Zagađivanje površinskih

voda
 UVOD
• Ma koliko se to činilo dalekom prošlošću, voda je izvor i kolijevka života, naša pramajka. Svakome od nas je
srce počelo da kuca u vodi i tek izbacivši je, udahnuli smo prvi put ovozemaljski život. Voda čini oko 65%
našeg tjela. 70% naše planete čini voda, koja održava cjelokupan život na Zemlji biljni i životinjski. Dnevne
potrebe odraslog čovjeka za vodom su 2,5 do 3l. Samim tim što je toliko važna ona direktno određuje ne
samo razvoj živih bića, već je njom određen napredak cjelokupne ljudske zajednice. Potrebe za vodom se
povećavaju srazmjerno uvećanju broja stanovnika na zemlji a njena se količina uprkos rastućim
promjenama ne mijenja. Statistički podaci su zastrašujući. Oni nam govore da će do 2025 godine 2/3
stanovništva osjetiti ozbiljan nedostatak vode, već sada prema podacima stručnjaka 2,5 milijarde ljudi
nema obezbjeđenje osnovne higijenske uslove zbog nedostatka vode, a čak više od 5 miliona ljudi godišnje
umire usljed zagađenja vode.
• Eksperti naglašavaju da je glavni dio problema zagađenje podzemnih voda, što je direktno povezano sa
drugim zagađivačima, bilo da je riječ o otpadu sa deponija ili pesticida i drugim materijama kojima se
zagađuje zemljište.
Osnovne grupe zagađivaća površinskih voda
Prema porijeklu vode mogu da se podijele na :
•površinske
•podzemne
•atmosferske

Najveću ulogu u zagađivanju vode ima čovjek sa svoji aktivnostima što spada u vještačko zagađivanje.Iako
voda prekriva ¾ zemljine površine, problem vode postaje sve veći i opšti-međunarodni.Vještačke
zagađivače možemo podijeliti u dvije osnovne grupe:
a) koncentrisane zagađivače (izvori zagađenja)
b) rasute izvore zagađivanja.
Koncentrisani zagađivači vode
To su obično razni objekti u kojima se obavlja neka djelatnost i ljudska naselja.Ona su obično locirana na
obalama rijeka jezera ili mora. Njih je lako uočiti i evidentirati. Najčešće su to:
I- urbana naselja
II- industrijski objekti: hemijski bazne i prerađivačke, metalne i metaloprerađivački, za preradu ruda,
prehrambene industrije, celuloze i papira, tekstilne industrije, proizvodnje građevinskog materijala, proizvodnja
deterdženta
III- energetski objekti: termoelektrane, toplane, nuklearne elektrane, prerada nafte, prerada uglja,
hidroenergetski objekti
IV- poljoprivredni objekti za tov stoke
V- deponije – smetlišta.
Rasuti izvori zagađivanja
Tu spadaju : hemizacije tla (pesticidi i azotna đubriva), deponije industrijskog otpada, deponije
komunalnog smeća, transport i transportna sredstva, lokacije za eksploataciju šljunka i pijeska.
Otpadne vode su najčešće bezvrijedne materije koje su u obliku tečnih, suspendovani i koloidnih rastvora
odstranjenih iz naselja i industrijskih objekata.
Možemo ih podijeliti u tri osnovne grupe:
1) otpadne vode iz ljudskih naselja koje potiču od ljudi i životinja
2) industrijske otpadne vode
3) atmosferske vode-dobijene spranjem zemljišta.
Izvori zagađivanja površinskih voda
Zagađivanje nije jednostavno, ne potiče iz jednog izvora, već je kompeksno i može da obuhvata više
različitih zagađujućih materija istovremeno. Zagađivanje voda može da bude: prirodno, hemijsko, biološko i
fizičko.

Prirodno zagađivanje površinskih voda

Sastav i kvalitet vode u prirodi veoma su promjenljivi i zavise od čitavog niza faktora. Značajno je pri tome
njihovo porijeklo, historijat, hemijski sastav, ali i prisustvo i sastav živog svijeta u njima.Često se dešava da dođe
do povećanog priliva hranljivih i toksičnih materija putem padavina ili spiranja sa okolnih terena. Ovaj proces, u
okviru koga se povećava biološka produkcija živog svijeta u vodama naziva se eutrofizacija, a takve vode-
eutrofne. Samo čiste vode. kao što su izvorske ili one u koje se ne izlivaju industrijske ili komunalne otpadne
vode, pošteđene su eutrofizacije.
 Hemijsko zagađivanje površinskih voda
Prema hemijskoj prirodi zagađujućih materija, zagađivanje može biti neorgansko i organsko. Osnovne
kategorije neorganskih zagađujućih materija su: rastvorljive soli (među kojima su često soli toksičnih
elemenata), rastvorljivi minerali iz razgradjenih stena i kiseli ostaci (najčešće iz metalurgije, ugljenih kopova ili
iz takozvanih kiselih kiša). Osnovni izvori organskog zagađivanja su otpadne materije iz ljudskih naselja,
industrije, koncentracije minerala, metalurgije, poljoprivrede i stočarstva.

Komunalne vode
Urbana naselja zagađuju vode preko svojih kanalizacionih izliva koji se direktno ulivaju u rijeke, jezera ili
mora.U kanalizacionim otpadnim vodama može se naći razne organske tečnosti, deterdženti, ali i hemijska
sredstva jer mnogobrojne manje industrijske i zanatske organizacije svoje otpadne vode priključuju na
kanalizaciju naselja. Otpadne vode od ljudi, životinja mogu da budu veoma opasne jer mogu da izazovu
bakteriološku zagađenost vode, što dovodi do hidričnih epidemija
Fizičko zagađivanje voda

Fizičko zagađivanje voda odnosi se prvenstveno na promene osnovnih fizičkih svojstava

(temperature, providnosti, odnosno zamućenja, radioaktivnosti i dr.), koja mogu biti značajna za život
vodenih organizama i za čoveka koji ih koristi u svakodnevnom životu. Najznačajnije oblike fizičkog
zagađivanja voda predstavljaju termalna, a naročito radioaktivna zagađivanja. U velikom broju raznih
industrijskih i energetskih procesa koristi se voda kao sredstvo za hlađenje. Ogromne količine toplih
otpadnih voda snažno utiču na temperaturni režim vodenih tokova i akumulacija, povećavaju njihovu
temperaturu i za desetak stepeni (izlivi iz termoelektrana, nuklearnih centrala, željezara).
Biloško zagađivanje voda

Pod biološkim zagađivanjem voda podrazumeva se prisustvo raznih patogenih organizama

(bakterija, virusa, gljiva, glista, insekata itd.) koji predstavljaju uzročnike ili prenosioce mnogih pa i
zaraznih bolesti ali istovremeno su to i »čistači prirode«. Većina ovih organizama iz raznih otpadnih
voda (urbanih, industrijskih, poljoprivrednih, rudničkih itd.) dospeva u vodu za piće ili u vodu koj se
koristi u domaćinstvu. Ovi organizmi u povoljnim uslovima i u dovoljnom broju mogu uzrokovati
veoma opasne epidemije.