İç Hastalıkları Anabilim Dalı

Hematoloji Bilim Dalı

• Prof. Dr. Ahmet Muzaffer Demir
– mdemir@trakya.edu.tr
• Doç. Dr. Elif G. Ümit
– egugur@yahoo.com
• Dr. Öğr. Üyesi H. Onur Kırkızlar
– onurkirkizlar@gmail.com,
• Dr. Öğr. Üyesi Tuğcan Alp Kırkızlar
– tugcanalp82@hotmail.com
Kurul 9 2020 Hematolojide 1
Semptomatoloji
 Hematolojiye Giriş ve
Semptomatoloji (Öykü Alınması)

Prof. Dr. Ahmet Muzaffer Demir

İç Hastalıkları Hematoloji BD
mdemir@trakya.edu.tr

Kurul 9 2020 Hematolojide 2

Semptomatoloji
 Dersin Amacı
• Periferik kan ve kemik iliği hakkında histoloji
ve fizyoloji bilgilerinin hatırlatılması
• Anamnez (öykü) almanın ve fizik muayene
genel prensiplerinin Hematoloji alanı
açısından özelliklerinin belirtilmesi
amaçlanmıştır.

Kurul 9 2020 Hematolojide 3

Semptomatoloji
 Amaç ve Öğrenim Hedefleri
1. Hematoloji ile ilişkili temel fizyolojik bilgilerin hatırlatılması
istenecek,
2. Genel anamnez bilgilerinin ve anmanez alma aşamalarının
hematolojik yönden öneminin bilecek
3. Fizik muayene aşamalarını bilecek
4. Özellikle hematolojik bulguların öneminin bilecek

Kurul 9 2020 Hematolojide 4

Semptomatoloji
 Kanın İçeriği
• Normal erişkin bir erkek yaklaşık beş, bir kadın
ise ortalama dört litre kana sahiptir.
– kan hücreleri (şekilli elemanlar)
– plazma (kanın sıvı bileşeni).
Plazma
– Bu iki bileşen birbirinden düşük hızla santrfüj
Buffy coat
işlemi ile ayrılabilir.
– Eritrositler yoğundur ve tüpün dip kısmında Eritrositler
toplanırlar
Antikoagülanlı Kan

Kurul 9 2020 Hematolojide 5

Semptomatoloji
Kan Hücrelerinin Sayısı ve Morfolojik
Özellikleri

Kurul 9 2020 Hematolojide 6

Semptomatoloji
Lökosit Alt Tipleri

Kurul 9 2020 Hematolojide 7

Semptomatoloji
 Kan
Hücrelerinin
Sayım
Mekanizması

Kurul 9 2020 Hematolojide 8

Semptomatoloji
Eritrosit İndeksleri-Normal Değerler

MCV

MCH

MCHC

Kurul 9 2020 Hematolojide 9

Semptomatoloji
 Plazma ve İçeriği
• Su, protein, lipid ve elektrolitler gibi çözünmüş
maddelerden oluşur
• Pıhtılaşma yolunun proteinleri, pıhtılaşma yolunu
düzenleyen belirli faktörler, von Willebrand faktörü
ve pıhtı erimesini destekleyen plazmin gibi proteinler

Kurul 9 2020 Hematolojide 10

Semptomatoloji
 HEMATOPOETİK SİSTEM
– Primer Lenfoid Organlar
• Kemik İliği
• Timus
– Sekonder Lenfoid Organlar
• Lenf bezleri
• Dalak
• Mukozal lenfoid dokular

Kurul 9 2020 Hematolojide 11

Semptomatoloji
 Hematopoetik sistem hücreleri
• Lökositler
– Granülositler
• Nötrofil
• Eizinofil
• Bazofil
– Lenfositler
– Monositler
• Eritrositler
• Trombositler

Kurul 9 2020 Hematolojide 12

Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 13
Semptomatoloji
Kemik İliği Morfolojisi

