Magandang

Hapon!
Reporter:
Encoder: Klein Reygin P. Oliver
Quiz Developer:
Item Analysis:
Moderator:
Pambungad na
Panalangin
 Mga Dapat
Tandaan sa Klase
Kumusta mga KaGuro! Ako po si Ms. Leah Bancoro bilang Ma’am Dora at ako
naman po si Ms. Rosel Parami bilang Sir Boots. Tulungan nyo po kami na
lampasan ang mga hapon para makarating sa paaralan upang maituro sa mga
mag-aaral ang tungkol sa Wikang Filipino. Bawat lugar na madadaanan natin
ay may matutunan tayong aral na siyang ituturo natin sa mga mag-aaral. Pero
bago yan ay sagutin muna natin ang mga bugtong at hanapin ang bagay na ito
sa ibibigay na larawan. Ang bawat gamit na makikita ay may nakalagay na
aralin na matutunan natin ngayong hapon. Simulan na natin!
 BUGTONG

May dahon ay di
halaman,
Maraming mukha’y
walang buhay, Ang
laman ay karunungan.

Sagot: AKLAT
 BUGTONG

Karaniwang ito ay
mestizo. Nauubos sa
kasusulat ng maestro.

Sagot: Yeso
 BUGTONG

Lumuluha walang
mata, lumalakad
walang paa.

Sagot: Pluma
 BUGTONG

Isang baklita nakaupo

sa papa.

Sagot: Laptop
 BUGTONG

Isang butil ng palay,

sakop ang buong
bahay.

Sagot: Bumbilya
 Ano ang Wikang Filipino?
Kasaysayan ng Wikang Filipino
Debelopment/ Pagpapayaman
ng Wikang Filipino
Gramatika ng Wikang Filipino
 ANO ANG WIKANG FILIPINO?
Mahalagang maunawaan sa puntong ito ang ilang batayang
kaalaman tungkol sa wikang Filipino. Ano ang wikang Filipino at
tungkulin nito bilang pambansang wika ng Pilipinas?
Pambansang Linggwa Frangka
Filipino ang wikang ginagamit ng dalawa o higit pang tao
na magkaiba ang katutubong wika at kabilang sa
magkaibang etnolinggwistikong grupo. Sa Pilipinas,
sinasabing pambansang linggwa frangka ang Filipino dahil
ito ang ginagamit ng mga tao mula sa iba't ibang grupong
etnolinggwistiko upang magkaunawaan at makipag
ugnayan. Halimbawa, ito ang ginagamit ng isang
Sebuwano kapag nakikipag-usap siya sa isang Maranao.
Konstitusyonal na pambansang wika ng Pilipinas
Nakasaad sa 1987 Konstitusyon ang tatlong bahagi ang
pambansang patakaran tungkol sa wikang pambansa.

Una, kinikilala ng Konstitusyon ang Filipino bilang wikang pambansa ng Pilipinas.

Ayon sa Art. XIV, Sek. 6, " Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino."

Ikalawa, itinadhana ang Filipino bilang opisyal na wika ng komunikasyon at ng

pagtuturo. Batay sa Art. XIV, Sek 7, " Para sa komunikasyon at pagtuturo, ang mga
opisyal na wika sa Pilipinas ay Filipino, at hangga't walang ibang itinakda ang batas,
Ingles.”
Konstitusyonal na pambansang wika ng Pilipinas
Ikatlo, inaatasan ng Konstitusyon ang gobyerno na gumawa ng mga hakbang
tungo sa pagpapaunlad nito. Gaya ng sinasabi sa mga sumusunod na Artikulo:

"Habang ito'y (Filipino) nabubuo, patuloy itong pauunlarin at payayamanin batay

sa mga umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang wika." (Art XIV, Sek. 8)

"Alinsunod sa mga probisyon ng batas at kung mamarapatin ng Kongreso,

gagawa ng hakbang ang gobyerno upang simulan at itaguyod ang paggamit ng
Filipino bilang wika ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa
sistema ng edukasyon."

