Professional Documents
Culture Documents
030 PPL
030 PPL
1 ft = 12 inç (
4300 kg.’ı pound’a çevirin?
2.1.3 Moment
Kütle ile denge kolunun çarpımıdır = kütle x denge kolu
Ancak sık sık kuvvet kolu veya moment kolu olarak da tabir
edilir.
Moment dünyanın merkezine doğru etkiyen kuvvettir ve hem
kütle hem de mesafe cinsinden ölçülür.
Örnek :
Toplam kütle ve momenti hesaplayın:
Kütle Kol Moment
10 kg X 10 cm 100 kg cm
10 lb X 10 cm 100 lb cm
1.10 lb’yi kg’a çevirin. CAP sayfa 4’e başvurun.
Her iki armın kendi yönleri doğrultusunda etki yaparak, sola olan
datum’un negatif, sağa olan datumun ise pozitif etkilediğini görebiliriz.
TMO:TM=CG
İki ayrı yöndeki uzaklıkları ve ağırlıkları eşit olan kütlelerin
momentleri birbirini etkisizleştirir.
Toplam kütle aynı kalır, ancak kütle hareket ettiği için toplam
moment değişir.
Ölçeğin sol denge kolunda 8,5 kg, sağ kolunda 7,75 kg kütle
vardır ve her iki kolun referans noktasına uzaklığı 10 cm.
ölçülmüştür.
Her iki durumda da CG, her zaman daha büyük kütleye doğru
hareket eder.
16 kg’lık bir ağırlık sağ kola ekleniyor ve 11,5 kg’lık bir kütle
sol koldan sağ kola kaydırılıyor.
Örnek:
1. Kalkıştaki ağırlığı 190 000 N. olan bir uçağın kütlesi nedir ?
a. 19 368 kg.
b. 19.000 kg.
c. 18 639 kg.
d. 19 020 kg.
2. Uçağın kalkıştaki ağırlığı 190 000 N. Uçak uçuş
süresince 7000 kg. yakıt sarf etmiştir.
Uçağın iniş kütlesi nedir (10 m/s² ) ?
a. 12 368 kg
b. 12 000 kg.
c. 18 569 kg.
Çözümler:
1. a. 190 000 N ÷ 9.81 m/s² = 19 368 kg.
2. b. 190 000 N ÷ 10 m/s² = 19 000 kg, 19 000 kg. – 7000
kg. = 12 000 kg.
3.5 İTME VE SÜRÜKLEME
Yakıt tüketimi
Flapların açılması / toplanması
İniş takımlarının açılması / toplanması
Kargo yerinin değiştirilmesi
3.11 YAKIT TÜKETİMİ
Eğer uçağın değişik arm ları olan yakıt tankları varsa, trip fuel
harcandığında, bu yakıt tüketimi nedeniyle CG pozisyonu
değişir.ve kütlesi azalır.
3.13 İNİŞ TAKIMLARI DİZAYNI
Süratte azalma
İlk tartım uçağın tam boş ağırlığını (BEM) bulmak için yapılır.
Buna aşağıdaki unsurlar dahil edilir:
Kullanılmayan yakıt ve kullanılmayan diğer sıvılar,
Motorlardaki ve diğer yardımcı ünitelerdeki yağlar,
Yangın söndürücüler,
Emergensi oksijen sistemi,
Elektronik cihazlar.
Özetle;
İniş yakıtı + yolculuk yakıtı = Kalkış yakıtı
Kalkış yakıtı + Çalıştırma yakıtı = Rampa yakıtı dır.
Çalışma kütlesi (Operating Mass(OM)); Kuru çalışma kütlesi
(DOM) ile trafik yükü hariç yakıt ağırlığının toplamıdır.
Bunlardan bazıları:
Havaalanı irtifası (yoğunluk)
Hava sıcaklığı (yoğunluk)
Pist uzunluğu
Çevrenin arazi yapısı’dır
Bu, faktörlerin tam listesi değildir ama en önemlileridir.
Uçağın ağırlığını sınırlayacağı için performans gereklerinin
farkında olunmalıdır.
