Правo на информатичка технологија

Предавачи:
д-р Љубиша Стефаноски, stefanoski_ljubisa@yahoo.com
Развој на информатичката
технологија (IT),
Интернет протокол (IP) и
интернетот
 Принципи на IT

 Развојот на информатичката технологија се

темели на 4 принципи:
 Компјутерска технологија,
 Софтверска технологија,
 Информациски системи, и
 Системи за производство.
 Која е разликата помеѓу
информатичката технологија и
компјутерските науки?
...ИТ вклучува инсталирање, организирање и
одржување на компјутерски системи, како и
дизајнирање и управување со мрежи и бази на
податоци.
Компјутерската наука е фокусирана целосно на
ефикасно програмирање на компјутерите со
употреба на математички алгоритми.
Зошто ни е потребна информатичка
технологија?
Со воведувањето на компјутерите, деловниот
свет претрпи сериони промени.

Користејќи компјутери и софтвер, деловните

субјекти користат информатичка технологија за
да се осигураат дека нивните оддели и нивната
дејност функционираат непречено ....

Тие купуваат софтверски пакети и хардвер што

им помага да ја завршат својата работа.
Која е разликата помеѓу информатичката
технологија и информатичката наука?
 Информатичката технологија потпаѓа под
чадорот на информатичката наука, но се
занимава со технологијата вклучена во самите
системи.
 Информатичката технологија може да се
дефинира како студија, дизајн, имплементација,
поддршка или управување со компјутерски
базирани во системи за формирање.
 Информатичката технологија обично вклучува
хардвер, софтвер, бази на податоци и мрежи.
 Дефиниција

 Информатичката технологија
подразбира употреба на хардвер,
софтвер, услуги и придружна
инфраструктура за управување и
испорака на информации користејќи
глас, податоци и видео.
 Примери од ИТ
 Податоци, говорни и видео мрежи и целата придружна
комуникациска опрема и софтвер.
 Системи за одговор на глас што комуницираат со
компјутерска база на податоци или апликација.
 Државната мрежа за радио комуникации.
 Компјутери и мрежни системи што ги користат
наставници, обучувачи и студенти за едукативни цели
 Сите оперативни трошоци, опремата и времето на
персоналот поврзани со поддршката на технолошката
инфраструктура.
 Исклучоци од ИТ

 Аудио-визуелна опрема со која може да се

работи како самостоен дел од опремата, како
што се телевизори, магнетофони, видео-
рекордери, видео камери и надземни
проектори.
 Самостојна опрема за уредување на видео е
исклучена.
 Фотокопир машини и факс машини, итн.
Шесте компоненти што мора да се обединат
за да се создаде информациски систем се:

1. Хардвер: Терминот хардвер се однесува на

машини.
Оваа категорија го вклучува самиот компјутер,
кој честопати се нарекува централна единица
за обработка (процесорот) и целата негова
опрема за поддршка.
Под опрема за поддршка се подразбираат сите
влезни и излезни уреди, уреди за складирање и
уреди за комуникаци.
 Шесте компоненти што мора да се
обединат за да се создаде информациски
систем се:

2. Софтвер: Терминот софтвер се однесува на

компјутерски програми и прирачници (доколку ги
има) што ги поддржуваат. Компјутерските програми
се инструкции читливи од машината што ги
насочуваат кола во хардверските делови на системот
да функционираат на начини што произведуваат
корисни информации од податоците.
Програмите обично се зачувуваат на некој влезен /
излезен медиум, често на диск или лента.
 Шесте компоненти што мора да се
обединат за да се создаде информациски
систем се:

3. Податоци: Податоците се факти што ги користат

програмите за да произведат корисни информации.
Како и програмите, податоците обично се чуваат во
машина-читлива форма на диск или лента сè додека
на компјутерот не им бидат потребни.
Податоците се мост помеѓу хардверот и луѓето. Ова
значи дека податоците што ги собираме се само
податоци сè додека не вклучиме луѓе.
Во тој момент, податоците сега се информации.
 Шесте компоненти што мора да се
обединат за да се создаде информациски
систем се:

4. Процедури: Процедури се политики/прописи што ја

регулираат работа на компјутерски систем.
 Шесте компоненти што мора да се
обединат за да се создаде информациски
систем се:
5. Луѓе: Секој систем за да биде корисен има потреба од луѓе.
Често најнезабележаниот елемент на системот се луѓето,
веројатно компонентата што најмногу влијае на успехот или
неуспехот на информациските системи.
Ова ги вклучува „не само корисниците, туку и оние кои
работат и ги сервисираат компјутерите, оние кои ги
одржуваат податоците и оние кои ја поддржуваат мрежата
на компјутерите“. *