"Itatatag ng Kongreso ang isang Komisyon sa Wikang Pambansa na binubuo ng

mga representante mula sa iba't ibang rehiyon at disiplina na magsasagawa,
mag-uugnay, at magtataguyod ng mga pananaliksik para sa pag-unlad at
preserbasyon ng Filipino at iba pang wika." (Art. XIV, Sek. 9)
Konstitusyonal na pambansang wika ng Pilipinas

Ayon nga sa Resolusyon Blg. 1-92 na pinagtibay noong Mayo 13, 1992 ng naitatag
na komisyon sa Wikang Filipino.

Filipino ang pasalita at pasulat na katutubong wika sa Metro Manila na

pambansang punong rehiyon at sa iba pang sentrong urban sa arkipelago, na
ginagamit bilang wika ng komunikasyon ng mga etnikong grupo. Katulad ng
alinmang wikang buhay, ang Filipino ay dumaraan sa proseso ng paglinang sa
pamamagitan ng panghihiram sa mga wika ng Pilipinas at mga di-katutubong
wika, at sa evolusyon ng iba't ibang varayti ng wika para sa iba-ibang sitwasyong
sosyal, sa mga nagsasalita nito na may iba't ibang saligang sosyal, at para sa
mga paksa ng talakayan at matalisik na pagpapahayag.
Konstitusyonal na pambansang wika ng Pilipinas

Samakatuwid, Filipino ang wikang ginagamit at

gagamitin sa mga usaping pambansa at pangangailangang
pambansa ng sambayanang Pilipino.
Wika sa Opisyal na Komunikasyon
Dahil pambansang wika ang Filipino, ginagamit ito at
nararapat gamitin ng mga sangay at ahensiya ng gobyerno
sa lahat ng opisyal na komunikasyon sa-
 deliberasyon sa lehislatura at pagsulat ng mga batas;
 pag-isyu ng mga dekrito at kautusang ehekutibo;
 pormulasyon ng mga pambansang patakaran;
 paghahanda ng mga impormasyong pampubliko kaugnay ng mga opisyal na
programa ng gobyerno;
 pagdaraos ng mga paglilitis at pagpapasiya ng hukuman;
 pagsulat ng memorandum at iba pang komunikasyon; mga opisyal na porma at/ o
dokumento (lisensya, sertipiko, pasaporte, at iba pa); at
 mga tungkulin at gawain ng estado
Wika sa Opisyal na Komunikasyon

Sa paggamit ng Filipino sa mga opisyal na

komunikasyon ng gobyerno, nabibigyan ng kaalaman ang
karaniwang mamamayan tungo sa pagkakamit ng
kapangyarihan para lumahok at magpasiya sa mga
pambansang usapin.
Opisyal na Wikang Panturo
Kinikilala ang Filipino bilang mabisang wika ng
pagtuturo at pagkatuto. Bilang opisyal na wikang
panturo, ginagamit na ang Filipino sa pagtuturo at
pag-aaral sa iba't ibang disiplina ng kaalaman at sa
lahat ng antas ng edukasyon. Layunin nitong
mapabilis ang pagkatuto ng mga estudyante,
maiangat ang antas ng literasi ng taong bayan, at
malinang ang kaisipang siyentipiko at
pagpapahalagang Pilipino.
 May Tanong Ako!
1. Ano ang wikang pambigkis sa
Maraming komunidad na bumubuo sa sambayanang Pilipino
2. Ito ang ginagamit ng magkausap pag magkaiba ang kanilan
katutubong wika.
3. Sinong espanyol na manlalakbay ang nakarating sa Mayni
Sa taong 1565?
 KASAYSAYAN NG WIKANG FILIPINO

Ang mahigit sa 400 umiiral na wika at wikain sa Pilipinas (Constantino,

1990) ay bunga ng sitwasyong heyograpikal ng bansa kung saan binubuo ito
ng mahigit 7,000 isla at napapalibutan din ng mga bundok, burol, at iba pang
matataas na anyong lupa, gayon din ng mga dagat, ilog, at iba pang malalaki
at malalalim na anyong tubig.
Panahon ng Kastila

 Hindi itinuro sa mga katutubo ang wikang Kastila, bagkus ang mga
prayleng Kastila mismo ang nag-aral ng katutubong wika ng iba't
ibang etnolinggwistikong grupo.
 
