ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ

Σπύρος Μπλαβούκος (sblavo@aueb.gr

Αναπληρωτής Καθηγητής
Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών
Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΔΟΜΗ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ
• Εισαγωγικές Παρατηρήσεις για την Έννοια και το Περιεχόμενο
Διεθνών Οργανισμών (ΔΟ)
• ΜΕΡΟΣ Α’: Δομή και Λειτουργία Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)
• ΜΕΡΟΣ Β’: Έννοια Ασφάλειας και Διεθνής Ρόλος ΕΕ
• ΜΕΡΟΣ Γ’: Διαχείριση Κρίσεων και Αντιμετώπιση
Καταστροφών στην ΕΕ
• ΜΕΡΟΣ Δ’: Διαχείριση Κρίσεων και Αντιμετώπιση
Καταστροφών στον ΟΗΕ
Εισαγωγή: Ρόλος Διεθνών και
Περιφερειακών Οργανισμών
• θεσμοθέτηση πλαισίου διαβούλευσης
• επιβάλλεται από έκταση διεθνούς αλληλεπίδρασης
• στόχος:
• κανονιστική ρύθμιση και διαχείριση διεθνούς
περιβάλλοντος (στο βαθμό που είναι επιθυμητό και
πολιτικά εφικτό)
• αποτροπή αυτόνομης, μη συντονισμένης και κατά βάση
συγκρουσιακής δράσης των κρατών με επιζήμια
αποτελέσματα
• είδη ΔΟ: γενικής πολιτικής φύσεως (ΟΗΕ) ή εξειδικευμένοι
σε επιμέρους τμήματα και θεματικά πεδία της οικονομίας
(π.χ. διεθνείς νομισματικές -ΔΝΤ και εμπορικές σχέσεις -
ΠΟΕ)
ΜΕΡΟΣ Α’:
Δομή και Λειτουργία
της ΕΕ
Ιστορικό Υπόβαθρο: Πολιτικοί
Παρά γοντες πίσω από την Ευρωπαϊκή
Ολοκλή ρωση
• Αντιμετώπιση
εθνικισμού και του
«Γερμανικού
προβλήματος»

• Νέος πολιτικός χάρτης

Ανατολής –Δύσης
(«Ψυχρός Πόλεμος»)

• Νέα διεθνής ισορροπία

δυνάμεων (παρακμή
Ευρώπης)
Ιστορικό Υπόβαθρο: Οικονομικοί
Παρά γοντες πίσω από την Ευρωπαϊκή
Ολοκλή ρωση
• Θεσμοί Bretton Woods (1944): ΔΝΤ και
Παγκόσμια Τράπεζα
• Οικονομική ανοικοδόμηση Ευρώπης μετά το
τέλος του Β’ ΠΠ:
• Σχέδιο Marshall (1947)
• Αιρεσιμότητα παρεχόμενης βοήθειας: οικονομική
συνεργασία και άνοιγμα οικονομιών
• Αλληλεξάρτηση (οικονομική και πολιτική)
Οι Απαρχές της Ολοκλή ρωσης
• Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα
και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) (1951)
• Άνθρακας και χάλυβας βασικά
συστατικά πολεμικής βιομηχανίας
• Συνθήκη Ρώμης (1957)
• Οικονομική συνεργασία
(Τελωνειακή Ένωση)
• Εναλλακτικό μονοπάτι
ολοκλήρωσης: Σχέδιο Pleven για
Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα
(ΕΑΚ) (1950)
• Απορρίπτεται από Γαλλική
Εθνοσυνέλευση (1954)
 Εμβά θυνση Ολοκλή ρωσης: Εξέλιξη
Συνθηκώ ν
• Συνθήκη Ρώμης (1957/ 1958) Υπάρχει κάποιο μοτίβο; Γιατί;
• Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη
(1986/ 1987)
• Συνθήκη Μάαστριχτ (1991/
1993)
• Συνθήκη Άμστερνταμ (1997/
1999)
• Συνθήκη Νίκαιας (2001/ 2003)
• Συνταγματική Συνθήκη (2004/
δεν επικυρώθηκε ποτέ)
• Συνθήκη Λισαβόνας (2007/
2009)
Εμβά θυνση Ολοκλή ρωσης:
Διαμό ρφωση Πολιτική ς
• Σταδιακά πιο πολύ έμφαση
σε αποτελεσματικότητα
(χρήση ειδικής
πλειοψηφίας ,
απομάκρυνση από
ομοφωνία) και
δημοκρατία (ρόλος Ευρ.
Κοινοβουλίου↑↑↑)
• Πυρήνας: οικονομικές
πολιτικές, σταδιακά
επέκταση σε πολιτικές
αναδιανομής κ.α.
 Διεύ ρυνση Ολοκλή ρωσης: Νέα Μέλη
• 1973: DEN, IRE, UK
• 1981/86: GR, ESP, POR
• 1995: AU, FIN, SWE (EFTAn )
• 2004: 10+2 [CY, CZ, EST, HU,
LAT, LIT, MAL, POL, SLOVK,
SLOVN + BU, RO (2007)]
• 2013: CR
• Συνολικά : ΕΕ-28
• 6 υποψήφιες χώρες: ALB, ICL,
MTNEGRO, SERB, FYROM, TUR
• Όχι διεύρυνση για τα επόμενα
πέντε χρόνια τουλάχιστον
• http://europa.eu/about-eu/count
ries/index_en.htm
Επιπτώ σεις Διεύ ρυνσης
• Αλλαγές Συνθηκών, επέκταση
χρήσης ειδικής πλειοψηφίας
• Μεγέθυνση θεσμών ΕΕ
• Θεσμικά και διοικητικά
προβλήματα (π.χ. γλώσσα)
• Ευελιξία (διαφοροποιημένη
ολοκλήρωση)
• «Ανέβασμα» εθνικών στόχων
και προτεραιοτήτων
• Αύξηση παγκόσμιας σημασίας
ΕΕ
Θεσμικό Σύ στημα ΕΕ: Μια Επισκόπηση
• Υπερεθνικά Όργανα • Διακυβερνητικά
• Επιτροπή Όργανα
(Commission) • Συμβούλιο Υπουργών
• Ευρωπαϊκό • Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο (ΕΚ) Συμβούλιο (άτυπο
• Δικαστήριο μέχρι το 2007,
Ευρωπαϊκών θεσμοθετείται με
Κοινοτήτων (ΔΕΚ) Συνθήκη Λισαβόνας)
• Ευρωπαϊκή Κεντροκή
Τράπεζα (ΕΚΤ)
Το Πολιτικό Σύ στημα της ΕΕ (1/3)
Διάκριση Εξουσιών Πολιτική/Στρατηγική
Καθοδήγηση
• Εκτελεστική Εξουσία:
Επιτροπή • Ευρ. Συμβούλιο (Αρχηγοί
• Νομοθετική Εξουσία: Κρατών και
Συμβούλιο Υπουργών Κυβερνήσεων)
ΚΑΙ Ευρ. Κοινοβούλιο
• Δικαστική Εξουσία:
Δικαστήριο Ευρ.
Κοινοτήτων
Το Πολιτικό Σύ στημα της ΕΕ: Λή ψη
Αποφά σεων(2/3)
Διαδικασίες Λήψης Τρόποι Λήψης Αποφάσεων εντός
Αποφάσεων στην ΕΕ του Συμβουλίου
• Εμπλοκή ΕΚ: • Απλή Πλειοψηφία
• Διαδικασία Διαβούλευσης • Ειδική Πλειοψηφία
• Διαδικασία Σύμφωνης • 55% κρατών-μελών ΚΑΙ
Γνώμης 65% πληθυσμού ΕΕ
• Διαδικασία Συναπόφασης
• Ομοφωνία
(«Συνήθης Διαδικασία»,
80% των αποφάσεων) •
Το Πολιτικό Σύ στημα της ΕΕ:
Πό σο Δημοκρατικό Είναι; (3/3)
• Διαδικασία
καθοδηγούμενη από
πολιτικές ελίτ
• «Δημοκρατικό έλλειμμα»:
απουσία πολιτών
• Πώς;
• Ενδυνάμωση ΕΚ
• Χρήση πλειοψηφικών
τρόπων λήψης αποφάσεων
• Εμπλοκή εθνικών
κοινοβουλίων
ΜΕΡΟΣ Β΄:
Έννοια Ασφά λειας και
Διεθνή ς Ρό λος της ΕΕ
Έννοια Ασφά λειας για την ΕΕ
• ΕΕ υιοθετεί διευρυμένο ορισμό της έννοιας «ασφάλεια»
και τρόπους εμπέδωσής της
• ολιστική προσέγγιση (όχι μόνο ασφάλεια αλλά και
εμπόριο, οικονομικές σχέσεις κλπ),
• διευρυμένη αντίληψη ασφάλειας (όχι μόνο εδαφική
άμυνα αλλά και π.χ. μετανάστευση, περιβάλλον,
ενέργεια κλπ)

