BAB 3

PENGANGKUT
AN

Sains Tingkatan 3 KSSM

Oleh Cikgu Norazila Binti
Khalid
Smk Ulu Tiram , Johor
3.1 SISTEM
PENGANGKUT
AN DALAM
ORGANISMA
PENGANGKUT
AN
  Mengangkut bahan-bahan keperluan dari
KEPERLUAN SISTEM
PENGANGKUTAN persekitaran luar masuk ke dalam sel
 Menyingkirkan bahan kumuh keluar dari sel
  Pertukaran bahan dalam
organisma kompleks berlaku
secara RESAPAN
 Bahan-bahan akan meresap dari
kawasan berkepekatan tinggi ke
kawasan berkepekatan rendah
ORGANISMA  Oksigen untuk kegunaan respirasi
RINGKAS sel meresap dari persekitaran
terus ke dalam sel
 Karbon dioksida, iaitu hasil
sampingan respirasi sel meresap
dari dalam sel terus ke
persekitaraan
  Organisma kompleks seperti manusia dan haiwan yang terdiri daripada
berjuta-juta sel menyebabkan proses resepan tidak dapat menampung
ORGANISMA keperluan sel-sel badan

KOMPLEKS  Oleh itu organisma kompleks memerlukan sistem pengangkutan yang

khusus untuk mengangkut bahan-bahan ke sel-sel badan ke organ
perkumuhan untuk disingkirkan
  Pengangkutan dalam organisma kompleks yang berfungsi
untuk
o Mengangkut bahan keperluan sel seperti oksigen dan nutrien
untuk menghasilkan tenaga melalui respirasi sel
o Mengangkut bahan keperluan sel tumbuhan seperti garam
mineral, air dan hasil fotosintesis untuk kemandirian sel
ORGANISMA
o Menyingkirkan bahan kumuh yang bertoksik keluar dari sel-sel
KOMPLEKS organisma ke persekitaran luar
3.2 SISTEM
PEREDARA
N DARAH
  JANTUNG
o Organ berotot yang mengepam
untuk menggerakkan darah ke sel-
sel badan di seluruh tubuh

