CAÙC ÑAËC TRÖNG GIAO

TIEÁP
CÔ BAÛN
CUÛA NGÖÔØI VIEÄT NAM

Phạm Phương Thảo

1. THAÙI ÑOÄ GIAO TIEÁP (coäng ñoàng)

Vöøa thích giao tieáp laïi vöøa raát ruït reø

- Thích thaêm vieáng:

Bieåu hieän cuûa tình caûm

Tình nghóa

Thaét chaët theâm quan heä

 1. THAÙI ÑOÄ GIAO TIEÁP (coäng
ñoàng)
Vöøa thích giao tieáp laïi vöøa raát ruït reø
Hieáu khaùch:
Coá gaéng tieáp ñoùn chu ñaùo
Tieáp ñaõi thònh tình, daønh cho khaùch caùc
tieän nghi toát nhaát, ñoà aên ngon nhaát:
"Khaùch ñeán nhaø khoâng gaø thì goûi
Ñoùi naêm khoâng ai ñoùi böõa”.
 1. THAÙI ÑOÄ GIAO TIEÁP
(coäng ñoàng)
Dao năng liếc thì sắc, người năng chào thì
quen.
Áo năng may năng mới, người năng tới năng
thân.
Vàng thì thử lửa, thử than
Chuông kêu thử tiếng, người ngoan thử lời
2. QUAN HEÄ GIAO TIEÁP: troïng tình
TÌNH CAÛM LAØM NGUYEÂN TAÉC ÖÙNG XÖÛ
Yeâu nhau yeâu caû ñöôøng ñi, gheùt nhau gheùt caû
toâng ti hoï haøng
Yeâu nhau cau saùu boå ba, gheùt nhau cau saùu boå
ra laøm möôøi
Yeâu nhau chín boû laøm möôøi
Yeâu nhau cuû aáu cuõng troøn, gheùt nhau boà hoøn
cuõng meùo
Yeâu nhau moïi vieäc chaúng neà, daãu traêm choã
leäch cuõng keâ cho baèng…
Moät boà caùi lí khoâng baèng moät tí caùi tình…
3. NOÄI DUNG GIAO TIEÁP

Öa tìm hieåu, quan saùt, ñaùnh

giaù…
Tuoåi taùc, queâ quaùn, trình ñoä
hoïc vaán, ñòa vò xaõ hoäi, tình
traïng gia ñình
Öa tìm hieåu, quan saùt, ñaùnh giaù…

Người khôn con mắt đen sì, người dại con mắt
nửa chì nửa thau
Con lợn mắt trắng thì nuôi - Những người
mắt trắng đánh hoài đuổi đi
TUYØ MAËT GÖÛI LÔØI, TUØY
NGÖÔØI GÖÛI CUÛA

Choïn maët gôûi vaøng

Ñi vôùi Buït maëc aùo caø sa ñi vôùi ma
maëc aùo giaáy
ÔÛ baàu thì troøn, ôû oáng thì daøi
 4. TROÏNG DANH DÖÏ

Toát danh hôn laønh aùo

Ñoùi cho saïch raùch cho thôm
Traâu cheát ñeå da ngöôøi ta cheát ñeå
tieáng.
DANH DÖÏ GAÉN VÔÙI NAÊNG LÖÏC GIAO
TIEÁP

Lôøi hay noùi ra ñeå laïi daáu veát, taïo

thaønh tieáng taêm
Lôøi dôû truyeàn ñeán tai nhieàu ngöôøi
taïo neân tai tieáng.
 5. MAÉC BEÄNH SÓ DIEÄN
Moät mieáng giöõa laøng baèng moät saøng
xoù beáp.
ÔÛ ñôøi muoân söï cuûa chung, hôn nhau moät
tieáng anh huøng maø thoâi
Ñem chuoâng ñi ñaám nöôùc ngöôøi, khoâng
keâu cuõng ñaám ba hoài laáy danh
Moät quan tieàn coâng khoâng baèng moät
ñaàng tieàn thöôûng
6. CAÙCH THÖÙC GIAO TIEÁP

Veà caùch thöùc giao tieáp, öa

Söï teá nhò,
Yù töù
Vaø troïng söï hoaø thuaän.