Uçak çift burun tekeri ve çift ana iniş takımı tekerlerine sahiptir
ve 150 kg ve +350 in değerinde balast ağırlığa ihtiyaç
duymaktadır.
700 kg ÷ 50 kg per sq ft = 14 sq ft
Bu nedenle eğer külçe bu bölümde taşınacaksa kendi yük
dağılımını yapması için 14 square feet lik bir alana ihtiyaç
vardır.
Verilenler :
Toplam ağırlık : 10 000 kg
Yüklenmiş CG nin bulunduğu bölüm : Stn + 8
Emniyetli aralığın ön limiti : Stn +10
Emniyetli aralığın arka limiti : Stn +16
Ön kargonun bulunduğu bölüm : Stn + 5
Arka kargonun bulunduğu bölüm : Stn + 20
Bütün istasyonlar (feet cinsinden)
Yöntem
Bu örnekte
m = çıkartılacak yük : Bilinmiyor
M = uçağın orijinal toplam ağırlığı : 10 000 kg
d = CG nin orijinal pozisyonundan hareket ettiği mesafe : 5 ft
( 13 ft - 8 ft )
D = kütlenin yeni CG den çıkartıldığı mesafe : 8 ft ( 13 ft - 5 ft )
Bir kütleyi direk olarak CG nin üzerine hareket ettirmek,
kütlenin hiç moment etkisi olmaması demektir. Verilen yeni CG
konumu ve D armı (kolu); m nin çıkartıldığı yer ile yeni CG
konumu arasındaki mesafedir
Bu örnekte :
m = çıkartılacak kütle : 294 lb
M = uçağın yeni toplam ağırlığı : 4157 lb ( 4451 lb - 294 lb )
d = CG nin orijinal pozisyonundan hareket edeceği mesafe: bilinmiyor
D = kütlenin hareket edebileceği en uzak mesafe : 65.5 in ( 157.5 -
92 in )
Orijinal CG bilindiği için, D bu CG ile m nin çıkartıldığı nokta
arasındaki mesafe olur. Bu orijinal CG nin arkası olduğundan d CG
nin öne hareket edebileceği miktardır.
CG ilk baştaki pozisyonu olan 92 in den ön tarafa doğru 4.63
hareket edecektir. +87.37
ALIŞTIRMA 6 - BİLİNEN BİR AĞIRLIK ÇIKARTILDIĞINDA
YENİ CG Yİ BULMAK
7.1 GİRİŞ
Hafif uçaklar genellikle, üstteki diyagramda olduğu gibi, gittikçe
daralan veya yarı-daralan düz kanatları kullanırlar.
Burada;
A:Referans noktasından (Datum), Ağırlık merkezine olan
uzaklığı
B:Referans noktasından (Datum), Ön kanat aerodinamik
noktasına olan mesafeyi (LeMAC),
C:Ortalama aerodinamik uzunluğu gösterir (MAC).
Yukarıdaki örnekte Ağırlık merkezi referans noktasının 33 ft.
arkasındadır.Ön kanat aerodinamik uzunluğu (LeMAC),
referans noktasının (Datum) 31 ft. gerisindedir.
a. % 7.14
b. %17.4
c. %27
d. %71
3. Yüklü uçağın CG si %24 olup MAC uzunluğu ise 8
ft.tir,LeMAC +20ft. ve CG nin emniyetli mesafesi %21 ile %36
MAC arası ise referans noktasından arka CG limit noktasına
olan mesafe nedir?
a. 21.92 ft.
b. 21.68ft.
c. 22.88ft.
d.22.92ft.
BÖLÜM 8
JAR-Ops 1 GEREKSİNİMLERİ
8.1 GİRİŞ
JAR-Ops 1 kitabının J bölümünün altında ticari ve hava
taşımacılığı yapan uçaklar için kütle ve denge konusunun
gereklerine ayrıntılı bir şekilde değinilmiştir. Bu bölümde kitapta
geçen terimlerin açıklamalarına yer verilmiştir.