• Αυξάνουσα πολιτική ετερογένεια με διαδοχικούς γύρους

διευρύνσεων
• π.χ. ένταξη «ουδέτερων» κρατών (1995: Σουηδία,
Φινλανδία, Αυστρία)
Σημαντικά Ορό σημα
1. Σχέδιο Pleven (1950): Δημιουργία Ευρωπαϊκής Αμυντικής
Κοινότητας (ΕΑΚ) με ενιαίο ευρωπαϊκό στρατό υπό ενιαία
πολιτική εξουσία

2. Σχέδιο Fouchet (1961-2): διακυβερνητική συνεργασία

παράλληλα με οικονομική ολοκλήρωση (Γαλλική προσέγγιση)

3. Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία (ΕΠΣ) (1973)

• εκτός θεσμικού πλαισίου Συνθηκών
• πλαίσιο διαβούλευσης, όχι λήψης δεσμευτικών αποφάσεων
• διεθνής ρόλος ΕΕ: όχι στρατιωτικός, ούτε σε ανταγωνισμό
με τις υπερδυνάμεις (ΗΠΑ-ΕΣΣΔ) αλλά η ΕΕ ως
«ήπια/πολιτισμική δύναμη» (civilian power)
4. Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας
(ΚΕΠΠΑ) – Συνθήκη Μάαστριχτ (1991)
• Υπόβαθρο (1989-90):
• τέλος «Ψυχρού Πολέμου», θέμα ενσωμάτωσης
επανενωμένης Γερμανίας στις ευρωπαϊκές
δομές
• Παράλληλη διαπραγμάτευση με ΟΝΕ
• ΚΕΠΠΑ διακυβερνητική: αποφάσεις με ομοφωνία,
εκτός δικαιοδοσίας ΕΔΚ και ΕΚ
• επιβεβαιώνεται η αυτονομία ΗΒ και Γαλλίας στο ΣΑ
του ΟΗΕ
• εμπειρία ΚΕΠΠΑ: πρώτα χρόνια καταστροφικά
(κρίση πρώην Γιουγκοσλαβίας και παράλυση)
5. Συνθήκη Άμστερνταμ (1997)
• ‘Δημιουργική αποχή’
• Ύπατος Εκπρόσωπος
• Ανάληψη αποστολών τύπου Petersberg

6. Ευρωπαϊκή Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης (ΕΔΤΑ)

(1999)
• 50.000 με 60.000 προσωπικό έτοιμο εντός 60
ημερών και με δυνατότητα παραμονής και
εμπλοκής τουλάχιστον για ένα χρόνο
Ρή τρα Αλληλεγγύ ης (Α.222, ΣΛΕΕ,
2007)(1/3)
• «Η Ένωση και τα κράτη μέλη της ενεργούν από κοινού, με πνεύμα
αλληλεγγύης, εάν ένα κράτος μέλος δεχθεί τρομοκρατική επίθεση ή
πληγεί από φυσική ή ανθρωπογενή καταστροφή. Η Ένωση
κινητοποιεί όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της,
συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών μέσων που θέτουν στη
διάθεσή της τα κράτη μέλη, για:

α) την πρόληψη τρομοκρατικής απειλής στο έδαφος των κρατών

μελών, την προστασία των δημοκρατικών θεσμών και του άμαχου
πληθυσμού από ενδεχόμενη τρομοκρατική επίθεση, την παροχή
συνδρομής σε κράτος μέλος στο έδαφός του, μετά από αίτηση των
πολιτικών του αρχών, σε περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης

(β) την παροχή συνδρομής σε κράτος μέλος στο έδαφός του, μετά
από αίτηση των πολιτικών του αρχών, σε περίπτωση φυσικής ή
ανθρωπογενούς καταστροφής.
Ρή τρα Αλληλεγγύ ης (2/3)
• Σε περίπτωση που κράτος μέλος δεχθεί τρομοκρατική επίθεση ή
πληγεί από φυσική ή ανθρωπογενή καταστροφή, τα υπόλοιπα κράτη
μέλη του παρέχουν βοήθεια κατόπιν αιτήματος των πολιτικών του
αρχών. Προς τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη συντονίζονται στο
πλαίσιο του Συμβουλίου…
• Στο πλαίσιο της παρούσας παραγράφου και με την επιφύλαξη του
άρθρου 240, το Συμβούλιο επικουρείται από την Επιτροπή Πολιτικής
και Ασφάλειας, με τη στήριξη των δομών που έχουν αναπτυχθεί στο
πλαίσιο της κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας, και από την
επιτροπή του άρθρου 71, οι οποίες υποβάλλουν στο Συμβούλιο,
ενδεχομένως, κοινές γνώμες.
• Προκειμένου η Ένωση και τα κράτη μέλη να είναι σε θέση να ενεργούν
αποτελεσματικά, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πραγματοποιεί τακτική
αξιολόγηση των απειλών τις οποίες αντιμετωπίζει η Ένωση.»
Ρή τρα Αλληλεγγύ ης (3/3)
• νομική υποχρέωση της ΕΕ και των κρατών-μελών να
συνδράμουν έναν εταίρο σε περίπτωση που γίνει
αντικείμενο τρομοκρατικής επίθεσης ή θύμα μια
φυσικής ή ανθρώπινης καταστροφής.
• η υποχρέωση αυτή αφορά τόσο την πρόβλεψη όσο και
την αντιμετώπιση της κρίσης
• Κέντρο λήψης αποφάσεων το Συμβούλιο Υπουργών,
επικουρούμενο από την Επιτροπή Πολιτικής και
Ασφάλειας
• στo πλαίσιo αυτά, τακτική αξιολόγηση απειλών
Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφά λειας (European
Security Strategy) (2003/2008)
• Κύριες απειλές για ΕΕ:
• Τρομοκρατία
• Εξάπλωση όπλων μαζικής καταστροφής
• Περιφερειακές συγκρούσεις
• Αποσάθρωση κρατικών δομών
• Οργανωμένο έγκλημα

