Monopoli

Kreu 9 Dr.Ditjona Kule

Janar 2021
Monopoli

 Monopoli përfaqëson një firmë të vetme

e cila prodhon dhe shet të gjithë
produktin e një dege.
Karakteristikat e Monopolit

 Ekziston një shitës i vetëm në degë

 Mungesa e zëvendësuesve të afërt .

 Firmat janë çmimpërcaktuese.

 Barriera të hyrjes në degë/treg.

Llojet e monopolit

Pse një firmë ka mundësi të vendosë dhe të ruajë pozicionin e vet monopol?

Pse firmat e tjera nuk mund të hyjnë në këtë degë?

Kush i pengon ato?

Shpjegimet janë si më poshtë :

 1) Monopoli që mbështetet në kontrollin e një inputi bazë të prodhimit

Mundesia për të kontrolluar burimet bazë për prodhimin e një produkti, si lëndët e para
,përbëjnë një rrugë të vendosjes së monopolit,sepse firmat e tjera nuk mund të hyjnë në këtë
degë,ato i pengon mungesa e lëndëve të para.

 2) Monopoli që mbështetet në pengesat ligjore

Patentat, Të drejtat e autorit, Liçencat
Patenta është një e drejtë ekskluzive,e garantuar nga shteti.që i jep mbajtësit të saj mundësinë
për të prodhuar dhe tregtuar një produkt për një periudhë kohe të dhënë.
E drejta e autorit përfaqëson një të drejtë ekskluzive,të garantuar nga shteti ,që i jep mbajtësit
të saj kontrollin mbi botimin,kopjimin dhe shitjen e veprave të artit dhe letërsisë.

Liçenca është një instrument ligjor zyrtar me shkrim i nxjerë nga një autoritet publik, i cili
autorizon mbajtësin që prej kohës së lëshimit të angazhohet në një lloj të veçantë biznesi apo
aktiviteti tjetër, në pajtim me kushtet e saktësuara në liçensë.
 3) Monopoli që krijohet nga bashkimet e firmave
Firma të ndryshme të një dege mund të bashkohen në një firmë të vetme për të caktuar çmime
të larta në mënyrë që të marrin fitime të larta.Ky lloj monopoli mund të krijohet në rastet kur
në degë ka disa firma të mëdha dhe kur shteti e lejon këtë gjë me ligj.Në këtë lloj monopoli
është më e madhe mundësia e hyrjes në degë e firmave të reja,të cilat nxiten nga fitimet e
larta,prandaj është më e vështirë ruajtja e pozicionit monopol nga firmat ekzistuese.
 4) Monopolet natyrore
Në degë të caktuara kostoja mesatare vjen duke u ulur me rritjen e vëllimit të prodhimit,nëse
produkti ofrohet nga një firmë e vetme.Në këto raste,nëse dega do të përbëhej nga shumë
firma,ato do të prodhonin në nivelin e kostos më të ulët ,por në rang dege,kostoja minimale do
të arrihej në nje nivel relativisht të ulët të prodhimit dhe më tej,me rritjen e prodhimit,ajo do të
rritej.
Maksimizimi i fitimit ne monopol
Aspektet pozitive dhe negative te tregut
monopol
Firmat monopol qe sigurojne fitimet me te
medha sot ne bote
Konkurrenca monopolistike karakteristikat:

 Ekziston nje numer i madh firmash

 Diferencimi i produktit
1. Vendosja
2. Sherbimet
3. Ndryshimet e cilesise
4. Imazhi i produktit
 Kontroll i kufizuar i çmimit
 Lehtesi relative e hyrjes ne treg
 Konkurrence jo vetem nepermjet çmimeve
Oligopoli

Oligopoli perfaqeson ate lloj tregu ku sundojne nje

numer i vogel firmash,vendimet e te cilave jane te
ndervarura.
Karakteristikat e nje tregu oligopol

 Ekzistenca e nje numri te vogel firmash

 Standartizimi ose diferencimi i produktit
 Ndervaresia ne kontrollin e çmimeve
 Konkurrenca nepermjet reklames dhe cilesise
 Hyrja me veshtiresi ne dege
Faleminderit per
vemendjen!