Фотосинтеза

Што е фотосинтеза?
- Фотосинтезата е процес што се одвива во зелените делови на растенијата, при што е потребна
светлина, вода и јаглерод диоксид (CO2) со цел тие да ја претворат лесната енергија во хемиска
енергија. Оваа хемиска енергија се чува во молекули на јаглени хидрати, како што се шеќерите,
кои се синтетизираат од јаглерод диоксид и вода. Повеќето растенија, повеќето алги и
цијанобактериите вршат фотосинтеза. Таквите организми се нарекуваат фотоатотрофни.
Фотосинтезата е процес каде како краен продукт се ослободува кислород во атмосферата на
Земјата и го снабдува најголемиот дел од потребната енергија за живот на Земјата.

- Процесот се одвива во клетките кои имаат хлоропласти со хлорофилни пигменти.Во

хлоропластите, хлорофилот се наоѓа во мембраните на тилакоидите. Типична растителна клетка
содржи околу 10 до 100 хлоропласти. Хлоропласт се среќава само кај растенијата , и тоа во
нивните зелени делови. Во неа се содржи хлорофилот и се одвива фотосинтезата.Таа во себе
содржи хлорофил (зелена материја) која ја впива сончевата енергија и со тоа ја почнува
фотосинтезата, односнио процесот во кој растителната клетка од јаглерод диоксидот и водата
создава шеќер - скроб и кислород. Хлорофилот е најважен растителен пигмент со зелена боја.
Зелениот дел од светлиот спектар не се апсорбира, но се рефлектира, што е причината што
повеќето растенија имаат зелена боја.

Хлоропласт Хлорофил
- Растенијата сите хранливи материи ги добиваат од почвата освен CO2 кој го примаат од
воздухот. Водата која е потребна за фотосинтеза, растенијата ја примаат преку кореновиот
систем од почвата, а додека пак водните растенија водата ја примаат преку целата
допирна повшина. Процесот се одвива само тогаш кога светлинските зраци паѓаат на
растението, а синтезата се врши под дејство на црвената светлина од сончеиот спектар.

- Јаглерод диоксидот кој растението го прима од воздухот во листовите навлегува преку

стомите. Низ отворот на стомите, тој брзо поминува низ широките меѓуклеточни простори
на сунѓерливото ткиво, а оддтаму и низ меѓуклеточните простори на палисадното ткиво.
CO2 брзо доаѓа во допир со хлоропластите бидејќи палисадните клетки имаат тенки
клеточни ѕидови кои се богати со хлоропласти. Процесот на фотосинтеза може да се
изрази и преку оваа равенка која го покажува само почетниот и конечниот материјал на
фотосинтеза.
6CO2+12H2O-> C6H12O6 + 6O + 6HO
Оваа реакција, опишана со равенката, се одвива низ две фази, и тоа светла и темна.
 Светла фаза
Светлата фаза е почетна фаза во фотосинтезата. Се одвива мошне брзо и е зависна од
светлината и температурите промени. Таа се одвива во мембраните на тилакоидите од граната
на хлоропластот каде што се наоѓаат хлорофилни молекули. Основниот процес во светлата
фаза претставува трансформацијата на енергијата од сончевата светлина во хемиска енергија
со учество на хлорофилни мелекули од протеинско-хлорофилните комплекси (фотосистеми
или пигментни системи) кои се вградени во тилакоидните мембрани. Светлинската енергија
доаѓа до хлорофилните молекули во облик на светлински единици – фотони. Меѓутоа само
еден хлорофилен молекул, наречен фоторекционен систем има способност да ја преобрази
светлинската во хемиска енергија. Останатите хлорофилни молекули се нарекуваат антенски
молекули и нивната фунција е да ја апсорбираат светлинската енергија и да ја предаваат една
на друга меѓусебно за на крајот да ја предадат на рекциониот систем. При ваквата состојба
еден електрон од рекциониот систем добива поголемо количество енергија и го напушта
центарот. Тој електрон се предава на првиот преносител во низата од системи на пренесувачи
на електрони притоа се соединува со никотинамид аденин динуклеотид фосфат (NAD) за да
даде редукциниран (NADP-).
На
  празнината од недостигот на електронот се пополнува со електрон што е исфрлен на
ист начин само од вториот фотосистем. Меѓутоа празнината што се јавува во вториот
фотосистем се пополнува со електрон што се добива од водениот молекул. Процесот на
разградување на водениот молекул се нарекува биофотолиза на водата.

