Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Nəzdində

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kolleci

İxtisas – Ailə və Ev Təhsili

TƏQDİMAT

Qrup 19/02

Müəllim –Şükufə Xankişiyeva

Fənn- Uşaq psixologiyası

Mövzu – Məktəbəqədər yaş Tələbə - Vəliyeva Şəhla

dövründə diqqətin və hafizənin
inkişafı
Məktəbəqədər yaşlı uşaqlarda əqli proseslərdən
biri olan diqqət və onun əsas xüsusiyyətlərinin
inkişafı üçün səmərəli şərait yaranmış olur və
uşağın diqqəti surətlə inkişaf edir.

O, maraqlı və bələdləşmə refleksinin yaranmasına

səbəb olan cisim və hadisələr üzərində daha çox
mərkəzləşməyə başlayır.
Məktəbəqədər yaş dövründə diqqətin davamlılığının artması
uşağın cisim və hadisələrə dərindən bələd olması, onlar
haqqında müəyyən biliklər əldə etməsilə sıx bağlıdır. Bu yaş
dövründə diqqətin həcmi tədricən genişlənməyə başlayır.
3-4 yaşdan etibarən,
söz siqnalları ilə
uşağın diqqətini
müəyyən obyektlərə
cəlb etmək olur.

Bu yolla hətta diqqəti bir obyektdən digərlərinə

keçirmək də mümkündür. 6-7 yaşlı uşaqların demək
olar ki, hamısı lap I sifahi sözlü təlimatdan sonra
diqqətlərini çox asanlıqla bir obyektdən digərinə
keçirməyi bacarır.
İxtiyari diqqətin inkişafında uşaq
fəaliyyətinin düzgün təşkili böyük
əhəmiyyət kəsb edir. Ona görə də
bağça yaşlı uşaqların fəaliyyətinə
yaşlılar tərəfindən daim ciddi
nəzarət və rəhbərlik edilməlidir.
 Məktəbəqədər yaş
dövründə uşağın
hafizəsi də müəyyən Həmin motivlər mnemik
qədər inkişaf edir. məqsədin anlaşılmasına
Məqsədli hafizə və ya və dərk olunmasına
bir sıra psixoloqların müəyyən təsir göstərir.
mnemonika Bununla əlaqədar
adlandırdıqları laborator eksperimenti
yaddasaxlama, şəraitində, həmçinin
daxilində mnemik işlər oyun prosesində
olan fəaliyyətdəki yaddasaxlama və
motivlər sayəsində baş yadasalmanın
verir. xüsusiyyətləri tədqiq
olunmuşdur
 Məktəbəqədər dövrdə hafizənin
fərqləndirici xüsusiyyətlərindən biri də
onun əyani-obrazlı xarakter
daşımasıdır. Həmçinin bu dövrdə
sözlü-məntiqi hafizə də müəyyən
qədər inkişaf etmiş olur.
 Məktəbəqədər dövrdə uşaqlarda
ixtiyari yaddasaxlama təşəkkül
tapıb inkişaf etsə də, qeyri-ixtiyari
yaddasaxlama daha çox üstünlük Söz hafizəni genişləndirir və
təşkil edir və məhsuldar xarakter təsəvvürləri sistemləşdirir,
daşıyır. yaddasaxlanan materialı
ümumiləşdirir, onları müəyyən məna
qruplarında birləşdirməyə imkan
verir. Ona görə də yaddasaxlama və
yadasalmanın inkişafinda nitqdən bir
vasitə kimi istifadə edilməsi olduqca
zəruridir.
Hafizənin inkişafı ilə əlaqədar
uşaqlarda təsəvvürlər, xüsusən
də hafizə təsəvvürləri inkişaf
edir.

Cürbəcür həyati təcrübələr uşağın

idrakını daim yeni surətlərlə
zənginləşdirir və əvvəlki surətlərin
dəyişməsinə səbəb olur.
 6-7 yaşlı uşaqlar onlara verilmiş
fiqurları analitik surətdə qavrayır,
onları tanımaqla bərabər, həm də
hər birinin vəziyyətini ayrı-
ayrılıqda müəyyənləşdirə bilir.
 Tanış surətin yadda
saxlanması və lazım
gəldikdə yada
salınmasında, habelə yeni
surətlərin yaranmasında
nitqin rolu böyükdür.
Nitq eyni zamanda cismi
geniş şəkildə təsvir etmək
imkanı verir.
 Məktəbəqədər yaş dövründə
uşağın təfəkkürü əsasən əyani-
əməli xarakter daşıyıb, icra
etdiyi işlərlə, dərk etdiyi
konkret cisim və hadisələrlə
bağlı olur.

Qavrayış materialları əsasında

fikirləşməklə yanaşı, uşağın da geniş söz
ehtiyatına yiyələnməsi ilə əlaqədar onda
obrazlı, nəzəri və mücərrəd təfəkkürə
keçid üçün imkanlar yaranır.
 Psixoloqların tədqiqatları
göstərir ki, 3-4 yaşlı uşaqlar
bəzən hadisənin mahiyyətini
başa düşə bilmədiklərinə
görə qəribə, həqiqətə uyğun
olmayan hökmlər irəli
Uşağın bilik və
sürürlər, düzgün olmayan
nəticələr çıxarırlar.
təcrübəsinin artması,
onun təfəkküründə özünü
göstərən bu cür halların
tədricən aradan
qalxmasına, hökmlərin
dəqiqləşməsinə səbəb
olur.
 Məktəbəqədər dövrdə uşaq
təfəkkürü əsasən, əyani-əməli,
əyani-obrazlı və sözlü-məntiqli
(mücərrəd) təfəkkür
istiqamətində inkişaf edir.
 Mənbə

1.Həmzəyev M.Ə Yaş və pedoqoji psixologiyanın əsasları Bakı

2003.
2.Qədirov Ə.Ə Yaş psixologiyası. Bakı, 2003.
3.Vəliyev M.V., Mustafayev A.M. İnkişaf və yaş psixologiyası.
Bakı, 2013.
4.Кулагина И.Ю., Колюцкий В.Н. Возрастная психология.
5.Обухова Л.Ф. Возрастная психология, М., 2000.
6.Шаповаленко И.В. Возрастная психология. М: Гардарики,
2005.