 Napalitan ng alpabetong Romano ang katutubong alibata silabaryo.
 
 Mga wika ng katutubo ang naging midyum ng komunikasyon at ang
mga ito rin ang ginamit ng mga prayleng Kastila sa pagtuturo ng
relihiyon sa iba't ibang rehiyon.
Panahon ng Himagsikan

 Hindi naging laging tahimik na lamang ang mga Pilipino. Dumating

ang panahon ng himagsikan at sa Konstitusyon ng Biak-na-Bato
noong 1899 isinaad na ang wikang opisyal ay Tagalog bagama't
walang sinabing ito ang wikang pambansa ng Pilipinas.

 Nawala ang pagpapatibay ng Tagalog bilang wikang opisyal nang

itatag naman ang Unang Republika sa pamumuno ni Aguinaldo. Ito
marahil ang unang masaklap na karanasan na ang wika ay maging
biktima ng politika.
Panahon ng Amerikano

 Ingles ang wikang ginamit na midyum ng instruksyon sa mga

paaralang pampubliko.

 Kasaysayan, kultura, literatura, ekonomiya, at politika ng Amerika

ang mga paksang pinag-aralan sa loob ng klase.

 Nilimita ang pag-aaral ng maraming paksang nauukol sa Pilipinas at

pagka Pilipino dahilan upang maging salát sa impormasyon ang
mga estudyanteng Pilipino sa mga bagay na may relasyon sa sariling
bansa at kultura.
Panahon ng Amerikano

 Sa pamamagitan ng Monroe Survey Commission noong 1925,

napatunayang maraming bata ang huminto sa pag-aaral sa loob
lamang ng limang taon. Ipinahayag nila na masasayang lamang ang
ginagastos sa edukasyong primarya kung hindi rin lamang tatagal
ang mga estudyante sa paaralan o papalitan ng mabisang pagdulog
ang sistema ng edukasyon. Ayon kay Almario sa isang panayam niya
na ang ibig tukuyin ng ikalawang opsyon ng komisyon ay ang
wikang panturo.
Panahon ng Amerikano

 Noong 1931, nagmungkahi si Butte, ang bise gobernador-heneral na

siya ring kalihim ng pampublikong edukasyon, na gamiting midyum
panturo sa primarya ang bernakular ng iba't ibang lugar.

 May panahong pinagtalunan ang problema sa wika. Ilan ang

nagtangka na ipakitang mayaman ang wikang Tagalog at naghayag
na magagamit ito bilang wikang panturo at pambansang wika na
rin.
Panahon ng Komonwelt

 Nagsimula ang pormal na kasaysayan ng wikang pambansa.

 Pinagtibay ang probisyon ng 1935 Konstitusyon ng Pilipinas, Art

XIV:
Ang Kongreso ay gagawa ng hakbang tungo sa pagpapaunlad at
pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa mga
umiiral na wikang katutubo. Hangga't hindi itinatakda ng batas, ang
mga wikang Ingles at Kastila ang mananatiling mga opisyal na wika.
Panahon ng Komonwelt

 Pinagtibay ng Asembleya ng Komonwelt ng Pilipinas ang Batas

Komonwelt Blg. 184 na nagtatag ng Surian ng Wikang Pambansa.
Natatanging gawain ng Surian ang pag-aaral ng mga wikang
pangunahing ginagamit sa Pilipinas upang makapili ng isang
panlahat na wikang pambansa na nakabatay sa pinakamaunlad na
umiiral na katutubong wika ayon sa balangkas, mekanismo at
panitikan na tinatanggap at sinasalita ng nakararaming Pilipino.
Panahon ng Komonwelt

 Nobyembre 9, 1939, isinumite ng mga miyembro ng Surian kay

Pangulong Manuel L. Quezon ang kanilang rekomendasyong
Tagalog ang gagamiting batayan ng wikang pambansa.

