‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬

‫مدل ها و مکاتب اخالق پزشکی‬

‫دکتر حسین محمودیان‬

‫معاون پژوهشی و تحصیالت تکمیلی گروه اخالق پزشکی‬
 ‫مورد شماره‪1‬‬
‫خانم عسکری مادر کودک ‪5‬ساله ایست که بدلیل بیماری تشنج از ‪3‬سال قبل تحت نظردکتر امیری متخصص‬
‫مغزواعصاب کودکان داروی ضدتشنج مصرف میکند‪،‬اخیرا بدلیل افزایش حمالت تشنج دکترامیری رژیم دارویی‬
‫بیمار را تغییر داده است وی معتقد است نمونه خارجی دارو در کنترل تشنج موثرتر است وبرای بیمار نمونه‬
‫خارجی دارو را تجویز میکند‪،‬خانم عسکری به دلیل کمیاب بودن وقیمت باالی آن با مشکل مواجه شده است از‬
‫طرفی دکترامیری معتقد است موثرترین دارو درحال حاضر همین دارو میباشد‪،‬اگرشما بجای دکتر امیری بودید‬
‫چه تصمیمی می گرفتید؟‬
‫الف) من موظف به نوشتن بهترین دارو برای بیمار هستم بنابراین نمونه خارجی دارو را تجویز میکنم وخانواده‬
‫بیمار باید تهیه کنند‪(.‬وظیفه گرایی)‬

‫ب) با توجه به وضعیت اقتصادی خانواده بیمار‪،‬من داروی ارزانتر راتجویز میکنم واصراری برتهیه نمونه‬
‫خارجی ندارم ‪(.‬اصول گرایی)‬

‫ج) در حال حاضر با توجه به اینکه تجویزداروی خارجی سودمندتراست ولی تناسبی با وضعیت مالی خانواده‬
‫بیمارندارد ‪،‬با مشورت با خانواده بیمار نمونه ایرانی دارو راتجویز می کنم ولی به تهیه داروی خارجی که‬
‫سودمندتراست نیز توصیه می کنم‪(.‬سودگرایی)‬

‫د) با توجه به اینکه تهیه داروی خارجی گران قیمت و کمیاب ممکن است وضعیت اقتصادی و حتی روحی‬
‫خانواده را به هم بریزد وداروی ایرانی نیز فقط سودمندی کمتری دارد ‪،‬درمورد تهیه داروی خارجی تاکید‬
‫واصرارچندانی نمی کنم‪(.‬فضیلت گرایی)‬
 ‫مورد شماره ‪2‬‬
‫پسر بچه هفت ساله ای با عالئم مشکوک به من‪W‬نژیت‪ W‬به اتفاقات کودکان بی‪W‬مارستان نمازی ارجاع داده‬
‫شده است‪،‬شما درمعاینه کودک به این نتیجه میرسید که بای‪W‬د‪ LP‬انجام شود پدرکودک با این تصمیم شما به‬
‫شدت مخالفت میکند و درنهایت‪ W‬درحالیکه کودک خود را درآغوش گرفته قصد دارد ب‪W‬یمارستان را ترک‬
‫کند‪.‬عکس العمل شما در رابطه با تصمیم پدر بیمار چی‪W‬ست؟‬
‫الف)من بعنوان پزشک موظفم بیماررا ‪LP‬کنم د‪W‬ر صورت مخالفت پدر بیمار به هرطریق ممکن این‬
‫کارراانجام می دهم‪(.‬وظیفه گرایی)‬

‫ب)چون ‪ LP‬بهترین وسریع ترین روش تشخی‪W‬ص مننژیت است‪ W‬وتشخیص سریعتر به سود بیمار است‬
‫بی‪W‬ماررا ‪ LP‬میکنم درصورت مخالفت پدربیمارباهماهنگی با سوپروایزور این کار را ان‪W‬جام می دهم‪.‬‬
‫(سودگرایی)‬

‫ج) ضمن توضیح دادن شرایط بی‪W‬مار و سود و ضرراحتمالی ‪LP‬برای پدربیمار تصمی‪W‬م گیری نهایی را به‬
‫عهده پدر میگذارم‪(.‬اصول گرایی)‬

‫د)ا ز آنجاکه بیمار نباید به خاطر تصمیم اشتباه پدرش دچار آسیب بشود نهایت تالش خودرا برای قانع‬
‫کردن پدردران‪W‬تخاب ب‪W‬هترین شی‪W‬وه درمانی انجام می دهم‪(.‬فضیلت گرایی)‬
 ‫مورد شماره ‪3‬‬
‫دکترشیرازی جراح عمومی میباشد‪.‬ایشان در‪ CPR‬مهارت باالیی دارد وهمیشه ‪CPR‬بیماران مصدوم را به‬
‫عهده میگیرد‪.‬ضمنا‪ CPR‬را تدریس میکند وهمیشه با عالقه خاصی در این مورد صحبت میکند‪.‬وقتی بعضی از‬
‫همکاران از ایشان انتقاد میکنند که بعضی ازموارد‪ CPR‬را بیهوده انجام میدهید ایشان بر انجام ‪ CPR‬اصرار‬
‫میکند و میگوید نفس عمل برای من مهم است ‪،‬برای من مهم نیست که بعضی از بیماران با ‪ CPR‬برنمی‬
‫گردند‪.‬نظر شما دراین مورد چیست؟‬
‫الف)درصورتیکه‪ CPR‬برای بیمارمفید باشد نهایت تالش خود را برای نجات جان بیمارانجام میدهم اما‬
‫درصورتیکه شرایط بیمارخالف این باشد به اندازه ای‪ CPR‬انجام میدهم که عذاب وجدان نگیرم و بیمار هم خیلی‬
‫اذیت نشود‪(.‬فضیلت گرایی)‬