* <Kroenke, D. M. (2015). MIS Essentials. Pearson Education>'

 Шесте компоненти што мора да се
обединат за да се создаде информациски
систем се:

6. Повратна информација: таа е друга

компонента на IS, што дефинира дека на IS
може да се обезбеди повратна информација

Добро е да се знае: (оваа компонента не е

неопходна за да функционира IS).
 ФАЗИ НА РАЗВОJOT ИТ НИЗ
ИСТОРИЈАТА
 Врз основа на користените технологии за
складирање и обработка, можно е да се
разликуваат четири фази на развој на
информатичката технологија:

 пред-механички (3000 п.н.е. - 1450 г. н.е.),

 механички (1450–1840),
 електромеханички (1840–1940) и
 електронски (1940 – денес).
Пред-механичка ера: 3000 г.п.н.е. -
1450 г.
 Пишување и азбуки-комуникација.
 На почетокот луѓето комуницирале само преку
говорење и цртежи со слики.
 3000 п.н.е., Сумерите во Месопотамија (денешен јужен
Ирак) го смислиле клинесто писмо
 Околу 2000 година п.н.е., Феникијците ги создале
симболи
 Грците подоцна ја прифатиле феникиската азбука и
додале самогласки;
 Римјаните дадаваат на буквите латинска транскрипција
за да ја создадат азбуката што ја користиме денес.
Пред-механичка ера: 3000 г.п.н.е. -
1450 г.
 Технологии за внесување хартија и пенкала.
 Влезната технологија на Сумерите била игла што може
да гребе траги во влажна глина.
 Околу 2600 година п.н.е., Египќаните пишуваат на
растението папирус

 околу 100 г. н.е., Кинезите правеле хартија од ориз,

врз која се темели денешното правење хартија.
Пред-механичка ера: 3000 г.п.н.е. -
1450 г.
 Книги и библиотеки: Уреди за трајно
складирање.

 Верските водачи во Месопотамија ги чувале

најраните „книги“

 Околу 600 г.п.н.е., Грците почнале да ги

преклопуваат листови од папирус вертикално
во лисја и да ги врзуваат заедно.
Пред-механичка ера: 3000 г.п.н.е. -
1450 г.
 Првите системи за нумерирање.
 Египетски систем:
 Броевите 1-9 како вертикални линии, бројот 10 како
U или круг, бројот 100 како свиткано јаже и бројот
1.000 како цвет на лотос.
 Првите системи за нумерирање слични на оние што
се користат денес биле измислени помеѓу 100 и 200
година од Христа, од страна на хиндусите во Индија,
кои создадоа деветцифрен систем за нумерирање.
 Околу 875 г. н.е., е развиен концептот на нула.
Пред-механичка ера: 3000 г.п.н.е. -
1450 г.
 Првиот калкулатор: Абакус. 
 Механичката ера: 1450 - 1840
година
 Прво експлозија на информации.
 Јохан Гутенберг (Мајнц, Германија)
 Измислил процес на печатење подвижен метал
во 1450 година.
 Развој на индекси на книги и широко
распространета употреба на броеви на
страници.
 Прва општа намена „компјутери“
 Всушност, луѓето кои имале наслов на работа
„компјутер: оној што работи со броеви“.
 Електромеханичката ера: 1840 -
1940 година.

 Почетоците на телекомуникациите. Волтска батерија.

 Кон крајот на 18 век.

 Телеграф.
 Почетокот на 1800-тите.

 Морзеов код (Точки и цртички).

 Развиен во 1835 година од Семјуел Морс
 Електромеханичката ера: 1840 -
1940 година.
 Телефон и радио.

 Александар Греам Бел.

