4

KAPITULLI I

ZGJEDHJA KONSUMATORE
 Objektivat e mësimit

 Shkruani ekuacionin e vijës së buxhetit dhe të ndërtoni grafikun e

saj.
 Ilustroni grafikisht se si një ndryshim në të ardhura apo një ndryshim
në çmim do të ndikojë mbi vijën e buxhetit.
 Përshkruani kushtet për zgjedhjen optimale konsumatore.
 Ilustroni grafikisht kushtin tangential për zgjedhjen optimale
konsumatore.
 Jepni informacionin në lidhje me çmimin, të ardhurat dhe dobinë
marxhinale për një shportë optimale të konsumit.
 Shpjegoni pse shporta optimale zgjidh njëkohësisht edhe problemin e
maksimizimit të dobisë edhe problemin e minimizimit të kostove.
 Shpjegoni pse shporta optimale e konsumit mund të ndodhet edhe një
një pikë këndore apo kurbë me kënd.
 KUFIZIMI BUXHETOR

 Kufizimi buxhetor është tërësia e shportave që një

konsumator mund të blejë me të ardhurat në dispozicion.
 Supozoni se një konsumator konsumon vetëm dy lloje të
mirash, ushqim dhe veshje.
 ‘I’ do te shenojme te ardhurat
 ‘Px’ do te shenojme cmimin e mallit x (ne rastin tone ushqime)
 ‘Py’ do te shenojme cmimin e mallit y (ne rastin tone veshje)
 Ekuacioni i vijës së buxhetit mund të shkruhet :
Px*X + Py*Y = I
Nese I=800$ , çmimi i ushqimit është Px=20$ për njësi dhe çmimi i
veshjeve Py = 40$ për njësi.
20x + 40y = 800
 A, B
 Qa, Qb
 Pa, Pb
 M
 Pa*Qa+Pb*Qb=M
 Sup 1
 PaQa=M  Qb = 0 Qa=M/Pa shporta 1
 Sup 2 Qa=0 Qb*Pb=M Qb= M/Pb shporta 2
 Të ndërtojmë dhe të kuptojmë grafikun

Pjerrësia e vijës së
buxhetit është ∆y/∆x.
I/Py =800/40 = 20 (∆y = -5)
nuk mundet (∆x =10)
∆y/∆x = - 5/10 = - ½
∆y

∆x Pjerrësia e vijës së
mundet buxhetit na tregon se nga
sa njësi të mire që
ndodhet në boshtin
vertikal , konsumatori
duhet të heqë dorë që të
I/Px = 800/20 = 40 përfitojë një njësi shtesë
të të mirës që ndodhet në
boshtin horizontal.
Px*X + Py*Y = I 20x + 40y = 800
Të ndërtojmë dhe të kuptojmë grafikun

Pjerrësia e vijës së buxhetit

mund ta shprehim si:
–Px/Py.

Ne njohim ekuacionin e
vijes se buxhetit:
Px*X + Py*Y = I

Ekujvalent me:
Y = (I/Py) –(Px/Py)X,

intercepti i grafikut tonë

është I/Py
dhe pjerrësia e grafikut
është Px/Py.
20x + 40y = 800
 Ndryshimi i të ardhurave dhe efekti mbi
vijën e buxhetit

Supozojmë se të ardhurat nga I1

=800$ në I2 = 1000$, ndërkohë që
çmimet e të mirave nuk ndryshojnë.
Px = 20$ dhe Py = 40$.

Nëqoftëse blen vetëm veshje ai blen

I2 /Py =1000/40 = 25 njësi veshje

Nëse do të blejë vetëm ushqime,

I2/Px = 1000/20 = 50 njësi ushqim

Pjerrësia e të dy vijave të buxhetit

është e njëjtë pasi kemi një spostim
paralel të tyre sepse ∆y/∆x = - Px/Py
= - 1/2.
Ndryshimi i çmimit dhe efekti mbi vijën
e buxhetit
Si do të ndryshojë vija e buxhetit nëse
çmimi i ushqimit do të rritet nga 20$ në
25$ për njësi, ndërkohë që të ardhurat e
tij dhe çmimi i veshjeve nuk ndryshon?

I1/Px1 = 800/20 = 40 njësi në I1/Px2

=800/25 =32 njësi.

