ფიზიკური პირის უფლებაუნარიანობა

და ქმედუნარიანობა
Uუflebaunarianoba (მუხ.11)

1.fizikuri piris uflebaunarianoba _ unari, hqondes samoqalaqo uflebebi

da movaleobebi, warmoiSoba dabadebis momentidan.

2. memkvidred yofnis ufleba warmoiSoba CasaxvisTanave; am uflebis

ganxorcieleba damokidebulia dabadebaze.

3. fizikuri piris uflebaunarianoba wydeba misi gardacvalebiT.

gardacvalebis momentad iTvleba Tavis tvinis funqcionirebis Sewyveta.

4. ar SeiZleba fizikur pirs waerTvas uflebaunarianoba.

კონსტიტუციური უფლება

• adamiani, saqarTvelos konstituciis me-14 muxlis Tanaxmad,

„dabadebiT Tavisufalia da kanonis winaSe Tanasworia ganurCevlad
rasisa, kanis ferisa, enisa, sqesisa, religiisa, politikuri da sxva
Sexedulebebisa, erovnuli, eTnikuri da socialuri kuTvnilebisa,
warmoSobisa, qonebrivi da wodebrivi mdgomareobisa, sacxovrebeli
adgilisa“
უფლებაუნარიანობა და უფლება

• uflebaunarianoba gaaCnia yvela adamians, maSin roca, ufleba mxolod

konkretul samarTlebriv urTierTobasTanaa dakavSirebuli da mxolod
mis monawiles aqvs.
 ჩანასახის უფლებაუნარიანობა

• Canasaxi SezRuduli da pirobiTi uflebaunarianobis mqonea. SezRudulia uflebaunarianoba

imitom, rom igi mxolod „memkvidred yofnis uflebas“ moicavs. pirobiTia imitom, rom am
uflebis ganxorcieleba damokidebulia dabadebaze.

• Canasaxis uflebaunarianoba memkvidreobis uflebis garda, zogjer moicavs zianis anazRaurebis

უფლებასაც, მაგ.1006-e muxlSi aRniSnulia, rom „dazaralebulis gardacvalebis SemTxvevaSi
zianis mimyenebelma sarCos dawesebiT unda aunazRauros ziani im pirebs, romelTa rCenac
dazaralebuls evaleboda“. am normiT gaTvaliswinebul sarCen pirebSi, aseve igulisxmeba jer
ardabadebuli, magram Casaxulic, romlis rCenazec gardacvlili iqneboda pasuxismgebeli misi
dabadebis SemTxvevaSi.
უფლებაუნარიანობის დასასრული

• „adamianis organoTa gadanergvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis me-12 muxlis

Tanaxmad, „adamiani gardacvlilad CaiTvleba mxolod mas Semdeg, rodesac
dadgindeba Tavis tvinis sikvdili an gulis Seuqcevadi gaCereba da sisxlis
mimoqcevis Sewyveta“.
.• adamiani, romlis uflebaunarianobac Sewyda gardacvalebis Sedegad,
rCeba nawilobriv uflebaunarianad pirovnulobasTan dakavSirebuli
uflebebis dacvis konteqstSi. me-19 muxlis Tanaxmad, dainteresebuli
pirebis mxridan „dacvas eqvemdebareba iseTi uflebebi, romelic
pirovnebis arsebis ganmsazRvrelia da grZeldeba sikvdilis Semdegac“.

• adamianis Rirseba daculia gardacvalebis Semdegac da raime drois

monakveTiT SezRudvas ar eqvemdebareba.
…

• 2015 wlidan, kodeqsSi Setanili cvlilebebis mixedviT, fsiqosocialuri saWiroebis

mqone piri aRiarebulia qmedunarian pirad.

