Mga tiyak na

tuntunin sa gamit
ng walong (8)
Letra
REPORTER: John mark C. Octavo
 2
Ang pagsulat ng pabaybay

Ang panghihiram ng
Mananatili ang isa-sa- letra ay tiyak na tuntunin
isang tumbasan ng sa ganito ng walong letra
tunog at letra sa sa pagbaybay natin sa
pagsulat sa pagbaybay kasalukuyan.
ng mga salita sa Wikang
Filipino.
 3

Kung ano ang bigkas ay siyang sulat at

kung ano ang sulat ay siyang basa

Halimbawa:
Dyanitor = Janitor
Pondo = Fondo
Pormal = Formal
Ang dagdag na walong
Letra na C,F,Ñ,Q,V,X,Z
ay ginagamit sa mga:
 5

“
Tao: Niña, Carlo,
Frances
 6

Lugar: Lipa, Quezon City,

Zamboanga City
 7

Sa pagbaybay ng mga
hiram na salita mula sa
Panatilihin ang orihinal na
anyo ng mga salita mula sa
mga banyagang wika,
ibang katutubong wika sa panatilihin ang orihinal
Pilipinas nitong anyo:
Pizza Samurai
Hal: Mosque Pie French Fries
Hadji Bouquet
Hadja
T’nalak
 8

Sa pagbaybay ng mga salita mula sa

Espanol, baybayin ito ayon sa
ABAKADA
Halimbawa:

Familia = Pamilya
Maquina = Makina
Cheque = Tseke
Dialogo = Diyalogo
 9

Sa paguulit ng mga salitang-ugat na nagtatapos sa patinig na

e, hindi ito papalitan ng letrang i. Kinakabitan ng pang-
ugnay na (-ng) at gagamitin ng gitling sa pagitan ng salitang
ugat.

Hal:

Berde = berdeng- berde

Suwerte = swerteng- swerte
Libre = libreng- libre
 10

Sa pag-uulit ng salitang ugat na nagtatapos sa

patinig ’’o’’ , hindi ito papalitan ng letrang u.
Ginagamitan ng gitling sa pagitan ng salitang-
ugat.

Halimbawa:
Ano = ano-ano
Sino = sino- sino
Halo = halo- halo
Bato = bato- bato
 11

Nagkakaroon ng bagong kahulugan ang

mga salitang pag-uulit kapag hindi ito
ginagamitan ng gitling.

Halimbawa:
Haluhalo = pagkain
Salusalo = handaan
batubato = uri ng ibon
 12

Kapag hinuhulapian ang huling pantig ng

salitang-ugat na nagtatapos sa e, ito ay
nagiging i at ang o ay u.

Atake = atakihin
Balot = balutin
Hinto = hintuan
bato = batuhin
 13

Hindi pwedeng palitan ng i ang e at o

ang u. Dapat parin gamitin ang baybay
na matagal na o lagi ng ginagamit.

➜ Babae – hindi Babai

➜ Buhos – hindi Buhus
 14

Pagpapakilala sa 2001 na mga Tiyak na

Tuntunin sa Gamit ng Walong (8) Dagdag na
Letra
Ang 2001 Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong Dagdag
na Letra ay revisyon ng tuntunin sa paggamit ng walong dagdag
na letra naC, F, J, Ñ, Q, V, X, Z na nakapaloob sa 1987 Alpabeto at
Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino na binuo ng Linangan ng
mga Wika sa Pilipinas. Ang ibang mga tuntunin sa ispeling sa
Patnubay ay hindi binago nang ganap.
Lubhang nagiging masalimuot ang pagpasok ng walong dagdag
na letra sa alfabeto ng Wikang Filipino. Kaya masusi itong pinag-
aralan at pinagtuonan sa 2001 Revisyon ng Alfabeto at Tuntunin
sa Ispeling ng Wikang Filipino ng Komisyon sa Wikang Filipino.
 15