 Disyembre 30, 1939, inilabas ang Kautusang Ehekutibo Big. 134

upang magkabisa ang rekomendasyon.

 Sinimulang ituro sa mga paaralang pampubliko at pribado ang

pambansang wikang nakabatay sa Tagalog noong Hunyo 19, 1940.
Panahon ng Hapon

 Lubos na naisulong ang paggamit at pagpapalaganap ng

pambansang wika dahil ipinagbawal ang paggamit ng Ingles sa
anumang aspekto ng pamumuhay ng mga Pilipino.

 Ipinagbawal ang paggamit ng lahat ng libro at peryodikal na

nauukol sa Amerika.

 Wikang Pambansang batay sa Tagalog ang ginamit na midyum ng

pagtuturo sa mga paaralang pampubliko bagamat itinuro rin ang
wikang Niponggo sa lahat ng antas.
Panahon ng Hapon

 Lubos na naisulong ang paggamit at pagpapalaganap ng

pambansang wika dahil ipinagbawal ang paggamit ng Ingles sa
anumang aspekto ng pamumuhay ng mga Pilipino.
 Ipinagbawal ang paggamit ng lahat ng libro at peryodikal na
nauukol sa Amerika.
 Wikang Pambansang batay sa Tagalog ang ginamit na midyum ng
pagtuturo sa mga paaralang pampubliko bagamat itinuro rin ang
wikang Niponggo sa lahat ng antas.
 Ginawang wikang opisyal ng bansa ang Tagalog at Niponggo sa bisa
ng Ordinansa Blg. 13.
Panahon ng Pagsasarili at Ikatlong Republika

 Hulyo 4, 1946, ipinahayag na Tagalog ang opisyal na wika ng

Pilipinas batay sa Batas Komonwelt Blg 570, subalit nabalam ang
pagpapaunlad ng wikang pambansa dahil muling namayagpag ang
wikang Ingles bilang midyum ng komunikasyon sa mga pahayagan
at sa gobyerno.

 Unang ipinagdiwang ang Linggo ng Wikang Pambansa sa

pamamagitan ng Proklamasyon Blg. 12 na nilagdaan ni Presidente
Ramon Magsaysay noong Marso 26, 1951.
Panahon ng Pagsasarili at Ikatlong Republika

 Sa bisa ng Proklamasyon Blg. 186 ay inilipat ang pagdiriwang ng

Linggo ng Wikang Pambansa sa Agosto 13 hanggang 19 bilang
parangal sa dating Presidente Manuel L. Quezon na itinuturing na
Ama ng Pambansang Wika.

 Agosto 13, 1959, tinawag na Pilipino ang pambansang wika. Ito ay

sa bisa ng Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 na ipinalabas ni G. Jose
E. Romero, ang Kalihim ng Edukasyon ng panahong iyon.
Panahon ng Batas Militar at Bagong Lipunan

