Toksykologia

Badania i analiza toksykologiczna

W toksykologii klinicznej trudno mówić
o „standardowych zestawach” badań!

Celem analityki toksykologicznej jest:

 próba identyfikacji nieznanej trucizny
 uzyskanie potwierdzenia zatrucia znanym ksenobiotykiem lub jego wykluczenie
 oznaczenie stężenia ksenobiotyku w płynach biologicznych

2
Materiał do badań w toksykologii klinicznej (w sądowej więcej):
• wydzieliny (kał, mocz, wymiociny)
• próbki płynów w różnych naczyniach i pojemnikach
• opakowania
• inne - zawartość popielniczki, kosza na śmieci

Warunki pobierania materiału do badań toksykologicznych – ogólne zasady

• Próbki krwi - ok. 5 ml u dzieci i 10 ml u dorosłych, 2 probówki: na skrzep i z
heparyną.
• Objętość moczu - 50-100 ml; pozwala na ewentualne rozszerzenie panelu
diagnostycznego bez konieczności zlecenia kolejnego pobrania, powala na
oznaczenie stężenie ksenobiotyku w momencie przyjęcia i porównaniu z
wynikiem uzyskanym po upływie czasu, ogranicza koszty diagnostyki.
3
Metody badań toksykologicznych:
• Szybkie testy – niska czułość i specyficzność, tanie, oznaczenie do 10 min,
wynik jakościowy, np. fenotiazyny, parakwat, imipramina, sulfonamidy, arsen
• Metody spektroskopowe – brak specyficzności – wyniki należy odnosić do
stanu pacjenta (fałszywie dodatnie), należy potwierdzać wyniki metodami
chromatograficznymi – COHb, MetHb, alkohol w powietrzu wydychanym
• Metody immunologiczne – wysoko czułe i specyficzne metody, ale istnieje
ryzyko reakcji krzyżowych (opioidy, benzodiazepiny, amfetamina, TLPD)
• Metody chromatograficzne – bardzo czułe i specyficzne, kosztowne i
czasochłonne, np. leki, psychoaktywne substancje uzależniające, gazy

4
Skierowanie na badanie toksykologiczne, powinno zawierć:
•dane personalne pacjenta
•informacje o jego stanie
•określenie podejrzanego czynnika toksycznego (zlecenie na badanie
analityczne zawierające prośbę o „badanie toksykologiczne” jest niemożliwe do
zrealizowania)

Przyczyny błędów w badaniach toksykologicznych:

• Nieodpowiedni rodzaj zabezpieczonego materiału
• Źle zabezpieczony materiał – nieszczelny pojemnik, nieodpowiednia
temperatura
• Zanieczyszczenie próbki w fazie pobierania, np. odkażanie spirytusem podczas
pobierania próbki na zawartość alkoholu, niewłaściwy/ brudny pojemnik
 

5
• Większość badań ma charakter jakościowy i pozwala na identyfikację
ksenobiotyku lub grupy ksenobiotyków. Zwykle są to trucizny, dla
których oznaczenie ilościowe nie ma istotnego znaczenia klinicznego,
gdyż stężenie często nie koreluje ze stanem klinicznym chorego.

• Badania ilościowe niektórych ksenobiotyków pozwalają na ocenę

ciężkości, a także przebiegu zatrucia i rokowania. Często są podstawą
wyboru metody leczenia (np. eliminacja trucizny lub zastosowanie
odtrutek) oraz służą do monitorowania jego skuteczności.

6
Nr 1. 49-letni mężczyzna, znaleziony w opuszczonym domku działkowym, został
przywieziony do SOR w dość ciężkim stanie ogólnym, z zaburzeniami świadomości oraz
zaburzeniami oddychania (oddech Kussmaula). Z tego względu nie można było
przeprowadzić wywiadu. W badaniach stwierdzono: gazometria krwi tętniczej pH 6,9;
akt. HCO3 – 7 mEq/l; BE – -20; glikemia – 240 mg/dl; kreatynina 2,4 mg/dl. Jakie
należy zlecić badanie toksykologiczne w celu wstępnego rozpoznania przyczyny stanu
pacjenta i możliwego zatrucia?

