SURIA

COMPONENT
MANUFACTURING
( M ) SDN BHD

PENGETAHUAN ASAS
PROSES STAMPING
RUJUKAN :

1. EN MAALIP YUSOF – DIE MAINTENANCE TECH

2. EN MHD KAMAL BAHARIM – PE SECTION HEAD
3. http://blogs.yahoo.co.jp/metal_stamping_basics
4. MISUMI technical tutorial
5. The fabricator.com
6. Die Maintenance Hand Book – David A. Smith
7. Die design Fundamentals – Uukota Boljanovic & JR Paguin
APA ITU STAMPING ?

Stamping adalah proses pembuatan ( manufacturing )

Kepingan plate logam dipotong dan dibentuk mengikut bentuk bentuk yang dikehendaki
menggunakan Mesin Press dan Die didalam proses Stamping ( menekan ).

Tebal kepingan logam yang biasa digunakan untuk stamping part adalah diantara
0.05mm hingga to 4 mm. Atau plate logam ketebalan sehingga 7 mm atau lebih.
Stamping parts digunakan secara meluas didalam industri elektronik, permainan
kanak kanak dan Otomotif. Proses stamping amat berguna untuk menghasilkan part
yang banyak.

Sheet metal stamping proses boleh dibahagikan kepada 2 kategori ;

1. Proses Pemotongan
- shearing, piercing, notching, lancing, blanking, and trimming.
2. Proses membentuk atau dipanggil Plastic deformation processes
-- embossing, bending, coining, drawing, and ironing.
APA ITU STAMPING ?

RAW MATERIAL PRODUCT

DIE
INPUT MESIN PRESS OUTPUT
STAMPING
PROSES
KEPERLUAN ASAS PROSES STAMPING

UPPER DIE

PEMBENTUK DAN
PEMOTONG

LOWER DIE

MESIN PRESS 200T

STAMPING DIE

Mesin Press dan stamping die adalah antara peralatan asas yang
digunakan didalam proses pembuatan produk mengunakan proses
stamping. Mesin Press akan memberikan tekanan untuk menutup upper
dan lower die dimana proses pemotongan dan bentuk produk akan
berlaku.
 STRUKTUR ASAS STAMPING DIE PUNCH RETAINER / HOLDER

STRIPPER PLATE
SPRING

GUIDE BUSHING UPPER DIE SHOE

TEKANAN ( FORCE )
UPPER DIE
PUNCH

GUIDE PIN GUIDE

POST
MATERIAL

PANEL
GUIDE LOWER DIE

DIE BUTTON LOWER DIE SHOE

DIE RETAINER / HOLDER

MAKNA DAN FUNGSI PERALATAN ASAS DIDALAM DIE
PERALATAN ASAS
NO FUNGSI
DIDALAM DIE
ROD KELULI YANG DILETAKKAN PADA TAPAK DIE UNTUK MENJADI PEMANDU
GUIDE POST & GUIDE
1 KEPADA PUNCH UNTUK MEMASTIKAN PENJAJARAN ( ALIGNMENT ) YANG
BUSHING
TEPAT
ALAT YANG DILETAKKAN PADA UPPER DIE YANG DIGUNAKAN UNTUK
2 PUNCH
MENEBUK ATAU MEMBENTUK MATERIAL.
PUNCH RETAINER ALAT YANG DIGUNAKAN UNTUK MEMEGANG PUNCH PADA UPPER DIE
BIASANYA DIGUNAKAN UNTUK MENGERAKKAN STRIPER DAN MENENTUKAN
3 SPRING KEKUATAN STRIPER MEMEGANG MATERIAL SEWAKTU PROSES
PEMOTONGAN
4 GUIDE PIN HAMPIR SAMA FUNGSI DENGAN GUIDE POST
PLATE YANG DIGUNAKAN UNTUK MEMEGANG MATERIAL DAN MEMANDU
5 STRIPPER PLATE
PUNCH SUPAYA PENJAJARAN ( alignment ) TEPAT
PIN ATAU BLOK YANG DIGUNAKAN UNTUK MENETAPKAN KEDUDUKAN
6 PANEL GUDIE
BLANKING ATAU MATERIAL DIDALAM DIE SUPAYA IA TIDAK BERUBAH-UBAH.
PLATE YANG MEMEGANG DIE. LOWER SHOE ADALAH DIBAHAGIAN BAWAH
UPPER & LOWER DIE
7 YANG AKAN MEMEGANG DIE RETAINER DAN DIE BUTTON. UPPER SHOE
SHOE
ADALAH DIBAHAGIAN ATAS YANG AKAN MEMEGANG PUNCH RETAINER
JUGA DIKENALI SEBAGAI SESENDAL IAITU SATU TIUB LALUAN UNTUK
8 DIE BUTTON
PENEBUKAN DAN SCRAP AKAN TERBUANG MELALUINYA
SATU BLOK KELULI KERAS YANG MENGANDUNGI BENTUK ATAU KAVITI YANG
9 DIE RETAINER
MEMBENTUK PART BILA PUNCH TURUN DAN JUGA MEMEGANG DIE BUTTON.
JARAK DIANTARA BAHAGIAN PERMUKAAN BAWAH SLIDE/RAM DAN
PERMUKAAN ATAS BED ( PERMUKAAN BAWAH BOLSTER ) YANG
10 DIE HEIGHT
MENUNJUKKAN KETINGGIAN MAKSIMA DIE YANG BOLEH DILETAKKAN PADA
MESIN PRESS.
PROSES STAMPING