Adventisyal
retiküler hücre

Bazal
membran

Endotel
hücreleri

Eritroid adacık
(makrofaj)

Yağ
hücresi
Kurul 9 2020 Hematolojide 14
Semptomatoloji
 Normal Kemik İliği Aspiratı

https://www.profdrhisari.com/wp-
content/uploads/kemik-ili%C4%9Fi-
biyopsi.jpg
Kurul 9 2020 Hematolojide 15
Semptomatoloji
Kemik İliği Biyopsisi Örneği

Kurul 9 2020 Hematolojide 16

Semptomatoloji
Anormal Hücre Sayılarını Tanımlayan Terimler-1

Kurul 9 2020 Hematolojide 17

Semptomatoloji
Anormal Hücre Sayılarını Tanımlayan Terimler-1

Kurul 9 2020 Hematolojide 18

Semptomatoloji
 Anamnez-Fizik Muayene-Laboratuvar
Bulguları
• ANAMNEZ • FİZİK MUAYENE
• Hastanın Kimliği • Genel durum muayenesi
• Şikayeti • Solunum sistemi
• Hikayesi • Dolaşım sistemi
• Özgeçmişi • Sindirim sistemi
• Soy geçmişi • Endokrin sistemi
• Sosyal durumu • Hemopoietik sistem
• Alışkanlıkları • Ürogenital sistem
• Kullanılan ilaçlar • Llokomotor sistem
• Beden Fonksiyonları • Sinir sistem muayenesi
• Sistem sorgusu LABORATUVAR İNCELEMELERİ
Kurul 9 2020 Hematolojide 19
Semptomatoloji
 Kan Hastalıklarında Anamnez-1
• Tüm klasik sorgulama kuralları geçerli
• Yaş, cins ve ırk
– Talasemiler, anormal hemoglobinler ve enzim eksiklikleri
• Hastanın yaşadığı ülke ve bölge
– Parazitozlar, hemoglobinopatiler, nütrisyonel anemiler
• Meslek (eski ve yeni işi)
– benzen ve türevleri, tarım ilaçları, kurşun vs
– kimyasal maddelerle temas
– aplastik anemi, lösemi, hemoliz

Kurul 9 2020 Hematolojide 20

Semptomatoloji
 Kan Hastalıklarında Anamnez-2
• İlaçlar; nötropeni, ve trombositopeni, pansitopeni
– Günlük yaşamda sık, ilaçtan sayılmaz; bitkisel ürünler
– analjezikler, laksatif, trankilizan, sedatif;
• Beslenme koşulları;
– vitamin eksiklikleri; vitamin B12, folat, demir eksikliği
– Vejetaryen beslenme, pika,
– Kadınlarda menstrüasyon, hipermenore, sık doğum
yapma, demir eksikliği için risk

Kurul 9 2020 Hematolojide 21

Semptomatoloji
 Soygeçmişi Sorgulama
• Kalıtsal hastalıklar (kongenital? Herediter?)
– Hemolitik anemiler (talasemiler), hemofili, trombosit
hastalıkları
• Otozomal ? resesif?, dominant?
• X kromozomuna bağlı? (hemofili)
• Aile üyelerinde sarılık anemi, safra kesesinde taş,
splenomegali (hemolitik anemi)
• Aile bireylerinde kanama öyküsü (kalıtsal neden?)