A. Oznaczenie alkoholu metylowego we krwi

B. Oznaczenie ilościowe paracetamolu
C. Oznaczenie ilościowe glikolu etylenowego i alkoholu metylowego
D. Oznaczenie amanityny
E. Oznaczenie ilościowe salicylanów

7
Nr 1. Rozwiązanie i Komentarz

A. Oznaczenie alkoholu metylowego we krwi – Wykład – Toksykologia środowiskowa

B. Oznaczenie ilościowe paracetamolu – Wykład –Zatrucia cz. II
C. Oznaczenie ilościowe glikolu etylenowego i alkoholu metylowego - Wykład –
Toksykologia środowiskowa
D. Oznaczenie amanityny - Wykład – Toksykologia środowiskowa
E. Oznaczenie ilościowe salicylanów

8
 <150 mg/kg - reakcja nietoksyczna
150–300 mg/kg - łagodne do średniego stopnia zatrucie
Zatrucie salicylanami 300–500 mg/kg - zatrucie ciężkie do potencjalnie śmiertelnego
>500 mg/kg - zgon

Ciężkie zatrucie salicylanami u 7-letniej dziewczynki leczonej z powodu świerzbu maścią salicylową, Pediatria Polska,
9
2015;90:340-344
Nr 2. Do SOR zgłosiła się matka z kilkuletnim dzieckiem. Kobieta podejrzewała, że
dziecko zostało ukąszone w okolicy stawu skokowego przez żmiję zygzakowatą.
Lekarz stwierdził dwie punktowe zmiany oraz niewielkie zaczerwienienie tej
okolicy, bez obrzęku. Czynność serca oraz ciśnienie tętnicze były prawidłowe.
Właściwym postępowaniem jest:

A. Odesłanie dziecka do domu, ponieważ od zdarzenia minęła godzina i jest mało

prawdopodobne, aby w późniejszym okresie wystąpiły inne objawy
B. Natychmiastowe podanie surowicy przeciwżmijowej
C. Zastosowanie profilaktyki przeciwtężcowej oraz podanie surowicy przeciwżmijowej
i odesłanie pacjenta do domu
D. Pozostawienie dziecka w szpitalu, unieruchomienie w łóżku, zastosowanie profilaktyki
przeciwtężcowej, obserwacja dynamiki zmian w okolicy ukąszenia oraz obserwacja
parametrów życiowych i w razie konieczności podanie surowicy przeciwżmijowej
E. Podanie surowicy przeciwżmijowej, założenie opatrunku gipsowego na poszkodowanej
kończynie i dwutygodniowa obserwacja pacjenta w warunkach szpitalnych

10
Nr 2. Rozwiązanie i Komentarz – Wykład – Toksykologia środowiskowa

A. Odesłanie dziecka do domu, ponieważ od zdarzenia minęła godzina i jest mało

prawdopodobne, aby w późniejszym okresie wystąpiły inne objawy
B. Natychmiastowe podanie surowicy przeciw jadowi żmii
C. Zastosowanie profilaktyki przeciwtężcowej oraz podanie surowicy przeciw jadowi żmii
i odesłanie pacjenta do domu
D. Pozostawienie dziecka w szpitalu, unieruchomienie w łóżku, zastosowanie profilaktyki
przeciwtężcowej, obserwacja dynamiki zmian w okolicy ukąszenia oraz obserwacja
parametrów życiowych i w razie konieczności podanie surowicy przeciw jadowi żmii
E. Podanie surowicy przeciw jadowi żmii , założenie opatrunku gipsowego na poszkodowanej
kończynie i dwutygodniowa obserwacja pacjenta w warunkach szpitalnych

11
 Nr 3. Do lekarza POZ zgłosiło się małżeństwo, które przebywało wraz z dwojgiem
dzieci w wieku 6 i 9 lat w atmosferze par rtęci metalicznej. Rtęć została znaleziona
podczas wymiany posadzki w mieszkaniu, a czas przebywania w jej oparach był
niemożliwy do ustalenia. Rodzice nie odczuwali żadnych dolegliwości, dzieci skarżyły
się na osłabienie, częste pobolewania brzucha. Jakie działania powinien podjąć lekarz
rodzinny?

