Nobela

Bb. Ella May Decena

 Ang nobela o kathambuhay ay isang
makasining na pagsasalaysayng maraming
pangyayarring magkasunod at
nagkakaugnay-ugnay na naglalarawan ng
buhay. Ito ay may malawak na sinasaklaw,
hindi nagmamadali at gumagamit ng
maraming tauhan.
 Ang masalimuot na pangyayaring tumatagal
nang mmahabang panahon ay nagaganap
sa iba’t ibang tagpuan. Ang mga
pangyayaring ito ay may takdang
tungkuling dapat gampanan upang mabuo
ang isang matibay at kawili-wiling
balangkas ng isang nobela
 Ayon kay Dr. Rufino Alajandro, ang nobela ay
nagtataglay ng mga sangkap na gaya ng mga
sumusunod:

 1.Kasaysayan ng kwento- Bilang isang

paglalarawan ng buhay ang kasaysayang
makatotohanan o kapani-paniwalaay dapat
maging kapanapanabik na aakit sa babasa
upang basahin at subaybayan.
 2.Isang pag-aaral- Isang matalinong
pagmamasid sa kapaligiran ang dapat asahan
sa kuwentista upang maging makatotohanan
ang paglalalrawan ng buhay.
 Ang kilos o galaw ng isang katha ay
makapagbibigay ng buhay sa pagiging;

 a) ganap at may kaisahan,

 b) may sadyang lohiko ng pagkakabuo, at
 c) kinapapalooban ng isang

pagpapakahulugan. Walang magiging

kaisahan sa isang katha nang walang lohiko
ng pagkakabuo, o ang isang lohiko ng
pagakakabuo nang, hindi nagtataglay ng
kahit papaano, mga pagpapakahulugan
 3.Paggamit ng malikhaing guniguni- Hindi
magiging kaakit-akit at kalugod-lugod ang
isang nobela nang walang malikhaing
guniguni. Ang isang mabuting katha ay
maihahalintulad sa isang, plano o balak na
patuloy sa pagsulong o pag-unlad.
 Nasa malikhaing guniguni ng sumusulat ang
pagpapagalaw sa mga tagpo at pagbibigay ng
tinig sa pamamagitan ng wastong pananalita
sa mga damdamin o kaisipang nais ipahayag
upang maging using ganap na katotohanan
ang nobela.
 Ito rin ang nagsasaayos upang
ang pagkakaugnay ng mga
pangyayari ay maging likas at
makatotohanan.
 
 ☻LAYUNIN☻

Tulad ng maikling kwento, ang nobela ay may

sumusunod na layunin:

 Gumising sa diwa at damdamin ng tao

 Nananawagan sa talaan at guniguni.
 Nagbibigay aral tungo sa pag-unlad ng

buhay.
 Nagsisilbing daan patungo sa pagbabago ng

sarili at buhay.
 Magbigay inspirasyon sa mambabasa
 Katangian ng nobela
 1. maliwanag at maayos na pagsulat ng mga
tagpo at kaisipan


2. pumupuna ng lahat ng larangan ng buhay



3. dapat maging malikhain at maguni-guni ang

paglalahad


4. pumupukaw ng damdamin ng mambabasa

kaya ito nagiging kawili-wili
5. binubuo ng 20 000-40 000 na salita

6. kailangang isaalang-alang ang ukol sa

kaasalan

7. maraming ligaw na tagpo at kaganapan

8. ang balangkas ng mga pangyayari ay

tumutukoy sa kaisahang ibig mangyari
 ☻ MGA URI NG NOBELA☻

 Nobela ng Tauhan- Ang pokus ng nobela ay

mga tauhan – ang kanilang hangarin,
katauhan, kalagayan at pangangailangan.
Halimbawa nito ay Nena at Neneng ni
Valeriano H. Peña.
 Nobala ng Romansa- Ito’y tungkol sa pag-
iibigan na kawili-wiling basahin dahil sa
maingat na pagkakahanay ng
mga pangyayari hinngil sa romansa. Isang
magandang halimbawa nito ang Salawahang
Pag-ibig ni Lope K. Santos.

 Nobela ng Kasaysayan- Ang nobelang ito ay

nagsasalaysay ng mga pangyayari tungkol sa
bayan at mga bayaning nagtanggol at umubig
sa bayan. Halimbawa nito ay Paghihimagsik
ng Masa ni T. Agoncillo.
 Nobela ng Pangyayari- Ang binibigyang-diin
sa ganitong nobela ay mga pangyayari.
Halimbawa ng nobela ay Luksang Tagumpay
ni Teofilo E. Sauco.

 Nobela ng Pagbabago- Sa ganitong uri ng

nobela, ang binibigyang-pansin ay mga
layunin tungo sa pagbabago sa lipunan at
pamahalaan, tulad ng Noli Me Tangere at El
Filibusterismo ni Dr. Jose Rizal.
  
 ☻ MGA ELEMENTO NG NOBELA☻
 

 1. tagpuan – lugar at panahon ng mga pinangyarihan



2. tauhan – nagpapagalaw at nagbibigay buhay sa

nobela


3. banghay – pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari

sa nobela


4. pananaw – panauhang ginagamit ng may-akda

a. una – kapag kasali ang may-akda sa kwento
b. pangalawa – ang may-akda ay nakikipag- usap
c. pangatlo – batay sa nakikita o obserbasyon ng
may-akda
 5. tema – paksang-diwang binibigyan ng diin
sa nobela


6. damdamin – nagbibigay kulay sa mga

pangyayari


7. pamamaraan – istilo ng manunulat



8. pananalita – diyalogong ginagamit sa

nobela


9. simbolismo – nagbibigay ng mas malalim

na kahulugan sa tao, bagay at pangyayari
☻PAMAMARAAN NG PAGSUSURI☻

 Paksa at Tema

 Balangkas ng Banghay

 Pangkatauhang Pagsusuri
◦ 1.Sosyolohikal
◦ 2.Sikolohikal
◦ 3.Arkitepal
A.Paksa
 Ang paksa ay ang pinag-uusapan sa kwento.

Ito ang nagiging batayan ng isang masusing

pagsusuri ng nobela.