KOMPONEN • DARAH
DALAM SISTEM o Tisu penghubung yang terdiri
PENGANGKUTA daripada cecair plasma, dan tiga
jenis sel darah merah, sel darah
N
putih dan platlet
• SALUR DARAH
o Saluran pelbagai saiz yang
mengangkut darah ke seluruh tubuh
  Sistem peredaran dapat digambarkan sebagai satu
sistem bertiub yang mempunyai pam dan injap
untuk memastikan pengaliran darah dalam satu hala
sahaja
 Bagi haiwan vertebrata, sistem ini berbeza-beza
SISTEM mengikut kumpulan haiwan
PEREDARAN  Terdapat beberapa istilah bagi menerangkan sistem
DARAH HAIWAN ini iaitu
VERTEBRATA o TERTUTUP –Darah mengalir sepenuhnya di dalam
salur darah
o TERBUKA – Darah berada dalam salur darah di
sebahagian sistem, manakala sebahagian lain darah
meresap keluar ke ruang antara sel – sel badan
oLENGKAP-Darah beroksigen dan
terdeoksigen terpisah sepenuhnya
oTIDAK LENGKAP – Darah beroksigen
dan terdeoksigen bercampur di
sebahagian sistem
oTUNGGAL – Dalam satu kitaran, darah
memasuki jantung sekali sahaja
oGANDA DUA- Dalam satu kitaran,
Darah memasuki jantung sebanyak dua
kali
  Jantung adalah organ yang berotot yang
mengecut dan mengendur untuk menghasilkan
daya pengepaman bagi menghantar darah ke
seluruh tubuh
SISTEM  Jantung manusia mempunyai empat ruang, iaitu
PEREDARAN atrium di bahagian atas dan dua ventrikel di
DARAH bahagian bawah
MANUSIA
VENTRIKEL KIRI
 Ventrikel kiri mempunyai dinding
berotot yang paling tebal berbanding
ventrikel kanan bagi menghasilkan
daya pengepaman yang kuat supaya
darah beroksigen dapat sampai ke
semua bahagian badan
 SISTEM
PEREDARAN
DARAH GANDA
DUA
 SISTEM
PEREDARAN
DARAH GANDA
DUA
  Diastol – Bunyi’dub’ dihasilkan oleh penutupan injap
sabit pada aorta dan arteri pulmonari semasa
pengenduran ventrikel berlaku
 Sistol- bunyi’lub’ dihasilkan oleh penutupan injap
trikuspid dan bikuspid antara atrium dengan ventrikel
DENYUTAN semasa pengecutan ventrikel berlaku
JANTUNG DAN
 Tekanan darah normal manusia ialah 120/75 mmHg
TEKANAN
 Sfigmomanometer ialah alat yang digunakan untuk
DARAH mengukur tekanan darah dengan unit mmHg (milimeter
merkuri)
 Denyutan nadi dihasilkan oleh pengecutan dan
pengenduran dinding arteri yang berotot.
SFIGMOMANOMETER
3.3
DARAH
MANUSIA
FUNGSI
DARAH
 Mengangkut oksigen
 Mengangkut hormon
 Mengangkut nutrien ke sel-sel badan
 Mengangkut bahan kumuh dari sel –sel badan
  KAEDAH EMPARAN digunakan untuk memisahkan darah
KAEDAH kepada komponen-komponennya. Apabila darah diempar
EMPARAN dengan laju, ia akan terpisah kepada sel darah merah, sel darah
putih dan platlet
 DARAH
 Darah manusia dikelaskan kepada
empat kumpulan iaitu A , B, AB dan
O
 Kumpulan darah ini ditentu oleh
sejenis protein, iaitu antigen yang
terdapat pada permukaan sel darah
merah dan antibodi yang terampai
dalam plasma darah
 Kumpulan adalah diwarisi daripada
ibu bapa
PENGGUMPAL  Antibodi akan menyerang antigen yang tidak
sepadan dengannya menyebabkan penggumpalan
AN DARAH darah berlaku
 Contoh
o Antibodi Anti –A menyerang antigen A
o Antibodi Anti –B menyerang antigen B
 Apabila seseorang memerlukan darah, adalah perlu
untuk memindahkan darah yang sepadan bagi
mengelakkan berlakunya penggumpalan darah
 Penggumpalan menghalang peredaran darah
sekaligus menganggu aliran darah keseluruh badan
bagi membekalkan keperluan sel serta menyekat
pengaliran semula darah dari sel ke jantung
  Kumpulan darah O dikenali sebagai penderma
universal kerana darahnya diterima oleh semua jenis
darah
 Kumpulan darah AB pula dikenali sebagai penerima
universal kerana boleh menerima darah daripada
PENDERMA semua kumpulan darah
DAN
PENERIMA
UNIVERSAL
3.4 PENGANGKUTAN
DALAM TUMBUHAN
 KEPERLUAN
PENGANGKUTAN  Mengangkut air dan garam mineral dari
DALAM akar ke semua bahagian tumbuhan
 Air diperlukan untuk fotosintesis dan
TUMBUHAN kesegahan sel
 Air akan dibebaskan melalui stoma dalam
proses transpirasi
 Daun melakukan fotosintesis untuk
menghasilkan glukosa. Glukosa akan
diangkut ke bahagian lain pokok seperti
batang dan akar untuk digunakan dalam
respirasi sel atau dijadikan makanan
simpanan
  TRANSPIRASI adalah proses
TRANSPIRA KEHILANGAN AIR dalam bentuk
wap air dari permukaan daun ke udara
SI melalui penyejatan
 Transpirasi menghasilkan daya tarikan
terhadap akar supaya dapat menyerap
air dan garam mineral dalam tanah.
 Transpirasi juga memberi kesan
penyejukan kepada pokok
 FAKTOR -
FAKTOR YANG
MEMPENGARU  KEAMATAN CAHAYA – semakin
HI KADAR tinggi keamatan cahaya , semakin tinggi
TRANSPIRASI kadar transpirasi
 SUHU- semakin tinggi suhu, semakin
tinggi kadar transpirasi
 PERGERAKAN UDARA- semakin laju
pergerakan udara, semakin tingg kadar
transpirasi
 KELEMBAPAN UDARA, semakin
rendah kelembapan udara , semakin
tinggi kadar transpirasi
KEAMATAN CAHAYA – semakin tinggi
keamatan cahaya , semakin tinggi kadar
transpirasi
SUHU- semakin tinggi suhu, semakin tinggi
kadar transpirasi
PERGERAK
AN
UDARA-
semakin laju
pergerakan
udara,
semakin
tingg kadar
transpirasi
KELEMBAPA
N UDARA,
semakin rendah
kelembapan
udara , semakin
tinggi kadar
transpirasi
  Air juga hilang daripada tumbuhan melalui pelembakan atau GUTASI
GUTAS  Air hilang Dalam bentuk cecair melalui hidatod pada pinggir daun dan
I lazimnya berlaku pada waktu malam atau ketika kelembapan udara
yang tinggi
  Pengangkutan dalam tumbuhan
dijalankan oleh BERKAS VASKULAR

STRUKTUR DAN
 Berkas vaskular terdiri daripada tisu
FUNGSI KOMPONEN pengangkutan XILEM dan FLOEM
DALAM BERKAS
VASKULAR PADA  Glukosa yang dihasilkan semasa
TUMBUHAN fotosintesis ditukarkan kepada bentuk
kanji yang kemudiannya ditukarkan
kepada bentuk sukrosa
LALUAN AIR DALAM TUMBUHAN
3.5 SISTEM
PEREDARAN
DARAH DALAM
HAIWAN DAN
SISTEM
PENGANGKUTAN
DALAM
TUMBUHAN
Rujukan : Buku focus visual Pelangi