Wstrząs – przyczyny, rodzaje,

postępowanie.
 Wstrząs – co to takiego??

WSTRZĄS to nagła reakcja organizmu związana z

utratą, przemieszczeniem się lub mechaniczną
przeszkodą w przepływie krwi krążącej – to stan
niedokrwienia i niedotlenienia ważnych dla życia
narządów odpowiedzialnych za procesy związane z
prawidłowym funkcjonowaniem organizmu.
 Patofizjologia
Wstrząs określany jest jako stan uogólnionego
niedokrwienia i niedotlenienia tkanek, w którym to
zaburzony zostaje proces dostarczenia tlenu przez
krew do tkanek organizmu.
Organizm może znaleźć się w stanie wstrząsu z wielu
powodów.
Wszelkie zmiany, do których dochodzi wtedy u
poszkodowanego, mają za zadanie podtrzymać jego
organizm przy życiu.
 Rozpoznanie
Wstrząs rozpoznaje się na podstawie prawidłowo wykonanej
oceny poszkodowanego (bad. ABCDE, wyw. SAMPLE).
Pewne objawy będą zauważalne już na samym początku
postępowania np.: blada skóra, szybki, płytki oddech.
Inne objawy możemy zauważyć dopiero po dokładnym
zbadaniu poszkodowanego.
Ważne jest, aby regularnie powtarzać ocenę, gdyż stan
poszkodowanego może się zmieniać i początkowy brak
objawów wstrząsu wcale nie oznacza, że za chwilę nie będzie
trzeba wdrożyć pełnego postępowania przeciwwstrząsowego.
 Najczęstsze objawy wstrząsu:
1. Zaburzenia świadomości (od niepokoju do pobudzenia, zab. orientacji, utrata przytomności).
2. Uczucie zimna i spadek temperatury ciała (zaburzenia krążenia).
3. Hipertermia (SEPSA)
4. Duszność.
5. Przyspieszenie i spłycenie oddechu.
6. Wzmożona potliwość (skóra jest chłodna i pot nie paruje, skóra jest mokra, zimna i lepka).
7. Objawy centralizacji krążenia:
- blada i chłodna skóra,
- przyspieszone tętno,
- osłabienie lub zanik tętna na tętnicy promieniowej,
- wydłużony czas nawrotu włośniczkowego.
 Etapy wstrząsu
Początkiem każdego wstrząsu, niezależnie od pochodzenia, jest spadek ciśnienia krwi, a więc także ukrwienia
narządów. Reakcję organizmu na utrzymujące się niedotlenienie tkanek można podzielić zależnie od stopnia
zaawansowania wstrząsu na 4 etapy:
Wyrównanie – utrata 25% objętości krwi. Organizm uruchamia mechanizmy kompensujące hipotensję.
Gdy baroreceptory w ścianach tętnic rejestrują spadek ciśnienia, następuj wyrzut adrenaliny i noradrenaliny z
następczym skurczem naczyń krwionośnych i przyspieszeniem rytmu serca. Występuje euforia i podwyższenie
progu bólowego.
Centralizacja – krążenie przesuwa się w stronę narządów chronionych (serce, płuca, mózg) kosztem ukrwienia
skóry, przewodu pokarmowego i mięśni. Występuje bladość powłok, oziębienie i poty.
Zmiany metaboliczne – jest to faza zagrażająca życiu. W wyniku ciągłego niedoboru tlenu, niedotlenione
komórki przechodzą na metabolizm beztlenowy, którego produktem jest kwas mlekowy powodujący kwasicę
metaboliczną. Wskutek zastoju krążenia nasilają się procesy agregacjierytrocytów.
Faza nieodwracalna – występuje krytyczne obniżenie ciśnienia tętniczego, bradykardia, agregacja erytrocytów,
agregacja płytek krwi i wykrzepianie wewnątrznaczyniowe (DIC). Dochodzi do obrzęku płuc i skąpomoczu.
Należy zwrócić uwagę, że wstrząs jest złożonym i ciągłym procesem, nie ma wyraźnych granic między
poszczególnymi etapami.
Rodzaje wstrząsu
1. Wstrząs hipowolemiczny.
2. Wstrząs krwotoczny.
3. Wstrząs dystrybucyjny:
- neurogenny,
- anafilaktyczny,
- septyczny (w przebiegu Sepsy).
4. Wstrząs kardiogenny.
 Wstrząs hipowolemiczny (oligowolemiczny)

