Yvette M. Paligat - Morpolohiya

You might also like

Download as pptx, pdf, or txt
Download as pptx, pdf, or txt
You are on page 1of 17

MORPOLOHIYA

• MORPOLOHIYA
• tawag sa pag-aaral ng straktyur ng mga salita at ng
relasyon nito sa mga iba pang salita sa wika.
• Sa linggwistika , kilala din sa katagang palabuuan.
• Tawag sa pag-aaral kung paanong ang bawat
bahagi ng salita ay pinagsasama-sama upang
makabuo ng salita. ANG MORPEMA O MORFIM
-Pinaka maliit na yunit ng wika na may kahulugan.
URI NG MORPEMA
• a. Morpemang Malaya Tinatawag na mga malayang morfim ang
mga salitang pwedeng bigkasing nag-iisa at di laging nakakabit pa
sa ibang morfim.
• Ito ay mga yunit ng salita na ibinubuo ng pangngalan, pang-uri, 
pandiwa, at pang-abay. Ito ay itinatawag rin na salitang ugat.
• Halimbawa: ulo, bahay, pusa, isip,bigay
• bigay – Bigay ni Andres ang bagong kotse ni Miguel.
• b. Di- Malayang Morpema- Mga morpema na laging nakakabit sa ibang morpema
• Ito ay tumutukoy sa mga panlapi na ikinakabit sa salitang-ugat upang
magsaad ng antas. Ito ay maaring unlapi, gitlapi, o hulapi.
• Halimbawa: Mga Halimbawa:
• Unlapi – ma, nag
• Gitlapi – um, in
Hulapi – in, ay, an
dasal-nagdasal
bili- bumili
linis- nilinis
• Morpemang Di-malaya at Salitang-ugat
• Ito ay ang tambalan ng salitang-ugat at ng panlapi.
• Halimbawa:
• binigay
• umulan
• kinumpuni
• lutuin
• alisin
• MGA ALOMORP NG MORPEMA- ang katangian ng morpema na
magbagong anyo dahil sa impluwensiya ng kaligiran nito
ALOMORP- galing sa salitang Ingles na ALLOMORPH, na hinati sa salitang
griyego na
ALLO ( kapara ) at MORPH ( yunit / anyo )
• Pang-, Mang-, Sing- Pam-, Mam-, Sim- Pan-, Man-, Sin-
• a,e,i,o,u
• K,g,h,m,n,ng,w,y b,p d,l,r,s,t
HALIMBAWA: Panggabi , Manggagawa
Singgaling , Pambansa
Mambabatas , Mandamay
Mayroong limang uri ng
morpoponemikong pagbabago:
1. Asimilasyon -
Tumutukoy ito sa pagbabagong anyo ng morpema dulot ng
pagimpluwensiya ng mga katabing tunog nito.

Ang mga panlaping nagtatapos sa -ng ay pinapalitan ito


ng -n o -m gaya ng panlaping sing- na
magiging sin- o sim-
• Ang mga salitang nagsisimula sa mga patinig at
katinig na k, g, h, n, w at y ay idinagdag ang
panlaping sing- at pang-.
• Sa mga nagsisimula sa d, l, r, s, at t ay may
panlapi na sin- o pan-

• Sa mga nasisimula naman sa b at p ay may panlapi


na sim- at pam-.
d.l.r,s,t b, o p                          k,g,h, m, n, ng,w, y

PAN                                         PAM                                    PANG


MAN                                        MAM                                   MANG
SIN                                          SIM                                      SING
SAN                                        SAM                                   SANG
Hal.

pan+ dikdik             pam + bayan                                    pang + gabi


=Pandikdik               =pambayan                                        =panggabi
sin+ tamis sim + bait sing + haba
=sintamis =simbait singhaba
Sin + linis mam + bola
=sinlinis = mambola
2. METATESIS – kapag  ang salitang ugat ay
nagsisilula sa /l/ o / y/ ay ginitlapian ng
(-in) ang /l/ o /y/  ng salitang ugat at ang /n/ ng gitlapi
aynagkakapalit ng posisyon.
Hal.
-In  + lipad =  linipad = nilipad
– in + yaya  = yinaya =  niyaya
y + -in- + akap = yinakap = niyakap
l + -in- + ayo = linayo = nilayo
3.Pagpapalit ng ponema = kapag ang (d) ay nasa
pagitan ng dalawang patinig kaya ito’y pinapalitan ng
ponemang r. 
hal: ma + damot = maramot 
ma + dunong = marunong
Ma + dami - madami - marami
Bakod + bakudan – bakuran
Ma+ dapat= marapat
4. PAGKAKALTAS NG PONEMA –.  Nagaganap ang
pagbabagong ito kung ang huling ponemang patinig ng
salitang ugat ay nawawala sa paghuhulapi nito.
Hal.
Takip + -an = takipan = takpan
Sara + -han= sarahan = sarhan
Sunod + in - sunodin - sundin
Takip + an - takipan - takpan
Dala + han - dalahan - dalhan
5. Pagdaragdag

Ito ay ang pagdagdag ng hulapi sa salita kahit mayroon


nang hulapi.

ka + totoo + han = katotohan + an = katotohanan


pa + bula + han = pabulahan + an = pabulaanan
6. Pagpapaikli ng salita - Pagpapaikli at
pagpapabilis ng pagbigkas ng salita.
Halimbawa :
Hinatay ka = Tayka - teka
Tayo na = Tayna - tena, tana
Wikain mo = Ikamo - kamo
Wika ko = ikako - kako
SALAMAT!!!
INIHANDA NI: YVETTE M PALIGAT

You might also like