Kurul 9 2020 Hematolojide 22

Semptomatoloji
 Genel Semptomlar-1
• Performans durumu (Genel durumu)
– Hastanın düşkünlüğünü ölçen yarı kantitatif yöntem
– Hastanın günlük işlerini yapma durumu-yatağa bağlı olduğu
sürenin değerlendirilmesi
• Karnofsky ve ECOG (European Cooperative Oncology
Group) skorlaması
– Normal aktivitelerini yapabilme (özel desteğe ihtiyaç yok)
(%80-100)
– Çalışamama-Evde yaşama-Özel desteğe ihtiyaç duyma (%50-
70)
– Kendi kendine yaşayamama-Hastane ve sağlık desteğine
ihtiyaç duyma-Giderek kötüleşme (%0-40)
Kurul 9 2020 Hematolojide 23
Semptomatoloji
 Karnofsky Performans Durum Ölçeği
(Trafik ışık renklerine göre sınıflama)
Karnofsky Performans Durum Ölçeği
%100 Normal, şikayeti ve hastalık belirtisi yok
%90 Normal aktivitesini yapıyor; minimal hastalık belirti ve bulguları var.
%80 Normal aktivitesini biraz gayretle yapıyor, hastalığa ait belirti ve bulgular
var.
%70 Kendine bakabiliyor ama normal aktivitesini yapamıyor.
%60 Bazen yardım istemekle birlikte kendi ihtiyaçlarını karşılayabiliyor.
%50 Ciddi olarak yardıma ve sık olarak tıbbi desteğe muhtaç
%40 Düşkün, özel bakım ve yardıma ihtiyacı var
%30 Çok düşkün hospitalizasyona ihtiyaç var
%20 Çok düşkün hospitalizasyona, aktif destekleyici tedaviye ihtiyaç var.
%10 Ağır durumda ölümcül olay hızla ilerliyor.
%0 Ölüm
Kurul 9 2020 Hematolojide 24
Semptomatoloji
ECOG Performans Durumu Skorlaması

Kurul 9 2020 Hematolojide 25

Semptomatoloji
 Genel Semptomlar-2
• Kilo kaybı
– Hematolojik malignitelerde, ancak spesifik değil,
Tbc veya yaygın solid tümörlerde,
– 6 ayda %10 kilo kaybı anlamlı
• Ateş; pirojenlerin salınımına bağlı (İL-1, İL-6, İL-
8)
– erken dönem lenfomalar veya lösemiler,
– Kemoterapi sonrası nötropeni
– Hemoliz, miyelofibroz, KLL, pernisiyöz anemi vs.

Kurul 9 2020 Hematolojide 26

Semptomatoloji
 Genel Semptomlar-3
• Gece terlemesi
– Sub-febril ateşin belirtisi; lenfoma ve lösemilerde
• Titreme
– Akut hemoliz ve bakteriyemilerde
• Yorgunluk, dermansızlık, sıkıntı
– Akut veya kronik anemilerin genel semptomları
• Güçsüzlük;
– anemiler ancak nöropati ile birlikte?
– pernisiyöz anemi, vinkristin kullanımı, vs.
– Monoklonal gammopatiler, kurşun zehirlenmesi, intermittant
porfiria
Kurul 9 2020 Hematolojide 27
Semptomatoloji
 Sinir Sistemi-1
• Baş ağrısı;
– anemi, polisitemi,
– lösemi, lenfoma ile MSS infiltrasyonu, kök basısı,
– MSS enfeksiyonları
– beyin içine veya subaraknoid boşluğa kanama
(trombositopeni veya diğer kanamaya yatkınlık
hastalıkları)

Kurul 9 2020 Hematolojide 28

Semptomatoloji
 Sinir Sistemi-2
• Parestezi; nöropatiler; Romberg belirtisi
– pernisiyöz anemi (vitamin B12 eksikliği), vinkristin
kullanımı, gamopati, amiloidoz-
• Konfüzyon;
– enfeksiyon veya hastalık yayılması
– ciddi anemi, hiperkalsemi, yüksek doz kortizon
tedavisi, pernisiyöz anemi
• Şuur bulanıklığı;
– intrakraniyal basınç artışı

Kurul 9 2020 Hematolojide 29

Semptomatoloji
 Göz
• Konjonktival solukluk-anemi
• Konjonktival kızarıklık-polisitemi
• Göz içi-subkonjonktival kanama-
trombositopeni,