B. Tema
 Ang tema ng isang kwento ay ang

pangkalahatang kaisipang nais palitawin ng

may-akda. Ito ang kaugnay ng isang panlahat
na paksa.
C. Banghay ng Balangkas

 Ang balangkas ng bamghay ng isang kwento

o nobela ay bunga ng masusing pag-aaral at
paglimi ng may akda. Ito ang nagsisilbing
patnubay sa manunulat sa pagpapatuloy ng
kwento.
Pag-aaral Ukol sa Balangkas
 SIMULA A . Simuls ng simula: unang
pangungusap
 A-B Pagpapakilala ng kawing ng mga
suliraning di- gaanong
mahalaga
 KATAWAN B Pagpapakilala ng pangunahing
suliranin at simula ng
paglalabanan
 B-K Unti- unting pag-akyat sa
pamamagitan ng madulang
pangyayari.
 K Simula ng pagbalik sa nakaraan
 K-D Mga pangyayari sa buhay at kasaysayan

ng nakaraan ng pangunahing
tauhan
 D. Simula ng muling pag-akyat sa bisa ng

lalong madudu;ang
pangyayari
 E Karurukan: dulo ng katawan at simul;a ng

wakas
 E-G Kakalasan na patungo sa
 G Wakas
  
 Pangkatauhang Pagsusuri

 1.Sosyolohikal

 -nakapaloob ang gawain at antas ng tao sa

lipunan.
 Dito rin nasasakop ang pakikihalubilo ng

mga karakter ng nobela sa lipunan.

 2. Sikolohikal-pagsusuring pangkaisipan

 ang layunin ng panitikan ay ipinapaliwanag

sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga salik
sa pagbuo ng naturang pag uugali paniniwala
pananaw pagkatao sa isang tauhan sa
kanyang akda.
 ipinapakita na ang tao ay nagbabago o

nagkakaroon ng panibagong pag uugali dahil

may nag udyok na mabago o mabuo ito.
3.Arketipal
 layunin na ipakita ang mga mahahalagang

bahagi ng akda sa pamamagitan ng mga

simbolo.ang lahat ng simbolo ay naaayon sa
tema at konseptong ipinapakita ng may akda
sa mga mambabasa
 Satanas sa Lupa
ni : Celso al Carunungan
 PANAHON NG BAGONG LIPUNAN

Ilang buwan ang nakalipas pagkatapos

ideklara ang Batas Militar, naging paksa ng
mga panitik ang pagkakaisa, tiyaga,
pagpapahalaga sa pambansang kultura, ugali,
kagandahan ng kapaligiran.
 Unang nailimbag ang nobelang Satanas Sa Lupa
noong 1971. Naging kontrobersiyal ang nobela dahil
sa matapang nitong paglalarawan sa maruming
pulitika noong panahong iyon. Nang idiklara ang
Batas Militar, isa ang may-akda na ikinulong sa Camp
Crame kasama ni Benigno “Ninoy” Aquino,Jr.

 Isa sa mga dahilan ng detensyon ay ang

pagkakasulat niya ng nobela. Ang nobelang ito ay
naglalantad ng mga suliranin at kahinaan ng ilang
piling indibidwal na nagsisilbi sa bayan at patuloy na
nakikisangkot sa puwersang panlipunan at
puwersang pulitikal.
  
 Celso Al. Carunungan

 Si Celso Al. Carunungan ay isang manunulat,

nobilista, at mamamahayag sa Ingles at
Filipino.
 Isinilang noong Enero 7, 1923 sa San Pablo

City. Ang mga isinulat niya ay kilala lalong

lalo na ang nobelang Like A Big Brave Man na
isinalin sa maraming wikang banyaga.
 - 1971 inilathala ni Celso Carunungan ang
nobelang Satanas sa Lupa.

 - Gaya ng mga nobelang Noli Me Tangere at El

Filibusterismo na nagtulak kay Jose Rizal sa
piitan noong 1896, ang aklat na Satanas sa Lupa
naman ang dahilan ng pagdakip sa may akda
nito, kay Celso Al Carunungan, nang mga unang
araw ng Martial Law, taong 1972.

 - Tinunton ng nobela ang pag-akyat sa

hagdanan ng politika ni Kong. Benigno Talavera
 -
 - Deklaradong isang "nasyonalista", pero ang
buhay naman niya ay repleksyon ng paglustay
ng karamihan sa ating mga politiko sa
kahulugan ng pagiging isang "public servant".
 - Siya ay naimpluwensyahan ng tatlong

kongresista na sina Carpio, David at Balbino.

 - Ang tatlong ito mga mandurugas.
Layunin ng akda:
 gisingin ang diwa at damdaming makabayan
ng mga pilipino at tuklasin ang katotohanang
nakakubli sa lipunan lalong lalo na sa
larangan ng politika.

 hinuhubog din ang kaasalan ng mga

mambabasa upang maging mapanuri sa
pagkilala ng kasamaan at kabutihan.

 layon din ng akdang ito na tuligsain ang

maruruming gawain ng ilang pulitiko na
pinapahalagahan lamang ang sariling intes.
Katangian ng akda:

kawili wiling basahin sapagkat pumupukaw

ito sa damdamin ng mambabasa dahil ang
tema nitoy napapanahon
 Bahagi ng akda:

 Tagpuan:
 Ospital- lugar kung saan unang nagbago ang
prinsipyo ni Benigno talavera sa kadahilanang
naospital ang.kanyang anak at wala siyanv
maipambayad sa pagpapagamot.sa pagwawakas ng
kwento sa tagpuang ito binawian ng buhay ang
pangunahing tauhan dahil sa heart attack.

 Night club kung saan natutong magtaksil ang

pangunahing tauhan sa kanyang asawa dahil
nahumaling ito sa Isang babaeng nagngangalang
diana.sa isang pagkakataon sa kwento ay nakapatay
ang pangunahing tauhan sa tagpuang ito.
 Roma- nagbakasyon si benigno kasama ang
kanyang asawang si virgie

 Bahay- Nalaman ng mag asawa na buntis ang

anak nilang si ester at naitulak siya ni
benigno na naging dahilan ng pagkakalaglag
ng batang kanyang dinadala.

 Bulwagan ng Kongreso- Inihimlay si benigno

at kung saan pinarangalan siyang magaling
na Kongresista
 Tauhan
 Benigno Talavera - isang matinong Kongresista
na natuksong gumawa ng kasamaan

 Dr. del Roy -naghimok Kay Benigno na ilakad

ang kanyang loan application sa pnb
  
 Mr Lim-smuggler na kinasangkapan ni benigno
upang mapalusot ang kanyang kontrabando
-Nagpadala ng isang maletang pera Kay
Benigno para sa kapatid nito sa hong Kong
 Balbino Marcial- kawani ng adwana na siyang
tagalakad upang mapalusot ang mga
kontrabando.
-nagingkalaguyo rin ni Diana.