 Naging masalimuot ang landas ng pag-unlad ng wikang pambansa

dahil sa mga magkakasalungat na saloobin tungkol dito.
 Naganap ang Kumbensyong Konstitusyonal ng 1972 kung saan higit
na nadama ang maraming pagtatalo tungkol sa isyu ng wikang
pambansa.
 Lumabas ang probisyon sa 1973 Konstitusyon, Art XIV, Sek 3:
Ang Batasang Pambansa ay dapat gumawa ng hakbang tungo sa
pagpapaunlad at formal na pagpapatibay ng isang panlahat na
wikang pambansa na kikilalaning Filipino.
Panahon ng Ikalimang Republika
 Oktubre 12, 1986, pinagtibay ang implementasyon ng paggamit ng Filipino
bilang pambansang wika.
 Isinaad sa 1987 Konstitusyon, Art. XIV, Sek 6:
Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nalilinang ito ay
dapat poyobungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika ng Pilipinas at
sa iba pang mga wika.
 Itinadhana rin ng Konstitusyon na dapat magsagawa ng mga hakbang ang
pamahalaan para puspusang maitaguyod ang paggamit ng Filipino bilang
midyum ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sistema
ng edukasyon. Ayon sa Art. XIV, Sek 7:
Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal
ng Pilipinas ay Filipino at hangga't walang itinatadhana ang batas, Ingles.
Panahon ng Ikalimang Republika
 Oktubre 12, 1986, pinagtibay ang implementasyon ng paggamit ng
Filipino bilang pambansang wika.
 Isinaad sa 1987 Konstitusyon, Art. XIV, Sek 6:
Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang
nalilinang ito ay dapat poyobungin at pagyamanin pa salig sa umiiral
na mga wika ng Pilipinas at sa iba pang mga wika.
 Itinadhana rin ng Konstitusyon na dapat magsagawa ng mga
hakbang ang pamahalaan para puspusang maitaguyod ang
paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal na komunikasyon at
bilang wika ng pagtuturo sa sistema ng edukasyon. Ayon sa Art.
XIV, Sek 7:
Panahon ng Ikalimang Republika

 Mayo 21, 1987, nagpalabas si Dr. Lourdes Quisumbing ng Kautusang

Pangkagawaran Blg. 32, serye 1987 na pinamagatang " Patakarang Bilingguwal
ng 1987 " na nagsaad ng pagpapalaganap ng Filipino bilang wika ng literasi at
ang paggamit ng Ingles bilang di-ekslusibong wika ng agham at teknolohiya.

 Nagpakita ng lubos na suporta ang dating Presidente Corazon C. Aquino sa

pagpapalaganap at paggamit ng Filipino sa pamahalaan. Nagpalabas siya ng
Atas Ehekutibo Big. 335, serye ng 1988 na nag-utos sa lahat ng departamento,
bureau, opisina, at ahensiya ng pamahalaan na magsagawa ng mga hakbang
na kinakailangan para sa layuning magamit ang Filipino sa mga opisyal na
transaksyon, komunikasyon, at korespondensya.
Panahon ng Ikalimang Republika

 Taong 2001 naman nang ipalabas ng Komisyon sa Wikang Filipino ang" 2001
Revisyon ng Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino " na
naglalaman ng revisyon sa paggamit ng walong dagdag na letra (c, f, j, ñ, q, v,
x, z) mula sa 1987 Patnubay sa Ispeling.

 Oktubre 9, 2006, inilabas ng Kagawaran ng Edukasyon ang Kautusang

Pangkagawaran Blg. 42 serye ng 2006 ang" Pag-review ng 2001 Revisyon ng
Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino na nagtatagubilin ng
pagtigil sa implementasyon ng nasabing revisyon.
Panahon ng Ikalimang Republika

 Sa bisa ng Kautusang Pangkagawaran Blg. 104, serye ng 2009, ng

Departamento ng Edukasyon, panibagong reporma sa alpabeto at gabay sa
pagbaybay ang ipinatupad, ito ang Gabay sa Ortograpiya ng Wikang Filipino.
 May Tanong Ako!
1. Sa anong Konstitusyon nakasaad na ang wikang
Pambansa ng Pilipinas ay Filipino
Sagot: 1987 Konstitusyon
2. Sa anong panahon itinuring na Gintong Panahon
ng Tagalog?
Sagot: Panahon ng Hapon
3. Kailan tinawag na Pilipino ang Pambansang Wika?
Sagot: Agosto 13, 1959
 DEBELOPMENT/ PAGPAPAYAMAN
NG WIKANG FILIPINO
Ang impluwensya ng Ibang Katutubong Wika sa Pilipinas