TEKAN / TURUN TEKAN / TURUN TEKAN / TURUN

LEPAS / NAIK

TEKAN / TURUN
CONTOH PROSES STAMPING
JENIS JENIS STAMPING DIE
JENIS JENIS STAMPING DIE
JENIS JENIS STAMPING DIE
CONTOH KOMPONEN DIE DAN SPESIFIKASI
CONTOH DRAWING DIE
 NOTA KHAS - SPRING BACK

Spring back ( Bidasan ) merupakan satu aspek

yang amat kritikal dalam proses pembentukan
logam. Ia adalah pembebasan terikan anjal
( elastic strain ) dan berkaitan secara langsung
kepada kekuatan alah bahan. Walaupun jumlah
yang agak kecil, spring back yang terjadi jika
tidak ditangani sewaktu proses design boleh
menyebabkan masalah Kualiti dimana ukuran
dimensi ( dimension ) tidak boleh dapat
mengikut tolerance yang diberi.
Bahan-bahan baru seperti kekuatan tinggi keluli
( High tensile steel ) , aluminium dan
magnesium adalah terutamanya terdedah
kepada bidasan / spring back.

The right die width and angle can help compensate for this excessive spring back
MESIN PRESS
 MESIN PRESS
TERDAPAT 2 JENIS BINAAN KERANGKA ( FRAME ) MESIN PRESS ;
1. GAP FRAME
Binaan Kerangka Gap Frame adalah seperti huruf C. Bila
beban dikenakan, terdapat kemungkinan mulut C untuk
terbuka. Mesin kerangka C ini boleh digunakan untuk
pelbagai proses seperti piercing, blanking and drawing.
Kelemahan utama bingkai C ini adalah boleh berlaku
pesongan sudut apabila dikenakan beban. Pesongan sudut
boleh menyebabkan salah jajaran ( mis-aligment ) punch
dan die.

2. STRAIGHT SIDE FRAME PRESS

Binaan Kerangka Lurus ( Straight Side ) mendapat
nama mereka dari tiang ( frame ) menegak
kiri kanan mesin.
Pembinaan rangka Straight Side dapat mengurangkan

pesongan sudut dan membolehkan ketepatan atau

die yang besar dan berat
MESIN PRESS MEKANIKAL DAN HIDRAULIC

MESIN PRESS MEKANIKAL

Kebanyakkan Mesin Press Mekanikal
mengunakan Flywheel, crank dan clutch untuk
beroperasi. Keadaan beban maksima hanya
berlaku ketika berada di posisi hayunan yang
terkebawah ( Bottom of the stroke @ Bottom Dead
Center ( BDC ).
Mesin press Mekanikal sesuai untuk kerja kerja
atau proses piercing, blanking, and shallow
drawing. Ini disebabkan oleh proses berlaku
hanya pada kedudukan hayunan yang terkebawah
( Bottom of the stroke @ Bottom Dead Center
( BDC ).