A. Skierować całą rodzinę do szpitala rejonowego w celu przeprowadzenia diagnostyki zatrucia

rtęcią
B. Poinformować rodzinę o konieczności dokładnego zebrania rtęci, zawiadomienia o zdarzeniu
straży pożarnej, powiatowego inspektora ochrony środowiska oraz o możliwości powrotu do
mieszkania po kilku dniach po dokładnym wywietrzeniu pomieszczeń mieszkalnych
C. Skierować całą rodzinę na badanie toksykologiczne oznaczenia stężenia rtęci we włosach
D. Rtęć metaliczna nie jest toksyczna, w związku z czym nie ma potrzeby diagnostyki w kierunku
zatrucia rtęcią
E. Skierować całą rodzinę na badanie toksykologiczne w celu oznaczenia stężenia rtęci w moczu i
we krwi, wykonać badanie kreatyniny, a następnie na podstawie wyników zadecydować o
ewentualnej konsultacji toksykologicznej
12
 Nr 3. Rozwiązanie i Komentarz

A. Skierować całą rodzinę do szpitala rejonowego w celu przeprowadzenia diagnostyki zatrucia

rtęcią
B. Poinformować rodzinę o konieczności dokładnego zebrania rtęci, zawiadomienia o zdarzeniu
straży pożarnej, powiatowego inspektora ochrony środowiska oraz o możliwości powrotu do
mieszkania po kilku dniach po dokładnym wywietrzeniu pomieszczeń mieszkalnych
C. Skierować całą rodzinę na badanie toksykologiczne oznaczenia stężenia rtęci we włosach
D. Rtęć metaliczna nie jest toksyczna, w związku z czym nie ma potrzeby diagnostyki w kierunku
zatrucia rtęcią
E. Skierować całą rodzinę na badanie toksykologiczne w celu oznaczenia stężenia rtęci w moczu i
we krwi, wykonać badanie kreatyniny, a następnie na podstawie wyników zadecydować o
ewentualnej konsultacji toksykologicznej
13
 Zatrucie rtęcią
• Rtęć - metal, który w temperaturze pokojowej ma ciekłą postać
• w stanie ciekłym lub stałym, po przyjęciu p.o. nie jest tak szkodliwa dla organizmu
człowieka, jak postać gazowa
• Efekty toksyczne:
• pary rtęci– objawy ze strony płuc, p.pokarmowego, mózgu
• związki nieorganiczne – hydrofilne – nerki, mniej wątroba i mózg
• związki organiczne – trwałe i lipofilne – mózg
• wydalanie związków rtęci - nerki
• Mechanizm toksyczności
• uszkadza błony komórkowe poprzez reakcję z zawartymi w nich grupami sulfhydrylowymi (-SH)
• reaguje z grupami –NH3, -COOH, -PO4 i powoduje zaburzenie biosyntezy białek i aktywności
enzymów
14
 Specyficzne odtrutki
DMPS (dimerkaptopropanosulfon, Unithiol, DMPS Heyl, DIMERKAPROL (BAL)
Dimaval) lub DMSA (kwas dimerkaptobursztynowy,
• Chelatuje nieorganiczne związki Hg, As, Pb
Succimer, Chemet)

• Odblokowanie związków białkowych i

• Chelatują jony Hg, Pb, Au, As, Zn
przywrócenie aktywności enzymów.
• Działania niepożądane: podwyższenie ciśnienia
• Wchłanianie zwrotne w nerce w porównaniu do
tętniczego krwi, nudności i wymioty, ból głowy,
BAL-u ↓
pieczenie warg, jamy ustnej, oczu, poty, niepokój
• ↑ eliminacji toksycznego metalu z organizmu
• toksyczność DMPS i DMS w porównaniu z BAL-
em ↓
• Obecnie BAL nie zalecany ze względu na
możliwość redystrybucji rtęci z narządów
• skuteczniejszy jest DMPS, DMSA nie powoduje miąższowych do mózgu !
odkładania się kompleksów w mózgu, nie
uszkadza nerek, szybko wydalany
15
Nr 4. Zatrucia pochodnymi nieorganicznymi azotu (azotany, azotyny) powodują
powstanie nieprawidłowej hemoglobiny. Pacjent ze stężeniem methemoglobiny
we krwi ponad 40% i objawami zatrucia wymaga podania specyficznej odtrutki.
Którą z poniższych odtrutek należy zastosować w tym zatruciu:

A. Hydroksokobalaminę
B. Błękit metylenowy
C. Pirydoksynę
D. Nalokson
E. Deferoksaminę

16
Nr 4. Rozwiązanie i Komentarz- Wykład - Zatrucia cz. II

A. Hydroksokobalaminę
B. Błękit metylenowy
C. Pirydoksynę
D. Nalokson
E. Deferoksaminę

17
Nr 5. Do SOR została przywieziona 20-letnia kobieta z powodu epizodu nasilonej
duszności. Objawy wystąpiły podczas spłukiwania wanny czyszczonej produktem
chemii gospodarczej i było to pierwsze tego typu zdarzenie w jej życiu.
Najbardziej prawdopodobną przyczyną wystąpienia objawów skurczu oskrzeli
było:

A. Działanie par substancji drażniących układ oddechowy

B. Działanie par substancji uszkadzających płuca
C. Działanie tlenku węgla
D. Narażenie na gazy pochodzące z nieprawidłowo działającej termy grzewczej
E. Dolegliwości nie były związane z kontaktem z wymienionymi ksenobiotykami

18
Nr 5. Rozwiązanie i Komentarz – Wykład - Toksykologia środowiskowa

A. Działanie par substancji drażniących układ oddechowy (podchloryn sodu, np. w

Domestosie. Chlor to bezbarwny gaz o drażniącym zapachu. Używany jako składnik,
m.in.: dezynfekujący, w przemyśle papierniczym, w domu jako składnik środków
wybielających i czyszczących.)
B. Działanie par substancji uszkadzających płuca
C. Działanie tlenku węgla
D. Narażenie na gazy pochodzące z nieprawidłowo działającej termy grzewczej
E. Dolegliwości nie były związane z kontaktem z wymienionymi ksenobiotykami

19
Nr 6. Do SOR został przywieziony 49-letni mężczyzna, wcześniej znaleziony przez
rodzinę w budynku gospodarczym z zaburzeniami świadomości i charczącym
oddechem. Lekarz w badaniu przedmiotowym stwierdził „chemiczny” zapach z ust,
zmiany osłuchowe nad płucami świadczące o zaleganiu wydzieliny w drzewie
oskrzelowym, wąskie źrenice, zwolnioną czynność serca oraz znaczne łzawienie i
spoconą skórę. Najbardziej prawdopodobną przyczyną objawów jest:

A. Zatrucie glikolem etylenowym

B. Zatrucie etanolem
C. Zatrucie insektycydami fosforoorganicznymi
D. Zatrucie alkoholem metylowym
E. Zatrucie kwasem akumulatorowym

20
Nr 6. Rozwiązanie i Komentarz – Wykład – Toksykologia środowiskowa

A. Zatrucie glikolem etylenowym

B. Zatrucie etanolem
C. Zatrucie insektycydami fosforoorganicznymi
D. Zatrucie alkoholem metylowym
E. Zatrucie kwasem akumulatorowym

21
Nr 7. Do SOR zgłosił się 70-letni pacjent z objawami ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego, głównie uporczywej
biegunki trwającej od kilku godzin, którą próbował powstrzymać, zażywając kilka tabletek węgla
aktywowanego. Mężczyzna zgłaszał ponadto uczucie osłabienia, zawroty głowy, zauważył, że zmniejszyła się
ilość oddawanego moczu. Około 20 godzin wcześniej spożywał potrawę przygotowaną z kilku gatunków
grzybów. W badaniu stolca rozpoznano zarodniki gąski zielonki i pieczarki polnej, nie znaleziono natomiast
zarodników muchomora sromotnikowego. W badaniach biochemicznych stwierdzono nieznacznie
podwyższoną aktywność aminotransferaz (3 x norma) oraz stężenie kreatyniny (1,9 mg/dl), prawidłowy
wskaźnik INR. W tej sytuacji dalszym postępowaniem powinno być:

A. Pozostawienie chorego w SOR, podanie płynów dożylnych z uzupełnianiem ewentualnych strat

elektrolitowych, zastosowanie leków przeciwbiegunkowych, pomiar diurezy
B. Zwolnienie pacjenta do domu z zaleceniem wypijania dużych ilości płynów oraz dalszego
stosowania leków przeciwbiegunkowych
C. Przyjęcie na oddział szpitalny, zastosowanie leczenia objawowego i przeprowadzenie diagnostyki
w kierunku chorób przewodu pokarmowego
D. Zatrzymanie chorego w SOR, odpowiednie nawadnianie oraz uzupełnianie ewentualnych strat
elektrolitowych i jak najszybsze uzyskanie telefonicznej konsultacji toksykologicznej
E. Obserwacja chorego w SOR, płynoterapia, kontrola parametrów czynności nerek, wątroby i
wskaźnika INR i powtórne badanie stolca po 12 godzinach
22
Nr 7. Rozwiązanie i Komentarz – Wykład – Toksykologia środowiskowa

