TRƯỜNG ĐẠI HỌC CỬU LONG

KHOA DƯỢC
MÔN HÓA LÝ

1. Nguyễn Thanh Hiền GVHD: ThS Nguyễn Ngọc Lê

2. Nguyễn Thị Ngọc Hà
3. Trương Thị Út Chót
4. Nguyễn Thị Diệu Hương
5. Huỳnh Thị Ngọc Bích
6. Đoàn Đường Cẩm Hồng
7. Huỳnh Phương Thúy
8. Lê Trần Ngọc Nhi
9. Phạm Thị Kim Yến
10. Võ Trường Duy
11. Nguyễn Thị Thanh Nhã 1
 HỆ KEO VÀ CUỘC SỐNG
Trong thực tế có rất nhiều chất quen thuộc như bơ,
sữa, sương mù, khói xe, nhựa đường, bọt biển…đều
là hệ keo. Bộ môn nghiên cứu về hệ keo được nhà
khoa học người Scotland Thomas Graham mở đầu
năm 1961.
Từ những ứng
dụng thực tế đó
Hệ keo được đưa vào ứng việc nắm vững
dụng trong rất nhiều lĩnh tính chất của hệ
vực trong cuộc sống. keo nói chung và
tính chất quang
Đặc biệt trong ngành dược học của hệ keo
nó được ứng dụng trong nói riêng là vô
bào chế thuốc. cùng cần thiết. 2
 NỘI DUNG CHÍNH

I. ĐỊNH NGHĨA

II. PHÂN LOẠI

III. ĐẶC ĐIỂM

IV. TÍNH CHẤT QUANG HỌC

V. ỨNG DỤNG

3
 ĐỊNH NGHĨA

Hệ keo là hệ dị thể gồm các hạt có kích thước từ 10 -7 đến

10-5cm phân tán trong môi trường phân tán và ổn định
trong thời gian sử dụng.

Phương pháp ngưng tụ: là quá

trình kết hợp phân tử hoặc ion có
kích thước nhỏ trở thành kích
Phương pháp thước hạt keo.

điều chế
Phương pháp phân tán: là quá
trình chia nhỏ các hạt phân tán
thô đạt tới kích thước của hạt keo.
4
PHÂN LOẠI HỆ KEO

• Hạt phân tán phân tử

Theo kích • Hạt phân tán keo
thước hạt • Hạt phân tán thô

Theo trạng • Môi trường phân tán khí

tập hợp • Môi trường phân tán lỏng
pha các hệ • Môi trường phân tán rắn

Theo • Hệ keo ghét lưu

cường độ •
Hệ keo ưu lưu
tương tác
5
ĐẶC ĐIỂM HỆ KEO

• Dung dịch keo có khả năng phân tán ánh sáng.

• Sự khuếch tán trong dung dịch keo rất chậm.
• Áp suất thẩm thấu trong dung dịch keo rất nhỏ.
• Dung dịch keo có khả năng thẩm tích (hạt keo
không lọt qua màn bán thấm).
• Dung dịch keo không bền vững.
• Dung dịch keo thường có hiện tượng điện di.

6
TÍNH CHẤT HỆ KEO

ĐỘNG HỌC QUANG HỌC ĐIỆN HỌC

• Chuyển động • Sự nhiễu xạ • Hiện tượng

Brown ánh sáng điện di
• Sự khuếch • Tyndall • Hiện tượng
tán • Rayleigh điện thẩm
• Áp suất thẩm • Sự hấp thụ • Điện thế chảy
thấu ánh sáng và điện thế sa
• Sự sa lắng lắng