• Διεθνής τάξη και δραστηριοποίηση της ΕΕ βασισμένη σε

αποτελεσματική πολυμέρεια (effective multilateralism)
• Ρόλος διεθνούς δικαίου/ εύρυθμα λειτουργούντες διεθνείς θεσμοί/
διεθνής τάξη βασισμένη σε κανόνες
• Χάρτης ΟΗΕ: θεμελιώδες πλαίσιο διεθνών σχέσεων
• Διεύρυνση μελών διεθνών οργανισμών
• Διεθνής ρόλος ΕΕ:
• πιο δραστήρια επιδίωξη στρατηγικών στόχων
• χρήση πλήρους φάσματος μέσων διαχείρισης κρίσεων και πρόληψης
συγκρούσεων (πολιτικές, στρατιωτικές, διπλωματικές, εμπορικές,
αναπτυξιακές δραστηριότητες)
• προληπτική εμπλοκή
• ανάγκη για μεγαλύτερες ικανότητες: αύξηση πόρων και αποτελεσματικότερη
χρήση τους
• συστηματική συγχρησιμοποίηση (με άλλους ΔΟ)
• συμμερισμός αμυντικών μέσων (μεταξύ μελών)

• ‘Headline Goal 2010’ (2004)

• εισαγωγή ‘Battle Group concept’
• δυνάμεις υψηλής ετοιμότητας (1500 προσωπικό, έτοιμο προς ανάπτυξη εντός 10
ημερών, με δυνατότητα παραμονής μέχρι 30 ημέρες (με εναλλαγές 120 ημέρες)
• αναθεώρηση διαθέσιμων δυνάμεων (υπό διαρκή εξέλιξη)
• σενάρια κρίσεων και αναγκαία μέσα αντιμετώπισής τους
• Πλάνο Ανάπτυξης Δυνατοτήτων (τι λείπει και πώς θα καλυφθεί το κενό;)
• ΕΣΣ αναθεωρείται το 2008
• Πώς διαμορφώνονται οι απειλές;

1) Διάδοση όπλων μαζικής καταστροφής

2) Τρομοκρατία και οργανωμένο έγκλημα
3) Ασφάλεια στον κυβερνοχώρο
4) Ενεργειακή ασφάλεια
5) Αλλαγή του κλίματος
Global Strategy (2016)
• «Αποτελεσματική Πολυμέρεια» (Effective
Multilateralism) αντικαθίσταται με τον «Πραγματισμό
στη Βάση Αρχών» (Principled Pragmatism)
• Αρχές:
• Ενότητα (unity)
• Εμπλοκή (engagement)
• Υπευθυνότητα (responsibility)
• Συνεργατικότητα (partnership)
• Προτεραιότητες:
• Ασφάλεια Ένωσης:
• Άμυνα
• Τρομοκρατία
• Κυβερνο-ασφάλεια
• Ενεργειακή ασφάλεια
• Στρατηγική επικοινωνίες
• Εμπέδωση σταθερότητας Νότια και Ανατολικά
• Διεύρυνση
• Σταθερότητα γειτονικών χωρών
• Μετανάστευση
• Ολοκληρωμένη αντιμετώπιση συγκρούσεων και κρίσεων
• Εμπέδωση ειρήνης προληπτικά
• Σταθεροποίηση
• Επίλυση συγκρούσεων
• Πολιτική οικονομία ειρήνης
• Συνεργασία με περιφέρειες
• Παγκόσμια διακυβέρνηση (διεύρυνση, αναθεώρηση, εφαρμογή,
εμβάθυνση Διεθνών Θεσμών και Οργανισμών)
Πολιτική Εσωτερικής Ασφά λειας
(Internal Security Strategy)(2010, 2015)
• σκοπός η ενίσχυση της Ευρωπαϊκής άμυνας σε κρίσεις και
καταστροφές με έμφαση στην εκτίμηση και διαχείριση
κινδύνων και κρίσεων
• απειλές εσωτερικής ασφάλειας:
• Τρομοκρατία
• Οργανωμένο έγκλημα
• Κυβερνο-έγκλημα (cyber-crime)
• Διασυνοριακό έγκλημα
• Βία (π.χ. χουλιγκανισμός)
• Φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές (πυρκαγιές, σεισμοί,
πλημμύρες, ξηρασίες, ενεργειακές ελλείψεις, κατάρρευση
τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας
• Λοιπές απειλές
• Αντίδραση ΕΕ:
• Έγκαιρος εντοπισμός τέτοιων απειλών
• Επαρκής ανταπόκριση (για φυσικές και ανθρωπογενείς
καταστροφές, βλ. παρακάτω Ευρωπαϊκός Μηχανισμός
Πολιτικής Προστασίας - EU Civil Protection Mechanism)
• Αποτελεσματικότητα στο πεδίο
• Εργαλεία που διευκολύνουν διαμοιρασμό πληροφόρησης
(information sharing)
• Μέσα αξιολόγησης των δράσεων
• Διαχείριση και αντιμετώπιση απειλών είναι εθνική
υπόθεση
• Υπεύθυνη Γενική Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων της
Επιτροπής (DG Home Affairs)
«Η στρατηγική εσωτερικής ασφά λειας της EE στην
πρά ξη: πέντε βήµατα για µια ασφαλέστερη Ευρώ πη»
(ΕΠΙΤΡΟΠΗ, 2010)

• Νοέμβριος 2010: κείμενο Επιτροπής για τους τρόπους αντιμετώπισης των

εσωτερικών απειλών ασφάλειας, εξειδικεύει το Κείμενο Στρατηγικής
Εσωτερικής Ασφάλειας (βλ. προηγούμενη διαφάνεια)
• ΣΤΟΧΟΣ 5: Αύξηση της ανθεκτικότητας της Ευρώπης σε περιπτώσεις
κρίσεων και καταστροφών
• Η ΕΕ εκτεθειµένη σε πληθώρα ενδεχόµενων κρίσεων και καταστροφών
• Πηγές προέλευσης:
• κλιµατική αλλαγή,
• τροµοκρατικές και ηλεκτρονικές επιθέσεις κατά υποδοµών ζωτικής σηµασίας,
• εχθρικές ή ακούσιες εκλύσεις νοσογόνων και παθογόνων παραγόντων,
• αιφνίδιες επιδηµίες γρίπης
• αποτυχίες των υποδοµών
• διατοµεακές απειλές
• αύξηση αποτελεσµατικότητας και συνοχής παραδοσιακών τρόπων
διαχείρισης κρίσεων και καταστροφών
• βελτίωση εκτίµησης και διαχείρισης κινδύνου σε επίπεδο EE
• ∆ράση 1: Πλήρης αξιοποίηση της ρήτρας αλληλεγγύης της
Συνθήκης της Λισαβόνας