 Kongresista Carpio - Nag anyaya kay Benigno

na uminom sa night club at nagdala sa kanya
sa bahay na kinaroroonan ni Diana.

 Diana - Babaeng labin anim na taong gulang

pa lamang na kinahuhumalingan ni Benigno
hanggang sa ibinahay na niya ito.
 Marichu - Anak ni benigno na namatay sa
aksidente.

 Don Ignacio - May ari ng trak na nakabangga

sa pamilya ni Benigno

 Virgie - Asawa ni benigno

 Ester - Anak ni benigno na nakipagtanan Kay

rosendo na anak ni kongresista David.

 Ricky - Anak ni kongresista Carpio na

nakasagutan ni Benigno at napatay nito.
 Condrado - seminaristang anak ni benigno
na nahumaling rin kay Diana na humantong
sa pagkabuntis ng babae.

 Ismael – anak ni Benigno na naging adik

 Banghay ng kwento

 Si Benigno Talavera ay isang karaniwang tao

bago siya mahalal na Kongresista sa ating
Batasang-Bayan. Ang kanyang pagiging gerilya
ang siyang naghatid sa kanya sa tagumpay
bilang kinatawan ng lalawigan ng San Miguel.
 Tulad ng karamihan sa mga Kongresista,
si Benigno ay mabuti at matuwid. Ginawa niya
ang mga dapat niyang gawin para sa ikabubuti
ng kanyang lalawigan. Sa pananamit at
pamumuhay ng pamilya niya, makikita na hindi
siya magnanakaw sa kaban ng bayan.
 Nagbago ang prinsipyo ni Benigno sa hindi niya
kagustuhan. Minsan, nagkasakit ang isa niyang
anak at kailangang ipasok sa ospital. Nang
magaling na ito, wala siyang perang ipambayad
sa ospital nakiusap siya at pumayag naman ang
may-ari na si Dr. del Rey. Makikita sa katauhan
ni Benigno na ayaw niyang maging masama
ngunit sa pagpupumilit ni Dr. del Rey, nagbago
siya. Kinasangkapan ng doctor ang pagiging
kongresista niya upang ipalakad ang “loan
application” nito sa PNB.
 . Nalakad ni Benigno ang loan ng doctor kaya
nagpasalamat ang huli. Binigyan nito ang
kongresista ng iasang sobre na kinalalagyan
ng maraming pera. Nagpumilit sa Benigno na
isauli ito ngunit umalis ang doctor, kaya’t
ipinagpalagay na lamang niya itong bayad sa
kanyang nagawang paglilingkod.
 Simula sa pangyayaring ito, sunod-sunod na
ang mga tuksong dumating kay Benigno.
Sumunod si Mr. Lim. Ang intsik na ito ay
isang “smuggler” at si Benigno ang
tagapaglusot nito sa adwana. Si Balkbin
Marcial, isang kawani ng adwana, ang siyang
tagalakad para mailabas ang mga
kontrabando. Gaya ng kay Dr. del Rey,
ipinalagay ni Benigno “para sa
paglilingkod”niya ang mga salaping ibinibigay
ni Mr. Lim.
 Ang pagpapalipas ng oras sa mga “niteclub”
ay isang karaniwang gawain ng mga
kongresista. Sa isang paghahapi-hapi ni
Benigno sa may Roxas Boulevard, nakatagpo
niya si Kongresista Caprio. Inanyayaan nito si
Benigno na uminom at pagkatapos ay dinala
sa isang bahay na kung saan ipinakilala siya
kay Diana – isang babaing labing-anim na
taong gulang at sariwa pa.Madaling nahulog
ang loob ni Benigno sa babaeng
ito.Pagkatapos ng inaasahang maganap,
ikinuwento ni Diana ang buhay niya.
 Lalong naawa siya kaya sinabi niya na ititira
na lang niya si Diana sa apartment.Pumayag
agad ang babae. Sa pag-uusap nila, biglang
may pumasok na mga lalaki. Tinakot nila si
Benigno pero sinabi ni Diana na kasamahan
siya ni Kongresista Carpio.Pagkatapos umalis
ang mga lalaki, napag-alaman ni Benigno na
mga “black mailer” lamang ang mga ito.
 Ibinahay nga ni Benigno si Diana. Naging
malayo siya sa kanyang pamilya at napalapit
na lalo kay Diana. Ang kabit na ito ng ating
Kongresista ang siyang naging tagapag-ayos
ng mga “deal”. Dahil sa pagbabago ni
Benigno sa kanyang pamilya, umalis ang
kanyantg mag-anak patungong probinsya.Sa
kasamaang-palad, naaksidente sila Malubha
ang naging sugatb ng anak nilang si Marichu.
Hindi nagtagal at namatay ito.Galit nag alit si
Benigno. Isinumpa niyang magbabayad ang
may kagagawan nito.Sa kasamaang-palad
ulit, namatay ang tsuper ng trak na
nakabangga sa kotse nila.
 Napag-alaman ni Benigno na si Don Ignacio
ang may-ari ng trak. Nagbago ang isip niya
sapagkat hindi niya kayang idemanda ang
Don na isa sa mga tumulong sa kanya nang
malaki. Nagalit si Virgie sa naging desisyon
ng asawa niya. Naisip nitong mas mahalaga
sa asawa niya ang pulitika kaysa buhay ng
anak nila.
 Upang makalimutan ang pagkamatay ni Marichu,
iminungkahi ni Benigno kay Virgie na
magbakasyon sila sa Roma. Alam ni Benigno na
wala silang gagastusin sapagkat si Mr. Lim ang
bahala. Pumayag ang babae. Sa may airport,
iniabot ni Mr. Lim kay Benigno ang isang maleta
upang ibigay sa kapatid nang Makita na dolyar ang
laman nito. Dahil sa pusisyon niya sa pamahalaan
medaling nakalusot ang maleta sa Custom.
 Sinalubong ng kapatid ni Mr.Lim sina Benigno sa

airport ng Hongkong .Inasikaso silang mabuti.

