GÖNÜLLÜ TURİZM

Mehmet ERKOL
180904070
Gönüllü Turizmi (Voluntourism) Nedir?

Gönüllü turizm, alternatif turizm çeşitlerinden biri olup temelde

gönüllü hizmet esasına dayanan bir yapı olan turizm çeşididir.
Gönüllü turizmi; gündelik hayata ara verme, günlük rutinden
uzaklaşma, stres atmanın yanı sıra kendi ve yakın çevresi dışında
bir kültüre, tarihi dokuya, yaşam tarzına, canlılara fayda sağlama
tatminini ve bunla gelen iç huzuru bulma, kendini gerçekleştirmeye
dair duygular barındırır. Gönüllü turizmin odak önceliği, gönüllü
turist olan kişiden ziyade ev sahibi olan bölgenin kurumun ya da
halkın ekonomik ve sosyal faydasına katkı sağlamaktır. 
Gönüllü turizmi son yıllarda duymaya başladığımız bir turizm
biçimi gibi görünse de aslında çok eskilerden beri seyahat ve
gönüllülük kavramlarını birlikte ele alarak başka toplumlara,
canlılara fayda sağlamak amacıyla yola çıkmış doktorlar,
misyonerler, denizciler, gezginler, tıbbı yardımcılar olduğunu
görmemiz mümkün. 
Gönüllülük Kavramının Gelişimi

Gönüllülük kavramının gelişiminin II.Dünya savaşından sonra

başladığını söylemek mümkündür. 19.yy’da misyonerlerin,
doktorların ve öğretmenlerin başkalarına yardım etmek amacıyla
seyahatleri kavramın temelini oluşturmaktadır.
Bunun dışında I. Dünya Savaşı’nda Pierre Ceresole’nin savaş
enkazının giderilmesi için gönüllü ekipler fikrini ortaya koyduğu
1919 Uluslararası Uzlaşma Zirvesi de bu kapsamda değerlendirilen
bir faaliyettir.

Pierre Ceresole
Gönüllü Turizm’in Bazı İlkleri

 Gönüllülük temelinde ilk seyahatler 1915 yılına dayanmaktadır.

 1920’de Verdun (Fransa) yakınlarında ilk kampın kurulması
 1924’te İsviçre’de çığ sonrasında enkazın kaldırılması için gönüllülerin bir
araya gelmesi,
 1928de Ren vadisinin, 1930’da Legarde’nin (Fransa) temizlenmesi,
 1931’de İngiltere’de bir topluluğun kamp oluşturması, 1934’te Hindistan’da
(Bihar) deprem sonrası yeniden yapılandırma çalışmaları,
 1937 yılında İspanya iç savaşı sırasında sivillere yardım edilmesi literatürde
yer alan gönüllülük örnekleridir.
Gönüllü Turizm Turisti Kimdir?

Gönüllü turizm genel olarak, gelir düzeyinin artmasıyla birlikte kitle

turizminde doygunluk yaşamış ve kişisel yolculukta kendini
gerçekleştirme düzeyine yaklaşmış kişilere hitap eder. Daha çok
manevi tatmin duygularının ön planda olduğu bir turizm biçimi
olduğundan katılımcıların bu yöndeki arayışlarını destekler. Seyahat
ederken aynı zamanda iyi işler yapmış olmaktan mutlu olan kişiler
tercih eder. Gönüllü turizm turisti bu gönüllü seyahatini bir anlık
hevesle yapmak yerine bunu dinlenme, keşif tatili yaparken yaptığı
gibi hayatının planlı bir parçası haline getirir ve gönüllü turizminin
sürdürülebilirliğine katkı sağlar. 
Gönüllü turist ile çalışan turist kavramlarını birbirine karıştırmamak
gerekir. Çalışan turistler gittikleri yerlerde çalışmaları için aracı
şirketlerden ücret alarak giderler. Gönüllü turistler ise gittikleri,
katıldıkları faaliyetler için para almadıkları gibi bu faaliyetlere
katılabilmek için aracı kurumlara ücret öderler. Bu nedenle gönüllü
turizmi genel olarak gelir düzeyi yüksek kişilere hitap eder.
Nasıl Gönüllü Turist Olunur?