• ∆ράση 2: ορθότερη εκτίµηση απειλών και κινδύνων

• ως το τέλος του 2010, Επιτροπή, από κοινού µε τα κράτη µέλη,
εκπονεί κατευθυντήριες γραµµές δράσης
• ως το τέλος του 2011, τα κράτη µέλη χαράζουν εθνικές
προσεγγίσεις για διαχείριση κινδύνων, συµπεριλαµβανοµένων και
εθνικών αναλύσεων κινδύνου
• ως το τέλος του 2012, Επιτροπή εκπονεί διατοµεακή επισκόπηση
των κυριότερων φυσικών και ανθρωπογενών κινδύνων που
ενδέχεται να αντιµετωπίσει στο µέλλον η EE
• το 2012, τα κράτη µέλη υποβάλουν τις δικές τους εκτιµήσεις για
την απειλή της τροµοκρατίας και για άλλες κακόβουλες απειλές
• το 2014, η EE χαράζει συνεκτική πολιτική διαχείρισης κινδύνων
• ∆ράση 3: Σύνδεση των κέντρων ευαισθητοποίησης για
διάφορες καταστάσεις
• Απαιτείται ικανότητα ταχείας και ακριβούς αντίληψης της
συνολικής κατάστασης
• ως το 2012, η Επιτροπή συνδέει στενότερα τις
διαφορετικές ανά τοµέα λειτουργίες έγκαιρης
προειδοποίησης και συνεργασίας σε περιπτώσεις κρίσεων
• βελτίωση δεσµών µε τους οργανισµούς της EE και µε την
Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής ∆ράσης (ΕΥΕΔ),
συµπεριλαµβανοµένου του Κέντρου Επιχειρήσεων (SitCen).
• βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών και εκπόνηση
κοινών εκθέσεων της EE σχετικά µε την εκτίµηση απειλών
και κινδύνων
• ∆ράση 4: Ανάπτυξη ευρωπαϊκής ικανότητας αντίδρασης σε
καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για την αντιµετώπιση
καταστροφών
• Δημιουργία ευρωπαϊκής ικανότητας αντίδρασης σε
καταστάσεις έκτακτης ανάγκης µε βάση πόρους
επιφυλακής των κρατών µελών
• εκ των προτέρων δέσμευση των πόρων για τις επιχειρήσεις
της ΕΕ και προσυµφωνηθέντα σχέδια έκτακτης ανάγκης
• αποτελεσµατικότητα και σχέση κόστους-οφέλους πρέπει
να βελτιωθούν µέσω της από κοινού χρήσης µέσων
υλικοτεχνικής υποστήριξης, καθώς και απλούστερων και
αυστηρότερων ρυθμίσεων για την από κοινού αξιοποίηση
και συγχρηματοδότηση µεταφορικών µέσων
ΜΕΡΟΣ Γ’:
Διαχείριση Κρίσεων και
Αντιμετώ πιση
Καταστροφώ ν από την ΕΕ
ΕΕ και Διαχείριση
Κρίσεων
• ΕΕ εκτεθειμένη σε πληθώρα δυνητικών κρίσεων και
καταστροφών:
• Περιβαλλοντικές κρίσεις/Τρομοκρατικές ενέργειες/Κυβερνο-
επιθέσεις/ Αποτυχία κρίσιμων υποδομών (πυρηνικά εργοστάσια)
• Αντιμετώπιση τέτοιων κρίσεων κατά βάση μέλημα των
κρατών-μελών (αυτά αποφασίζουν αν χρειάζονται βοήθεια)
• ΑΛΛΑ τέτοιες καταστροφές ξεπερνούν εθνικά σύνορα και
χρήζουν πολυμερών και συντονισμένων αντιδράσεων
• Ρόλος ΕΕ: διαμόρφωση κατάλληλων μηχανισμών για
αποτελεσματικό συντονισμό δράσεων αντιμετώπισης:
• Αποτελεσματικότητα και συνοχή
• Ταχύτητα ανταπόκρισης
• Επιχειρησιακός και πολιτικός συντονισμός
• Εσωτερική και εξωτερική ορατότητα των δράσεων της ΕΕ
1. Συστήματα Έγκαιρης Προειδοποίησης Κρίσεων
(Crisis Early Warning Systems – CEWS)
• Τι είναι ένα Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης Κρίσεων;
• Δίκτυο δρώντων, πρακτικών, πόρων, τεχνολογιών που έχουν ως
κοινό στόχο τον εντοπισμό και την προειδοποίηση για μια
επικείμενη απειλή ούτως ώστε να ληφθούν εγκαίρως μέτρα
αποτροπής ή περιορισμού των αρνητικών αποτελεσμάτων της

• Ρόλος: παρακολούθηση φυσικών καταστροφών και

καταστροφών που συνδέονται με κρίσεις ασφαλείας
• Σε επίπεδο ΕΕ, στο παρελθόν κυρίως προσπάθειες συνεργασίας
και συντονισμού ευρωπαϊκών υπηρεσιών συγκέντρωσης
πληροφοριών (intelligence services)
• Δεκ. 13: Συνέδριο της ΕΕ με τίτλο ‘Towards a Global Network of
Crisis Rooms’
• ΣΕΠΚ μπορεί να είναι κυβερνητικοί φορείς,
διακυβερνητικοί (διεθνής συνεργασία) ή μη
κυβερνητικοί
• Ξεκίνησαν από προσπάθειες του ΟΗΕ για εντοπισμό και
πρόβλεψη μεταναστευτικών ροών
• ΟΗΕ πιο δραστήριος μετά το τέλος του «Ψυχρού
Πολέμου» αλλά αποτυχίες ΟΗΕ σε Ρουάντα (κυρίως)
οδήγησαν στην πίεση για τέτοιους μηχανισμούς
έγκαιρης προειδοποίησης
• 1997: παγκόσμιο δίκτυο ΜΚΟ, φορέων του ΟΗΕ και
ακαδημαϊκών ιδρυμάτων ίδρυσε το Forum on Early
Warning and Early Response
• Έχει η ΕΕ τέτοιο μηχανισμό;
• Δεν υπάρχει ένας αλλά αρκετοί παράλληλοι
τρόποι συλλογής, ανάλυσης και επικοινωνίας
πληροφοριών για διαφορετικούς τύπους
δράσης και αντίδρασης
• 84 «συστήματα» (sense-making aims) (Boin et
al. 2014)
• ΕΕ πιο πολύ αντιδρά, παρά προλαμβάνει κρίσεις
2. Συντονισμός στην Αντιμετώ πιση Κρίσεων