Pinaluluwag ang paggamit ng

walong dagdag na letra. Ibig
sabihin, ipinagagamit na rin ang
mga ito sa ispeling ng lahat na
hiram na salita anuman
ang barayti nito kasama ang
hindi formal at
hindi teknikal na barayti, o iyong
tinatawag na karaniwang salita.
 16
Ang mga hiram na salita na
naglalaman ng alinman sa
walong karagdagang letra na
nabago ang ispeling ayon sa
umiiral na sistema ng pagsulat sa
Filipino at umangkop na sa wika
ay mananatili. Ituturing ang mga
ito na mga salitang may ibang
baybay
or lehitimong mga varyant ng is
peling.
 17

Ang katutubong sistema ng
pagsulat ay sumusunod
sa prinsipyong “kung ano ang
bigkas, siyang baybay”
 18

Ang mga letrang C, Ñ, Q, X ay itinuturing

na redandant. Ibig sabihin, hindi kumakatawan
ang mga ito sa iisa at tiyak na yunit ng tunog sa
palatunugang Ingles, kundi nakakatunog ng isa
pang letra o sunuran ng mga letra.
 19

Palitan ang letrang C ng letrang S kung ang tunog

ay /s/, at ng letrang K kung ang tunog ay /k/
kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang
may letrang C.

C -> S
Central- Sentral

C-- K
Magnetic--- Magnetik
 20

Palitan ang Letrang Ñ ng mga letrang

NY kapag binaybay sa Filipino ang
hiram na salitang may letrang Ñ.

ñ → ny

Piña– Pinya
Cañonn- Kanyon
 21
Palitan ang letrang Q ng letrang KW kung ang
tunog ay /kw/, at ng letrang K kung ang tunog
ay /k/ kapag binaybay sa Filipino ang hiram na
salitang may letrang Q.

q → kw
➜ quarter →kwarter
➜ sequester →sekwester
q → k
➜ quorum →korum
 22

Palitan ang letrang X ng KS kung ang

tunog ay /ks/ kapag binaybay sa
Filipino ang hiram na salitang
may letrang X.
x → ks
➜ experimental →eksperimental
➜ taxonomy →taksonomi
➜ exam →eksam
 23

➜ Gagamitin ang mga letrang C, Ñ, Q,

X kapag ang hiram na salitang
naglalaman ng letra ay binabaybay
nang buo ayon sa orihinal nitong
anyo.
 24

Gamitin ang letrang F para sa tunog /f/

sa mga hiram na salita.
➜ Tofu (Nihonggo) ‘tokwa’
➜ Futbol
➜ French fries
➜ Fasiliteytor
➜ Lifeguard
➜ Fraterniti
➜ Fuddul (Ibanag) ‘maliit na burol’
 25

Gamitin ang letrang J para sa tunog /j/

sa mga hiram na salita.

jam
juice
majahid (Arabic) ‘tagapagtanggol ng
Muslim’
jantu (Tausog) ‘puso’
 26

Gamitin ang letrang V para sa tunog /v/

sa mga hiram na salita.

vertebrate
varayti
verbatim
volyum
video
valyu
 27

Gamitin ang letrang Z para sa tunog /z/

sa mga hiram na salita.

zebra
magazin
zinc
bazaar
 28

Ang salita ay hinihiram sa orihinal nitong anyo alinsunod sa mga sumusunod

na kondisyon:

➜ · Ang salita ay isang pangngalang pantangi—pangalan ng tao, lugar, pangyayari, o

bagay;
➜ · Ang salita ay teknikal o siyentipiko;
➜ · Ang salita ay may natatanging kahulugang kultural;
➜ · Ang salita ay may iregular na ispeling, ibig sabihin, gumagamit ng dalawa o higit
pang letrang hindi binibigkas. Halimbawa: bouquet;
➜ · Ang salita ay may internasyonal na anyong nakikilala at ginagamit. Halimbawa: taxi