7
 TÍNH CHẤT QUANG HỌC CỦA HỆ KEO
CHIẾU
MỘT • Hệ dung dịch thực: Ánh sáng có thể
CHÙM xuyên qua, khúc xạ, hoặc phản xạ.
ÁNH • Hệ vi dị thể: hệ trở nên đục và hơi thô.
SÁNG • Hệ keo: Ánh sáng bị nhiễu xạ (khuếch
VÀO HỆ tán, phân tán) hoặc hấp thu 1 phần bởi
PHÂN các hệ keo.
TÁN Nhiễu xạ ánh sáng là tính chất
quang học đặc trưng của hệ keo
Hiện tượng nhiễu xạ :
ánh sáng làm cho mỗi
hạt trở thành 1 điểm
sáng, phân tán ánh sáng
về mọi hướng với cường
độ khác nhau.
8
 TÍNH CHẤT QUANG HỌC CỦA HỆ KEO
NHIỄU XẠ ÁNH SÁNG TYNDALL

Tyndall năm 1869

Chiếu chùm tia sáng mạnh qua dung dịch keo,
xuất hiện dải ánh sáng hình nón => Hình nón
Tyndall.
Hiện tượng này được giải thích bằng sự phân
tán ánh sáng bởi các tiểu phân trong hệ keo
hoặc hệ thô. 9
 TÍNH CHẤT QUANG HỌC CỦA HỆ KEO (tt)
NHIỄU XẠ ÁNH SÁNG RAYLEIGH
Nhiễu xạ Rayleigh là hiện tượng phân tán ánh sáng
hoặc các sóng điện từ khác bởi những hạt có kích
thước nhỏ hơn rất nhiều so với bước sóng ánh sáng.
Hiện tượng này xảy ra khi chiếu ánh sáng qua chất
lỏng hoặc rắn trong suốt, nhưng dễ thấy nhất là trong
pha khí.

HẠT
KEO

10-7 - 10-5 CM

10
 TÍNH CHẤT QUANG HỌC CỦA HỆ KEO (tt)
NHIỄU XẠ ÁNH SÁNG

Phương trình nhiễu xạ ánh sáng Rayleigh

Hiện tượng nhiễu

xạ ánh sáng chỉ
xảy ra khi 1/2λ
chiều dài bước
sóng ánh sáng tới
phải lớn hơn kích
thước hạt phân
tán (λ/2>akeo).

11
Ảnh hưởng của nồng độ hạt keo

Khi 2 hạt keo cùng nồng độ khối lượng -> số hạt khác
nhau. Do kích thước hạt khác nhau thì cường độ ánh
sáng khuếch tán của 2 hạt tỉ lệ với nhau theo hệ thức:

Hệ quả này có giới

hạn, kích thước hạt
tăng tới 1/2λ thì khi
đó hạt phản chiếu
ánh sáng, cường độ
ánh sáng nhiễu xạ
giảm.
12
TÍNH CHẤT QUANG HỌC CỦA HỆ KEO (tt)
Ảnh hưởng của bước sóng

 Chiếu ánh sáng đơn sắc, λ khác nhau, cùng I 0 -> 2 hệ

keo giống nhau => khuếch tán ánh sáng khác nhau.
 Ánh sáng đơn sắc có bước sóng càng ngắn sự nhiễu
xạ càng mạnh.

KHẢO SÁT ÁNH SÁNG TRẮNG

Tia tím nhiễu xạ mạnh hơn tia xanh và tia

đỏ.

Tia đỏ hầu như ít bị nhiễu xạ mà chỉ xuyên

thấu qua hệ keo
13
TÍNH CHẤT QUANG HỌC CỦA HỆ KEO (tt)

Một số hiện tượng và ứng dụng trong

thực tế
 Bầu trời màu xanh
 Màu đỏ của bình minh và hoàng
hôn
 Mặt trời chói lóa
 Đèn giao thông có màu đỏ, lam và
xanh