• Δομές συντονισμού είναι • Αφορούν κρίσεις τόσο

αποτέλεσμα: εντός όσο και εκτός της
• τρομοκρατικών ΕΕ
ενεργειών σε Λονδίνο
και Μαδρίτη (2005)
• περιβαλλοντικών
καταστροφών
(Τσουνάμι στον Ινδικό
Ωκεανό - 2004,
Τυφώνας Κατρίνα και
σεισμός στο Πακιστάν
– 2005)
• Δομές συντονισμού ΕΕ οφείλουν να μπορούν να
επιτελέσουν 6 λειτουργίες-κλειδιά:
• Διαμοιρασμό πληροφόρησης (τι είδους πρόβλημα
υπάρχει; Πόσο σημαντικό είναι;)
• Επιχειρησιακή υποστήριξη (σε κράτη-μέλη που δεν έχουν
επαρκή μέσα αντιμετώπισης)
• Συνοχή στην αντίδραση (π.χ. εφαρμόζουν όλα τα κράτη-
μέλη απαγόρευση πτήσεων σε μια πανδημία;)
• Ενίσχυση συζητήσεων σε φλέγοντα ζητήματα (π.χ. οφείλει
μια χώρα που έχει πλεόνασμα εμβολίων να τα μοιραστεί
με μια άλλη;)
• Συντονισμός εξωτερικής δράσης (ενίσχυση χωρών ΝΑ
Ασίας για αντιμετώπιση πανδημικού ιού)
• Συντονισμός στην αντιμετώπιση των ΜΜΕ
• Δομές Συντονισμού (EU emergency and crisis coordination
arrangements - EU-CCA): εξασφαλίζουν διάδραση μεταξύ
θεσμών ΕΕ και κρατών-μελών σε μια κρίση
• Συντονιστής σε θέματα αντιμετώπισης τρομοκρατίας
(Counter-Terrorism Co-ordinator)
• Joint Situation Centre (εκτιμήσεις για τρομοκρατικές απειλές)
• Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης
Ανάγκης (Emergency Response Coordination Centre -ERCC):
2013, αναβάθμισε το Κέντρο Παρακολούθησης και Συλλογής
Πληροφοριών της Επιτροπής (Monitoring and Information
Centre – MIC, 2003) υποστηριζόμενο από το ARGUS
• Δομές διαχείρισης κρίσεων της Ευρ. Πολιτικής Ασφάλειας και
Άμυνας (στρατιωτικός βραχίονας)
• Σύστημα Άμεσου Συναγερμού ARGUS (Rapid Alert System - 
ARGUS ): συντονισμός δράσης Επιτροπής
EE και Διαχείριση Κρίσεων:
Ανά λυση και Συμπερά σματα (1/2)
• Εργαλεία διαχείρισης κρίσεων διάσπαρτα σε
όργανα και υπηρεσίες ΕΕ
• Κάποια πιο οργανωμένα (ARGUS, FRONTEX,
Europol), κάποια άλλα πιο προβληματικά

• Απουσία κεντρικής διαχειριστικής και

συντονιστικής αρχής
EE και Διαχείριση Κρίσεων:
Ανά λυση και Συμπερά σματα (2/2)
• Ασυνεννοησία κρατών-μελών (έννοια και περιεχόμενο
‘κρίσης’)

• Έλλειψη ξεκάθαρου ‘problem ownership’, πολυδιάσπαση

Επιτροπής (ειδικά, ανταγωνισμός DG HOME και DG
ECHO)

• Συστημικά σοκ γεννούν πρωτοβουλίες μηχανισμών

διαχείρισης (΄τρελλές αγελάδες’, τρομοκρατικά
χτυπήματα κλπ): ‘πίεση από κάτω’

• Αυξανόμενη νομιμοποίηση ΕΕ να διαχειρίζεται ‘κρίσεις’

ΕΕ και Αντιμετώπιση
Καταστροφών
Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας ΕΕ
• Προϊστορία:
• 1985: Συνάντηση Υπουργών - Ρώμη
• 1987: πρόσκληση προς την Επιτροπή να προετοιμάσει
ένα Οδηγό Πολιτικής Προστασίας
• Δημιουργία συνδέσμων σε κάθε κράτος-μέλος για
άμεση επικοινωνία
• 1989: καταγραφή διαθέσιμων μέσων και ασκήσεις
προσομοίωσης
• 1991: ανάδυση προοπτικής κοινών ομάδων δράσης
Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας ΕΕ
• 2001: Απόφαση Συμβουλίου Υπουργών – ίδρυση Μηχανισμού
Πολιτικής Προστασίας
• αφορά κυβερνητική βοήθεια μετά από μια καταστροφή
• μορφή: βοήθεια σε είδος, ανάπτυξη εξειδικευμένων ομάδων,
εκτίμηση κατάστασης από ειδικούς απεσταλμένους στο πεδίο
καταστροφής
• απαραίτητος για να αποτραπεί επικάλυψη προσπαθειών και
να εξασφαλιστεί κατανομή βοήθειας σύμφωνα με τις ανάγκες
της πληγείσας περιοχής
• 2003: Απόφαση Επιτροπής
• Ίδρυση MIC (Κέντρο Παρακολούθησης και Πληροφόρησης
-Monitoring and Information Centre) - CECIS (Κοινό Σύστημα
Επικοινωνίας και Πληροφόρησης σε Καταστάσεις Έκτακτης Ανάγκης -
Common Emergency Communication and Information System)
Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας
ΕΕ
• περιλαμβάνει τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, συν Ισλανδία,
Μαυροβούνιο, Νορβηγία, Σερβία, ΠΓΔΜ. Η Τουρκία
υπέγραψε επίσης συμφωνία ένταξης στο Μηχανισμό

• επιχειρησιακό Κέντρο: Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης

Καταστάσεων Έκτακτης Ανάγκης (Emergency Response
Coordination Centre –ERCC) (εξέλιξη MIC)
• επιτήρηση εκτάκτων περιστατικών 24/7
• άμεση δυνατότητα αντίδρασης
• επιχειρήσεις εντοπισμού και διάσωσης, εναέρια
δασοπυρόσβεση, προωθημένα ιατρικά πόστα κ.α.
Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας ΕΕ
• Καλύπτει φυσικές και ανθρωπογενείς κρίσεις εντός και εκτός
Ευρώπης
• Χώρες που καλύπτει ο Μηχανισμός: κάθε χώρα
• Από το 2001, πάνω από 300 αποστολές (περίπου οι μισές εντός της
ΕΕ)
• σεισμός στην Αϊτή (2010)
• Ιαπωνία (2011)
• τυφώνας Haiyan, Φιλιππίνες (2013)
• ξέσπασμα Έμπολα (2014)
• πλημμύρες στη Σερβία και Βοσνία-Ερζεγοβίνη (2014)
• κρίση στην Ουκρανία (2014)
• σεισμός στο Νεπάλ (2015)
• προσφυγική κρίση στην Ευρώπη (2015-16)
• κυκλώνας Winston, νησιά Fiji (2016)
Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας ΕΕ
• 2006-2007: Πρόταση Επιτροπής – έγκριση από Συμβούλιο
• Καινοτομία: έμφαση στη διεθνή συνεργασία, κυρίως με δράσεις
ΟΗΕ (διδάγματα από τσουνάμι, 2004)
• Έχει προηγηθεί Μνημόνιο Συνεργασίας Επιτροπής - ΟΗΕ
• Σαφής διαχωρισμός μεταξύ πρόληψης/προετοιμασίας
(preparedness) και αντίδρασης (response)