A. Pozostawienie chorego w SOR, podanie płynów dożylnych z uzupełnianiem ewentualnych strat

elektrolitowych, zastosowanie leków przeciwbiegunkowych, pomiar diurezy
B. Zwolnienie pacjenta do domu z zaleceniem wypijania dużych ilości płynów oraz dalszego
stosowania leków przeciwbiegunkowych
C. Przyjęcie na oddział szpitalny, zastosowanie leczenia objawowego i przeprowadzenie diagnostyki
w kierunku chorób przewodu pokarmowego
D. Zatrzymanie chorego w SOR, odpowiednie nawadnianie oraz uzupełnianie ewentualnych strat
elektrolitowych i jak najszybsze uzyskanie telefonicznej konsultacji toksykologicznej
E. Obserwacja chorego w SOR, płynoterapia, kontrola parametrów czynności nerek, wątroby i
wskaźnika INR i powtórne badanie stolca po 12 godzinach

23
 Grzyby trujące
• Muchomor sromotnikowy – amanityna, falloidyna - piorunująca niewydolność
wątroby, duża śmiertelność
• Hełmówka obrzeżona, czubajeczka brązowoczerwonawa i cielista – amanityna -
hepatotoksyczność
• Piestrzenica kasztanowata – gyromitryna - zaburzenia czynności OUN, uszkodzenia
wielonarządowe - przewodu pokarmowego, wątroby, nerek
• Zasłonak rudy – orelanina - uszkodzenie nerek
• Muchomor czerwony - kwas ibotenowy i muscimol - ostra psychoza, doznania
związane ze zmienioną percepcją zmysłów
• Lejkówka odbielona – muskaryna – stymulacja wegetatywnego układu nerwowego
• Wieruszka zatokowata, gąska tygrysowata, borowik szatański, maślanka wiązkowa -
działanie drażniące na przewód pokarmowy
24
Grzyby jadalne (25–87% wszystkich zatruć
grzybami)
• Gąska zielonka - dolegliwości 1-3 dzień od spożycia: osłabienie siły
mięśniowej, tkliwość mięśni, poty, nudności, rumień twarzy, ciemne
zabarwienie moczu, pozorna poprawa 3-4 dzień, pojedyncze przypadki zgon
Dolegliwości żołądkowo-jelitowe:
• Opieńka miodowa
• Czubajka kania
• Maślak żółty
• Pieprznik jadalny
• Pieczarka polna

25
Nr 8. Do SOR został przywieziony 15-letni chłopiec z objawami pobudzenia
psychoruchowego i halucynacjami makroptycznymi, szerokimi źrenicami,
tachykardią 150/min, znaczną suchością błon śluzowych oraz ciepłotą ciała 39°C.
Przyczyną tych objawów jest zatrucie toksynami zawartymi w:

A. Oleandrze
B. Difenbachii
C. Bieluniu dziędzierzawie
D. Cisie pospolitym
E. Poinsencji (gwiazda betlejemska)

26
Nr 8. Rozwiązanie i Komentarz – Wykład – Toksykologia środowiskowa

A. Oleandrze (trująca jest cała roślina; sub. toksyczna – oleandryna)

B. Difenbachii (trująca jest cała roślina; sub. toksyczna to:
nierozpuszczalne szczawiany wapnia (rafidy).
C. Bieluniu dziędzierzawie (trująca jest cała roślina - liście > łodyga;
sub. toksyczna - alkaloidy tropanowe)
D. Cisie pospolitym (trujące są igły i nasiona; sub. toksyczna – taksyna)
E. Poinsencji (gwiazda betlejemska) (trujące łodygi i liście, sub.
toksyczna – mleczny sok)

27
 Bylica piołun (Artemisia absinthum)
• Trujące są liście i kwitnące szczyty pędów.
• Substancje toksyczne: olejki eteryczne zwierające tujol,
tujon, felandren.

28
 Dziki bez czarny (Sambucus nigra)
• Trujące są niedojrzałe owoce, szypułki owoców, liście i kora.
• Substancje toksyczne: flawonoidy, garbniki i fitoncydy.
W niektórych częściach roślin zawarte są również glikozydy
cyjanogenne.

29
 Filodendron (Philodendron)

• Trująca jest cała roślina.

• Substancja toksyczna: nierozpuszczalne szczawiany wapnia
(rafidy).

30
 Jemioła pospolita (Viscum album)
•Trujące są owoce.
•Substancja toksyczna: wiskotoksyna.

31
 Kaladium (Caladium)
• Trująca jest cała roślina.
• Substancja toksyczna: nierozpuszczalne szczawiany wapnia
(rafidy).

