PRAWO SPADKOWE – WSTĘP

KNPC UJ poniedziałek 8:00-9:30

Aleksandra Kasprzak
Zuzanna Durbacz
 POJĘCIE SPADKU

W skład spadku wchodzą prawa i obowiązki:

• O charakterze cywilnoprawnym
• O charakterze majątkowym (wyłączenie dóbr osobistych)
• Niezwiązane ściśle z osobą zmarłego
• Nieprzechodzące na określone osoby niezależnie od tego, czy są̨ one
spadkobiercami
 • Art. 924 KC – otwarcie spadku z chwilą
śmierci spadkodawcy
• Art.. 925 KC – spadkobierca dziedziczy z
momentem otwarcia spadku
• Spadkobierca nie musi składać żadnego
MOMENT DZIEDZICZENIA oświadczenia o chęci dziedziczenia.
 SKŁAD SPADKU

WCHODZĄ W SKŁAD NIE WCHODZĄ W SKŁAD

• Prawa rzeczowe • Służebności osobiste
• Wierzytelności (poza wygasającymi z • Uprawnienia alimentacyjne
chwilą śmierci spadkodawcy)
• Niektóre stosunki obligacyjne (np.
• Skutki posiadania (I CKU 105/96) umowa zlecenia)
• Uprawnienia kształtujące z art. 88 KC
• Długi spadkowe
 NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA

• Art. 928 §1 KC – skutki:

• Wykluczone dziedziczenie ustawowe i testamentowe po danym spadkodawcy
• Niemożliwość skorzystania z zapisu
• Utrata prawa do zachowku
• Przebaczenie
 • Forma aktu notarialnego
• Strony: przyszły spadkodawca, przyszły
spadkobierca ustawowy
• Możliwe uchylenie takiej umowy – forma
aktu notarialnego
ZRZECZENIE SIĘ
• Zrzeczenie się obejmuje zstępnych
DZIEDZICZENIA
potencjalnego spadkobiercy – wyłącza się
ich z dziedziczenia tak, jakby nie dożyli
Art. 1048 KC otwarcia spadku
• Nie oznacza utraty możliwości dziedziczenia
testamentowego oraz otrzymania zapisu
• Brak możliwości domagania się zachowku
 ZACHOWEK

• Zstępni, małżonek, rodzice – jeżeli byliby powołani do dziedziczenia z ustawy

i są osobami trwale niezdolnymi do pracy
• 2/3 udziału spadkowego przynależnego na mocy ustawy (małoletni), co do
zasady – ½
• Wyłączenia:
• Niegodność, zrzeczenie się, odrzucenie spadku
• Małżonek w separacji (art. 940 KC)
• Wydziedziczeni
• Kolejność: spadkobiercy => zapisobiercy windykacyjni => obdarowani
 • drobne darowizny zwyczajowo przyjęte
• darowizny dokonane na rzecz osób
niebędących spadkobierców lub
uprawnionych do zachowku przed więcej niż
10 lat od otwarcia spadku
WYŁĄCZENIA OD • jeżeli zachowek obliczany jest dla zstępnego,
DOLICZENIA darowizny dokonane w czasie gdy
spadkodawca nie miał jeszcze zstępnych
• jeżeli zachowek obliczany jest dla małżonka
– darowizn przed zawarciem związku
małżeńskiego

Przedawnienie: 5 lat od ogłoszenia testamentu

 6 GRUP SPADKOBIERCÓW
USTAWOWYCH

1. małżonek i dzieci (zstępni dzieci)

2. małżonek i rodzice
3. małżonek, rodzeństwo oraz zstępni rodzeństwa
4. dziadkowie i ich zstępni
5. pasierbowie (dzieci małżonka spadkodawcy) pod warunkiem, że w chwili
otwarcia spadku ich rodzice już nie żyją
6. gmina ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego, Skarb Państwa
 • Co do zasady – w częściach równych
• Ale małżonek nie może mieć mniej niż ¼
• Przykład 1: małżonek + 2 dzieci
• Małżonek i dzieci po 1/3 (nie trzeba zmniejszać
części do podziału między dzieci)
GRUPA 1 • Przykład 2: małżonek + 4 dzieci
• Po równym podziale na 5 osób wychodzi po 1/5
• Dochodzi więc do przydzielenia ¼ małżonkowi
• Między dziećmi dzieli się resztę, czyli ¾
• Każdemu z dzieci przypada więc po 3/16
 • Udział małżonka w zbiegu z rodzicami
spadkodawcy – zawsze ½
• Każdy z rodziców – ¼
• Jeżeli nie ma jednego z rodziców – udział
przypada rodzeństwu spadkodawcy i jego
GRUPA 2 zstępnym (dopiero w razie ich braku – żyjący
małżonek przejmuje tę część)
 Marian zmarł bezdzietnie w wieku 60 lat.
Pozostawał w nieformalnym związku z
Wiesławą. Żyła nadal jego matka Anna i
bratankowie – Paweł i Piotr.
Kto dziedziczy i w jakich częściach po
Marianie?
KAZUS 1
 Weronika była uzależnioną hazardzistką, miała
wiele długów. Przerażoną tą sytuacją była jej
siostra Barbara, która nie chciała po jej śmierci
spłacać zadłużenia. Postanowiła więc zawrzeć z
Weroniką umowę w formie aktu notarialnego,
w której zrzekała się po niej dziedziczenia.
KAZUS 2 Po kilku miesiącach okazało się, że Weronice
zaczął w końcu sprzyjać los i wygrała w loterii
100 000 zł. Barbara zadzwoniła więc do siostry
i powiedziała, że jednak chce po niej
dziedziczyć.
Kilka miesięcy później zmarła Weronika, żyje
jej mąż Adam, matka Bożena, jej druga siostra
– Małgorzata i siostrzeniec Piotr (syn Barbary).
Kto dziedziczy po Weronice i w jakich
częściach?
 Janina była bezdzietną staruszką, która w
swoim testamencie powołała do całości spadku
(szacowanego na wartość 100 000 zł) swoją
jedyną siostrę – Katarzynę.
W chwili śmierci żył jeszcze jej mąż Bolesław,
trwale niezdolny do pracy z racji ciężkiej
KAZUS 3 niepełnosprawności. Czy przysługuje mu
prawo do zachowku? Jeżeli tak, to w jakiej
wysokości?