• 2008-2009: κείμενα Επιτροπής που καλούν για Ευρωπαϊκή

Δύναμη Πολιτικής Προστασίας
• 2007/2009: Συνθήκη Λισαβόνας
• Αναγνωρίζει συμπληρωματικό και προωθητικό ρόλο Επιτροπής
• Α. 196 ΣΛΕΕ: ολιστική προσέγγιση στην αντιμετώπιση
καταστροφών
• 2010-2011: νέες προτάσεις Επιτροπής
• επικεντρώνεται στο ρόλο της Πολιτικής Προστασίας και
Ανθρωπιστικής Βοήθειας
• 4 άξονες πολιτικής προστασίας:
• πρόληψη
• ετοιμότητα
• άμεση και έγκαιρη αντίδραση
• εξωτερική διάσταση
• Δύο επίπεδα:
• ενίσχυση µεµονωµένων µηχανισµών αντιµετώπισης
• διασφάλιση συνεκτικότητας και συνεργειών µεταξύ των
διαφόρων µηχανισµών για τη βελτίωση της συνοχής των
δράσεων διεθνούς αντιμετώπισης (σε συνεργασία και με
άλλους διεθνείς οργανισμούς και τον ΟΗΕ)
• Προέλευση νέων προτάσεων: το
2010 ιδιαίτερα σοβαρές
καταστροφές
• Εκτεταμένες πληµµύρες και ισχυρές
καταιγίδες στη ∆υτική και Κεντρική
Ευρώπη,
• νέφος ηφαιστειακής τέφρας µετά
την έκρηξη του ηφαιστείου
Eyjafjallajökull
• πρωτοφανείς δασικές καταστροφές
στη Ρωσία
• σεισµός στην Αϊτή
• πλημμύρες στο Πακιστάν
• έκρηξη στην εξέδρα άντλησης
πετρελαίου του Deepwater Horizon
στον Κόλπο του Μεξικού (η οποία
προκάλεσε την πλέον
καταστροφική πετρελαιοκηλίδα
στην ιστορία)
• σοβαρές ξηρασίες στο Σαχέλ
Καταστροφές εκτός ΕΕ
• δημιουργία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ)
βελτίωσε συνοχή μεταξύ της αντιμετώπισης των καταστροφών και
των συνδεόμενων με την ασφάλεια στοιχείων των κρίσεων
• κρίσιμος ο ρόλος των αντιπροσωπειών της ΕΕ (EU Delegations) και
της παρεχόμενης προξενικής στήριξης
• ΕΥΕΔ υπεύθυνη για:
• δράσεις αντιμετώπισης των κρίσεων στο πλαίσιο του μηχανισμού
σταθερότητας (ΜΣ)
• πολιτικά και στρατιωτικά μέσα διαχείρισης των κρίσεων, τα οποία θα
μπορούν να συμπεριλαμβάνουν την ανθρωπιστική αρωγή και
διάσωση.
• Σημαντικός ο ρόλος της ΕΕ ως δωρητή αναπτυξιακής βοήθειας σε
περιοχές του κόσμου που πλήττονται από καταστροφές, στις
οποίες πρέπει να ενισχυθούν οι δεσμοί μεταξύ της αρωγής, της
αποκατάστασης και της ανάπτυξης
Καταστροφές εντός ΕΕ
• προτάσεις βελτίωσης της ικανότητας αντιμετώπισης
αποτελούν μείζονα συνεισφορά στη στρατηγική
εσωτερικής ασφάλειας της ΕΕ, για την οποία η ενίσχυση
της ανθεκτικότητας της ΕΕ έναντι των καταστροφών
αποτελεί έναν από τους στρατηγικούς στόχους.
Κατευθυντήριες αρχές
• ολιστική και συνεκτική προσέγγιση (πολιτική προστασία,
ανθρωπιστική βοήθεια, αντιμετώπιση των κρίσεων στο
πλαίσιο του μηχανισμού σταθερότητας της ΚΕΠΑΑ)
• παροχή βοήθειας σύμφωνα με τις διεθνώς αναγνωρισμένες
ανθρωπιστικές αρχές (ανθρωπισμό, ουδετερότητα,
αμεροληψία και ανεξαρτησία)
• ισορροπία μεταξύ της αντιμετώπισης των καταστροφών και
της πρόληψης και ετοιμότητας έναντι αυτών (χρηματοδοτική
στήριξη για τις δραστηριότητες πρόληψης, ανάκαμψης και
ανασυγκρότησης να ενισχύει την ανθεκτικότητα έναντι των
μελλοντικών κρίσεων)
• καλύτερη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας (π.χ. η από
κοινού παροχή μεταφορικών μέσων)
Προτάσεις Επιτροπής και Υλοποίησή τους
1. ∆ηµιουργία ευρωπαϊκής δύναμης αντιμετώπισης
καταστάσεων έκτακτης ανάγκης (European Emergency
Response Capacity)
• εθελοντικά αποδεσμευμένοι πόροι πολιτικής προστασίας
κρατών µελών που συμμετέχουν στον μηχανισμό πολιτικής
προστασίας (πόροι παραμένουν υπό εθνική διαχείριση και
έλεγχο)
• προσυμφωνηθέντα σχέδια έκτακτης ανάγκης για δράση
εντός και εκτός ΕΕ
• ανάπτυξη σεναρίων αναφοράς για τους κυριότερους τύπους
καταστροφών
• προσδιορισμός και καταγραφή βασικών υφιστάμενων
πόρων για άµεση αντιμετώπιση των σεναρίων αυτών από
την ΕΕ
• ανάπτυξη σχεδίων έκτακτης ανάγκης για την
ανάπτυξη των πόρων αυτών (κυρίως µεταφορικών
µέσων)