Ipinasyal, pinakain at pinatira sa pinakamahal na
hotel. Kinabukasan,lumipad na sila patungong
Roma na may sama ng loob sa kapatid ni Mr. Lim.
Nagtampo si Benigno dahil hindi siya nabigyan ng
babae.
 Sa Roma, tinawagan ni Benigno ang
embahador ng Pilipinas.Pinadalhan siya ng
isang kawani ng embahador upang tulungan
siya. Nagbigay ng isang salu-salo ang
embahador para sa karangalan ng
kongresista. Sa piging na ito, sinabi ni
Benigno sa embahador na gusto niyang
magkaroon ng isang “exclusive audience” sa
Papa.
 Sa “audience” nina Benigno at Virgie sa Papa,
nagdala siya ng isang libong rosaryo upang
pabendisyunan. Binalak ni Benigno na na
magkaroon siya ng larawan na kasama ang
Papa. Nasunod ito ngunit nagtampo naman si
Virgie dahil hindi siya kasama. Dahil sa pag
nanais ni Benigno na magkaroon ng larawan,
nakalimutan niyang pabendisyunan ang mga
rosaryo.
 Namasyal sila sa iba’t ibang pook ng Roma.
Inutusan ng kongresista ang kawani ng embahada
na isama nito ang asawa upang ipasyal si Virgie.
Nang silang dalawa pa lamang ang magkasama,
nagpadala siya sa mga babaing nagbibili ng aliw.
Kinabukasan,nakaramdam si Benigno ng
kakaiba.Nahihirapan siyang umihi. Nag-alala siya
dahil maaaring magkaroon siya ng sakit sa babae at
maaaring nahawa si Virgie dahil nahilig siya noong
nakaraang gabi. Pumasok siya sa ospital. Dito,
nalaman na hindi ioto sakit sa babae.
 Bumalik siya sa Pilipinas. Sinalubong sila ng
maraming tao na puro naman binayaran. Nagkaroon
ng salu-salo sa Manila Hotel para sa kanilang
pagdating.Ang Pangulo at ang Unang Ginang ay
dumalo rin.
 Pagdating nila sa bahay, nalaman nilang
nagtanan ang anak nilang si Ester. Kasama ang
anak ni Kongresista David na si Rosendo.Hindi
nagtagal at bumalik ang dalawa.Humingi sila ng
tawad at bendisyon. Noong una’y ayaw ni
Benigno na maging balae si Kongresista David.
Ipinatawag niya ang mag-ama upang pag-
usapan ang kasal.Sinabi niya na kailangang
malaki ang kasalan pero tumanggi ang ama ni
Rosendo sa kadahilanang wala silang pera.
 Umuwi na si Rosendo at ang ama niya.
Kinagalitan ni Benigno si Ester hanggang sa
maitulak nito ang anak. Namilipit si Ester kaya
dinala siya sa ospital. Napag-alaman nila na
nalaglag ang sanggol sa dinadala nito.
 Gumaling si Ester at umuwi na ng bahay. Si
Benigno naman ay abalang-abala dahil sa
imbestigasyon ng kongreso sa masamang
gawain niya. Naisip niya ang ama ni Rosendo.
Ipinatawag at kinausap tungkol sa kasal ng
kanilang anak. Nagkasundo sila.
 Sa pagpapalipas-oras ni Benigno sa isang
niteclub, napag-alaman niya ang mga
pagmamalabis ng anak ni Kongresista Caprio
na si Ricky. Nagkaharap ang dalawa at nag-
usap. Nagkasagutan sila at pagkatapos, bigla
na lamang nakarinig ng isang putok.
Bumagsak si Ricky at naligo sa sariling dugo.
 Mula sa insidenteng ito, sunod-sunod na ang
mga problemang dumating kay Benigno. Ang
anak nitong si Ismael ay naging isang “drug
addict”,si Diana naman ay nakikitungo kay
Balbino Marcial at ang anak niyang seminarista
na si Conrado ay nahumaling kay Diana. Pati ang
pangarap niyang maging Bise-Presidente ng
bansa ay naging malabo.
 Si Conrado, ang seminaristang anak ni
Benigno, ay unti-unting nahumaling kay Diana.
Umabot ang kanilang relasyon sa pagdadala ni
Diana sa kanyang sinapupunan ng anak nila ni
Conrado. Nasaktan si Benigno nang malaman ito.
 Lahat ng mga problema ni Benigno ay
gumugulo sa kanyang isip hanggang
dumating ang kasukdulan. Hindi na niya kaya
pang tanggapin. Ang puso niya ay sumuko na
sa mga sama ng loob. Dinadala siya sa ospital
ngunit talagang wala na . . . hindi na niya
gustong mabuhay. Hindi nagtagal at binawian
na siya ng hininga.

 Sa bulwagan ng Kongreso, pinarangalan si
Benigno bilang isang magaling na Kongresista
ngunit hindi ito nagustuhan ni Virgie. Sinabi
niya na hindi niya kayang tanggapin ang lahat
ng paghihirap ng kanyang kalooban dahil sa
lahat ng mga pangkukunwaring ginagawa sa
harap ng bangkay ng asawa niya. Sumigaw
siya at sinabing iyan na lamang siya. Nailibing
si Benigno nang matiwasay ngunit ang mga
gawaing pulitika ay patuloy pa ring gumugulo
sa pamilya niya.
 Tulad ng sabi ni Carpio kay Virgie, “Hindi po
blackmail, Misis. Ito po’y pulitika!”
 
