja.
Referentni časopisi

 Citatni indeksi - Pretraživanje stručne

literature započinje jednim relevantnim
podatkom. Iz popisa literature tog članka se
biraju izvori. Indeksiranje je postupak
povezivanja vlastitog rada sa drugim izvorima
koji sadrže srodne informacije, te direktno
ukazuje na relevantne dokumente koje je
potrebno pročitati. Najpoznatiji je SCI (Science
Citation Index), koji citira periodične publikacije,
a funkcioniše u elektronskom obliku.
Referentni časopisi

Rezime
Referentni časopisi

 Zbornici rezimea - Publikacije koje objavljuju

rezimee članaka pre ili nakon održanih stručnih
ili naučnih skupova (kongresi, konferencije,
okrugli stolovi, stručni sastanci, sekcije)
nazivaju se zbornicima rezimea. Rezimei
članaka objavljeni u zbornicima rezimea ne
mogu se svrstati u naučna ostvarenja.
Predstavljaju bibliografsko sredstvo referentnog
karaktera, koje omogućuje istraživačima da
pronađu istraživanja i načelno upoznaju
probleme koji ih interesuju. Zbornici rezimea
prikazuju najnovija istraživanja i prezentiraju
najnovije radove.
 Rezime
Dr Milenko Kundačina Učiteljski fakultet Užice
PRIMENA KVALITATIVNE METODE UISTRAŽIVANJU DAROVITIH UČENIKA
Rezime
U praksi otkrivanja, identifikovanja, praćenja i istraživanja darovitih učenika u okviru
empirijsko-analitičkog pristupa, pojavljuje se više modela, metoda, postupaka i
instrumenata. Autor čini napor da izdvoji, sistematizuje i analizira istraživačke postupke,
karakteristične za kvalitativnu metodu i time doprinese celovitom uspostavljanju naučne
metodologije u toj oblasti. Taj proces identifikovanja teče kroz tri osnovna područja: (1)
procenjivanje razvijenosti osobina učenika, (2) merenje stepena razvijenosti osobina
učenika i (3) procenjivanje vrednosti učeničkih proizvoda. Izdvojeni modeli identifikovanja
darovitih učenika razlikuju se, upravo po operacionalizovanim postupcima u pojedinim
fazama, na čije prednosti i nedostatke autor ukazuje, i to sa aspekta kvalitativne naučne
paradigme. U zaključcima rada nude se predlozi u pogledu poboljšanja metodologije
identifikovanja darovitih učenika.
Ključne reči: daroviti učenici, kvalitativna paradigma, istraživački postupci, kvalitativna
metoda.

Zbornik rezimea za naučni skup

Darovitost, interakcija i individualizacija u nastavi, Vršac, 2004
Referentni časopisi

 U funkciji informisanja naučnih radnika o

najnovijim objavljenim publikacijama su:
informativni naučni pregledi, liste časopisa,
izdavački katalozi. Informativnim naučnim
pregledima se veoma kratko (do dvadesetak
redova teksta), međusobno obaveštavaju
naučnici o tome koje probleme i pitanja u tom
momentu proučavaju i istražuju, odnosno koja
proučavanja i istraživanja su završena u okviru
istraživačkih timova i institucija. Imaju
međunarodni značaj i štampaju se na jednom ili
više svetskih jezika.
Referentni časopisi

 Liste časopisa sadrže naslove časopisa, poređane

alfabetskim redosledom ili po oblastima predmeta, sa
informacijama o imenima urednika, adresama izdavača,
broju godišnjeg izdanja, tiražu i pretplatničkim cenama.
Izdavački katalozi su popisi svih publikacija, objavljenih u
toku jedne godine od strane jedne ili više izdavačkih
kuća. Pojavljuju se na početku kalendarske godine ili u
povodu organizacije sajmova knjiga i to kao celovita
izdanja ili u delovima. Objavljuju se u izvodima u stručnim
listovima i dnevnoj i nedeljnoj štampi. Izrađuju se
uglavnom u komercijalne svrhe. U katalozima izdavačkih
kuća pojavljuju se i perspektivne bibliografije koje sadrže
izdanja u štampi i pripremi.