Kurul 9 2020 Hematolojide 30

Semptomatoloji
 Kulak-Burun-Boğaz
• Çınlama, baş dönmesi,
– Anemi, polisitemi, viskozite artışı
• Burun kanaması
– Kanamaya yatkınlık (hemorajik diyatez)
– Trombositopeni, trombosit işlev bozukluğu,
– Von Willebrand Hastalığı
• Ağrılı kızarık dil, pernisiyöz anemi,
• Diş eti hipertrofisi-kanamalı diş eti (epulis)
– lösemiler
Kurul 9 2020 Hematolojide 31
Semptomatoloji
 Boyun
• Boyunda ağrısız şişlik, tek veya biraraya gelen
şişlikler (konglomere)
– Lenfadenomegali, lenfomalar, Tbc, solid tümör
metastazı
• Boyunda generalize ödem; pelerin tarzda
ödem
– vena kava süperior sendromu

Kurul 9 2020 Hematolojide 32

Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 33
Semptomatoloji
 Solunum ve Dolaşım Sistemi
• Anemiye bağlı efor sırasında
– dispne, çarpıntı, konjestif kalb yetersizliği, angina pectoris
• Öksürük,
– büyümüş mediastinal lenf bezleri
• Göğüs ağrısı
– multipl miyelom ve lenfomaların kemik infiltrasyonu
• Herpes zoster infeksiyonu zona
• Sternum hassasiyeti
– kronik miyeloid lösemi, akut lösemiler, miyelofibroz,
multipl miyelom

Kurul 9 2020 Hematolojide 34

Semptomatoloji
 Gastrointestinal Sistem
• İştahsızlık
• Abdominal dolgunluk ve erken doyma hissi
splenomegali
• Karın ağrısı
– lenfomaya bağlı bağırsak obstrüksiyonu, kurşun zehirlenmesi,
vinkristin kullanımı sonucu subileus
• GİS kanamaları
– trombositopeni, diğer kanama hastalıkları
• Diyare
– ince bağırsak lenfomaları, kemoterapötik ajanlar
• Konstipasyon
– hiperkalsemi ve vinka alkaloidleri

Kurul 9 2020 Hematolojide 35

Semptomatoloji
 Ürogenital Sistem
• Kırmızı idrar;
– intravasküler hemoliz, antrasiklin grubu ilaçlar,
• Hematüri
• Menoraji
– Menstrüel kanamanın miktarı, süresi, demir eksikliği anemisi, kanamalı
hastalık varlığı
• Amenore
• Priapizm (ağrılı ereksiyon);
– orak hücreli anemilerde, hiperlökositozda ve lösemilerde
• Empotans ve mesane fonksiyon bozukluğu
– nöropatilerde, pernisiyöz anemide, spinal kord basısına bağlı
lenfomalarda

Kurul 9 2020 Hematolojide 36

Semptomatoloji
 Lokomotor Sistem
• Bel ağrısı,
– akut hemolitik kriz, kemik ve sinir tutulumu
• Artrit ve artralji,
– ürik asit yapımı artmış hastalıklarda, lösemiler, paraneoplastik
sendrom
– Henoch-Schönlein Purpurası, Sistemik lupus eritematozis
• Hemartroz eklem içi kanama
– hemofili ve benzeri hastalıklar
• Alt ekstremitelerde ödem,
– lenfatiklere ve venler bası, intrabdominal kitle
• Bacak ülserleri
– kronik hemolitik anemiler ve orak hücreli anemi

Kurul 9 2020 Hematolojide 37

Semptomatoloji
 Deri İle İlgili Semptomlar-1
• Yapısal değişiklikler
– demir eksikliğinde deri ve saçlar kuru, ince tırnaklar kolay
kırılır kaşık tırnak
• Sarılık, subikter sadece skleralarda, sistemik,
– solukluk ve sarılık birlikte pernisiyöz anemi, hemolitik
anemi, yüz limon sarısı görünümünde
• Solukluk
• Eritrodermi
• Bronz veya kurşuni renkte deri,
– hemokromatosis

