QEVERISJA E

KORPORATAVE
Prof. Dr. Gazmend Luboteni
Bordi i Drejtorëve
Luan rol thelbësor në QK.
BD ka këto përgjegjësi kryesore:
1. të hartojë strategjinë e organizatës,
2. të zhvillojë politikat,
3. të emërojë, mbikëqyrë dhe shpërblejë ekzekutivët
dhe
4. të sigurojë përgjegjësinë e organizatës para
pronarëve dhe autoriteteve.
Bordi i Drejtorëve-2
Bordi i Drejtorëve është i gjithëpushtetshëm .
CEO është përgjegjës para tij për punën e bërë.
 CEO nëpërmjet Bordit të Drejtorëve është përgjegjës
edhe para aksionarëve.
Bordi i Drejtorëve është përgjegjës para publikut dhe
ligjit.
Dallimi ndërmjet qeverisjes së korporatës
dhe menaxhimit
Qëllimi dhe natyra e autoritetit të Bordit kërkon që
qeverisja dhe menaxhimi të trajtohen në mënyra të
ndryshme.
Ato kanë role të ndryshme, krijojnë vlerë të shtuar të
ndryshme për kompaninë, kërkojnë aftësi të ndryshme
dhe ju adresohen niveleve të ndryshme të punës.
Cilat janë dallimet kryesore në mes të qeverisjes dhe
manaxhimit?
Dallimi ndërmjet qeverisjes së korporatës
dhe menaxhimit-2
Qeverisja si sistem i hapur, është e orientuar nga
strategjia, ndërsa menaxhimi si sistem i mbyllur, është i
orientuar nga detyra dhe me fokus brenda organizatës.
Qeverisja e korporatës është një proces, strukturë dhe
relacion nëpërmjet të cilave BD mbikëqyrë se çfarë
bëjnë ekzekutivët për të arritur një performancë të lartë
të korporatës dhe të të ardhurave të aksionarëve, ndërsa
menaxhimi fokusohet në atë se çfarë bëjnë ekzekutivët
për të realizuar objektivat e përcaktuar nga BD.
Dallimi ndërmjet qeverisjes së korporatës
dhe menaxhimit-3
Qeverisja ne korporatës është një term më i gjerë se
menaxhimi dhe nuk është sinonim i menaxhimit.
Qeverisja simbolizohet nga ekzistenca e trekëndëshit:

