*KATANGIAN NG WIKA

*1. Ang wika ay isang masistemang

balangkas dahil ito ay binubuo ng mga
makabuluhang tunog (fonema) na kapag
pinagsama-sama’y sa makabuluhang sikwens
ay makalilikha ng mga salita (morfema) na
bumabagay sa iba pang mga salita
(semantiks) upang makabuo ng mga
pangungusap. Ang pangungusap ay may
istraktyur (sintaks) na nagiging basehan sa
pagpapakahulugan sa paggamit ng wika.
*1. Ponolohiya o fonoloji – pag-aaral
ng fonema o ponema; ang fonema
ay tawag sa makabuluhang yunit ng
binibigkas na tunog sa isang wika.
Halimbawa ay ang mga fonemang
/l/, /u/, /m/, /i/, /p/, /a/ at /t/
na kung pagsama-samahin sa
makabuluhang ayos ay mabubuo
ang salitang [lumipat].
*2. Morpolohiya o morfoloji – pag-
aaral ng morfema; ang morfema ay
tawag sa pinamakamaliit na
makabuluhang yunit ng salita sa
isang wika. Sa Filipino ang tatlong
uri ng morfema ay ang salitang-
ugat, panlapi at fonema.
*Salitang-ugat = tao, laba, saya,
bulaklak, singsing, doktor, dentista

*Panlapi = mag-, -in-, -um-, -an/-

han

*Fonema = a

**tauhan, maglaba, doktora

*3. Sintaksis – pag-aaral ng sintaks;
sintaks ay ang tawag sa formasyon
ng mga pangungusap sa isang wika.
Sa Filipino, maaaring mauna ang
paksa sa panaguri at posible naman
ang kabaligtaran nito. Samantalang
sa Ingles laging nauuna ang paksa
*Hal. Mataas ang puno.

*Ang puno ay mataas.

*The tree is tall. (hindi maaaring

‘Tall is the tree.’ o ‘Tall the tree.’)
*d. Semantiks – pag-aaral ng
relasyon ng salita sa bawat isa sa
iisang pangungusap; ang mga salita
sa pagbuo ng pangungusap ay
bumabagay sa iba pang salita sa
pangungusap upang maging
malinaw ang nais ipahayag.
*Hal. Inakyat niya ang puno.

*Umakyat siya sa puno.

*Makikita na nang ginamit ang pandiwang
[inakyat] ang panghalip ng aktor sa
pangungusap ay [niya] at ang pantukoy sa
paksa ay [ang]. Samantalang sa ikalawang
pangungusap ang pandiwa ay napalitan ng
[umakyat] kaya nakaapekto ito sa panghalip
ng aktot na dati’y [niya] ngayo’y [siya] sa.
Imbis na pantukoy na [ang] ay napalitan na
ng pang-ukol na [sa]. Nagkaiba na ang
kahulugan ng dalawang pangungusap.
*2. Ang wika ay binubuo ng mga
tunog. Upang magamit nang mabuti ang
wika, kailangang maipagsama-sama ang mga
binibigkas na tunog upang makalikha ng mga
salita.
Halimbawa:
Bata
Pagbabaybay
= bi/ey/ti/ey
Tunog
=b a t a
*3. Ang wika ay arbitraryo. Lahat ng wika ay
napagkakasunduan ng mga gumagamit nito.
Alam ng mga Ilokano na kapag sinabing
[balay], bahay ang tinutukoy nito. Sa
Chavacano naman ay [casa] kapag nais
tukuyin ang bahay at [bay] naman sa Tausug
samantalang [house] sa Ingles.
*4. Ang wika ay may kakanyahan. Lahat ng
wika ay may sariling set ng palatunugan,
leksikon at istrukturang panggramatika. May
katangian ang isang wika na komon sa ibang
wika samantalang may katangian namang
natatangi sa bawat wika.
*Halimbawa

*Wikang Swahili – atanipena (magugustuhan

niya ako)

*Wikang Filipino – Opo, po

*Wikang Subanon – gmangga (mangga)

*Wikang Ingles – girl/girls (batang

babae/mga batang babae)
*Mapapansin sa wikang Swahili (isang wika sa
Kanlurang Afrika) isang salita lamang ngunit
katumbas na ng isang buong pangungusap na
yunit sa wikang ito. Sa Filipino lamang
matatagpuan ang mga salitang opo at po
bilang paggalang.
*5. Ang wika ay buhay o dinamiko. Patuloy na
nagbabago at yumayaman ang wika. Nagbabagu-
bago ang kahulugan ng isang salita na dumaragdag
naman sa leksikon ng wika.

*Halimbawa: BOMBA
*Kahulugan
*a. Pampasabog
*b. Igipan ng tubig mula sa lupa
*c. Kagamitan sa palalagay ng hangin
*d. Bansag sa malalaswa at mapanghalay na
larawan at pelikula
*e. Sikreto o baho ng mga kilalang tao
*6. Lahat ng wika ay nanghihiram. Humihiram ang
wika ng fonema at morfema mula sa ibang wika
kaya’t ito’y patuloy na umuunlad. Gaya sa
Chavacano, binibigkas na ang ‘ka’ na hiniram sa
Visaya bilang kapalit ng ‘tu’ at ‘bo’. Ang Filipino
ay madalas manghiram gaya ng paghiram sa mga
salitang [jip, jus at edukasyon] na mula sa Ingles
na [juice], [jip] at Kastilang [educaćion].
*7. Ang wika at kultura ay magkabuhol
at hindi maaaring paghiwalayin.

*8. Ang wika ay bahagi ng

komunikasyon.
*9. Nasusulat ang wika. Bawat tunog ay
sinasagisag ng mga titik o letra ng
alfabeto. Ang tunog na “bi” ay
sinasagisag ng titik na ‘b’. Ang
simbolong ‘m’ ay sumasagisag sa tunog
na “em”.

*10. May level o antas ang wika.

*Antas ng wika
*1. formal at di-formal – di-formal
na wika ang wikang ginagamit ng
tao sa ka-edad samantalang formal
naman ang wikang gingamit ng tao
sa nakatataas o nakatatanda
*2. lingua franca – wikang ginagamit
ng karamihan sa isang bansa; sa
Pilipinas ang Filipino ang lingua
franca ng mga tao
*3. kolokyal o lalawiganin – wikang
ginagamit ng mga tao sa lalawigan gaya
ng Chavacano, Tausug, Cebuano,
Ilonggo, Visaya at iba pa
*4. balbal o pangkalye – wikang
ginagamit ng tao na halos likha-likha
lamang at may kanya-kanyang
kahulugan gaya ng wika ng mga tambay
at bakla – halimbawa ang mga salitang
‘eklavush’, ‘erpat at ermat’ at
‘cheverloo’.
*5. edukado/malalim – wikang
ginagamit sa panitikan, sa mga
paaralan at pamantasan, sa gobyerno,
sa korte at iba pang okasyong
profesyunal