Pangunahing batayan ng pagyabong at pagyaman ng Filipino ang mga

wikang katutubo sa Pilipinas. Bilang pambansang linggwa frangka, taglay
rin ng Filipino ang ilang katangian ng mga katutubong wika at iba pang
wikang ginagamit sa bansa. Dahil dito, nadedebelop ang wikang pambansa
mula sa pinagbatayan nitong wikang Tagalog tungo sa isang wikang
umaangkop sa napapanahong pangangailangan ng paggamit ng wika.
Mahalagang makilala sa puntong ito ang ilang pagkakatulad at pagkakaiba
ng mga wika sa Pilipinas upang lubos na maunawaan ang katangian ng
wikang Filipino bilang linggwa frangka ng bansa.
 DEBELOPMENT/ PAGPAPAYAMAN
NG WIKANG FILIPINO
Ang impluwensya ng Ibang Katutubong Wika sa Pilipinas

Ayon kay Constantino (1990), may pagkakaiba-iba sa tunog, salita,

pangungusap at maging sa ispeling ang mga wika sa Pilipinas. May mga
tunog sa isang wika na maaaring hindi matatagpuan sa ibang wika tulad
halimbawa ng tunog na/ j/ na maririnig mo sa Ibanag samantala wala sa
Tagalog. Sa estruktura naman ng pangungusap, may ibang wika na
gumagamit ng " ay" sa pagitan ng simuno at panaguri samantala wala
naman ang iba tulad ng wikang Sebuwano. Marami pang makikitang
pagkakaiba-iba ang mga wika sa Pilipinas.
Sa kabila nito, marami rin ang pagkakatulad o pagkakahawig ng mga wikang katutubo.
Ayon pa rin kay Constantino, may ilang katangiang morpolohikal at sintaktikal ang taglay
ng halos lahat ng wika sa Pilipinas, ang mga ito ay ang sumusunod:

 May tatlong paraan ng pagbubuo ng salita, una ang paglalapi,

pangalawa ang pag-uulit at pangatlo ang pagtatambal.
 May katumbas sa salitang "kwan" ng mga Tagalog na kapalit sa
salitang tumutukoy sa kahit anong hindi masabi, nalimutan o ayaw
sabihin nang lantaran ang iba ring wika.
 Magkakatulad ang estruktura ng pangungusap. May mga pang-ugnay
na nagpapakita ng mga sintaktik na relasyon ang mga pangungusap.
 May iba't ibang anyo ng panghalip na nagpapakita ng kanilang
sintaktik na tungkulin. Hindi nagpapakita ng kasarian ang mga
panghalip.
Bukod sa mga tinukoy ni Constantino, narito pa ang ilang pagkakatulad at pagkakahawig
ng mga wika sa Pilipinas:

 Maraming salita ang ginagamit sa halos lahat ng mga wika ng

Pilipinas tulad ng mata, dila, langit, hangin, tubig, at asin.

 May mga salita ring magkakahawig ang tunog gaya ng-

 bahay
balay llokano, Hiligaynon, Sebuano, Waray, Aklanon, Ibanag
bale Kapampangan
vahay lvatan
walay Maranao, Magindanao
bay Tausug
Bukod sa mga tinukoy ni Constantino, narito pa ang ilang pagkakatulad at pagkakahawig
ng mga wika sa Pilipinas:

 dalawa
adwa Kapampangan
duwa Bikol, Ibanag, llokano, Maranao, Tausug,
Maguindanao
duwe Yakan
chuwa Bontok
dadwa Ivatan
duara Pangasinan
duha Hiligaynon, Sebuano, Waray
daywa Aklanon
Ang mga ito ay bahagi ng umuunlad na pambansang wika at mga inisyal na
kontribusyon sa wikang Filipino ng mga wika sa Pilipinas.
Ngunit mapabibilis pa ang proseso ng pagpapaunlad ng Filipino sa pamamagitan ng
pagsasalita, pagsusulat, at patuloy na pagsasalin nga mga salita tungo rito. Gayon din,
lalong lalawak ang bokabularyong Filipino sa pagdaragdag ng mga salitang-