Gönüllü turizmin bir parçası olmak istiyorsunuz ama bunu nasıl

planlayacağınızı bilemiyorsanız bunun için güvenli aracı kurumlarla
ilerlemek en doğrusu olacaktır. İlk iş etik değerlere sahip güvenilir
gönüllü kuruluşlar bulmaktır. Dünyada bunun için hizmet veren
gönüllü kuruluş sayısı epey fazla ama bunların arasında sadece para
kazanmak için sahte yollara başvuran kuruluşlar da olabiliyor.
Bunların arasından etik değerlere sahip kuruluşu bulmak için onların
size sunduğu bilgilerden fazlasını araştırmanız ve hem para hem
zaman harcayacağınız bu faaliyetin gerçekten planlanan hizmete
faydası olup olmadığından emin olmanız gerekir.
Bir kuruluşun güvenilir olup olmadığını anlamanız
için bu önerilerimize kulak verebilirsiniz;

• Kuruluşun web sitesini, daha önce yaptığı çalışmaları ve bu çalışmalara katılmış

kişilerin yorumlarını dikkatlice inceleyin.
• Ödeyeceğiniz paranın ne kadarının faaliyetine katılacağınız çalışmaya yatırıldığına
bakın. Bu açıkça belirtilmiyorsa sormaktan çekinmeyin. 
• Yapılacak çalışmayı yerel halkın kendisine fırsat verilmesi durumunda onlar için daha
faydalı olacak mı yoksa bu iş için  gönüllü turiste gerçekten ihtiyaç var mı, bundan
emin olun. 
• Projenin sürdürülebilir olması faaliyet gösterilen çalışma için faydalı mı yoksa onları
bu projelere bağımlı hale mi  getiriyor, bu ince çizgiye dikkat edin.
Gönüllü Turizmde Ne Gibi Gönüllü Faaliyetler Var?

Gönüllü Turizmi; tatil ve keşif amaçlı olan kitle turizmden farklı olarak bir yeri sadece
görmek, dinlenmek için gitmekle birlikte oraya aynı zamanda bir etki bırakmakla ilgilidir.
Kendinizi yeterli gördüğünüz bir alanda gönüllülük faaliyetinde bulunmanız sizin için işleri
kolaylaştıracaktır. Yapılacak işin gerektirdiği becerilere sahip olmanız gerekir. Örneğin
ekim–biçim işi ya da tuğla örme gibi bir faaliyette bulunacaksanız bunun için gerekli
fizyolojik yeterliliğe sahip olup olmadığınıza dikkat etmelisiniz. Belirlenmiş bir gruba
İngilizce öğretmenliği yapacaksanız İngilizcenin yeterli olması gerekir
 Gönüllü Turizmi kapsamında yapabileceğiniz bazı gönüllülük
faaliyetleri;

• Çocuklarla ilgili gönüllülük faaliyetlerinde yer alabilirsiniz. Birçok ülkede maddi imkanları yeterli
olmayan çocukların belki yetimhanelerdeki çocukların İngilizce öğrenmelerine, el sanat becerileri
geliştirmelerine, spor eğitimlerine destek olabilirsiniz.
• Toplulukları ilgilendiren toplumsal döngüye faydası olacak faaliyetlerin içinde yer alabilirsiniz. Salgın
hastalıklarla ilgili toplumu bilgilendirmek adına gönüllü farkındalık eğitimleri projelerinde yer
alabilirsiniz. Kırsalda sağlıklı yaşam için buradaki su toplama alanlarının temizlenmesi, eğitim
kalitesinin artırılması gibi projelerde faaliyet gösterebilirsiniz.
• Hayvanlarla ilgili gönüllülük faaliyetlerinde bulunabilirsiniz. Vahşi hayatın korunmasına, deniz
kaplumbağalarının yumurtalarını denize ulaştırmasına, kedi ve köpeklerin kurtarılmasına, soyu
tükenmekte olan kuş türlerinin gözlemlenmesine yardımcı olabilirsiniz.
• Kültürel ve tarihi yapıların korunmasına, inşa edilmesine, restore edilmesine yardımcı olarak bu
eserlerin yeniden hayata dönmesinin bir parçası olabilirsiniz.
• Çevre düzenlemeleri faaliyetlerinde yer alarak ekolojik dengelerin sağlanmasına, temiz ve yaşanabilir
bir dünya mirası bırakılmasına katkı sağlayabilirsiniz.
Toplumun içinde olduğu olumlu/olumsuz
etkiler aşağıdaki şekilde sıralanabilir.