***Pinag-iisip ng may-akda ang mga
mambabasa upang tuklasin ang katotohanan
sa nakakubling kanser ng lipunan. Hinubog
niya ang kaasalan ng mga mambabasa upang
kilalanin ang kabutihan laban sa kasamaan at
ang katiyakan laban sa kamalian. Inantig niya
ang damdamin ng mga mambabasa upang
makisangkot sa tawag at hamon ng tukso
mula sa kasamaan. Tuwiran tinutuligsa ng
may-akda ang mga pulitikong may maruming
gawain at pansariling interes lamang ang
pinahahalagahan.
 Pananaw - Nasa pangatlong panauhan ang
ginamit sapagkat ang kwento ay nakita o
naobserbahan lamang ng may akda

 Tema - tungkol sa katiwaliang ginagawa ng

mga nakaupong kawani ng bayan

 Damdamin – poot, paghihiganti ,kasakiman

 Pamamaraan - binigyan ng ideya ng may akda
ang mga mambabasa tungkol sa katiwaliang
nangyayari sa lipunan lalo na sa larangan ng
pulitika sa pamamagitan ng paglalantad ng
mga sitwasyong pupukaw sa damdamin nila

 Pananalita - Makatotohanan ang mga

dayalogo..madaling maunawaan dahil hindi
kumplikado ang pananalitang ginamit

 Simbolismo -
 salapi o pera- kapangyarihan
 Uri ng nobela -
 nobela ng pagbabago- layunin ng akda na

ipamulat sa mambabasa ang katiwalian sa

pamahalaan at sa lipunan upang magkaroon
ng pagbabago.
 Bata, Bata, Pa'no Ka Ginawa?
ni : Lualhati Bautista
 "I am a writer. I speak and write according to my conscience. I believe in
responsibility but not in censorship. No law shall be passed abridging my
freedom both as writer and as citizen of this country."
 Lualhati Bautista
 Si Lualhati Bautista ay isang bantog na babaeng
Pilipinong manunulat. Kadalasan, ang mga
akda niya ay nasa anyong nobela o maikling
kuwento, pero nakalikha na rin siya ng ilang
akdang-pampelikula.
 Pinanganak si Lualhati Bautista sa Tondo,
Manila noong 2 Disyembre 1945. Nagtapos
siya sa Emilio Jacinto Elementary School noong
1958, at sa Torres High School noong 1962.
Naging journalism major siya sa Lyceum of the
Philippines, ngunit nag-drop out bago man
niya matapos ang kanyang unang taon.
 Ilan sa mga nobela niya ang: Gapo, Dekada '70,
at Bata, Bata, Pa'no Ka Ginawa? na nakapagpanalo
sa kanya ng Palanca Award ng tatlong beses:
noong 1980, 1983, at 1984. Nakatanggap din
siya ng dalawang Palanca Award para sa dalawa
sa kanyang mga maikling kuwento: Tatlong
Kuwento ng Buhay ni Juan Candelabra (unang
gantimpala, 1982) at Buwan, Buwan, Hulugan mo
Ako ng Sundang (pangatlong gantimpala, 1983).
Noong 1984, ang kanyang script para sa Bulaklak
ng City Jail ay nagwagi bilang Best Story-Best
Screenplay sa Metro Manila Film Festival, Film
Academy Awards, at Star Awards
Bahagi ng akda:

 Tagpuan:

 Sa bahay ni Lea nangyari ang halos lahat ng pangyayari sa

nobela.

 Sa mall at karnibal nagkita muling si Lea at Raffy at

nagbonding kasama ang mga bata.

 Sa eskuwelahan nagsimula ang nobela sa paggradwayt ni

Maya sa Kinder at dito rin nagtapos ang nobela sa
paggradwayt ni Ojie at ang pagbigay ni Lea ng talumpati.

 Sa loob ng kuwarto ng principal nagkasagutan si Lea at ni

Mrs. Zalamea na kalaunan ay naging mabuting magkaibigan
 Sa trabaho ni Lea inilahad sa nobela ang
ginagawa ng isang miyembro ng organisation
kung paano nila ipinaglalaban ang karapatan
ng bawat tao.

 Manila ang pinanggaganapan ng kuwento

sapagkat naisaad dito ang nangyari sa
pagkamatay, paglibing kay Ninoy Aquino at
pagprotesta ng mga tao laban sa gobyerno.
 Tauhan

 Lea Bustamante
 - isang mapag-aruga at mapagmahal na ina kay Ojie at
Maya. Nagtratrabaho siya sa isang organisasyon na kung
saan ipinaglalaban ang karapatan ng tao o isang human
rights organization.
 Nagkaroon ng dalawang asawa at matiyagang binubuhay
ang kaniyang dalawang anak. Naniniwala siya na mas
mainam na sabihin na agad ang totoo sa mga bata kaysa
malaman pa nito sa iba.
 Siya ay maituturing na isang uri ng tauhang lapad
sapagkat mula umpisa ay hindi nagbago ang ugali at
pananaw niya sa kaniyang buhay. Pinakita rin sa nobela
kung gaano siya katatag na ina sa kaniyang mga anak.
  
 Raffy
 ang naging unang asawa ni Lea at iniwan niya nang
magkaroon ng trabaho sa Surigao.
 Siya ang ama ni Ojie.
 Bumalik sa Maynila upang makasama ang kaniyang

anak.
 Mayroon na rin itong asawa at magtatatlong buwan na

itong buntis.
 Gusto niyang isama si Ojie sa Amerika upang

makapiling na niya ito.

 Siya ay isang uri ng tauhang lapad dahil hindi

nagbago ang pakitungo nito kay Lea at ang

pagmamahal nit okay Ojie, nandoon pa rin ang
kaniyang paglalaban na alagaan na lamang ni Lea ang
mga bata kaysa sa magtrabaho pa ito sa organisasyon.
 Ding

 ang pangalawang asawa ni Lea. Siya ang ama

ni Maya. Naging karamay ni Lea sa mga
panahong hindi nabibigay ang nais ni Lea kay
Raffy. Laging naroon sa kaniyang nanay. Siya
ay isang uri ng tauhang bilog sapagkat sa
huli ay nagbago ang kaniyang pag-ibig kay
Lea at nagpakasal sa iba.
 Ojie
ang panganay na anak ni Lea na nais sanang
dalhin ni Raffy sa Amerika.
 Kahit na kinaiinisan si Maya ay mahal na

mahal niya ito at nais niyang ipakilala sa

kaniyang tatay.
 Siya ay isang uri ng tauhang bilog sapagkat

noong una ay sumusunod ito kay Lea pero

kalaunan ay naging pabaya ito sa pag-aaral
at nakita na lamang ni Lea na nagsusugal ng
pool kasama ang matatanda
 Maya

 bunsong anak ni Lea. Masayin at madadal .

Nanalo ng Ms. Kinder sa kanilang paaralan.
Isang uri ng tauhang lapad si Maya dahil
hanggang sa huli ay ang pagmamahal niya
kay Lea ang naging dahilan sa pagpili niya
rito kaysa sa pagsama sa kaniyang ama.
 Johnny Deogracias

ang katrabaho ni Lea at kung minsan ay

tumutulong ito sa kaniya at may nangyari sa
kanila. Dinakip siya ng mga pulis at kinasuhan ng
PDA.