Przyczyną jest zmniejszenie całkowitej objętości krwi (hipowolemia

bezwzględna), do której może doprowadzić:
- utrata pełnej krwi - krwawienie, krwotok – wstrząs krwotoczny,
- zmniejszenie objętości osocza (choroby nerek i wątroby, przewodnienie,
niedożywienie),
- ucieczka osocza do zmiażdżonych tkanek lub jego utrata z powierzchni skóry
w przypadku rozległych oparzeń,
- stany odwodnienia (biegunki, hipertermia).
 Wstrząs krwotoczny

To wstrząs hipowolemiczny wynikający z utraty objętości krwi krążącej.

Wyróżnia się cztery jego stopnie:
1. Krwotok I stopnia – utrata do 15% objętości krwi (do 750 ml).
2. Krwotok II stopnia – utrata do 30% objętości krwi (750-1500 ml).
3. Krwotok III stopnia – utrata do 40% objętości krwi (1500-2000 ml).
4. Krwotok IV stopnia – utrata powyżej 40% objętości krwi (> 2000 ml).
Klasyfikacja wstrząsu krwotocznego
 Wstrząs dystrybucyjny (naczyniopochodny)
 Jego istotą jest poszerzenie naczyń krwionośnych ze zwiększeniem objętości
łożyska naczyniowego, spadkiem oporu naczyniowego i zaburzeniami dystrybucji
przepływu krwi, co doprowadza do względnej hipowolemii.
Następuje zmniejszenie wypełnienia układu tętniczego przy jednoczesnym
zwiększeniu objętości krwi w naczyniach żylnych i włosowatych.
Występuje wówczas stan krążenia hiperkinetycznego : rzut serca jest zwiększony,
obwodowy (tkankowy) przepływ krwi jest zmniejszony.
Główne przyczyny :
a. wstrząs neurogenny
b. wstrząs anafilaktyczny
c. wstrząs septyczny
 Wstrząs neurogenny (rdzeniowy)

Może wynikać z utraty kontroli autonomicznego układu

nerwowego nad mięśniami gładkimi, które regulują
średnicę naczyń krwionośnych.
Przyczyny:
Uszkodzenie (uraz) rdzenia kręgowego, kiedy występuje
przerwanie włókien nerwowych w rdzeniu przedłużonym.
 Wstrząs anafilaktyczny

Występuje w przypadku ciężkich reakcji alergicznych jako

nadmierna odpowiedź organizmu na czynnik alergiczny np.:
- jad owadów,
- leki,
- substancje chemiczne,
- pokarmy (owoce morza, orzechy, owoce).
 Wstrząs septyczny

Obarczone wysoką śmiertelnością, powikłanie w

przebiegu sepsy. 
Podczas wstrząsu septycznego dochodzi do
gwałtownego spadku ciśnienia, a dalej do
niedotleniania narządów.
Wstrząs kardiogenny
To sytuacja, w której zaburzenia przepływu krwi w organizmie związane
są z niewydolnością serca jako „pompy”.
Najczęściej wstrząs kardiogenny wywołany jest:
- zawałem,
- zaburzeniami rytmu serca,
- zatruciem lekami kardiotoksycznymi (naparstnica),
- tamponadą serca,
- odmą prężną.
 Uniwersalne postępowanie we wstrząsie
W – WSPARCIE PSYCHICZNE

T – TLEN

O – OKRYCIE/OCHŁADZANIE PACJENTA (KOMFORT TERMICZNY)

P – POZYCJA

A – BADANIE „ABCDE”