MESIN PRESS HIDRAULIC

Mesin Press Hidraulic kelebihan yang banyak didalam
mengawal kelajuan dwelling dan ram/slide
Mesin Press Hidraulic sesuai untuk proses Deep
Draw sebab ia boleh mengunakan keseluruhan
tonnage pada bila bila keadaan tanpa menunggu
pada kedudukan BDC.
Stroke boleh dilaraskan mengikut keperluan kerja.
MEKANIKAL PRESS
JENIS JENIS DRIVER UNTUK MESIN PRESS MEKANIKAL
Terdapat 2 jenis mekanisma penghantaran tenaga dari motor ke Slider atau Ram iaitu
secara Terus atau menggunakan sistem Gear.
1. PENGHANTARAN SECARA TERUS

Flywheel terletak di hujung crankshaft. Motor

akan mengerakkan flywheel menggunakan
Belt. System ini popular untuk progressive die
berketepatan tinggi ( precision ) dan stamping
proses berkelajuan tinggi. Sesuai digunakan
untuk proses piercing, blanking, bending, and
shallow drawing.

2. PENGHANTARAN MELALUI SISTEM GEAR

Flywheel dipasang pada “Backshaft “dan

tenaga / kuasa dipindahkan melalui Belt dan
sistem gear. The flywheel is mounted on the
backshaft and power is transmitted through a
pinion to a main gear
mounted on the crankshaft.
They are suited for deep drawing, heavy
forming, and low speed stampings.
 STRUKTUR ASAS MESIN PRESS

DRIVE MOTOR FLYWHEEL

CONTROL
BOX
TDC & BDC
INDICATOR
( CRANK CYCLE ) RAM / SLIDER

BDC – BOTTOM
SAFETY
DEAD CENTER
CURTAIN

GREASE BOLSTER
PUMP
START
BUTTON
DIE CUSHION
PIN HOLE EMERGENCY / STOP
BED BUTTON
CUSHION PAD
DAMPER DIE CUSHION
BELLOW
PERALATAN ASAS MESIN PRESS
NO NAMA PERALATAN FUNGSI
DIGUNAKAN SEBAGAI PENYIMPAN TENAGA TEKANAN YANG AKAN
DIGUNAKAN UNTUK MENJALANKAN MESIN DENGAN MENEKAN
1 FLY WHEEL
SLIDER KEBAWAH IAITU KEARAH DIE. FLYWHEEL DAPAT
MENGURANGKAN PENGUNAAN MOTOR YANG BESAR.
TEMPAT TERDAPATNYA BUTANG KAWALAN, LAMPU INDICATOR,
2 CONTROL BOX BACAAN SHUT HEIGHT, DAN LAIN-LAIN LAGI YANG DIGUNAKAN
UNTUK MENGAWAL PERJALANAN MESIN
ROD BESI YANG DIGUNAKAN UNTUK MEMINDAHKAN TENAGA
3 RAM / SLIDER
TEKANAN DARI FLYWHEEL KEPADA DIE.
ALAT KESELAMATAN YANG AKAN MENGHENTIKAN MESIN JIKA ADA
4 SAFETY CURTAIN SESUATU YANG MELEPASINYA SEWAKTU MESIN SEDANG
BEROPERASI
PLAT BESI YANG TERLETAK DIATAS KERANGKA “ BED” YANG
DIGUNAKAN UNTUK MELETAKKAN DIE DAN MEMEGANGNYA.
5 BOLSTER
DI BOLSTER AKAN TERDAPAT “T” SLOT DAN LUBANG CUSHIONS
PIN YANG MENJADI GUIDE UNTUK CUSHIONS PIN
KERANGKA MESIN DIMANA TERLETAKNYA BOLSTER ATAU DIE DI
6 BED
ATASNYA
START / STOP / BUTANG UNTUK MEMULAKAN OPERASI MESIN DAN
7 EMERGENCY MENGHENTIKAN MESIN JIKA ADA MASALAH.
BUTTON
MEMBANTU MENGAGIHKAN SAMA RATA TENAGA TEKANAN SUPAYA
8 AIR / DIE CUSHIONS
TIADA BERLAKU KEROSAKAN PADA MESIN
 PERALATAN ASAS MESIN PRESS