Pjerrësia e vijës së buxhetit ndryshon

nga - Px1/Py = - (20/40) = - 1/2 në
-Px2/Py = - (25/40)= - 5/8

Kur çmimi i ushqimit rritet nga 20$ në

25$ për njësi, vija e buxhetit do të
rrotullohet nga pozicioni BL1 te BL2,
dhe intercepti horizontal nga 40 tek 32
njësi.
 ZGJEDHJA OPTIMALE
 zgjedhja optimale nënkupton që shporta e të mirave që
konsumatori ka zgjedhur maksimizon dobinë e tij dhe ai e
bën këtë brënda kufizimit të tij buxhetor
MUx/MUy = - MRSx,y

Max (Ux,y) MUx/MUy = - Px/Py

Brënda kufizimit: MRS(x,y) = Px/Py

Px*X + Py*Y
MUx/Px = MUy/Py
Ne gjithashtu mund ta shprehim normën marxhinale të zëvendësimit si
një raport të dobive marxhinale të të mirave të shportës. Supozojmë se
jemi në një shportë të dhënë në një kurbë indiference U0. Supozojmë
se konsumatori ndryshoi nivelin e konsumit të x dhe y respektivisht me
. Impakti në dobinë totale do të jetë:
ΔU =MUx (Δx) +MUy (Δy)

Por sipas përkufizimit niveli i dobisë nuk duhet të ndryshojë pra ΔU=0
kështu që:
0 =MUx (Δx) +MUy (Δy)
e cila mund të shkruhet:
MUy (Δy)= - MUx (Δx)
e cila përsëri shkruhet:
(Δy)/(Δx)= - (MUX)/(MUY)
Por meqë dimë që pjerrësia është negative ne mund ta shkruajmë :
 -(Δy)/( Δx)= (MUX)/(MUY)
Shembull
 Funksioni i dobisë së Albanit është U(x,y)=xy. Albani ka të ardhura
mujore I=800 $. Ai konsumon vetëm dy të mira , ushqim dhe veshje.
Çmimi i ushqimit është Px=20$, dhe çmimi i veshjeve është Py=40$.
Gjeni sasinë e të mirave që ndodhen në shportën optimale të Albanit.
 Zgjidhje

Vija e buxhetit të Albanit është xPx+yPy =I , 20x+40y =800

Kurba e indiferencës duhet të jetë tangent me vijën e buxhetit në pikën ku

ndodhet shporta optimale pra MUx/MUy = Px/Py. Dimë se MUx=y
dhe MUy =x, pra: x/y =20/40 ose x=2y. Zëvendësojmë ekuacionin e
identifikuar në ekuacionin e vijës së buxhetit.

20(2y) +40y=800. Kështu y=10 dhe x=20 njësi. Shporta optimale e

Albanit përmban 20 njësi ushqim dhe 10 njësi veshje.
 Zgjedhja në skaje
Zgjedhja në skaje është një shportë që ndodhet në njërin prej
boshteve të grafikut ku sasia e një apo disa të mirave të blera është
zero.
Nëse shporta optimale ndodhet në skaje, atëhere vija e buxhetit
mund të mos jetë tangent me kurbën e indiferencës.
Zgjedhja optimale në skaje tek të mirat
zëvendësuese të përsosura
Mund të mos jetë e mundur që konsumatori që maksimizon dobinë e
tij të blejë dy të mira të cilat të kenë dobinë marxhinale për dollar të
barabartë. Në këtë rast shporta optimale ndodhet në një pikë këndore.

Ux,y =ax +by

Px*X + Py*Y = I
Zgjedhja optimale tek të mirat plotesues
të përsosura

U(X,Y) = min (X,Y)

Px*X + Py*Y = M
ZGJEDHJA KONSUMATORE ME TË MIRA TË
PËRBËRA
E mira në boshtin vertikal quhet e mirë e përbërë sepse
është e përbërë nga të gjitha mallrat të tjera.
Me marrëveshje, çmimi i një njësie të së mirës së përbërë
është Py = 1.

Zgjedhja optimale mes

strehimit dhe të mirave
të përbëra
Subvencionet dhe kuponat (tollonat)
Subvencion dhe kuponi:
programe për t’ju ardhur në ndihmë konsumatorëve me të ardhura të ulta.

Shembull; subvencionimi për blerjen e ushqimeve apo për arsim për këtë pjesë të
popullsisë.
kupon me vlerë M njësi monetare që mund të shpenzohet vetëm për blerje njësi
strehimi.

Rasti parë Rasti dytë

Marrja dhe dhënia hua
 Deri në këtë pikë, ne kemi thjeshtuar diskutimin duke supozuar që
konsumatori ka një sasi të caktuar të të ardhurave dhe as merr dhe as jep
hua.
 Duke përdorur mallrat e përbërë, ne mund të ndryshojmë modelin e
zgjedhjes së konsumatorit për huadhënie apo huamarrje.

Rasti parë Rasti dytë

Detyrë;
Shpjegoni grafikët e zgjedhjes optimale për rastet e
mëposhtëme: (rastet janë të paraqitura në libër)
 Zbritje për njësi
 Antarësimi në një klub
 Zgjedhja midis tarifave të telefonisë celulare
 PREFERENCAT E SHFAQURA
 Analiza e preferencave të shfaqura na ndihmon të kuptojmë se si
një konsumator i rendit shportat e tij edhe pse nuk kemi njohuri
rreth kurbave të indiferencës së tij.
 Në mësojmë rreth preferencave të tij duke vëzhguar cilat shporta
do të zgjedhë ai kur ndryshojnë të ardhurat apo çmimet.
FALEMINDERIT!