• es cvlileba orma mniSvnelovanma garemoebam ganapiroba:

a) saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetileba;

b) konvenciiT aRebuli valdebulebebi.

sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetilebiT normis is Sinaarsi, romlis Tanaxmad

Wkuasustobis an suliT avadmyofobis gamo piri miiCneoda qmeduunarod, cnobil
iqna arakonstituciurad konstituciis me-14 da me-16 muxlebTan mimarTebaSi.
,

• SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa uflebebis gaeros konvencia saqarTvelos mier ratificirebul
iqna 2013 wlis 26 dekembers, riTac saqarTvelom aiRo valdebuleba samarTlebrivad uzrunvelyos
konvenciiT aRiarebuli uflebebis dacva.

• konveciis 4 I a-b muxlis Tanaxmad: „wevri-saxelmwifoebi iReben valdebulebas a) miiRon yvela

saWiro sakanonmdeblo, administraciuli an sxva zoma am konvenciiT aRiarebuli yvela uflebis
uzrunvelsayofad; b) miiRon yvela saWiro zoma, sakanonmdeblos CaTvliT, raTa Secvalon, an
gaauqmon kanonebi, dadgenilebebi, adaTebi da praqtikebi, romlebic diskriminaciulia SezRuduli
SesaZleblobis mqone pirTa mimarT“
კონსტიტუციის მე-16 მუხლი

`icavs pirovnebis avtonomiurobas, piris Tavisuflebas, Tavisi

Sexedulebisamebr gankargos sakuTari Sinagani samyaro, misi piradi
gonebrivi da fizikuri sfero, sxvebisgan Caurevlad, piradi gadawyvetilebiT
daamyaros da ganaviTaros urTierToba sxva pirebTan da garesamyarosTan.
saqarTvelos konstituciis me-16 muxliT daculia piris ufleba, akontrolos
sakuTari Tavis warmoCena sazogadoebis TvalSi da pirovnuli ganviTarebisa da
realizaciisaTvis aucilebeli moqmedebebis ganxorcielebis Tavisufleba.
.
pirovnebis avtonomiurobis, misi Tavisufali da srulyofili ganviTarebisaTvis
gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba rogorc gare samyarosTan urTierTobis
damoukideblad gansazRvris Tavisuflebas, aseve individis fizikur da socialur
identobas, intimuri cxovrebis xelSeuvalobas

???
.

•  ხელშეკრულება, რომელიც დადებულია არასრულწლოვანის მიერ

კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე, ითვლება ნამდვილად,
თუკი არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ
მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც
მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, ან – ამ
წარმომადგენლების თანხმობით – მესამე პირებმა ამ მიზნით ანდა
თავისუფალი განკარგვის მიზნით.
 ქმედუნარიანიბა
• ქმედუნარიანობა, ანუ ფიზიკური პირის უნარი, თავისი ნებითა და მოქმედებით სრული მოცულობით შეიძინოს
და განახორციელოს სამოქალაქო უფლებები და მოვალეობები, წარმოიშობა სრულწლოვანების
მიღწევისთანავე.

• სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია.

• ქმედუნარიანად ითვლება პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკის მიღწევამდე იქორწინა.

• ქმედუნარიანად ითვლება ფსიქოსოციალური საჭიროების მქონე პირი (შემდგომ – მხარდაჭერის მიმღები), ანუ
პირი, რომელსაც აქვს მყარი ფსიქიკური, გონებრივი/ინტელექტუალური დარღვევები, რომელთა სხვადასხვა
დაბრკოლებასთან ურთიერთქმედებამ შესაძლოა ხელი შეუშალოს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მის სრულ
და ეფექტიან მონაწილეობას სხვებთან თანაბარ პირობებში, თუ ეს პირი აკმაყოფილებს ამ მუხლის მე-2 ან მე -
3 ნაწილის პირობებს, ამასთანავე, აღნიშნული დაბრკოლებები სათანადო რჩევისა და დახმარების გარეშე
მნიშვნელოვნად ართულებს პირის მიერ საკუთარი ნების თავისუფლად გამოხატვას და ინფორმირებული და
გააზრებული არჩევანის გაკეთებას სასამართლოს მიერ განსაზღვრულ სფეროში.
.
• მხარდაჭერის მიმღებად სასამართლომ შეიძლება ცნოს აგრეთვე
არასრულწლოვანი იმ ფარგლებში, რომლებშიც, საქართველოს
კანონმდებლობის თანახმად, მას თავისი უფლება-მოვალეობების
განხორციელებისას კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობა არ
სჭირდება.
• 7 წლამდე ასაკის არასრულწლოვანი (მცირეწლოვანი) ქმედუუნაროდ
ითვლება.
.ემანსიპაცია
• თუ კანონიერი წარმომადგენელი ანიჭებს თექვსმეტი წლის ასაკს
მიღწეულ არასრულწლოვანს საწარმოს დამოუკიდებლად
გაძღოლის უფლებას, მაშინ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ
ურთიერთობებში იგი შეუზღუდავად ქმედუნარიანი ხდება. ეს წესი
გამოიყენება როგორც საწარმოს დაფუძნების, ასევე ლიკვიდაციისა
და შრომითი ურთიერთობების დაწყების ან დამთავრების მიმართაც.
• საწარმოს გაძღოლის ნებართვა საჭიროებს კანონიერი
წარმომადგენლის თანხმობას მეურვეობისა და მზრუნველობის
ორგანოსთან შეთანხმებით.
ქმედუნარიანობის ზღვრული ასაკი