Isang uri ng tauhang lapad si Johnny dahil

hanggang sa huli ay hindi nagbago ang kaniyang
pananaw at pinaglalaban niya pa rin ang
karapatan ng tao kahit na siya ay nakulong na.
  
 Mrs. Zalamea

 ang principal ng pinapasukang paaralan ng mga

anak ni Lea, nagalaskahan silang dalawa ng
unang magkita at nagakita ng paghanga kay Lea
dahil kayang-kaya ni Leang lumaban sa
karapatan ng tao ngunit siya ay hindi dahil nasa
kapahamakan ang kaniyang trabaho kung saka-
sakali siyang lumaban.
 Isang uri ng tauhang bilog dahil ng unang

magkita sila ni Lea at parang hindi ito gusto si

Lea at sa huli ay naging mabuting magkaibigan
silang dalawa.
Banghay ng kwento

 Nagsimula ang nobela sa pagmamartsa ng

magtatapos sa kinder, isa si Maya, ang anak ni Lea
kay Ding ay gragradwayt ng oras ng iyon. Bago
simulan ang pagbibigay ng honors ay may inilatag na
isang programa ang paaralan, yung ay ang Ms. Kinder
’83, kasali si Maya sa mga kalahok. Hindi hinayaan ni
Lea na lagyan ng kahit na anong panretoke sa mukha
o kahit lipstick man lang si Maya dahil naniniwala si
Lea na ang ganda ng isang bata ay wala sa mayk-up
o kung anong kolorete sa mukha. Tumulo ang luha ni
Lea nang tanghaling Ms. Kinder ang anak, dali-dali
niya itong pinicturan ngunit ubos na ang kaniyang
film. Ginawaran din si Maya bilang third honors.
 . Nagkaroon ng konting salo-salo sa bahay ni Lea na
kung saan ang karamihan sa kanilang bisita ay mga
bata, dumating naman si Pilar sa kanilang bahay at
inalok si Lea na isali si Maya sa contest ng Johnsons
Johnsons at iisponsoran nito ang bata ngunit ayaw na
itong isali ni Lea sa kahit na anong contest.

 Nasa trabaho si Lea nang mga oras na iyon nang

tumawag si Raffy sa kaniya upang sila’y muling
magkita at magka-usap. Humingi si Raffy ng pabor
kung maaaring makasama niya si Ojie, pumayag
naman si Lea at agad na sinabi ito kay Ojie, ngunit
hindi sang-ayon dito si Ding, nagpumilit namang
sumama si Maya, at mahigpit na binilinan ito ni Ding
na alamin ang bawat kilos ni Lea at Raffy.
 Nang magkitang muli ang mag-amang Ojie at
Raffy ay masayang-masaya ang dalawa, pumunta
sila sa isang karnibal at doon nagkaroon ng
pagkakataon na magka-usap muli ng masinsinan
sina Raffy at Lea, dito na umiyak nang umiyak si
Lea sa paglalabas ng sama ng loob nito kay Raffy,
nalaman ni Lea na mayroon na palang bagong
asawa si Raffy at tatlong buwang buntis na ito.
 Tumira si Ojie sa kaniyang ama sa loob ng isang
buwan at pinayagan naman ito ni Lea ngunit ayaw
itong paalisin ni Ding dahil wala raw makakasama
si Maya sa bahay pero wala nang magagawa pa si
Ding. Nang makabalik na si Ojie sa bahay ni Lea
ay nagpatuli naman na ito, bagamang onse ayos
pa lang ay gusto na nitong magpatuli.
 Nagka-usap muli sina Lea at Raffy at sinabi ni
Raffy na gusto niyang isama si Ojie sa Amerika.
Araw na nang pasukan at sinamahan na ni Lea si
Maya sa silid nito, nalito pa ang guro sapagkat
akala nito ay De lara din ang apelyido ni Maya.
Nagkaroon ng isang miting ang lahat ng
magulang sa eskuwelahan at nagpakilala ang
bawat magulang. Nainis si Lea at nung siya na
ang magsasalita ay sinabi nito na huwag nang
sayangin pa ang kanilang oras. Nagbotohan
naman sila ng officers at may isang lalaki doon
na laging isinasali ang pangalan ni Lea sa mga
kandidato, muli ay nainis siya at saka nagsalita
nang nagsalita.
 Nang mabasa ni Lea ang balita ay dali-dali
itong pumunta ng kaniyang opisina upang
malaman ang nangyaring pagkamatay ni Ninoy
Aquino, laman ito ng balita at libo-libong tao
ang nagprotesta dahil sa nangyari.Natapos na
ang unang kuwarter ng pasukan at ibinigay na
sa mga bata ang kanilang report card at dahil
sa malalim na pag-iisip ni Lea ay nagkapalit
nang pirma ito sa report card ng mga bata,
kaya naman nagbigay siya ng sulat sa guro
nito na kung maaari ay baguhin na lang at
magbabayad na lamang siya, pero ang sabi ng
mga guro ng mga bata ay kanilan siyang
kausapin ng principal.
 Nang magka-usap ang principal at si Lea ay
nalaman ng principal ang trabaho ni Lea at
humanga ito sakaniya dahil kaya niyang
ipaglaban ang karapatan ng tao. Naging
magkaibigan si Lea si Mrs. Zalamea. Nasa
trabaho si Lea nang tumawag ang kaniyang
kapitbahay at ibinalita rito na naospital ang
kaniyang mga anak. Pagdating niya sa ospital ay
bukol sa ulo ang natamo ni Ojie at gasgas naman
ang kay Maya, galit na galit na dumating sina
Ding at Raffy, nanermon nang nanermon ang
dalawa na para bang siya lahat ang ay kasalanan
sa nangyari, dahil din sa galit ni Lea ay iniwan
niya ang mga bata sa kani-kanilang ama.
 Dahil sa inis ay tinawagan ni Lea si Johnny ay
niyayang manood ng sine, pagkatapos nito ay
inalok ni Lea si Johnny na makipag-anohan sa
kaniya, nung una ay ayaw nito pero kalaunan
ay pumayag na rin. Nang makalabas na ng
ospital ang kaniyang mga anak ay naghanda
siya ng kaunti upang makabawi sa mga ito
dahil sa hindi niya pagdalaw. Pagkaraan
naman ng gabi ay tumawag ang asawa ni
Johnny kay Lea at ibinalita rito ang
pagkakakulong ni Johnny sa salang PDA.
 Sumapit ang pasko at bagong taon, walang
Ding na umuwi sa bahay ni Lea ngunit nang
umuwi ito ay sinabi ni Ding na may asawa na
siya at nagpakasal sila noong pasko, at gusto
nitong isama si Maya. Natapos ang nobela sa
pagpili ng kaniyang mga anak na sumama na
lamang sa kaniya kaysa sa kanilang mga ama
at ang paggradwayt ni Ojie ng elementarya.
 Panahon
 Ang nobela ay isinulat sa panahon ng
Martial Law na kung saan ipinahayag sa
nobela ang patayang nagaganap sa bansa,
ang pagpatay kay Aquino sa airport at ang
pagprotesta ng mamamayan.