AKSIONARËT - BORDI I DREJTORËVE -

MENAXHIMI
Dallimi ndërmjet qeverisjes së korporatës
dhe menaxhimit-4
QEVERISJA VERSUS MENAXHIMIT:
Bordi i Drejtorëve:
1. Menaxhon planifikimin
2. Këshillon operacionet
3. Preokupohet për përfundimet
4. Përgjegjegjës para publikut, ligjit
5. Përcakton misionin
6. Mbikëqyr CEO
7. Siguron stabilitet financiar
Dallimi ndërmjet qeverisjes së korporatës
dhe menaxhimit-5
Menaxhimi:
1. Këshillon mbi planifikimin
2. Menaxhon operacionet
3. Preokupohet për mjetet
4. Përgjegjës para Bordit
5. Përcakton strategjitë
6. Mbikëqyr stafin tjetër
7. Menaxhon financat.
Klasifikimi i drejtorëve
Drejtorët ndahen në:
1. Drejtorë ekzekutivë dhe
2. Drejtorë jo-ekzekutivë.
Drejtorët ekzekutivë janë të punësuar në pozita
menaxheriale brenda kompanisë (p.sh. Shefi
ekzekutiv i kompanisë-CEO, shefi ekzekutiv i
financës (CFO), etj. Puna e tyre ka të bëjë me
menaxhimin e përditshëm (menaxhimin
operacional) të firmës dhe me hartimin e strategjisë
afatmesme dhe afatgjatë të firmës.
Klasifikimi i drejtorëve-2
Drejtorët jo-ekzekutivë nuk kanë pozitë
menaxheriale brenda firmës dhe ata zgjidhen për
ekspertizën që zotërojnë për aspekte të veçanta të
menaxhimit.
Pasi drejtorët jo-ekzekutivë nuk janë të përfshirë në
menaxhimin e përditshëm të kompanisë, supozohet se
ata do të kenë një gjykim apo perspektivë më objektive
mbi politikën e biznesit dhe strategjinë e zhvillimit
afatgjatë të kompanisë. Prandaj, ata kanë një rol të
rëndësishëm në mbikëqyrjen dhe kontrollin e
menaxhimit.
Komitetet e Bordit
Bordi duhet të ketë 3 komitete:
1. Komiteti i Auditimit
2. Komiteti i Shpërblimit dhe
3. Komiteti i Emërimit.
Komiteti i Auditimit – siguron që dokumentet kontabël dhe
financiare të jenë në rregull dhe që aksionarët të
informohen drejtë mbi gjendjen financiare të firmës.
KA rekomandon firmat që të bëjnë auditimin e
dokumentacionit të kompanisë, inspekton punën e
kontabilistëve dhe auditorëve të brendshëm dhe ispekton
sistemin e kontrollit të brendshëm.
Komitetet e Bordit-2
Për shkak të rëndësisë së KA, kërkohet që përbërja e këtij
Komiteti të jetë tërësisht me drejtorë të jashtëm (në SHBA
zbatimi i këtij detyrimi ka filluar që nga viti 2004).
Mbikëqyrja e dobët e Enronit nga ana e KA të përbërë prej 6
personash, ka kontribuar dukshëm aspektin negativ në
shembjen e kësaj firme. Në pesë vitet e fundit para
falimentimit, ekzekutivët e Enronit kryen një sërë
transaksionesh financiare komplekse për eliminimin e
borxhit nga bilanci dhe rritjen artificiale të të ardhurave. KA
në Enron humbi rastin e zbulimit të një prej mashtrimeve
më të mëdha në fushën e kontabilitetit në historinë e SHBA.
Komitetet e Bordit-3
Komiteti i shpërblimit – kryen këto detyra:
Shqyrton dhe aprovon shpërblimin e CEO dhe të menaxherëve që
raportojnë direkt te CEO
Administron planet e shpërblimit me aksione apo plane të tjera
stimuluese, etj.
Komiteti i emërimit:
Përcakton kualifikimet e nevojshme për drejtorët potencialë,
Përcakton një listë me emrat e kandidatëve të mundshëm për
drejtorë dhe ja paraqet aksionarëve për të votuar
Rekomandon zgjedhjen e CEO
Shqyrto dhe aprovon emërimin e zyrtarëve që raportojnë direkt te
CEO.
Parimet e qeverisjes së mirë dhe Bordi i
Drejtorëve
Pas skandaleve të korporatave, shumë studiues u
përpoqën të përcaktonin parimet thelbësore të qeverisjes
së mirë.
Për të pasur Borde efektive duhet të ndërmarrë këto
aktivitete:
1. Zgjedhja e drejtorëve të pavarur për shumicën e pozitave
në kompani. Drejtorët e jashtëm duhet të jenë të
pavarur.
2. Realizimi i zgjedhjeve të hapura për anëtarët e Bordit
(për çdo pozicion të propozohen më shumë se një
individ)
Parimet e qeverisjes së mirë dhe Bordi i
Drejtorëve-2
3. Emërimi i një Kryetari të Bordit të pavarur dhe mbajtja e
mbledhjeve të rregullta pa praninë e CEO (rreth 42 % e
kompanive mëdha në SHBA realizonin mbledhje të
kësaj natyre). Gjithashtu duhet të ndahet detyra e shefit
ekzekutiv nga detyra e Kryetari të Bordit. Kur Kryetari i
Bordit është njëkohësisht edhe CEO, këtu kenmi një
konflikt të dukshëm interesash.
4. Vlerësimi i performancës së Bordit në mënyrë periodike
(edhe drejtorët duhet të vlerësohen, për ,të parë se sa të
aftë kanë qenë dhe me sa kujdes e zell i kanë kryer
detyrat e tyre).
FUND
PYETJE?
KOMENTE?