თურქეთი

{
 სად მდებარეობს თურქეთი?

• თურქეთი (თურქ. Türkiye), ოფიციალურად თურქეთის
რესპუბლიკა (თურქ. Türkiye Cumhuriyeti) — ტრანსკონტინენტალური
ქვეყანა ევრაზიაში, რომელიც ძირითადად მდებარეობს დასავლეთ
აზიაში, მცირე ნაწილით ბალკანეთის ნახევარკუნძულზე, სამხრეთ -
აღმოსავლეთ ევროპაში
• თურქეთი ესაზღვრება რვა ქვეყანას: ჩრდილო-
დასავლეთით საბერძნეთსა და ბულგარეთს, ჩრდილო-
აღმოსავლეთით საქართველოს,
აღმოსავლეთით სომხეთს, აზერბაიჯანის ექსკლავს ნახიჩევანსა და ირ
ანს, და სამხრეთით ერაყსა და სირიას.
 როგორია თურქეთის დემოგრაფიული
. . მდგომარეობა?

• ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 70-80 % თავიანთ თავს

ეთნიკურად თურქებად თვლიან. ქურთები,სახელმწიფოში არსებული
ყველაზე დიდი უმცირესობაა, სადაც მოსახლეობის დაახლოებით
20 % ეთნიკურად ქურთია. სხვა ეთნიკური უმცირესობების
წარმომადგენლები
არიან ჩერქეზები, ალბანელები, არაბები, ბოშნაკები და  ლაზები . 

• სახელმწიფოს ოფიციალური ენა თურქულია,რომელიც მსოფლიოში

ყველაზე ფართოდ გავრცელებული თურქული ენაა. თურქეთში დღეს
არსებული უმცირესობათა
ენებია: კურმანჯი, ბოსნიური, არაბული, ზაზაკი, ყაბარდოული ენა და
 როგორია თურქეთის დემოგრაფიული
. . მდგომარეობა?

• 2018 წლის მონაცემებით თურქეთის მოსახლეობა 81.3

მილიონს შეადგენდა და 0,49 % იზრდება წლიურად. მოსახლეობის
საშუალო სიმჭიდროვეა 105 ად. კმ²-ზე. ქალაქად მცხოვრები
მოსახლეობის წილია 75,1 %. 15-64 წლის ასაკის მოსახლეობის წილი
67,96 %-ია, ხოლო 14 წლამდე ასაკისა — 24,26 %, მაშინ როდესაც 65
წელზე უფროსი ასაკის მოსახლეობის წილია 7,79 
 როგორია თურქეთის კულტურა?

• თურქეთს მრავალფეროვანი კულტურა აქვს, რომელშიც შერწყმულია

ოღუზ თურქების, ანატოლიელების, ოსმალების (რაც,თავის მხრივ,
ბერძნულ-რომაული და ისლამური კულტურების გაგრძელება იყო) და
დასავლეთის კულტურები და ტრადიციები

• თურქული მუსიკა და ლიტერატურა ამ კულტურულ გავლენათა

შესანიშნავ ნიმუშებს იძლევა, რაც ოსმალეთის იმპერიისა და
მაჰმადიანური სამყაროს ევროპასთან ურთიერთობის შედეგია.თურქულ
ლიტერატურაზე მძლავრ გავლენას ახდენს სპარსული და არაბული
ლიტერატურა, თითქმის მთელი ოსმალეთის იმპერიის პერიოდში, თუმცა
ამ პერიოდის დასასრულისთვის, განსაკუთრებით თანზიმატის პერიოდში
ევროპული გავლენა სულ უფრო შესამჩნევი ხდება
ტერიტორიულ- . ადმინისტრაციულ
ერთეულებად?

თურქეთის დედაქალაქია ანკარა. ადმინისტრაციულად თურქეთის

ტერიტორია დაყოფილია 81 პროვინციად (ილი). პროვინციები თავის
მხრივ გაერთიანებულია 7 რეგიონში ცენზისთვის, თუმცა მათ
ადმინისტრაციული დატვირთვა არ აქვს. ყოველი პროვინცია
დაყოფილია რაიონებად, რაც საერთო ჯამში 923 რაიონს შეადგენს.
პროვინციებს, როგორც წესი, იგივე სახელი აქვს, რაც მათ შესაბამის
პროვინციულ დედაქალაქს, რასაც ასევე ცენტრალური რაიონი ჰქვია
ტერიტორიულ- . ადმინისტრაციულ
ერთეულებად?

• გამონაკლისებია ჰათაი (დედაქ. ანტაკია), ქოჯაელი

(დედაქ. იზმითი) და საქარია (დედაქ. ადაფაზარი). პროვინციები
უდიდესი მოსახლეობით არის სტამბოლი (+12 მილიონი), ანკარა
(+4,4 მილიონი), იზმირი(+3,7 მილიონი), ბურსა (+2,4
მილიონი), ადანა (+2,0 მილიონი) და კონია (+1,9 მილიონი).
 როგორია თურქეთის ეკონომიკუ
. . . . მდგომარეობა?