Gönüllü turizm, yerel faaliyetler ve küresel etkiler arasında ilişkinin anlaşılmasına

yardımcı olur.
Gönüllü turistler ülkelerine çevresel ve sosyal konulara daha fazla dahil olarak
dönebilirler.
Bireyler ve yerel topluluklar için yaşam kalitesinin artırılması sağlanabilir.
Olumsuz olarak ise;

Ziyaret öncesi grup iyi bir şekilde bilgilendirilmemişse gönüllü turist davranışları
yerel kültürü olumsuz şekilde etkileyebilir. Kültürel şok ve kültür çatışması gibi
sonuçlara neden olabilir
Uluslararası Gönüllülük Programları Derneği gönüllü
faaliyetlerin uygulanabilir olması için 4 koşulun olduğunu
ileri sürmektedir.
Duyarlılık: Organizasyonlara katılan gönüllülerin kültürel açıdan hassas olmaya
diğer insanların kültürlerini öğrenmeye ve kişiler arası iletişimde hoşgörülü olmaya
teşvik etmektedir.
Hizmet: Gönüllülerin projeye ya da belirledikleri amaca göre hizmet sunmaya hazır
olduğunu taahhüt etmesidir.
Katılım: Katılım açısından organizasyonlar, dönüşlerinden sonra katılımcılarını aktif
tutmaya çalışmaktadır.
Uzun vadede uygulanabilirlik: Genel anlamda tüm örgütler katılımcılarının
seçilmesi sürecinde demokratik bir tavır sergilerler. Fakat bazı proje ve
organizasyonlarda, belli bir yaşın üstünde ya da fiziki kısıtlamalarla insanların fiilen
dışlanmasına yol açabilecek belirli bir hareket kabiliyeti ve zindelik seviyesi
gerekebilir.
Gönüllü Turizm Örnekleri
Dünya genelindeki gönüllü turizm faaliyetleri incelendiğinde, çeşitli ülkelerde
gerçekleştirilen ve o ülkelerin doğal kaynakları, jeolojik konumu, halkın yaşam
seviyesi gibi etkenlere bağlı olarak düzenlenen çeşitli faaliyetler tespit edilmiştir.
Örneğin, vahşi yaşamın korunması, halka açık bir park inşası, sokak çocuklarını
topluma kazandırma çalışmaları ve doğal kaynakların araştırılması gibi örnek
verebiliriz.
Gönüllü turizmine katılan turistler gönüllülük faaliyetlerinin yanı sıra, destinasyonda
dalış yapmak, dağa tırmanmak, tarihi bölgeleri gezmek, alışveriş yapmak gibi turistik
aktivitelere de katılmaktadırlar. Bu turizm türünün devamlılığının sağlanabilmesi ve
bu turizm türüne olan talebin artırılması açısından, etkinliklerin gençlik kuruluşları
aracılığıyla yürütülmesi tercih edilebilecek alternatif bir yoldur. Katmandu’da dağa
tırmanmak, Kosta Rika’da suyolu kazmak, Ekvator'da dalış yapmak gibi fiziksel güç
isteyen ve genç yaş grubuna yönelik aktiviteler düzenleyen bazı gençlik kuruluşları
bulunmaktadır.
Gönüllü Turizm Faaliyetleri Gerçekleştiren Bazı Gençlik Kuruluşları
Kuruluşun ismi Merkezi İnternet adresi Faaliyet gösterilen destinasyon Gerçekleştirilen faaliyetler

Working Abroad ABD www.workingabroad.com Karayipler, Nambiya, Botsvana, Peru, Deniz kaplumbağalarının, çöl fillerinin,
Kosta Rika, Brezilya, Kenya, Hindistan çitaların, Watamu kaplumbağasının,
Amazon havzasının, yağmur
ormanlarının korunması
World Teach ABD https://www.worldteach.org/ Kosta Rika, Kolombiya, Panama, İngilizce öğretmek Öğrencilere
Tanzanya, Ekvador matematik ve fen bilimleri öğretmek
Evsizlere barınak yapımı
Suas Educational Development İrlanda www.suas. ie Hindistan, Kenya Kadın haklarının korunması, İlkokul
inşası
Canada World Youth Kanada http://canadaworldyouth. cwy- Avustralya’nın bazı bölgeleri, Mali Yaşam şartlarının ve kadın haklarının
jcm.com/ iyileştirilmesi Kadınların toplumun
kalkınmasında rol almasının
sağlanması
Inter Cultural Youth Exchange İngiltere http://www.icye.org.uk/ Uganda, Bolivya, Meksika, Honduras, İnsan hakları ve kadın hakları
Brezilya konusunda eğitim vermek HIV ve AIDS’
ten korunma yöntemleri hakkında bilgi
vermek

International Cultural Youth Exchange Almanya https://www.icye.org/ Kolombiya, Hindistan, Gana, Kenya, Sokak çocuklarını topluma
Kosta Rika, Meksika kazandırmak AIDS hakkında gençleri
bilgilendirmek Çevre koruma
eğitimleri vermek