 1876 година

 Откритието дека електричните бранови патуваат низ

вселената и можат да создадат ефект далеку од
точката од која потекнуваат

 Овие два настани доведоа до пронаоѓање на радиото

 Гугелјемо Маркони 1894 година
 Електромеханичката ера: 1840 -
1940 година.
Electromechanical
Computing
Herman Hollerith and
IBM.
 Херман Холерит (1860-1929) во 1880 година.
 Машина за пишување
 Електронската ера: 1940 година -
сегашност.
 Први обиди.
 Почетокот на 40-тите години на 20 век
 Електронски вакуумски цевки.
 Екерт и Маукли.
 општа намена
 Компјутер со употреба на вакуумски цевки:
 Електронски нумерички интегратор и компјутер
(ENIAC) 1946. Финансиран од армијата на САД.
 Електронската ера: 1940 година -
сегашност.
 Први складирани програми компјутер (и)
 Почетокот на 40-тите години, Mauchly и Екерт започнаа да
го дизајнираат EDVAC - Електронскиот дискретен
варијабилен компјутер. (Извештај, јуни 1945 година)
 Британски научник го искористил овој извештај и ги
надминал Американците.
 Британски научник од Универзитетот Кембриџ, го заврши
EDSAC (електронски автоматски калкулатор за складирање
на одложувања) во 1949 година - две години пред да
заврши ЕДВАЦ.
 EDSAC стана првиот складиран-програмски компјутер за
општа употреба (т.е. не е прототип)
 Електронската ера: 1940 година -
сегашност.
 Првиот компјутер со општа намена за комерцијална
употреба: Универзален автоматски компјутер (UNIVAC).
 Кон крајот на 1940-тите, Екерт и Маучли започнаа
развој на компјутер наречен УНИВАЦ (Универзален
автоматски компјутер)
 Електронската ера: 1940 година -
(1959-1963).
сегашност.
Вакуумските цевки заменети со транзистори како главни
логички елемент.
Лаборатории на АТ & Т Бел, во 40-тите години на 20 век
 Кристалниот минерален материјал со полупроводници може да
се користи во дизајнот на уредот наречен транзистор
(1964-1979)
Индивидуалните транзистори беа заменети со интегрални

кола.
Оперативни системи
 Развиени напредни програмски јазици.
 Бил Гејтс и Мајкрософт во 1975 година.
 Електронската ера: 1940 година -
сегашност.
(1979 - денес)
Микропроцесори кои содржеа меморија, логика и контролни

кола (цел процесор = единица за централна обработка) на еден

чип.
Тоа дозволуваше персонални компјутери или компјутери за

домашна употреба, како што се компјутерите Apple (II и Mac) и

IBM
Apple II објавен во јавноста во 1977 година, од Стивен Возниак

и Стивен Џoбс.
Првично продаден за 1.195 долари (без монитор); истиот имал

16k RAM меморија.

Првиот Apple Mac објавен во 1984 година.

IBM PC претставен во 1981 година.

 Електронската ера: 1940 година -
сегашност.
 МС Виндоус дебитираше во 1983 година, но немаше
да успее се додека верзијата 3 не излезе во 1990
година.
 Историја на интернетот
 Долго пред технологијата да постои за да се изгради
Интернет, многу научници веќе предвидуваа постоење
на мрежи на информации низ целиот свет.
 Никола Тесла играше со идејата за „светски безжичен
систем“ во раните 1900-ти
 Сепак, првите практични шеми за Интернет не
пристигнуваа сè до раните 60-ти години на минатиот
век, кога М. МИТ J.C.R. Ликлидер ја популаризираше
идејата за „Интергалактичка мрежа“ на компјутери.
Набргу потоа, компјутерските научници развија концепт
на „пакетно префрлување“, метод за ефикасно
пренесување на електронски податоци што подоцна ќе
стане еден од најголемите градежни блокови на
Интернет.
 Историја на интернетот
 Првиот остварлив прототип на Интернет се појави кон
крајот на 1960-тите со создавањето на ARPANET или
мрежата на Агенцијата за напредни истражувачки проекти.
 Првично финансиран од Министерството за одбрана на
САД, ARPANET користеше пакетно префрлување за да им
овозможи на повеќе компјутери да комуницираат на една
мрежа.
 Технологијата продолжи да расте во 70-тите години на
минатиот век, откако научниците Роберт Кан и Винтон
Церф развиле протокол за контрола на преносот и
протокол за Интернет или TCP / IP, комуникациски модел
кој поставува стандарди за тоа како податоците може да се
пренесат помеѓу повеќе мрежи.
 Историја на интернетот
 ARPANET го усвои TCP / IP на 1 јануари 1983 година и
оттаму истражувачите започнаа да ја составуваат „мрежата
над мрежи“ што стана современ Интернет.
 Интернет-светот тогаш доби попрепознатлива форма во
1990 година, кога компјутерскиот научник Тим Бернерс-Ли
ја измисли Светската мрежа.
 Иако честопати се меша со самиот Интернет, мрежата е
всушност најчестото средство за пристап до податоци преку
Интернет во форма на веб-страници и хиперлинкови.
 Интернетот се популаризира меѓу јавноста и служеше како
клучен чекор во развојот на огромниот број информации
што повеќето од нас сега ги пристапуваат на дневна основа.
Извори:

 https://tcf.ua.edu/AZ/ITHistoryOutline.htm
 http://www.history.com/news/ask-history/who-invented-the-
internet
Би благодарам.