Sabit veri noktası uçaktaki fiziki bir parçadan belli bir mesafe
ölçülerek bulunur. Bu parça referans noktası olarak adlandırılır.
Bu tartım uçağın Temel Boş Ağırlığını belirler, ve uçağın CG
(Ağırlık Merkezi) uçağın teknik kütüğünün bir parçasını oluşturan
tartım raporuna girilir.
Tartım işlemi kapalı bir binada ve üretici firma veya onaylı bir
bakım kuruluşu tarafından yapılmalıdır.
Eğer JAA üyesi bir şirket başka bir şirkete uçak satarsa ve her
ikisinin de onaylı ağırlık kontrol programları varsa uçağın yeni
sahibinin hizmetine girmeden öce tartılmasına 4 yıllık ağırlık
hesaplaması aralığı içindeyse gerek yoktur.
CAP 696’nın 5nci sayfası SEP 1 genel uçakları için başı çeken
ayrıntılı bilgileri verir.
Şekil: 2.1 (Şekil: 9.1) referans noktasını Sabit Veri Noktası, ve ön
ve arka CG limitlerini gösterir.
Ön CG limiti artan ağırlıktan kaynaklanan fazla kararlılık bağlı
Uçak çok hafif ve güçlü bir yapıda olduğu için AİA (Azami İniş
Ağırlığı - MLM) AKA’na (Azami kalkış Ağırlığı – MTOM) eşittir.
Pilot 140 lb. Bölüm A’da kargo 200 lb. Koltuk 4 ve 5’te toplam 120
lb ağırlıkta yolcular.
Bölüm C’de 100 lb. bagaj. 40 ABD galonu uçuş yakıtı olarak
yakılacak 50 ABD gal. Yakıt yükü. Standart çalıştırma payı
verilmiştir.
Manifesto, ağırlığın ve CG’ nin üç birincil durumda
hesaplanmasına izin vererek uçak hakkındaki bilgi ve taşınması
planlanan yükü cetvelsel ve mantıksal sırada ortaya koyar [SYA
(Sıfır Yakıt Ağırlığı_ZFM), KA (Kalkış Ağırlığı_TOM), ve İA (İniş
Ağırlığı_LM)].
Eğer yolcu taşınıyorsa ağırlık satır 5’e girilir. Eğer yolcu yerine
bagaj taşınıyorsa ağırlık satır 6’e girilir ve yolcu koltuğunun
merkez hattı (centroid) kullanılarak hesaplanır.
Satır 8: Eğer SYA ve CG limitler içindeyse, yakıt yükü ağırlığı satır 8’e
eklenir. Sayfa 6 şekil 2.3’teki tablo ABD galonunu pounda çevirir ve
momenti endeksli değer olarak verir. Bu
Örneğin:
7.5 gal. 45 lb. ağırlığa ve 34 lb.in. endeksli momente sahiptir.
7.5 gal. x 6 lb. = 45 lb.
45 lb. x 75 in. = 3375 lb.in.
3375 lb.in. ÷ 100 = 33.75 lb.
Tam numaraya endekslenmiş = 34 lb.in
Tabloyu kullanarak 7.5 gal. için çapraz kontrol
60 lb. – 30 lb. =30 lb. , 30 lb. ÷ 2 = 15 lb. , 15 lb. + 30 lb. = 45lb.
45 lb.in. – 23 lb.in.=22 lb.in. ,22 lb.in. ÷ 2=11lb.in ,11lb.in. + 23
lb.in.=34 lb.in
Eğer ağırlık limitler içinde, fakat CG arka limitin ardında ise CG’
ni arka limite veya önüne kaydırmak için, arkadaki bir ağırlık CG’
ni arka limite veya önüne almak için ya çıkarılmalı yada ağırlığın
yeri değiştirilmelidir.
12. Küçük bir charter şirketi sırasıyla 189 ve 104 lb.gelen bir erkek
ve bir bayan uçuş ekibiyle bir uçağı uçurmaktadır.