Religous Youth Services ABD http://www.religiousyout Hindistan, Nepal, Sri Lanka, Baltık İlkokul inşa etmek Evsizler için barınak
hservice.org/ Ülkeleri yapımı

Students Partnership Worldwide İngiltere www.spw.org Uganda, Tanzanya, Güney Afrika, Çevre koruması ile ilgili yerel halkı
Nepal, Hindistan bilgilendirmek Tıbbi destek sağlamak
Hijyen konusunda gençleri
bilgilendirmek
 Türkiye’de Gönüllü Turizm Örnekleri

WWOOF Türkiye'nin üyesi olduğu WWOOF Federasyonu, ziyaretçilere doğa

dostu tarımsal üretim alanlarında yaşama ve öğrenme fırsatı sunarak ekolojik
tarım uygulamaları hakkında farkındalık yaratmak için çabalayan dünya çapında
bir topluluktur. 
1971 yılında İngiltere'de kurulan WWOOF dünyadaki ilk gönüllü turizmi ve kırsal
turizm kuruluşlarındandır. Bugün WWOOF 132 ülkeye yayılmış durumda.
WWOOF Türkiye ise TaTuTa (Ekolojik Çiftliklerde Tarım Turizmi ve Gönüllü
Bilgi, Tecrübe Takası) adıyla 2004 yılında Buğday Derneği tarafından kuruldu.
İnternet sitesi: https://wwoofturkey.org/
 WWOOF'nin Görevi

WorldWide Opportunities on Organic Farms
Türkiye (WWOOF Türkiye) güven ve takasa dayalı kültürel
ve eğitsel deneyimleri teşvik ederek, sürdürülebilir bir
küresel toplum inşa etmek için, gönüllüler ile ekolojik
üreticileri bağlayan dünya çapında bir hareketin parçasıdır.
WWOOF’un Amacı

Dünyanın her yerinden insana:

-doğa dostu tarımsal üretimi yerinde deneyerek ve yardıma
ihtiyaç duyanlara el uzatarak;
-kırsalı ve yerel kültürü tanıyarak;
-suni gübre ve pestisitlere değil yoğun emeğe dayalı ekolojik
üretim hareketine destek olarak;
-ekolojik yaşam hareketinden insanlarla tanışarak;
-doyurucu bir tecrübe elde ederek
...ekolojik yaşam deneyimi yaşama, öğrenme ve paylaşma
fırsatı sağlamaktır
TaTuTa Projesi

Tatuta projesinin ana amacı Türkiye’deki ekolojik tarım ile geçinen çiftçi
ailelerine mali, gönüllü işgücü ve/veya bilgi desteği sağlayarak ekolojik
tarımı teşvik etmek ve sürdürülebilirliğini sağlamaktır. Projede, ekolojik
üretimin teknik, pazarlama, sosyal, çevresel vs. boyutlarında bilgi/ilgi
sahibi kişilerin, çiftlik ve işletmelerde bilgi, deneyim ve/veya işgüçlerini
paylaşırken yiyecek, içecek ve barınma ihtiyaçları çiftlik tarafından
karşılanmaktadır. Ayrıca, gönüllüler hem sosyal bir kaynaşmaya hem de
yereldeki gerçek tecrübeye ve bu tecrübeye dayalı bilgiye ulaşıyorlar.
İnternet sitesi: www.tatuta.org  
TaTuTa sistemi iki yönlü işliyor:

Gönüllü Bilgi ve Tecrübe Takası, ekolojik tarım ile geçinen çiftçi ve işletmeleri,
bu konuda bilgili, deneyimli ve ilgi sahibi kişilerle arazide bir araya getirerek
bilgi ve tecrübe değiş-tokuşunu sağlıyor. Ekolojik üretimin teknik, pazarlama,
sosyal, çevresel boyutlarında bilgi/ilgi sahibi kişiler bu ziyaretlerde bilgi,
deneyim ve/veya işgüçlerini paylaşırken, onların yiyecek, içecek ve barınma
ihtiyaçları çiftlik tarafından karşılanıyor. Ayrıca, gönüllüler hem sosyal bir
kaynaşmaya hem de yereldeki gerçek deneyime dayalı bilgiye ulaşabiliyorlar.