14
TÍNH CHẤT QUANG HỌC CỦA HỆ KEO (tt)

15
TÍNH CHẤT QUANG HỌC CỦA HỆ KEO (tt)
Ảnh hưởng của chiết suất

 Nếu chiết suất môi trường phân tán n 1 gần giống

chiết xuất của pha phân tán n2 thì hệ khuếch tán
rất yếu
 Về nguyên tắc các khối khí nguyên chất
không khuếch tán ánh sáng.
 Thực tế, sự tăng giảm nồng độ trong 1 thể
tích lớn của khí => khu vực có khuếch tán
khác nhau.
 Giá trị tuyệt đối của ánh sáng khuếch tán qua 1
cm khối không khí vô cùng nhỏ, song nó trở nên
có ý nghĩa bởi chiều dài khổng lồ của khí quyển
bao quanh trái đất.
16
 SỤ HẤP THỤ ÁNH SÁNG
Khi ánh sáng đi qua dung dịch một phần ánh sáng đơn sắc sẽ
bị các phân tử chất tan trong dung dịch hấp thu.

 C: là nồng độ khối lượng

 K: là hệ số hấp thu
 d: chiều dày lớp hấp thu

17
TÍNH CHẤT QUANG HỌC CỦA HỆ KEO (tt)
Ứng dụng của hiện tượng Nhiễu xạ
 Hệ keo có kích thước rất nhỏ không nhìn thấy bằng kính
hiển vi bình thường, khi khuếch tán ánh sáng thì các tiểu
phân hạt keo trở thành tâm sáng thứ cấp, nhiễu xạ trở
thành những điểm sáng trên nền đen.
 Về nguyên tắc có thể đếm được các số điểm sáng để xác
định hệ keo trong một thể tích nhất định.
 Nếu hệ keo có nồng độ C (g/ml). Trong thể tích V của hệ ta
đếm được số n hạt.

18
Giải thích được 1 số hiện tượng:
 Thủy tinh màu trắng đục nhìn góc bên sẽ có màu
xanh.
 Màu xanh của tròng mắt

19
 ỨNG DỤNG
Dựa vào tính chất hệ keo người ta áp dụng vào một số nghành nghề lĩnh
vực
• Trong thổ nhưỡng học: Tại sao phải bón vôi cho đất? hình dạng, kích
thướt cũng như bản chất của các hạt keo đất quyết định khả năng
thấm ướt, khả năng hấp thụ của đất (VD: đất cát hạt có kích thước to
thì không giữ nước, đất sét gồm hạt mịn giữ nước tốt => người ta
chọn đất sét để làm gốm sứ), sự có mặt của Ca2+ trong đất làm keo đất
keo tụ làm giảm tính ưa nước, do đó bón vôi cho đất làm giảm khả
năng giữ nước. => rất hữu ích trong canh tác.
• Ngành công nghiệp nhuộm: Nhuộm là làm cho các hạt keo (phẩm
nhuộm) khuếch tán vào vải và bị keo tụ trên bề mặt vải.
• Nghành dược học: Nhiều quá trình bào chế thuốc là những quá trình
keo, Vd bào chế một số chế phẩm nhũ tương, cream, dầu, cao.
20
Một số ứng dụng hệ keo trong
công nghiệp

21
Một số chế phẩm ứng dụng hệ keo
trong bào chế

22
 TÀI LIỆU THAM KHẢO
Giáo trình Hóa Lý Dược – Chủ biên: PGS.TS Đỗ Minh Quang
https://www.sciencedirect.com/topics/food-science/light-scatte
ring
http://vietnam12h.com/chi-tiet-index.aspx?baivieturl=Khai-nie
m-ve-cac-he-keo-10-6-2017
https://www.quora.com/Why-does-the-setting-rising-sun-appe
ar-red
https://vi.sodiummedia.com/4265482-diffraction-of-light-pheno
menon-observation-examples
https://123doc.net/document/2979742-bai-giang-su-hap-thu-a
nh-sang.htm
https://www.slideshare.net/daykemquynhon/chuong-4-tinh-ch
at-quang-hoc-cua-cac-he-thong-keo
https://www.sciencedirect.com/topics/food-science/light-scatte
ring

23
 THE END

CẢM ƠN SỰ THEO DÕI

CỦA QUÝ THẦY VÀ CÁC BẠN

24