- magagamit na pantapat sa pagsasalin ng terminong teknikal at pang-

akademya,tulad ng-
gahum(Seb) pantapat sa hegemony na mas masaklaw ang
kahulugan kaysa "kapangyarihan"
lunggati (Tag) pantapat sa desire ng sikolohiya
danggay (llk) pantapat sa chorus ng musika
beddting(llk) pantapat sa border na hindi lamang "hangganan"
kundi "nagbubukod” sa teritoryo ng isang komunidad
sa isa pa ngunit nananatiling nag- uugnay sa dalawa"
Ngunit mapabibilis pa ang proseso ng pagpapaunlad ng Filipino sa pamamagitan ng
pagsasalita, pagsusulat, at patuloy na pagsasalin nga mga salita tungo rito. Gayon din,
lalong lalawak ang bokabularyong Filipino sa pagdaragdag ng mga salitang-

- may tiyak na kahulugan at gamit sa kulturang katutubo,tulad ng-

vugi (lbg)
bihod (Bkl,War,at Seb) -itlog ng isda
pasiking(lfg) -backpack na hinabi sa uway
pay-yo (lfe) -hagdan-hagdang palayan o rice terraces
masjid (Tau) -moske
malong (Mar,Tau,Mag) -tapis sa katawan na marami ang gamit
tipay (War) -scallop o isang lamang-dagat
tabyos (Bkl) -isang napakaliit na isdang makikita sa Tiwi, Albay
takut (Hil) -corral reef o malaking kumpol ng korales
urapya (Tag) -para sa potato chips
hagbong(Tag) -para sa mananita o pangkatang pagbati sa may kaarawan na
karaniwang may awitan at handaan
Ang Panghihiram

Natural ang panghihiram ng isang wika sa ibang wika. Ginagawa ito ng lahat ng buhay
na wika. Nangyayari ito dahil sa pakikipag-ugnayan ng iba't ibang kultura sa isa't isa lalo
na sa mga banyagang wikang nagkaroon na ng impluwensya, o naging bahagi ng
kasaysayang ng isang bayan.

Halimbawa, maraming salitang Espanyol na nakapasok na sa ating wika tulad ng sabi

mula sa saber, bintana (ventana), sabon (jabon) at iba pa, o mga salitang hindi natin alam
na galing sa Espanyol tulad ng kilatis (quelates) at silahis (celajes). Marami na ring salitang
Ingles na nakapasok na sa ating bokabularyo gaya ng balota (ballot), kompyuter
(computer), istambay (standby), disk (disc), disket (diskette), rali (rally), at iba pa. Gayon
din, may mga salitang katutubo naman na nakapasok na sa lngles tulad ng boondock
(bundok), balut, at tao.
Ang Panghihiram

Karaniwan nang nangyayari ang panghihiram dahil sa

pangangailangan, kaangkupan at katiyakan. Bukod dito, maaari
pang isaalang-alang ang mga sumusunod:
 popularidad at pangingibabaw ng isang wikang banyaga sa
lipunan
 dalas ng paggamit
 dami ng gumagamit at kapangyarihan ng gumagamit
 dating o pagtanggap unibersal na gamit
Ang Panghihiram
Lexical borrowing are needed technical nomenclature, ayon kay Fishman
(1989). Nangangahulugan na kailangang manghiram ng isang wika, lalo na ng
gaya ng Filipino na nasa proseso ng patuloy na pagpapaunlad nito, upang
maging ganap ang kakayahan nitong maipahaya8 ang mga modernong
konseptong hindi taal sa bansa. Ang mga konseptong siyentipiko at teknikal
ay mga kaisipang kanluranin sa pangkalahatan. Upang maging 8anap ang
integrasyon ng mga konseptong ito sa Filipino, kailangang hiramin ang mga
simbolong nagrerepresenta rito- simbolong leksikal o semantikal. Sa simula
ay dayuhang-dayuhan ang pagpasok ng mga salitang it0, ngunit sa katagalan
ng paggamit, naasimila ito, naaadap at nagiging bahagi na ito ng wikang
Filipino. Sa katunayan, inari na nga ring salitang Filipino ang mga hiram na
salitang ito.
 May Tanong Ako!
1. Ano ang tatlong paraan ng pagbubuo ng
salita ayon kay Constantino?
Sagot: paglalapi, pag-uulit, pagtatambal
2. Bakit natin ginagawa ang panghihiram ng mga
salita sa ibang wika?
3. Mga dahilan o paraan upang umunlad ang
isang wika?
 GRAMATIKA NG WIKANG
FILIPINO MAKAHULUGANG
PAG-AARAL NG GRAMATIKA