• მშპ-ის ზრდის ტემპმა 2002-07 წლებში 7,4 % შეადგინა,რის გამოც

თურქეთი ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად მზარდი ეკონომიკა გახდა
მსოფლიოში ამ პერიოდის განმავლობაში. მსოფლიო ბანკის წინასწარი
მონაცემებით თურქეთის მშპ-ის ზრდის ტემპი 2008 წელს 5,4 %-ს
შეადგენდა. თურქეთის ეკონომიკის დომინანტური დარგი სოფლის
მეურნეობა უკვე აღარ არის. ის ჩაანაცვლა დინამიურმა
ინდუსტრიულმა კომპლექსებმა ბირთვ ქალაქებში, რომელთა
უმრავლესობა ქვეყნის დასავლეთ პროვინციებშია კონცენტრირებული,
განვითარებულ მომსახურების სექტორთან ერთად
ირანი
 ირანი?

• ირანის ისლამური რესპუბლიკა (სპარს. ‫جمهـورـی اـسالمـی‬

‫ اـیراـن‬ — ჯომჰური-იე ესლომი-ე ირან, ასევე გამოიყენება
სახელწოდება ირანი  ან სპარსეთი)
— სახელმწიფო აზიის სამხრეთ-დასავლეთით. დედაქალაქი —
ქალაქი თეირანი.

• ჩრდილო-დასავლეთით
ესაზღვრება აზერბაიჯანს, სომხეთსა და თურქეთს, დასავლეთით
ესაზღვრება ერაყს, აღმოსავლეთით ავღანეთსა და პაკისტანს.
როგორ არის ირანის სახელმწიფო მოწყობი

• სახელმწიფო სისტემა: თეოკრატიული ისლამური რესპუბლიკა.

• ეროვნული დღესასწაული: 11 თებერვალი (რევოლუციის დღე).

• სახელმწიფოს მეთაური: სულიერი ლიდერი - აიათოლა საიდ ალი

ხამენეი (Ayatollah Ali Hoseini-KHAMENEI, 1989), პრეზიდენტი - ჰასან
რუჰანი.

• საკანონმდებლო ორგანო: ერთპალატიანი პარლამენტი -

მეჯლისი (270 წევრი).
 როგორია ირანის ეკონომიკა?

• ირანი განვითარებადი ქვეყანაა, რომელიც მშპ-ს საერთო

მოცულობით სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში 4 ქვეყანაა. ეკონომიკის
წამყვანი დარგია მრეწველობა, რომელშიც უდიდესია ნავთობ
გაზის ინდუსტრიის როლი. განვითარებულია
აგრეთვე მეტალურგია, მანქანათმშენებლობა, მსუბუქი
მრეწველობა. სოფლის მეურნეობა სუსტად არის
განვითარებული, წამყვანია მემცენარეობა. ბოლო წლებში
დაიწყო მომსახურების სფეროს განვითარება.

• ნავთობის მოპოვებით ირანი მსოფლიოს ხუთეულშია.

მოპოვებული ნავთობის 75 % ექსპორტზე გადის
 ტერიტორიულ . ადმინისტრაციულ
ერთეულებათ?

ირანის ტერიტორია იყოფა ოსტანებად (სპარს. ‫ اـستان‬ — ostān;

მრავლობით. — ‫ اـستانﻫﺎ‬ — ostānhā), ოსტანები იყოფა შაჰრისტანებად
(სპარს. ‫) شـهـرستان‬, ირანის დიდი ქალაქები სარგებლობენ სპეციალური
უფლებებით. ამჟამად ირანი იყოფა 31 ოსტანად
 როგორია ირანის დემოგრაფიული
მდგომარეობა?

• მოსახლეობა: 68,3 მლნ (2003), მათ შორის სპარსელები-

51 %, აზერბაიჯანელები - 24 %, ქურთები -
7 %, გილანელები და მაზანდარანელები - 8 %, არაბები - 3 %, ლურები -
2 %, ბელუჯები - 2 %, ქართველები - 0,01 %.
• ენები: ფარსი (58 %), თურქული ენები (26 %), ქურთული (9 %), ლური,
(2 %), ბელუჯური (1 %), არაბული (1 %).
• რელიგია: ისლამი.
• ქალაქები (ათ.) : თეირანი (7894; აგლომ. 11 225), ისპაჰანი (1378;
აგლომ. 2652), მეშჰედი (2061), თავრიზი (1213), შირაზი(1176).
მადლობა
ყურადღებისთვის!!!

პროექტზე მუშაობდა:
თემო წიგნაძე