• προσδιορισμός συνεργειών µεταξύ βοήθειας σε είδος

και βοήθειας που παρέχει η ΕΕ σε επίπεδο
χρηματοδότησης ανθρωπιστικών δράσεων

• εντοπισμός ελλείψεων στις δυνατότητες κρατών-

μελών που θα µπορούσαν να καλυφθούν µε
χρηματοδότηση από την ΕΕ (π.χ. αεροπορικοί πόροι
για καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών και
οµάδες τεχνικής βοήθειας και στήριξης (TAST) –
επέκταση σε θαλάσσιες επιχειρήσεις έρευνας και
διάσωσης ή εξειδικευμένες ιατρικές διευκολύνσεις)
2. Προ-εγκατάσταση μέσων αρωγής
3. Βελτίωση της εκτίμησης των αναγκών
4. Επιμερισμένη, αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη
υλικοτεχνική υποστήριξη
5. Συντονισμένες και οικονομικά προσιτές μεταφορές
6. Χρήση των στρατιωτικών πόρων των κρατών μελών και
στήριξη εκ μέρους της ΚΕΠΑΑ στο πλαίσιο της
αντιμετώπισης καταστροφών από την ΕΕ
7. Ανάπτυξη κέντρου αντιμετώπισης καταστάσεων
έκτακτης ανάγκης
8. Μεγαλύτερη προβολή δράσεων και συνεισφορών ΕΕ
• Υλοποιώντας τις προτάσεις αυτές, Δυνάμεις Αντιμετώπισης
Καταστάσεων Έκτακτης Ανάγκης ΕΕ (European Emergency
Response Capacity - EERC)
• Μονάδες Πολιτικής Προστασίας ως ο επιχειρησιακός βραχίονας
του Μηχανισμού
• "αυτάρκης και αυτόνομη οργάνωση ικανοτήτων των κρατών
μελών ή κινητή επιχειρησιακή ομάδα των κρατών μελών
σύμφωνα με προκαθορισμένα καθήκοντα και ανάγκες, που
αποτελείται από συνδυασμό ανθρώπινων και υλικών πόρων και
προσδιορίζεται βάσει της ικανότητας επέμβασης ή του
καθήκοντος (των καθηκόντων) που δύναται να αναλάβει"
• συνοπτικά, μια Μονάδα είναι μια ομάδα επέμβασης με
προκαθορισμένες ελάχιστες προδιαγραφές σε προσωπικό και
μέσα
• δεξαμενή πόρων εθελοντικής προέλευσης, προ-δεσμευμένων
από τα κράτη-μέλη που συμμετέχουν στο Μηχανισμό
• από Οκτώβριο 2014, χώρες που έχουν δεσμεύσει πόρους στον EERC είναι το
Βέλγιο, Τσεχία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Πολωνία,
Ισπανία, Σουηδία, Ολλανδία και Ελλάδα
• έχουν δημιουργηθεί 18 ομάδες
• Αντλίες υψηλής δυναμικότητας
• Καθαρισμός νερού
• Έρευνα και διάσωση σε αστικό περιβάλλον υπό περιστάσεις μέτριας σοβαρότητας
• Έρευνα και διάσωση σε αστικό περιβάλλον υπό εξαιρετικά δυσχερείς περιστάσεις
• Εναέρια μονάδα αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών με ελικόπτερα
• Εναέρια μονάδα αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών με αεροπλάνα
• Προωθημένο κινητό ιατρείο
• Προωθημένο κινητό ιατρείο με ικανότητα χειρουργικών επεμβάσεων
• Κινητό νοσοκομείο
• Ιατρική εναέρια απομάκρυνση/εκκένωση θυμάτων καταστροφών
• Προσωρινό κατάλυμα έκτακτης ανάγκης
• Ανίχνευση και δειγματοληψία χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών
ουσιών (ΧΒΡΠ)
• Έρευνα και διάσωση σε συνθήκες χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και
πυρηνικών ουσιών (ΧΒΡΠ)
• Χερσαίες Δυνάμεις Δασοπυρόσβεσης
• Χερσαίες Δυνάμεις Δασοπυρόσβεσης με οχήματα
• Επιτροπή καθορίζει ποιοτικά κριτήρια και
πιστοποίηση για τον EERC και οργανώνει συχνές
περιοδικές ασκήσεις συντονισμού
• Επιτροπή καλύπτει μέχρι το 85% του κόστους
λειτουργίας, μεταφοράς και εμπλοκής μια Ομάδας σε
μια πληγείσα περιοχή
• σε αντάλλαγμα για τη συμμετοχή, χώρες
επωφελούνται από χρηματοδοτική βοήθεια ΕΕ για να
βελτιώσουν τις εθνικές τους Δυνατότητες
Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας ΕΕ
• συνεργασία Μηχανισμού με άλλους φορείς (π.χ. περιστατικά θαλάσσιας
μόλυνσης, συνεργασία με Ευρωπαϊκό Φορέα Θαλάσσιας Ασφάλειας -
European Maritime Safety Agency - EMSA)
• σε περιπτώσεις που η κρίση ξεσπά σε αναπτυσσόμενες χώρες, η
πολιτική προστασία συμβαδίζει με ανθρωπιστική βοήθεια
• προβλέπει δράσεις εκπαίδευσης αντίστοιχων εθνικών μηχανισμών και
ομάδων κρούσης
• παρέχει δυνατότητα και υποδομές επικοινωνιακών δικτύων, υπό την
επίβλεψη του Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Καταστάσεων
Έκτακτης Ανάγκης (ERCC) που στηρίζεται στο:
• Κοινό Σύστημα Επικοινωνίας και Πληροφόρησης σε Καταστάσεις Έκτακτης
Ανάγκης - Common Emergency Communication and Information System
(CECIS, 2003)
• υποστηρίζει εθνικές προσπάθειες πρόληψης και ετοιμότητας
• ενίσχυση έρευνας για τεχνολογικά εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης
• βελτίωση ποιότητας και διαθεσιμότητας πληροφοριών που συνδέονται με
καταστροφές
Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας ΕΕ
• Ανάπτυξη εργαλείων πρόβλεψης καταστροφών και διαχείρισής τους
• Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Αειφορίας (Institute for Environment and Sustainability
-IES)
• Ευρωπαϊκό Σύστημα Συναγερμού για Περιπτώσεις Πλημμυρών (European Flood Alert
System – EFAS)
• Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για Δασικές Πυρκαγιές (European Forest Fire
Information System – EFFIS)
• Παγκόσμιο Σύστημα Συναγερμού για Καταστροφές και Συντονισμού Δράσης (
Global Disaster Alerts and Coordination System   - GDACS): αυτοματοποιημένο
σύστημα συναγερμού για φυσικά φαινόμενα (σεισμοί, τσουνάμι, τροπικές καταιγίδες,
πλημμύρες, ηφαίστεια)
• Meteoalarm
• Συμφωνία με Ευρωπαϊκό Σεισμολογικό Κέντρο Μεσογείου ( 
European Mediterranean Seismological Centre  - ΕMSC)
• Συνεργασία με Διεθνή Επιτροπή Ωκεανογραφίας (
Intergovernmental Oceanographic Commission (IOC-UNESCO) για θέματα έγκαιρης
προειδοποίησης για τσουνάμι στο Βόρειο Ατλαντικό και στη Μεσόγειο

• Τα εργαλεία χρηματοδοτούνται από Χρηματοδοτικό Εργαλείο Πολιτικής

Προστασίας (Civil Protection Financial Instrument)
Κρά τη-Μέλη και Μηχανισμός Πολιτική ς
Προστασίας στην ΕΕ
• Διαφοροποίηση μεταξύ Βορρά-Νότου
• Βορράς (Ολλανδία, Σουηδία, ΗΒ): πιο διστακτικός, προτιμά
διακυβερνητικές μορφές συνεργασίας σε θέματα πολιτικής
προστασίας
• Νότος (Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία): θετικά διακείμενος σε
στενότερη συνεργασία και ενισχυμένο ρόλο Επιτροπής