1. Daha sonra sol eksene doğru yine yatay bir çizgi çizin.
Şekil 4.6 şekil 4.5 gibi aynı bilgiyi kullanılmayan yakıtı verir.
Sütunların sırası değişik olarak.
Tank konum diyagramı sayfanın altındadır.
Maksimum yük: 3650 lb- 2829 lb = 821 lb
10.12 YOLCU VE PERSONEL (SAYFA 23)
Yolcu ve personele ait detaylar sayfa 23 de verilmiştir. Bunlar:
Maksimum Yolcu Yükü 141
Business/Club 33
Ekonomi 108
Paragraf 5.2 ve ilgili diyagramlar, şekil 4.7 ve 4.8 kabin
içerisindeki yolcu dağılımını detaylandırır. Koltuklar için düşük
yolcu yükleri hakkındaki yorumları dikkat edin.
Şekil 4.8 de her bölgenin centroid’i maksimum kapasite ve
denge kolu detaylı olarak anlatılır.
Verilen BA orta bölge pozisyonu için kol uzunluğudur.
10.13 YOLCU AĞIRLIĞI (SAYFA 23)
Veri sayfası paragraf 5.3 de aksi belirtilmedikçe yolcuların 84 kilo
varsayılacağı buna 6 kg el bagajının dahil olduğu belirtilmiştir.
Veri sayfasının bu bölümünde yolcunun yaşı, cinsiyeti hakkında
bilgi yoksa, her yolcunun 84 kg ağırlığında olduğu varsayılır.
Not: Eğer herhangi bir soru veri sayfaları ile ilişkilendirilmiş ise,
verilen numaraları uygun veri sayfasında kullandığınızdan emin
olun.
10.17 YÜKLEME MANİFESTOSU (ŞEKİL 4.10 ve 4.11, SASYFA
25)
KISIM 1
Yükleme formunun bu bölümü 4 sütuna bölünmüştür. 2nci
sütunda sağa doğru 2 ok vardır.
Bunlar ilk sütundaki değerlerin tekrar edildiği yerleri gösterir. Bu
kısımda + ve – işaretleri vardır ve hesaplamalar dikey olarak
aşağıya doğru yapılır.
1. 34.000 kg. KOA’yı (DOM) gir.
26. Düz uçuş yakıtı Trip fuel(8500 kg) ikinci sütuna girilmiştir ve
İniş Ağırlığını (LM) bulmak için Take Off ağırlığından (TOM)
çıkartılmıştır. (62 170 kg - 8500 kg = 53 670 kg). Bu ikinci
sütuna girilmiştir.
27. Maksimum müsaade edilebilir inil ağırlığı (54 900 kg) birinci
sütuna girilmiştir.
10.23 BÖLÜM 1’E DÖNÜŞ
28 ve 29. maddeler
28. Gerçek taşınan yük (13 370 kg), yeni sıraya, alttaki Toplam
Taşınan Yük ün karşısına girilmiştir.
29. Toplam taşınan yük değeri (13 370 kg) Müsaade Edilebilir
Yük Değeri olan 14 000 kg dan çıkartılır. 630 kg lık fark yük altı
değeridir. Şayet yolcu veya uçağa yüklenen veya uçaktan
indirilen yük gibi son dakika değişiklikleri olursa bu ağırlık
değişebilir.
3.kısmın birinci sütununa girilen bütün limitler, 1.kısımda
üzerinde çalışılan değerlerdir.
Toplam taşınan yük için ağırlıklar kısım 2 ye girilen ağırlıklardan
ve kısım 1 de verilen Take Off yakıtı ve Düz Uçuş Yakıtlarından
çıkarılmıştır.
Bu, bilgileri derleyen kişi ile kaptan pilot bilgiyi karşılıklı kontrol
etmelerini sağlar.
10.24 SON DAKİKA DEĞİŞİKLİKLERİ
10.29 YÖNTEM
1 CG nin hangi yöne doğru hareket ettirileceğine dikkat
edin.Eğer öne doğru gelmesi gerekiyorsa yük arka bölümden
öne doğru hareket ettirilir.