Linggwistika ang sangay ng siyensya na umaaral sa wika ng tao. Ang isang linggwista
(taong nag-aaral ng linggwistika) ay nagbubuhos ng malaking oras upang magkaroon ng
sapat na kabatiran tungkol sa iba't ibang katangian ng wika ng tao maging ang paraan ng
paggamit nito, impluwensya ng paggamit o resulta ng paggamit. Maaaring utang natin sa
mga naunang linggwista ang karunungang nalalaman ng tao sa kasalukuyan tungkol sa
wika. May kabatiran nang nakikilala ngayon tulad ng mga teoryang nagpapaliwanag sa
iba't ibang katangian o kalikasan ng wikang ginagamit ng tao araw-araw.
 GRAMATIKA NG WIKANG
FILIPINO MAKAHULUGANG
PAG-AARAL NG GRAMATIKA

Isa sa mga mahahalagang pag-aaral sa linggwistika ay ang tinatawag na gramatika o

gramar. Ito an6 pag-aaral na tumutukoy sa mga tuntunin sa paggamit ng wika. Ang set ng
mga tuntunin sa isang partikular na wika ay tinatawag na gramar ng wikang iyon.
Bagamat hindi nagiging mainit ang patanggap ng tao sa gramar ng kanyang sariling wika,
nagiging mahalaga naman ang isang gramar upang maunawaan at matutunan ang
paggamit ng ibang wika. Hindi ibig sabihin dito na walang halaga sa tao ang gramar ng
kanyang sariling wika. Lalong pinahuhusay ang paggamit ng wika ng kaalaman sa gramar
nito kahit pa nga matatas na siyang magsalita sa wikang ito.
 GRAMATIKA NG WIKANG
FILIPINO MAKAHULUGANG
PAG-AARAL NG GRAMATIKA

Ang Filipino bilang isang buháy at dinamikong wika ay kailangang may gramar. Bunga ng
linguistic convergence ang linggwa franka at pambansang wika ng Pilipinas. Pagsasama-
sama ito ng wikang batay sa Tagalog (lalo na sa Tagalog ng Kamaynilaan), mga
pangunahing wika, mga etnikong wika, at dayuhang wika na umiiral sa bansa. Dahil dito,
nangangailangan ng mapagbabatayang gramar ang ang wikang ito bilang sanggunian ng
mga kaalaman tungkol sa Filipino at tuntunin sa pageamit nito.

Nakatuon sa mga tuntunin ng ortograpiya, ponolohiya, morpolohiya, sintaktika/sintaks at

semantika/semantics ang gramatika. Bahagi ito ng communicative competence o
kahusayang komunikatibo sa pamamaraang pasalita at pasulat. Tunghayan ang dayagram
o balangkas ng gramatika sa susunod na pahina.
 May Tanong Ako!
1. Ano ang sangay ng siyensya na umaaral sa
wika ng tao.
Sagot: Linggwistika
2. Ang taong nag-aaral ng linggwistika
Sagot: Linggwista
3. Bakit mahalaga ang pag-aaral ng grammar ng
ibang wika?
Panuto sa Pagsusulit!
Nagawa Natin!