Boyler, Baca hesabı

Aksaray Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü

 Boyler nedir?
• Kalorifer kazanının sıcaklığından yararlanarak içindeki suyun ısıtılması
sağlayan ve bu su ile yerleşim yerine sıcak su sağlayan sistemdir.
• Genel olarak yapılarda sağlanması gereken sıcak su ihtiyaç
değeri 60 ˚C’ dir.
• Boyler hesabı ile ilgili çizelgelerde verilen değerler en yüksek
ani değeri göstermekte ve günün diğer saatlerinde ihtiyaç daha
az olmaktadır.
• Merkezi sistemlerde, sistemin beslediği kullanma yerlerinin
hepsinin aynı anda çalışma olasılığı çok düşüktür.
• Yani bir apartmandaki tüm duş, lavabo ve eviyelerin aynı
zamanda diliminde açık olması çok düşük bir olasılıktır. Bu iki
faktör göz önüne alınarak “kullanma eşzaman faktörü”
tariflenmiştir.
 
Boyler ısıtıcı serpantin gücü aşağıdaki formülle bulunur:

• Q : Boyler ısıtıcı serpantin gücü (kullanma sıcak suyu yükü yani

merkezi ısıtma
• Sistemine gelen yük) (kcal/h)
• : Sıcak su ihtiyacı (lt/h)
• c : Suyun özgül ısısı (1 alınır; suyun yoğunluğu : 1 kg/l ; özgül ısı
: 4,2 kj/kg˚C)
• : Su çıkış sıcaklığı (60˚C)
• : Su giriş sıcaklığı (10˚C)
 Genelde yukarıdaki formül kullanılır. Fakat birim dönüşümü
yapıldığında şu formül de ortaya çıkar:

• Q : Boyler ısıtıcı serpantin gücü (kW)

• : Sıcak su ihtiyacı (lt/s)
• c : Suyun özgül ısısı (4,2 kj/kg˚C)
• : suyun yoğunluğu (1 kg/l)
• : Su çıkış sıcaklığı (60˚C)
• : Su giriş sıcaklığı (10˚C)
 
Serpantin yüzey miktarı ise:

• K . değeri 90/70 ˚C sıcak su için kireçlenme ve emniyet

faktörleri de göz önüne alınarak ; 0,1 basınçlı buhar için ise 45
olarak alınabilir.
Ö rnek
Özel bir konutun banyolarında:
• Bodrum katta 1 lavabo
• Zemin katta 2 lavabo, 1 çamaşırlık eviyesi, 1 duş, 1 küvet
• Birinci katta 1 lavabo, 1 çamaşırlık eviyesi, 1 küvet
• Çatı katında 1 lavabo, 1 duş bulunmaktadır.
 Buna göre tesisat cinsinin katsayısı ile tesisattan kaç adet olduğu
çarpılır. Fakat bu örnekteki konutta birden fazla lavabo,
çamaşırlık eviyesi, duş ve küvet bulunduğu ve bunların hepsinin
aynı anda kullanılma olasılığı çok düşük olduğu için her bir
tesisat için:
• 1) Birinci tesisatın %100 ‘ü alınır.
• 2) Aynı cinsten iki adet varsa bunun da %20 ’si alınır. (Yani
genel toplam
• 0,60 katsayısı ile çarpılır.)
• 3) Aynı cins her tesisat için %20’si alınmaya devam edilir.
Çıkan sonuçla da cihazların hepsi birden devreye girmediği için özel konutlar
için kullanma katsayısı olan 0,30 çarpılır. Bu, tek tek yapılabileceği gibi tesisat
cinsinin toplamı alınıp, sonrasında kullanma katsayısının Çarpımı ile de elde
edilebilir. Sonuç değişmeyecektir.
 