Thieáu tính quyeát ñoaùn.

Raát hay cöôøi
Tính tế nhị
Voøng vo tam quoác
Vaán xaù caàu ñieàn
Mieáng traàu laø ñaàu caâu chuyeän
Thay theá baèng cheùn traø, ñieáu thuoác laù,
li bia…
Ñeå bieát ngöôøi ñoái thoaïi coøn cha meï hay
khoâng, coù theå hoûi:
“Caùc cuï nhaø ta vaãn maïnh gioûi caû
chöù?”
TÍNH YÙ TÖÙ

Ñeå bieát ngöôøi phuï nöõ ñang ñoái thoaïi

coù choàng chöa, ngöôøi yù töù seõ hoûi
Chò veà muoän theá naøy lieäu oâng xaõ coù
phaøn naøn khoâng?
Ñeå toû tình ngöôøi con trai voøng vo:
Chieác thuyeàn giaêng caâu ñaäu ngang coàn
caùt, ñaäu saùt meù nhaø,
Anh bieát em coù moät meï giaø-muoán voâ
phuïng döôõng bieát laø ñaëng khoâng?
 TÍNH YÙ TÖÙ
• Thoùi quen ñaén ño, caân nhaéc kyõ caøng
khi noùi
• AÊn coù nhai noùi coù nghó
• Choù ba quanh môùi naèm, ngöôøi ba
naêm môùi noùi
• Bieát thì thöa thì thoát, khoâng bieát thì
döïa coät maø nghe…
• Ngöôøi khoân aên noùi nöõa chöøng, ñeå
cho ngöôøi daïi nöõa möøng nöõa lo
TROÏNG SÖÏ HOØA THUAÄN

Taâm lí öa hoaø thuaän khieán ngöôøi Vieät

Nam luoân chuû tröông nhöôøng nhòn:

Moät söï nhòn laø chín söï laønh

Choàng giaän thì vôï bôùt lôøi, côm soâi
nhoû löûa coù ñôøi naøo kheâ…
 TROÏNG SÖÏ HOØA THUAÄN

XÖNG HOÂ
• Thöù nhaát, coù tính chaát thaân maät
hoaù (troïng tình caûm)
• Thöù hai, coù tính chaát coäng ñoàng
hoaù cao – trong heä thoáng naøy
• Khoâng coù nhöõng töø xöng hoâ chung
chung
• Phuï thuoäc vaøo tuoåi taùc, ñòa vò xaõ
hoäi, thôøi gian, khoâng gian giao tieáp
cuï theå
Cuøng laø hai ngöôøi, nhöng caùch
xöng hoâ coù khi ñoàng thôøi toång
hôïp ñöôïc hai quan heä khaùc nhau:
chuù-con, oâng-con, baùc-em, anh-
toâi…
Loái goïi nhau baèng teân con, teân
chaùu, teân choàng; baèng thöù töï
sinh (Caû, Hai, Ba,Tö…).
• TUÏC KIEÂNG TEÂN RIEÂNG

• TUÏC NHAÄP GIA VAÁN HUYÙ

(vaøo nhaø ai, hoûi teân chuû nhaø ñeå khi noùi
neáu coù ñoäng ñeán töø ñoù thì phaûi noùi
cheäch ñi).
7. CAÙC ÑAËC TRÖNG CÔ BAÛN CUÛA
NGHEÄ THUAÄT NGOÂN TÖØ VIEÄT
NAM