NO NAMA PERALATAN FUNGSI

LUBANG PADA BOLSTER DIGUNAKAN UNTUK MELETAKKAN
DIE CUSHIONS PIN
10 CUSHIONS PIN. PERLU DITUTUP JIKA TIDAK DIGUNAKAN UNTUK
HOLE
MENGELAKKAN SCRAP JATUH KE ATAS CUSHIONS PAD
SEKEPING PLATE BESI YANG TERLETAK DIBAHAGIAN ATAS DIE
CUSHIONS DAN CUSHIONS PIN AKAN TERLETAK DIATAS NYA.
11 CUSHIONSN PAD PERMUKAAN NYA PERLU RATA TANPA ADA SERPIHAN SCRAP DSB
UNTUK MEGELAKKAN GANGGUAN PADA KUALITI PRODUK DAN DIE
LIFE TIME
PUMP YANG DIGUNAKAN UNTUK MENGAGIHKAN MINYAK GREASE
12 GREASE PUMP
KE DALAM SLIDER / RAM
PENYERAP HENTAKKAN SUPAYA TENAGA TEKANAN DAPAT DI
13 DAMPER
KURANGKAN DARI TERSALUR KE LANTAI
PENUNJUK BOTTOM DEAD CENTER. BOTTOM DEAD CENTER ( BDC
BOTTOM DEAD
) ADALAH KEKUATAN MESIN PRESS MEKANIKAL MENCAPAI TAHAP
CENTER ( BDC )
14 KEKUATAN MAKSIMA. UMUMNYA KEKUATAN MAKSIMA MESIN
INDICATOR
PRESS MEKANIKAL ADALAH KETIKA BERAPA PADA KEDUDUKAN 6
( CRANK CYCLE )
MM DARI POSISI BDC.
MOTOR YANG AKAN MENGERAKKAN FLYWHEEL DAN SETERUSNYA
MENGERAKKAN CRANKSHAFT MESIN UNTUK MEMBERIKAN
15 DRIVE MOTOR
TEKANAN PADA SLIDER / RAM UNTUK MELAKSANAKAN PROSES
STAMPING.
16 DAMPER DIGUNAKAN UNTUK MENYERAP TENAGA HENTAKAN MESIN PRESS
 PERALATAN ASAS MESIN PRESS

NO NAMA PERALATAN FUNGSI

Jarak dari atas kerangka BED ke bahagian bawah slide dengan
SHUT HEIGHT strok ke bawah dan pelarasan ke atas ( kedudukan BDC ).
17
Secara umum, ia adalah ketinggian die maksimum yang boleh
ditampung untuk operasi normal dengan mengambil Bolster.
18 DIE HEIGHT Ketinggian Die sewaktu ditutup

NOTA :

1. Pada asalnya Shut Height tidak sama dengan Die Height. Dulu Bolster terdapat
banyak jenis dan sentiasa berubah, sebab itu ketinggin Bolster diambil kira.

2. Secara amnya, sekarang ini Bentuk Bolster tidak banyak berubah dan selalunya kekal
diatas mesin press, pengiraan Shut Height biasanya telah tidak mengambil kira
ketinggian Bolster. Shut Height dikira dari permukaan atas Bolster dan tidak dari
permukaan Bed ( Head Surface ) ketika Die Tertutup Penuh ( Fully Closed ) .

Die Height = Shut Height.

 PERHATIAN !!!!
SHUT HEIGHT vs DIE HEIGHT Jika tersalah setup SHUT HEIGHT
sewaktu setting Die menyebabkan Die
akan rosak atau akan menghasilkan
produk tak berkualiti ( Quality NG )

A : Shut Height
Adjuster from the Slide to the Bed
B : Die Height
from the Slide to the Bolster
Slide / Ram
BDC – Bottom Dead Center
B
Bolster A A≠B

• Saiz Die akan menentukan saiz

Bed
atau jenis Bed, Slide dan Bolster.
• Ketinggian Die ( Die Height ) yang
maksima akan menentukan Shut
Height
 BOTTOM DEAD CENTER ( BDC ) vs SHUT HEIGHT

BDC INDICATOR FLYWHEEL

BDC INDICATOR ( CRANK CYCLE ) CRANKSHAFT
( CRANK CYCLE )
UPPER LIMIT
OF SLIDE
ADJUSTMENT
SLIDE
ADJUSTER
BDC
Shut
SLIDE / RAM BDC
Height

Shut BOLSTER
Height

Head Surface
STROKE

TDC PRESS MACHINE

CROSS SECTION
BDC
SHUT HEIGHT vs DIE HEIGHT
Setting Shut Height yang telah ditentukan akan digunakan untuk menyelaraskan
ketinggian Slide / Ram.
Secara amnya, sekarang ini Bentuk Bolster tidak banyak berubah dan selalunya kekal
diatas mesin press, pengiraan Shut Height biasanya telah tidak mengambil kira
ketinggian Bolster. Shut Height dikira dari permukaan atas Bolster dan tidak dari
permukaan Bed ( Head Surface ) ketika Die Tertutup Penuh ( Fully Closed ) .
Die Height = Shut Height.