4O светлина  4(H+) + 4(OH-)

4 OH  22O +

Ослободениот протон (водородот) со фотолиза се користи за редукција на (NADP) до

(NADP-). NADP станува редуциран со примање на дел на електрони кои не се враќаат на
хлорофилот, туку поминуваат на NADP со што тој станува NADP-. На патот од кружното
движење електроните губат дел од енергијата, која ќе се искористи за врзување на
неоргански фосфор за аденин дисфосфатот (ADP) и се добива АТР (адозенин
трифосфат). Овој процес се вика фотосинтетска фосфоризација. Во која светлинската
енергија се трансформира во енергија на макроенергетски врски на АТР. Исто така во оваа
фаза се испушта молекуларен кислород во надворешната средина.
- Темната фаза на фотосинтезата е сложен процес каде што NADPH и ATP се користат за
производство на молекули на јаглени хидрати (или шеќери). За разлика од светлосната фаза,
може да се случи во светлина или темнина. Процесот уште се цика Калвинов циклус, според
името на научникот кој со соработниците го разјаснил редоследот на реакциите во темната
фаза.
Во темната фаза (што се одвива во стромата), рибулозниот дифосфат додаден во гасот на
јаглерод диоксид (CO2) во воздухот резултира во производство на органски соединенија,
главно јаглени хидрати или шеќери, чии молекули содржат јаглерод, водород и кислород.
Процесите кои се одвиваат во темната фаза се: Фиксација на CO2, редукција и регенрација.

- Фиксација на С02: Првиот ензим што интервенира во се нарекува RuBisCO, кој фиксира три
атмосферски атоми на СО2, што ги врзува за три единици рибулозен дифосфат. Резултатот од
ова врзување е шест молекули на 3-фосфоглицерат.

- Редукција: Претходната молекула се трансформира во 1,3-дифосфоглицерат преку дејство

на шест АТП соединенија (генерирани во светлосна фаза), и ова соединение се трансформира
во G3P преку дејство на шест NADPH. Една од овие две молекули на G3P минува на
метаболичките патеки на растението за да произведе супериорни соединенија како што се
гликоза или скроб, сето тоа ќе биде објаснето малку подоцна.
- Регенерација: Конечно, додавањето на фосфор преку три АТП соедининија
завршува генерирајќи нова молекула на рибулоза-1,5-дифосфат, што повторно го
исклучува процесот.
По формирањето на глукоза, се појавува низа на хемиски реакции, што доведува
до формирање на скроб и неколку други јаглени хидрати. Со овие производи,
растението ги создава мастите и протеините потребни за формирање на
растително ткиво. На пример, произведениот скроб се меша со водата присутна
во лисјата и се апсорбира преку микрокулурни цевки во стеблото на растението
кои го транспортираат до коренот, каде што се чува. Овој скроб се користи за да
се направи целулоза, главна компонента на дрво. Во оваа фаза можат да се
добијат (синтетизираат) и други органски соединенија, масни киселини, амино
киселини и др.
-Значење на фотосинтезата:
Од сето ова се гледа дека фотосинтезата е доста важен биолошки процес, зашто преку неа
се создаваат органски материи значајни за живите организми. Во него се одвиваат повеќе
хемиски реакции (и процеси) кои зависат од влијанието на многубројни фактори, како
внатрешни, така и надворешни.
Надворешни фактори Внатрешни фактори
Интензитет и квалитет на светлината Старост на листот и растението
Количество на јаглерод диоксид во
Присуство на ензими
атмосферата
Температура Содржина на хлорофил
Вода и влага Градба на листот
Почва (состав и плодност) Број на стоми
 Изработиле:
Матеј Совкаровски
Никола Светиев
Горазд Шејкероски
Андреј Стоилков
Тео Боцев
ll-6