• Διαφορετικές θεσμικές λογικές πολιτικής προστασίας

• Νότος: πολιτική προστασία μέρος ευρύτερης πολιτικής
ασφαλείας, διαχείριση κρίσεων από κεντρική κυβέρνηση
• Βορράς: όχι μέρος ατζέντας ασφάλειας, αποκεντρωμένες δομές
διαχείρισης (τοπικές και περιφερειακές αρχές)

→ Αμφίβολη η ουσιαστική ενίσχυση συνεργασίας στην ΕΕ όσο

επιμένουν αυτές οι διαφορετικές λογικές
ΜΕΡΟΣ Δ’: OHE και
Διαχείριση Καταστροφώ ν
Διαχρονική Αναδρομή
• 1960s: μεμονωμένες ad hoc παρεμβάσεις

• 1970-1986: συντονισμένη βοήθεια

• Ψήφισμα 2717 για βοήθεια σε περιπτώσεις φυσικών
καταστροφών
• Ψήφισμα 2816 για δημιουργία σχετικής Υπηρεσίας ΟΗΕ (UN
Disaster Relief Office - UNDRO) 

• 1990-1999: διεθνής δεκαετία μείωσης φυσικών καταστροφών

• Ψηφίσματα 42/169 και 44/236 για δεκαετή ορίζοντα δράσης
• 1994: 1η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για την Μείωση των
Καταστροφών, Γιοκοχάμα, Ιαπωνία

• 2000-2015: Διεθνής Στρατηγική ΟΗΕ και Σχέδια Δράσης

ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΟΗΕ ΓΙΑ ΜΕΙΩΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ
(International Strategy for Disaster Reduction – ISDR)

• δημιουργία Κοινοτήτων ικανών να αντιμετωπίζουν τις καταστροφές

προωθώντας τη σημασία της μείωσης των καταστροφών ως
συστατικό στοιχείο της αειφόρου ανάπτυξης
• δημιουργία «Κουλτούρας Πρόληψης»
• υιοθετήθηκε το 1999 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ (Ψήφισμα
A/RES/54/219).
• βάση:
• Διεθνής Δεκαετία για την Μείωση των Φυσικών Καταστροφών 1990-
1999 (International Decade for Natural Disaster Reduction) (Ψήφισμα ΓΣ
ΟΗΕ 44/236, 1989)
• Στρατηγική της Γιοκοχάμα (Yokohama Strategy, Παγκόσμια Συνδιάσκεψη
για τη Μείωση των Φυσικών Καταστροφών, Yokohama 1994)
• Πρόγραμμα Δράσης (Plan of Action for a Safer World: Guidelines for
Natural Disaster Prevention, Preparedness and Mitigation).
• Διεθνής Στρατηγική βασίζεται στη συνεργασία ενός ευρέως
φάσματος δρώντων
• Κυβερνήσεις
• υπέρ-Εθνικοί Οργανισμοί (π.χ. ΕΕ)
• Μη-Κυβερνητικοί Οργανισμοί
• Επιστημονικοί και Ακαδημαϊκοί Οργανισμοί
• Ιδιωτικός Τομέας.

• Στόχος: μείωση της επικινδυνότητας των καταστροφών

(disaster risk reduction – DRR)
• «το εννοιολογικό πλαίσιο στοιχείων που εξετάζονται με σκοπό
την ελαχιστοποίηση της τρωτότητας και των κινδύνων
καταστροφών σε όλα τα τμήματα μίας κοινωνίας, έτσι ώστε να
αποφευχθούν (πρόληψη) ή να περιορισθούν (μετριασμός
επιπτώσεων και ετοιμότητα) οι επιπτώσεις των καταστροφών και
να διευκολυνθεί η βιώσιμη ανάπτυξη»
ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΧΥΟΓΚΟ
(HYOGO FRAMEWORK FOR ACTION) (1/3)
• Παγκόσμια Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για την Μείωση των
Καταστροφών (πόλη Κόμπε (Kobe) της επαρχίας Χυόγκο
(Hyogo) της Ιαπωνίας, 2005)
• επιστέγασμα της μέχρι τότε Διεθνούς Στρατηγικής για την
Μείωση των Καταστροφών
• υιοθετήθηκε από 168 Κράτη

• δεκαετής ορίζοντας εφαρμογής (2005 – 2015)

• Σκοπός: ουσιαστική μείωση των απωλειών από καταστροφές

σε ανθρώπινες ζωές, κοινωνικό, οικονομικό και
περιβαλλοντικό κεφάλαιο των Κοινοτήτων και των Κρατών.
ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΧΥΟΓΚΟ
(HYOGO FRAMEWORK FOR ACTION) (2/3)

• Τρεις στρατηγικοί στόχοι (strategic goals):

• α) ενσωμάτωση της μείωσης της επικινδυνότητας των

καταστροφών στις πολιτικές και τον σχεδιασμό της αειφόρου
ανάπτυξης.
• β) ανάπτυξη και ενδυνάμωση θεσμών, μηχανισμών και
ικανοτήτων για την δημιουργία ανθεκτικότητας στους
κινδύνους.
• γ) συστηματική ενσωμάτωση προσεγγίσεων μείωσης της
επικινδυνότητας στην εφαρμογή προγραμμάτων ετοιμότητας,
αντιμετώπισης και αποκατάστασης εκτάκτων αναγκών.
ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΧΥΟΓΚΟ
(HYOGO FRAMEWORK FOR ACTION) (3/3)
• Πέντε προτεραιότητες δράσης (priorities for action):
• αναγωγή της μείωσης της επικινδυνότητας των καταστροφών σε
εθνική και τοπική προτεραιότητα συνοδευόμενη από ισχυρή
θεσμική βάση εφαρμογής
• αναγνώριση, αξιολόγηση και παρακολούθηση των κινδύνων
καταστροφών και την ενίσχυση της έγκαιρης προειδοποίησης
• χρήση της γνώσης, της καινοτομίας και της εκπαίδευσης
προκειμένου να δημιουργηθεί μία κουλτούρα ασφάλειας και
ανθεκτικότητας σε όλα τα επίπεδα
• μείωση των υποβοσκόντων παραγόντων κινδύνου
• ενίσχυση της ετοιμότητας έναντι των καταστροφών σε όλα τα
επίπεδα.
ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ SENDAI (Sendai Framework
for Disaster Risk Reduction 2015-2030)
• υιοθετείται το Μάρτιο του 2015 στο 3ο Παγκόσμιο Συνέδριο
του ΟΗΕ για Μείωση Κινδύνου Καταστροφών (Sendai City,
Ιαπωνία)
• παρ’ όλες τις προσπάθειες του Σχεδίου Δράσης του Χυόγκο,
στη δεκαετία:
• 700.000 απώλειες ζωών
• 1,4 εκ. τραυματίστηκαν
• 23 εκ. άστεγοι
• Πάνω από 1,5 δισ. επηρεάστηκαν
• Συνολική οικονομική ζημιά: πάνω από 1,3 τρισ. $
• 7 στόχοι και 4 προτεραιότητες δράσης