Info daripada :
http://blogs.yahoo.co.jp/metal_stamping_basics
CONTOH KEADAAN TIDAK NORMAL PRESS MESIN – EFFECT QUALITY AND MACHINE / DIE LIFE TIME
CONTOH KEADAAN TIDAK NORMAL PRESS MESIN – EFFECT QUALITY AND MACHINE / DIE LIFE TIME

MASALAH TITIK TENGAH BEBAN TIDAK TEPAT ( OFF CENTER LOAD PROBLEM )
Pusat beban yang tidak tepat ( beban tidak sekata ) akan menyebabkan slide senget
dan tidak seimbang rata disebabkan Punch dan Die tidak sejajar ( miss-align ). Ini akan
merosakkan die dan mengeluarkan part tidak berkualiti – burr, off set dll.
Anda harus cuba untuk meletakkan pusat beban di tengah-tengah slide / ram, dan
bukan pusat set die di tengah-tengah slide / ram.
 KEY POINT OF DIE SET UP

A) Terdapat Scrap atau benda asing dibawah Die menyebabkan die tidak rata
sewaktu diatas mesin dan menyebabkan isu Kualiti dan kerosakan pada Die. Die
perlu dibersihkan selepas digunakan dan sebelum disimpan. Periksa dahulu
permukaan atas dan bawah die sebelum dipasang pada mesin.

Punch
Mishit
( Punch tidak
masuk dgn
betul / tepat ) Keadaan Die yang tidak sekata
dengan Bolster disebabkan oleh
Scrap atau bahan Asing
GAP

BOLSTER

SCRAP / BENDA Button Die

ASING

Info daripada :
http://blogs.yahoo.co.jp/metal_stamping_basics
 KEY POINT OF DIE SET UP
Sebelum meletakkan die pada posisinya di Press Mesin, gosokkan
B) Oilstone dipermukaan Die ( atas dan bawah ) untuk membuang sebarang
titik permukaan yang tinggi seperti slug mark dll

Info daripada :
http://blogs.yahoo.co.jp/metal_stamping_basics
DIE LUBRICATION

Apabila Kepingan Logam ( Raw Material ) dikenakan tekanan sewaktu proses

pembentukan atau pemotongan, akan terdapat rintangan geseran antara Material
dengan Die Block atau Punch. Ia akan menyebabkan kesan haba panas, calar
sebab geseran dan burr tinggi disebabkan pemotongan yang tidk sempurna.

Atas sebab ini, pelinciran adalah penting untuk kepingan logam mudah dibentuk
dan dipotong, dengan mengurangjan geseran dan sentuhan antara alat ( die block,
punch etc ) dengan material.

Minyak pelincir ( Stamping oil ) boleh disapu pada Material atau Die Block atau
punch secara manual atau auto.

Ini akan membantu meningkatkan ketahanan die dan dapat menghasilkan produk
yang berkualiti..
 PERHATIAN !!!
1. PASTIKAN TIADA SCRAP ATAU BENDA ASING JATUH DIATAS CUSHIONS PAD
MELALUI LUBANG CUSHIONS PIN. INI AKAN MENYEBABKAN KUALITI PROBLEM
PADA PRODUK DAN JUGA BOLEH MENGAKIBATKAN KEROSAKAN PADA DIE

2. PASTIKAN MESIN TIDAK BEROPERASI DALAM MOD “ MICRO INCHING “ DAN “

INCHING “ UNTUK MEMBUAT PRODUK KERANA IA AKAN MEROSAKAN “ CLUTCH
BRAKE UNIT “ DAN MEMBAHAYAKAN OPERATOR.

3. PASTIKAN “ DIE HEIGHT “ DAN “ SHUT HEIGHT “ ADALAH BETUL UNTUK

MENGELAKKAN KEROSAKAN PADA MESIN DAN DIE

4. SILA BERITAHU LEADER JIKA TERDAPAT KEROSAKAN, KELAINAN BUNYI, GEGARAN

YANG LUAR BIASA, KEBOCORAN DAN BERLAKU SESUATU YANG LUAR DARI
KEBIASAAN YANG BERLAKU PADA MESIN ATAU DIE.

5. GUNAKAN PPE YANG SESUAI SEWAKTU MENJALANKAN KERJA-KERJA STAMPING

6. STOP-CALL-WAIT JIKA TERDAPAT SEBARANG ABNORMALITI PADA MESIN, DIE ATAU

PRODUK
STANDARD PPE SAFETY
STAMPING HELMET
WORKING AREA
EAR PLUG

ARM COVER /
ARM GUARD

HAND
GLOVE

SAFETY
SHOE