32
 Konwalia majowa (Convallaria maialis)

• Trująca jest cała roślina (owoce > liście > kwiaty).

• Substancja toksyczna: konwalotoksyna.

33
 Lulek czarny (Hyoscyamus niger)
• Trująca jest cała roślina.
• Substancja toksyczna: alkaloidy tropanowe.

34
 Miłek wiosenny (Adonis vernalis)
• Trująca jest cała roślina.
• Substancja toksyczna: adonitoksyna.

35
Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea)
• Trująca jest cała roślina (liście > łodyga).
• Substancja toksyczna: glikozydy nasercowe.

36
Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna)

• Trująca jest cała roślina (liście > łodyga).

• Substancja toksyczna: alkaloidy tropanowe.

37
 Rącznik pospolity (Ricinus communis)
• Trująca jest cała roślina (głównie nasiona).
• Substancja toksyczna: rycyna.

38
 Szalej jadowity (Cicuta virosa)
• Trująca jest cała roślina.
• Substancja toksyczna: cykutoksyna.

39
Szczwół plamisty (Conium maculatum)
• Trująca jest cała roślina (mniej: łodyga i korzeń).
• Substancja toksyczna: koniina.

40
 Starzec zwyczajny (Senecio vulgaris)
• Trująca jest cała roślina.
• Substancja toksyczna: enecjonina.

41
 Tojad mocny (Aconitum firmum)

• Trująca jest cała roślina.

• Substancja toksyczna: akonityna.

42
Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum)
• Trująca jest cała roślina.
• Substancja toksyczna: mezereina.

43
Zimowit jesienny (Colchicum autumnale)
• Trująca jest cała roślina (liście > łodyga).
• Substancja toksyczna: kolchicyna.

44
Barszcz
Sosnowskiego

45
• Olejek eteryczny, zawierający m. in. furanokumaryny – chroni roślinę przed
owadami i patogenami.
• Związki te mają wysokie powinowactwo do DNA – mają łatwość łączenia się z
DNA komórek skóry powodując ich obumieranie.
• Na intensywność reakcji ma wpływ ilość ojejku eterycznego, który miał
kontakt ze skórą, intensywność ekspozycji na światło (promienie
ultrafioletowe przyspieszają i nasilają proces łączenia się furanokumaryn z
DNA) oraz wrażliwość osobnicza.
• Furanokumaryny są emitowane do otoczenia, mogą osadzać się na skórze,
nie tylko w bezpośrednim kontakcie z rośliną, ale także poprzez powietrze,
co ma miejsce szczególnie w upalne, wilgotne dni.
• W komórkach skóry, które zostały narażone na kontakt z furanokumarynami
dochodzi do wzmożonej produkcji melaniny, co powoduje powstawanie
przebarwień (hiperpigmentacji), które mogą utrzymywać się nawet kilka lat
po zagojeniu się oparzeń.
46
 Jak się ustrzec przed poparzeniem
• Nie dotykać i nie chwytać roślin przy użyciu gołych rąk.
• W upalne dni unikać zbliżania się do rośliny, ze względu na lotne olejki
eteryczne emitowane do otocznia, które mogą osadzać się na skórze.

47
 Objawy
• Podobne do poparzenia termicznego.
• Następnie zależnie od nasilenia poparzenia mogą pojawić się
pęcherze z surowiczym płynem, a nawet głębokie rany.
• Objawy występują po kilkunastu minutach od kontaktu z rośliną,
największe natężenie następuje w ciągu 30 minut do 2 godzin.
• Objawy mogą nasilać się w ciągu 24 godzin.

48
 Pierwsza pomoc
• Jeżeli miał miejsce kontakt z rośliną, ale nie wystąpiły jeszcze objawy poparzenia
należy obmyć skórę dużą ilością letniej wody z mydłem.

• W każdym przypadku niezależnie od stopnia nasilenia objawów należy unikać

ekspozycji na światło słoneczne (nawet w przypadku braku objawów przynajmniej
przez 48 godzin).

• Jeżeli pojawiły się pęcherze surowicze, ale nie doszło do ich rozerwania, można
zastosować miejscowo GKS.

• W przypadku kontaktu oczu z rośliną należy je przemyć dokładnie wodą i chronić przed
światłem.
49
powyższe przypadki kliniczne były przedstawione i były przedmiotem
dyskusji podczas krajowych konferencji z zakresu toksykologii,
są informacjami ogólnie dostępnymi

Dziękuję za uwagę

50