Tarım Turizmi işleyişinde ise amaç, kendilerini ekolojik tarıma adamış çiftçilere,
ekolojik üretimi sürdürebilmeleri için ek maddi destek sağlamak. Ziyaretçilerin
çiftçi ailelerin evinde kalması ve aile sofrasını paylaşması, kültürler arası
alışverişi sağlamanın yanında, tüketici-üretici arasındaki ilişkilerin şeffaflaşması
ile bireylerin ekolojik döngülere ve birbirlerine karşı sorumluluk bilincinin
gelişmesine de destek oluyor.
Önemli faydalar

• Sosyal etkileşim
• Doğa ile uyumlu yaşam biçimleri ve doğanın
korunması için eğitim ve bilinç oluşturma
• Ek gelir – insan gücü desteği ile kırsal kalkınmaya
model
• Alternatif Pazar
Projenin sonuçları
Yeni TATUTA çiftçileri ile sözleşmeler
Ekolojik TATUTA web sayfası; TATUTA tanıtım filmi (Kutup Ayısı Belgesel Yapım)
TV ve radyo kanallarında, ulusal medyada çok sayıda kapsamlı yayın (Açık Radyo, ATV, NTV)
ATLAS dergisi tarafından yapılan fotoğraf arşivi ve hazırlanan yöre haritaları
TaTuTa ziyaretçi rehberleri
Ekolojik çiftçi veri tabanı ve iletişim ağı (çiftçiler aralarında ürün, tohum vb. takas gerçekleştiriyor)
2006’da üçüncü gerçekleştirilen yıllık çiftçi bilgi tecrübe takası ve örgütlenme toplantıları.
Yüzlerce ziyaretçi ve ev sahibi çiftçi aileler arasında tanışma, dostluk, paylaşım, destekleme.
Sonuç
Gönüllü turizmi, toplumlararası katı bakışı yumuşatan, bakış açısını değiştiren, sadece turistin
değil ev sahibi bölgenin de olumlu yönde değişmesini ve gelişmesini sağlayan bir turizm
çeşididir. Bugün, gönüllü turizmi, dünya genelinde çeşitli bölgelerde farklı uygulamalarla
gerçekleştirilmektedir. Yapılan araştırmalar, en sık karşılaşılan gönüllü turizm faaliyetinin, bir
destinasyonda gençlere ya da çocuklara İngilizce öğretimi olduğunu göstermektedir. Bu
durum, İngilizce öğretiminin, az gelişmiş ülkeler yanında, gelişmekte olan ülkelerde de talep
edilen bir hareketlilik alanı olmasına bağlanabilir.
Gönüllü turizmi katılımcılarının, önümüzdeki birkaç yıl içinde ağırlıklı olarak genç gönüllü
turistlerden oluşacağı, bu turizm türüne olan talebi genç yaş grubunda yer alan turistlerin
belirleyeceği yapılan bazı çalışmalarla ortaya konmuştur. Buradan yola çıkarak, zaman içinde
gönüllü turizminin gençlik turizmi ile ilişkilendirileceği, üst düzey gelire sahip yetişkinlerin
kendini gerçekleştirme ve insanlara yardım etme güdüleri ile ortaya çıkmış bir alternatif
turizm türü olan gönüllü turizminin, bir süre sonra gençlik turizmi çerçevesinde
şekilleneceğini söylemek mümkündür. Gençlik kuruluşları, üniversitelerdeki öğrenci kulüpleri
ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla Türkiye’de gönüllü turizmine katılımın artırılması ve
Öneriler
Ülkemizde Yüksek Öğretim Kurumu’nun veya Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın
üniversitelerde kulüp oluşturmaları ve gençleri gönüllü turizme teşvik etmeleri.
Zihinsel ve bedensel engellilerin topluma kazandırılmasında da gönüllü
turizminden yararlanılabilir.
Bedensel engelli çocukları ya da yetişkinleri turizm faaliyetlerine turist olarak
hatta çalışan olarak katılmalarını sağlayarak gönüllü turizme ivme
kazandırabilirler.
Doğal afet yaşanan bölgelerin yanı sıra, doğal afet yaşanmayan fakat restorasyon
çalışmasına ihtiyaç duyulan köylerin ve tarihi binaların da gönüllü turizmi
aracılığıyla turizme kazandırılması mümkün olabileceğini düşünüyorum.
Kaynakça

 https://wwoofturkey.org/tr
 http://www.bugday.org/portal/projeler.php?pid=41
 Demir, C., & Sarıbaş, Ö. (2015). Overview of Voluntourism in Turkey: Defining
the experience of volunteers and their motivation. International Journal of
Contemporary Economics and Administrative Sciences, 5(1-2), 30-47.
 KOZAK, M. A., & TÜRKTARHAN, G. Gönüllü Turizmine Kavramsal Bir Bakış (A
Conceptual Overvıew Of Volunteer Tourism). Turar Turizm ve Araştırma
Dergisi, 1(2), 4-14.
 Tourism Research and Marketing. (2008). Volunteer Tourism: A Global
Analysis. Barcelona: ATLAS