• საქართველო, გერმანია, ავსტრია - 7 წელი;

• საბერძნეთი -10 წელი;
• საფრანგეთი, შვეიცარია - არ ითვალისწინებს ზღვრულ
ასაკს
ქმედუნარიანობის შეზღუდვა

• კანონით (7-18 წლამდე);

• asakis miuxedavad xdeba qmedunarianobis SezRudva alkoholis an narkotikuli

nivTierebebis gamoyenebis gamo
...

• SezRuduli qmedunarianobis statusi Svididan Tvramet wlamde pirs

eniWeba Svidi wlis asaks miRwevisTanave, anu dabadebis 00:00
saaTze. am droidan arasrulwlovani SezRudul qmedunarianad iTvleba.

• SezRuduli qmedunarianobis mdgomareoba mTavrdeba me-18

weliwadis ukanaskneli dRis gasvliT, anu 24:00 saaTze
asakis miuxedavad SezRuduli qmedunarianoba

mzrunveli SeiZleba daeniSnos srulwlovan pirs, romlis gonebrivi,

inteleqtualuri ganviTarebis saerTo mdgomareoba iseTia, rom mas ar
ZaluZs damoukideblad miiRos samarTlebrivad awonil-dawonili
(gonivruli) gadawyvetileba kerZosamarTlebrivi urTierTobis damyarebis
procesSi, garda kanoniT dadgenili gamonaklisi SemTxvevebisa.
qmedunarianobis SezRudvis gauqmeba

• კანონით ან
• სასამართლოს გადაწყვეტილებით
warmomadgenlis Tanxmoba SezRuduli qmedunarianobisas
(მუხ.15)

• SezRuduli qmedunarianobis mqone piris nebis gamovlenis namdvilobisaTvis

aucilebelia misi kanonieri warmomadgenlis Tanxmoba, garda im SemTxvevebisa,
rodesac SezRuduli qmedunarianobis mqone piri garigebiT iRebs sargebels.
რას ნიშნავს „სარგებელი“?

• sargeblis Sefasebisas gasaTvaliswinebelia misi rogorc ekonomikuri, ise

pedagogiuri mxare.

• miiRo Tu ara SezRuduli qmedunarianobis mqone pirma uflebrivi sargebeli, amas

wyveten misi kanonieri warmomadgenlebi
...

• germanul literaturaSi arsebobs mosazreba, romelic, SezRuduli qmedunarianobis

mqone pirze qonebis gadacemisas, saWirod miiCnevs kanonieri warmomadgenlis
Tanxmobas, aseTma pirma umiznod rom ar gamoiyenos es qoneba. es argumenti
ar SeiZleba CaiTvalos safuZvlianad, vinaidan qonebis gamoyenebis procesSi
dadebuli axali garigebis namdviloba, misi xasiaTidan gamomdinare,

damokidebuli iqneba kanonieri warmomadgenlis Tanxmobaze.