Punto de vista
 · 3rd Person point of view dahil
nakabatay ito sa obserbasyon at pananaw ng
may-akda.
 Tunggalian
 · Tao laban sa Tao. Bagaman walang
nangyaring labanan o suntukan sa mga karakter,
makikita pa rin ang tunggalian sa tao laban sa
tao. Si Lea laban sa dalawa niyang asawa at ng
lipunan. Si Lea laban sa kaniyang dalawang
asawa na sina Raffy at Ding, pinakita ni Lea sa
nobela ang kaniyang katatagan na kahit pilit na
siyang pinaaalis sa kaniyang trabaho ay mas
pinili niya ang kaniyang trabaho at kahit na
iniwan na siya ng dalawa ay nananitili pa rin
siyang matatag para sa kaniyang mga anak.

 Si Lea laban sa lipunan, sa ganitong panahon,
marami ang mga taong mahilig manghusga
at dahil sa kalagayan ni Lea, dalawa ang
kaniyang anak at magkaiba ang ama hindi na
maiiwasan ang mahusgahan ng mga taong
nagmamalinis katulad na lamang noong
umatend siya ng miting sa paaralan nina Ojie
at ang mga tingin sa kaniya ng mga tao ay
parang madaliang babae na kung sino-sino
lang nagpapaano.
 Tao laban sa sarili sapagkat ipinakita ni Lea
na kahit iniwan na siya nina Raffy at Ding ay
nanatili siyang matatag para sa kaniyang mga
anak, nagpatuloy pa rin siya sa kaniyang
buhay kahit wala ang mga ito.
 Paksang-diwa

 Ang paksang-diwang binibigyang diin sa

nobela ay ang pagmamahal ni Lea sa
kaniyang mga anak, ang paninindigan ni Lea
sa karapatan ng tao at pagiging pantay-
pantay ng babae sa lalaki at ang mga
nangyayari sa lipunan katulad na lamang ng
kaliwa’t kanang pagpatay, pagprotesta ng
mga mangagawa at ang pagpatay ay Ninoy
Aquino
 Ang paksang umiiral sa nobela ay ang
kasaysayang pag-ibig na kung saan ipinakita
rito ang pagmamahal ni Lea sa kaniyang mga
anak at sa dalawang lalaking naging parte ng
kaniyang buhay.
 Pamamaraan

 Ang istilong ginamit ng may-akda ay

pinaghalo niya ang wikang Ingles at Filipino.
Karamihan sa parte ng kaniyang nobela ay ang
kasalukuyang kaganapan ng mga panahon na
iyon. Mas umiiral din ang pagiging ina ng
may-akda dahil mararamdaman ito ng
mambabasa sa katauhan ni Lea, na kahit
anong mangyari ang kaniyang anak at sarili pa
rin ang kaniyang pipiliin.
 Pananalita


 Ang diyalogo ng bawat tauhan sa nobela ay
makikita sa kanilang edad. Halimbawa na
lang nito ay kay Maya na kung saan makikita
ang kainosentehan nito sapagkat tanong ito
nang tanong na nangyayari naman talaga sa
ibang batang katulad niya. Si Lea na kung
saan ang pananalita niya ay makikita ang
pagiging isang ina nito.
 Dulog

 Ang nobelang Bata, Bata…Pa’no ka Ginawa ni

Lualhati Bautista ay gumamit ng dulog na Feminismo
sapagkat babae ang pangunahing tauhan ng nobela,
ipinakita sa nobela kung gaano katatag si Lea sa
mga pagsubok na dumating sa kaniya, naipakita rin
ang kaniyang pagmamahal sa kaniyang dalawang
anak na kung saan na kahit na may posibilidad na
sumama ang kaniyang mga anak sa kani-kanilang
ama pero hinayaan niya pa rin ang mga ito na sila
mismo ang pumili at magdesisyon kung kanino sila
sasama.
 Pinakita rin sa nobela ang pakikipagsabayan
ng mga kababaihan sa mga kalalakihan na
kung saan mas pinili ni Lea na kaniyang
trabaho kaysa kay Raffy, naisaad din sa
nobela ang mga palaban na kababaihan sa
paglalaban nila sa kanilang karapatan.
Naipahayag din ang pagsali ng mga
kababaihan sa protesta laban sa nagaganap
na Martial Law sa bansa.
 Bisang Pampanitikan

  
 Sa pagbabasa ng isang nobela ay kinakailangan
ng maraming panahon para basahin ito, lalo na
kung ang nobelang binasa makaluma. Ang
nobelang Bata, Bata…Pa’no ka Ginawa ay
maituturing kong isang napakagandang nobela
sa panahon ng Martial Law. Bagaman
nakapokus ang nobela sa karapatan ng mga
kababaihan sa mundong ibabaw, ipinahayag
din sa nobela ang mga pangyayaring naganap
ng Martial Law.
 Hindi man ganap na isinaad sa nobela kung sino
ang taong nasa likod ng Martial Law, malalaman
kaagad na tungkol ito sa Martial Law sapagkat
nabanggit ang pagkamatay ni Ninoy sa airport at
ang protesta ng napakaraming tao. Para saakin, mas
mainam pa rin ang magbasa ng mga makalumang
nobela sapagkat may malalaman kang impormasyon
tungkol sa nangyari sa lipunan noong panahon,
kaysa sa mga nobelang nababasa ngayon tulad ng
sa wattpad, puro pag-ibig at nakatuon lamang sa
tauhan ang kuwento, pero ang nobela talaga ay
naglalaman ng mga pangyayari sa lipunan.
 Bisa sa Damdamin