TÍNH BIEÅU TRÖNG CAO

Tính bieåu tröng theå hieän ôû xu

höôùng khaùi quaùt hoaù, öôùc leä
hoaù vôùi nhöõng caáu truùc caân
ñoái, haøi hoaø.
Töø ba beà boán beân, noù môû to ñoâi
maét.
• Tö duy toång hôïp
• Caân ñoái haøi hoaø
• Tính caân xöùng laø moät ñaëc
tính raát ñieån hình cuûa tieáng
Vieät.
• Tieáng noùi nheï bao nhieâu, daùng
ngöôøi meàm baáy nhieâu; meàm bao
nhieâu, chín baáy nhieâu, chín bao nhieâu
töôi baáy nhieâu; töôi bao nhieâu tình
baáy nhieâu. Nhö gheùt, nhö yeâu, nhö
chieàu, nhö ngöôïng. Loâng maøy ngaøi,
ñoâi maét phöôïng, coâ chôø ai ?
• Khoâng chæ tieåu thuyeát maø ngay caû
vaên chính luaän Vieät Nam cuõng coù
theå mang ñaày chaát thô nhôø caáu taïo
caân ñoái, nhòp nhaøng.
Chöûi moät caùch baøi baûn, caân ñoái, nhòp nhaøng,
ñaày chaát thô; khoâng chæ lôøi chöûi maø caùch
thöùc chöûi, daùng ñieäu chöûi…cuõng mang tính
nhòp ñieäu.

Vôùi loái chöûi coù vaàn ñieäu, caáu truùc chaët cheõ,
ngöôøi Vieät coù theå chöûi töø giôø naøy qua giôø
khaùc, ngaøy naøy qua ngaøy khaùc maø khoâng
nhaøm chaùn.

Ñoù laø moät ngheä thuaät ñoäc ñaùo maø coù leõ
khoâng moät daân toäc naøo treân theá giôùi coù ñöôïc
GIAØU CHAÁT BIEÅU CAÛM

Ñaây laø lôøi chöûi cuûa moät ngöôøi

ñaøn baø maát gaø ñöôïc ghi laïi
trong tieåu thuyeát Böôùc ñöôøng
cuøng cuûa Nguyeãn Coâng Hoan
Laøng treân xoùm döôùi, beân sau beân
tröôùc, beân ngöôïc beân xuoâi! Toâi coù
con gaø maùi xaùm noù saép gheï oå, noù
laïc ban saùng, maø thaèng naøo con naøo,
ñöùa ôû gaàn maø qua, ñöùa ôû xa maø laïi,
noù dang tay maët, noù ñaët tay traùi, noù
baét maát cuûa toâi, thì buoâng tha thaû
boû noù ra, khoâng toâi chöûi cho ñôøi!
Cheùm cha ñöùa baét gaø nhaø baø! Chieàu
hoâm qua, baø cho noù aên noù haõy
coøn, saùng hoâm nay con baø goïi noù
noù haõy coøn, maø baây giôø noù ñaõ bò
baét maát. Maøy muoán soáng maø ôû
vôùi choàng con maøy thì buoâng tha thaû
boû noù ra, cho noù veà nhaø baø. Nhöôïc
baèng maøy chaáp chieám, thì baø ñaøo
maû thaèng tam töù ñaïi nhaø maøy ra,
baø khai quaät san baèng nguõ ñaïi gia
nhaø maøy leân.
Noù ôû nhaø baø, noù laø con gaø, noù veà
nhaø maøy noù bieán thaønh cuù thaønh
caùo, thaønh thaàn nanh ñoû moû, noù
moå choàng moå con, moå caû nhaø maøy
cho maø xem.
ÔÙi caùi thaèng cheát ñaâm, caùi con cheát
xæa kia! Maøy maø gieát gaø nhaø baø thì
moät ngöôøi aên cheát moät, hai ngöôøi
aên cheát hai, ba ngöôøi aên cheát ba.
maøy xuoáng aâm phuû thì quyû söù
thaàn linh noù ruùt ruoät ra…”