‫ب)من موظفم بیماررا‪ CPR‬کنم صرف نظرازاینکه آیابیماربا ‪ CPR‬برمیگردد یا نه ویا با چه کیفیتی زندگی می‬
‫کند‪(.‬وظیفه گرایی)‬

‫ج)درمورد بیمار‪ END STAGE‬ویا بیماری که امیدی به بهبودی وی نیست یا یک ناهنجاری غیرقابل درمان‬
‫‪.‬‬ ‫دارد ‪ CPR‬نمی کنم یاصرفا بصورت ظاهری اینکارراانجام میدهم ‪،‬در کل بستگی به شرایط بیماردارد‬
‫(اصول گرایی)‬

‫د) درصورتی که‪ CPR‬برای بیمار مفید باشدانجام میدهم‪،‬درغیراین صورت باتوجه به منابع محدود بیمارستان‬
‫واشغال شدن یک تخت بستری ورضایت داشتن یا نداشتن همراه بیمارتصمیم گیری میکنم‪(.‬سودگرایی)‬
 ‫مورد شماره‪4‬‬
‫کودک سه ماهه ای بدلیل سوراخ بین بطنی ونارسایی قلبی تحت درمان با داروی ‪Digoxin‬‬
‫قرار میگیرد ‪.‬دستوردارویی چندین برابر دوز درمانی بوده است وکودک فوت میکند‪.‬شما به عنوان‬
‫پزشکی که دستور دارویی را نوشته اید متوجه ا‪W‬شتباه خود می شوید‪،‬آیا واقعیت را با والدین در میان‬
‫میگذارید؟‬
‫الف) چون افشای حقیقت سودمند و پنهان کردن آن به ضرر بیمار و خانواده وی هست بنابراین‬
‫عدالت حکم میکند که خانواده بیمارازموضوع مطلع شده ودراین رابطه تصمیم گیری کنند‪.‬‬
‫(سودگرایی)‬

‫ب) من موضوع رابا والدین درمیان میگذارم چون دانستن حقیقت حق آنهاست‪،‬من نیز باید تا جایی که‬
‫ممکن است جبران کنم (پرداخت دیه ازطریق بیمه و‪()...‬اصول گرایی)‬

‫ج)من موظفم مسولیت اشتباه خود رابه عهده بگیرم بنابراین موضوع رابا وال‪W‬دین بیمار در میان‬
‫میگذارم‪(.‬وظیفه گرایی)‬

‫د)ب ه نظرمیرسد گفتن این موضوع به سود هیچکس نیست بلکه حیثیت کادر پزشکی بیمارستان را‬
‫زیرسوا‪W‬ل می برد بنابراین آن را مخفی میکنم‪(.‬فضیلت گرایی)‬
 ‫مورد شماره ‪5‬‬
‫آقای داوری ‪25‬ساله بدلیل‪ W‬سانحه رانندگی در بخش ‪ ICU‬بستری شده است‪.‬فاقد هرگونه‬
‫رفلکس بوده‪،‬مورد مناسبی جهت پیوند اعضا نمی باشد و چنانچه از دستگاه تنفس مصنوعی جدا‬
‫شود ایست قلبی بوجود می آید‪.‬شما پزشک‪ ICU W‬هستید در این مورد چه تصمیمی می گیرید؟‬
‫الف)من موظف هستم بیمار ‪ICU‬راتا زمانیکه به دستگاه نیاز دارد مطابق دستورالعمل بیمارستان‬
‫نگه دارم ‪(.‬وظیفه گرایی)‬
‫ب)چون بیمار عمال هیچ گونه رفلکسی ندارد و امیدی به بهبودی وی نیست از طرفی مدت بستری‬
‫طوالنی تر ودستگاه ونتیالتور سودی برای بیمار وخانواده وی و سایر بیماران ندارد دستگاه را‬
‫قطع می کنم یا به آن تشویق میکنم‪(.‬سودگرایی)‬
‫ج) نگه داشتن بیمار در ‪ ICU‬دربهبود وضعیت او تاثیری ندارد واز طرفی به ضرربیمه وخانواده‬
‫بیمار هم هست بنابراین شرایط بیماررا برای همراهان وی توضیح میدهم وتصمیم گیری نهایی در‬
‫مورد قطع کردن دستگاه را به عهده آنها میگذارم‪(.‬اصول‪ W‬گرایی)‬

‫د)اگرچه حفظ جان بیمار بسیارمهم است ولی چون عمال وضعیت بیمار برگشت ناپذیر است‪W‬‬
‫وممکن است‪ W‬بیماران دیگری به تخت ‪ICU‬احتیاج پیدا کنند تالش می کنم رضایت همراهان‬
‫بیماررا برای قطع کردن دستگاه جلب کنم‪(.‬فضیلت‪ W‬گرایی)‬
‫اصول گرایی‬

‫•تصمیمات زمانی اخالقی تلقی می شود که چهار اصل عمده­ی‬

‫‪ -1‬ارزش قائل شدن برای اختیار فرد (‪،)Autonomy‬‬

‫‪ -2‬وظیفه سودمند بودن (‪،)Beneficence‬‬
‫‪ -3‬وظیفه عدم زیان باری (‪)Nonmaleficence‬‬
‫‪ -4‬ارزش نهادن به عدالت (‪)Justice‬‬
‫در نظر گرفته شود (‪.)13‬‬