 Ang pagiging isang babae ay mahirap, hindi lang dahil

sa buwan-buwan itong dinadatnan o kaya ay
nanganganak. Noong panahon, ang mga babae ay ang
tanging papel sa buhay ay maging karamay ng mga
lalaki, sila ay nasa bahay lang at nag-aalaga ng anak’t
asawa. Walang karapatan na gawin ang gusto niyang
gawin sa buhay. Pero pagdaan ng panahon, dahil na rin
sa pagbabago sa lipunan, nagkaroon na nang karapatan
ang mga kababaihan, hindi na lamang pambahay kundi
panlabas pa. Si Lea ay maituturing na kababaihan sa
modernong panahon dahil sa ipinaglalaban niya ang
kaniyang karapatan bilang babae sa lipunan.
 Maraming parte sa nobela ang isinaad ang
pakikipaglaban ni Lea sa karapatan ng bawat tao sa
lipunan, kung gaano kasaklap ang mga nangyayari sa
isang pamilyang iniwan ng ama, o di kaya’y nakulong o
pinatay. Kahit pa na babae ang isang tao, makakaya
niyang gawin ang isang bagay kung gugustuhin niya at
kaya na nitong makipagsabayan sa mga kalalakihan,
hindi na lamang ito pambahay. Mahirap din ang maging
isang ina sapagkat lahat ay kaniyang ginagawa para
lamang sa kaniyang mga anak, si Lea ay isang
halimbawa ng babaeng matapang at mapagmahal. Lahat
ng ina ay gagawin ang ikakabuti sa kanilang anak.
 Bisa sa Kaasalan

  
 May nabasa akong isang pahayag mula sa facebook na ang

mga kabataan ngayong panahon ay maagang nabubuntis,

hindi katulad noong panahon na kapag may asawa na saka
mabubuntis.
 May nagkomento sa pahayag na iyon na nakapukaw ng

aking pansin, ganito ang kaniyang sinabi “Sadyang matapat

na kasi ang mga kabataan ngayon kaysa noon, lola ko nga
pinagbuntis si mama na 17 pa lang siya, tapos ngayon
sasabihin niyo na mas mabuti pa ang kababaihan noon
kaysa ngayon” para saakin, may nabasa na akong ilang
akda na nagsasaad na kapag nagustuhan ang isang babae
ng isang lalaki noong panahon na kahit na ang babae ay
bata pa, ay ikinakasal na ito, kaya para nagmumukhang
mas mabuti ang ginawa ng mga babae noon kaysa ngayon.
 Sa lagay ni Lea na dalawa ang naging anak sa magkaibang
lalaki, hindi na ito bago sa panahon ngayon, mayroon pa
nga na iba’t ibang lalaki ang ama ng isang anak dahil sa
kung sino-sino lang ito nagpapaano. Malungkot man
isipin pero ganito na ang nangyayari sa lipunan ngayon,
mas pinapairal ang puso kaysa utak. Sarap bago hirap.
Kapag nagbunga ang ginawa, iiyak, pagkatapos kapag
hindi pinanagutan ng lalaki, ipapalaglag ang bata o di
kaya ay magsu-sucide.

 Malikot na mag-isip ang mga kabataan ngayon, lahat

gustong maranasan agad-agad, hindi iniisip ang mga
mangyayari. Pagkatapos, ano? Iiyak sa magulang at hihingi
ng tawad. Hindi masama na gawin ang gustong gawin,
pero kung maaari lamang ay isipin ang mga posibleng
mangyari bago gawin ang gusto. Ipairal muna ang utak
bago puso. Masasaktan ka lang pagnagkataon.
  
 Mensahe

 Ang “Bata, Bata.. Pa’no ka Ginawa” ay isang

nobelang isinulat ng batikang manunulat na si
Lualhati Bautista. Tungkol ito sa mga dating
Filipinong babae na asawa lang dapat ng
kalalakihan. Napakagandang nobela na kung
saan malalaman ang mga nangyari sa lipunan ng
panahong isinulat ito at ang katatagan ng isang
ina na may dalawang anak sa magkaibang lalaki.
Noong panahon sunud-sunuran lamang ang mga
kababaihan sa Pilipinas sa kanilang mga asawang
lalaki at mga kaibigang kalalakihan.

 Gumaganap lamang ang mga babae bilang
ina na gumagawa lamang ng mga gawaing
bahay, taga pag-alaga ng mga
pangangailangan ng asawa o kaya ng mga
bata, wala silang karapatan at hindi nararapat
na makielam ayon sa nakaugalian hinggil sa
paksa at usaping panghanap-buhay at
larangan ng politika. Subalit nabago ang gawi
at anyo ng katauhan ng mga kababaihan sa
lipunang kanilang ginagalawan sapagkat
nagbago rin ang lipunan.
 Nabuksan ang mga pintuan ng tanggapan para
sa mga babaeng manggagawa, nagkaroon ng
lugar sa pakikibaka para mapakinggan ang
kanilang mga daing hinggil sa kanilang mga
karapatan, na buhay ang kanilang kaisipan na
may tinig sila sa loob at labas man ng tahanan.
Sinalaysay sa nobelang ito ang buhay ni Lea,
isang nagtatrabahong ina na may dalawang
anak, -isang lalaki at isang babae. Kung kaya’t
makikita rito ang paglalarawan ng pananaw ng
lipunan tungkol sa kababaihan, pagiging ina at
kung paano gaganapin ng ina ang kaniyang
pagiging magulang sa makabagong panahon.
 Sa pamamagitan ni Lea, ipinakita ng manunulat
na hindi sa lahat ng panahon magiging tahimik
ang buhay ng isang tao, kailangang magpasya
at makibaka sa agos ng buhay. Patuloy tayong
naghahanap ng kalayaan, tulad ni Lea na ayaw
manatili sa kaniyang maliit na papel na
pagiging asawa lang ng kalalakihan mas
mainam na sa kaniya ang magkaroon ng silbi
sa lipunang kaniyang ginagalawan. Ngayong
modernong panahon, ang mga kababaihan ay
masasabi nang karamay ng kalalakihan sa lahat
ng bagay, kaya na nitong gawin ang kahit na
anong trabaho ng isang lalaki.
Maraming Salamat sa
Pakikinig