Isıtma yükü (lt / h) : 664,5 x 0,30 = 199,35 lt/h
• : Su çıkış sıcaklığı (60˚C)
• : Su giriş sıcaklığı (10˚C)
• Isıtma yükü (kcal / h) :

= 199,35 . 1 . (60-10)
= 9967,5 kcal/h
 
Depo edilen miktar (lt/h), ısıtılan miktardan (lt/h) biraz daha
fazla olacağından :
• Depolama katsayısı : 0,70
• Boyler kapasitesi (lt) : 199,35 x 0.70 = 139,545 lt
• : 200 lt/h kapasiteli 1 adet çift cidarlı boyler seçilmiştir
BACALAR
Bacaların Çekme Şartları
• Yanma veriminin yüksek, ısıtma maliyetinin düşük olması ve
çevrenin korunabilmesi açısından bacaların malzemesi, yapılış
sekli ve bağlantısı önemlidir.
• Isıtma ve sıcak su temininden kaynaklanan insan ölümlerinin
tamamına yakını baca hatalarından meydana gelmektedir.
• Çekisi iyi bir baca, en uygun malzemeden yapılmalıdır.
• Bacalar projeye uygun şekilde kesiti ve çapı belirlenmelidir.
Bacalar mümkün olduğunca yön değiştirmeyecek şekilde ve
meyilli yapılmamalı, yön değiştirmenin zorunlu olduğu hâllerde
ise, yön değiştirmede yatayla açı en az 60° olmalıdır.
• Baca yüksekliği iyi belirlenmeli bina içinden yükselen baca
mahyadan en az 80 cm yukarıya kadar çıkmalıdır.
• Komsu bina şayet daha yüksek ise, bacanın bu bina duvarına
uzaklığı mümkünse en az 6 m uzakta bulunmalıdır.
• Kalorifer kazan bacalarına başka cihaz bağlantısı
yapılmamalıdır. Her kazanın ayrı bir duman bacası olmalı, bir
bacaya birden fazla kazan bağlanması hâlinde her kazanın
çıkısına bir duman klapesi konulmalıdır.
• Bacalar, teknik bir zorunluluk olmadıkça binanın dıs
duvarlarına konulmamalıdır. Binanın iç duvarlarına ve
birbirlerine bitişik yapılırlarsa hem soğumaları gecikir, hem de
baca ısısından bina faydalanmış olur.
• Dış hava sıcaklığının düşük olduğu soğuk kıs şartlarında baca
daha iyi çekiş yapar.
• Baca yüksekliği arttıkça çekiş de artar.
Kazan Duman Kanallarının
Yerleştirilmesi
İki Kazanın Ayrı Kare Kesitli Kanalla Aynı Bacaya ve Üçüncü
Kazanın Daire Kesitli Kanalla Ayrı Bacaya Bağlanması
Kazanların Bacaya Bağ lantısı
Baca Kesit Hesabı
Baca kesit hesabı yapılırken kullanılan yakıt ve kazan tipinin önemi
büyüktür. Her yakıtın yanması için gerekli hava miktarıyla, ortaya
çıkan atık gaz miktarının farklı olması nedeniyle, baca kesit hesabı
yakıt tipine önemli ölçüde bağlıdır. Yakıt cinsine bağlı olarak baca
kesit hesabı için kullanılan bazı ampirik formüller aşağıda
verilmiştir.
 

   : kazan Kapasitesi (W)

H: Baca yüksekliği (m)
F: Baca Kesit alanı (cm2) dir

 
• DIN 4705’e dayanan kazanların gerçek baca hesabında
kullanılacak son derece detaylı bir hesaplama yöntemi vardır. Bu
yöntemde kullanılan yakıtın cinsine bağlı olarak kazan, bağlantı
kanalı , bacadaki basınç kayıpları ve ısı kayıpları hesaplanmakta
ve bu durumda ortaya çıkan doğal çekisin yeterli olup
olmadığına bakılmaktadır. Bu yönteme göre baca hesabının
yapılması oldukça zor ve uzun bir yoldur.
• Bu nedenle kullanılan yakıtın cinsine göre hazırlanmış
diyagramlardan yararlanarak baca hesabını yapmak daha pratik
bir çözüm olmaktadır. Burada ele alınan kazanlar klasik tipli
kazanlardır.
Kö mü r Kazanları Baca Çapları (cm)
Alçak Basınçlı Brü lö rlü Sıvı Yakıt ve
Doğal Gaz Kazanları Baca Çapları (cm)
 Yü ksek Basınçlı Brü lö rlü Sıvı Yakıt ve
Doğal Gaz Kazanları Baca Çapları (cm)

ÖRNEK: Kazan Isıl Gücü 200kW, Kazan Tipi Yüksek Basınçlı Doğalgaz Kazanı ve Baca
Yüksekliği 20 m için Baca çapı yukarıdaki çizelgeden 25 cm olarak bulunur.
Atmosferik Brü lö rlü Doğal Gaz
Kazanları Baca Çapları (cm)