Kurul 9 2020 Hematolojide 38

Semptomatoloji
 Deri İle İlgili Semptomlar-2
• Siyanoz
– hemoglobinopatilerde methemoglobinemide, sekonder
polisitemide
• Kaşıntı
– polisitemilerde bazofil, eozinofil artışı olan lösemilerde
• Purpuralar, Peteşi ve ekimozlar
– deri içi kanamalar
• İnfiltratif lezyonlar
• Nekrotik lezyonlar

Kurul 9 2020 Hematolojide 39

Semptomatoloji
 Peteşi Purpura Ekimoz

3 mm 3-10 mm >10 mm
Suggillasyon: 5 cm den büyük ekimozlara verilen isimdir. Genellikle adli tıpta ölü
morlukları için kullanılır

Kurul 9 2020 Hematolojide 40

Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 41
Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 42
Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 43
Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 44
Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 45
Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 46
Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 47
Semptomatoloji
 FİZİK MUAYENE
• Hasta bir bütündür:her hastaya bütün
sistemleri içeren tam bir fizik muayene
yapılmalıdır.
– Anamnez bulgularına göre bazı sistem
muayeneleri daha ayrıntılı değerlendirilebilir;
örneğin nefes darlığı ile gelen bir hastanın
kardiovasküler sistem-solunum sistemi muayenesi
öncelikli olması gibi

Kurul 9 2020 Hematolojide 48

Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 49
Semptomatoloji
 Fizik Muayenin komponentleri
• İnspeksiyon
• Palpasyon
• Perküsyon
• Oskültasyon

• Özel muayene tipleri: Nörolojik muayene gibi,

görme muayenesi gibi

Kurul 9 2020 Hematolojide 50

Semptomatoloji
 Fizik Muayenede Hematolojik
hastalıkları düşündüren bulgular
• İnspeksiyonda
– Beslenme durumu; kaşeksi, diğer malignitelerde olduğu
gibi hematolojik malignitelerde de kilo kaybı olabilir.
– Deri bulguları: purpura; peteşi, ekimoz
• Peteşi ve yüzeyel-sınırlı ekimozlar trompositopeni, trombosit
fonsiyon bozuklukları ve vasküler hasarlarda
• Geniş ekimozlar ve hematomlar faktör eksikliklerinde; hemofili gibi

Kurul 9 2020 Hematolojide 51

Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 52
Semptomatoloji
 Hematolojik FM Bulguları
• Konjoktiva;solukluk anemide, kanama
trombositopeni, trombosit fonksiyon
bozukluklarında, hiperemi polisitemilerde
• Sklera; ikter hemolitik anemide
• Mukozal kanamalar (özellikle ağız içi):
trombositopeniler, trombosit fonksiyon bozuklukları
• Gingival şişlik: Akut myeloid lösemi (monositik
tipleri)’de,
• Epulis; diş eti tümörü
Not: Ağız içi muayenesi çok önemli

Kurul 9 2020 Hematolojide 53

Semptomatoloji
 Hematolojik FM Bulguları-2
• Yüzde hiperemi (güneş yanığı gibi görünüm):
Polisitemide
• Deride makül, plak, tümör, ülsere tümör tarzında
lezyonlar; hematolojik malignitelerde, özellikle
Mycosis fungoidesde ve diğer deriyi tutan lenfoma ve
lösemilerde
• Boyunda şişlik, yüzde hiperemi, kemozis; Vana kava
superior sendromunda; mediastinel kitle yapan
hematolojik malignitlerde
• Lenf bezi bölgelerinde şişlik; özellikle lenfomalarda

Kurul 9 2020 Hematolojide 54

Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 55
Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 56
Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 57
Semptomatoloji
Kurul 9 2020 Hematolojide 58
Semptomatoloji
 Fizik Bakı
• Palpasyon; lenf bezi muayenesi hematolojik
malignitelerin tanısında özellik arz eder.
– Lenf bezlerinin
• lokalizsayonu,
• büyüklüğü,
• sayısı,
• kıvamı,
• fikse olup olmadığı,
• paket oluşturup oluşturmadığı mutlaka
değerlendirilmeli ve yazılmalıdır.

Kurul 9 2020 Hematolojide 59

Semptomatoloji
 Fizik Bakı
• Deri lezyonları varsa palbe edilerek makül,
papül, nodul, plak ayrımı yapılmalıdır.
• Hematolojik maligniteler, palbasyonla tespit
edilebilen subkutan kitlelere neden olabilir
(plazmositom, granülositik sarkom-kloroma
gibi)

Kurul 9 2020 Hematolojide 60

Semptomatoloji
 Organomegali
• Dalak-Karaciğer muayenesi
– Splenomegali hematolojik hastalıklara sıklıkla eşlik
eder (kronik myeloid lösemi, lenfomalar, kronik
lenfositik lösemi, polisitmia vera, myeloskleroz
gibi)
– Splenomegaliye hepatomegali eşlik edebilir.
– Batında splenomegali dışında paraaortik lenf
bezlerinin büyümesine bağlı da kitle ele gelebilir.

Kurul 9 2020 Hematolojide 61

Semptomatoloji
 Fizik Bakı
• Perküsyon
– Dalak ve karaciğer muayenisi perküsyonu da içermelidir.
– Kemiklerin perküsyonu (daha doğrusu basarak
değerlendirilmesi)-Akut lenfoblastik lösemi başta olmak
üzere kemik iliğini tutan hematolojik malignitelerde
kemiklere bası uygulandığında ağrı olabilir
– Lösemilerde sternal hassasiyet, multipl myelomda
kostalar, spinoz çıkıntılar değerlendirilmeli

Kurul 9 2020 Hematolojide 62

Semptomatoloji
 Fizik Bakı
• Oskültasyon; Hematolojik hastalığı direkt
düşündüren bir oskültasyon bulgusu yoktur; fakat
unutulmamalıdırki hematolojik hastalıklarda her
sistem etkilenbilir; örn
– barsaklarda obstrüksüyon yapan bir hematolojik malignite
(örn lenfoma) mekanik ileus tablosuna neden olabilir;
metalik tınlama sesi
– İmmünsuprse hastada gelişen pnömoniye bağlı akçiğer
oskültasyon bulguları gibi

Kurul 9 2020 Hematolojide 63

Semptomatoloji
 Özet
• Ayrıntılı öykü alınması (ilaçlar, bitkisel katkı ürünleri)
• Ayrıntılı sistematik bir fizik muayene
• Performans değerlendirmesi (genel durum)
• Yapısal semptomların değerlendirmesi
• Hastalık için risk ve prognoz değerlendirmesi
• Hasta ve yakınlarına uygun danışmanlık hizmetinin
verilmesi
• Tüm bu hizmetleri mesleki etik kurallar çerçevesinde
uygulanması

Kurul 9 2020 Hematolojide 64

Semptomatoloji
Dikkatiniz İçin Teşekkür Ederim.
Kurul 9 2020 Hematolojide 65
Semptomatoloji
Miyelositer Serinin Aşamaları-1

Kurul 9 2020 Hematolojide 66

Semptomatoloji
Miyelositer Serinin Aşamaları-2

Kurul 9 2020 Hematolojide 67

Semptomatoloji
Şekil Tanımlamaları

Kurul 9 2020 Hematolojide 68

Semptomatoloji
Timus Histolojisi

Kurul 9 2020 Hematolojide 69

Semptomatoloji
Dalak Histolojisi

Kurul 9 2020 Hematolojide 70

Semptomatoloji
Lenf Düğümü Histolojisi

Kurul 9 2020 Hematolojide 71

Semptomatoloji