ตุลาการ

The Legislature-The Executive-The

Judiciary (Judge)
 ความหมาย

ตุลาการ
หมายถึง บุคคลผูใ้ ชอำ ้
้ นาจตุลาการในการพิจารณาพิพากษาคดีในศาลทังหมด
1 การใชอำ
้ นาจ 2 คำเรี ยก
ศาลยุติธรรม เรี ยก ผู พ
้ ิพากษา ศาล
ผา่ นศาล ปกครองและศาลรัฐธรรมนู ญ เรี ยกวา่
ตุลาการ

3 จุดมุง่ หมาย
ความยุติธรรม เป็ นกลาง ตีความกฎหมาย เมื่อ
เกิดการทำผิดกฎหมาย

ปกป้องสิทธิประชาชนใน
ประเทศประชาธิปไตย
 ระบบศาล

มี2 ระบบ
1. ระบบศาลเดี่ยว
2.ระบบศาลคู ่
-ประเทศไทยใชร้ ะบบศาลคู ่
ประเภทของศาล
4 ประเภท
ไดแ
้ ก่
1.ศาลรัฐธรรมนู ญ (The Constitutional Court)
(ตามรัฐธรรมนู ญฯ 2560)
หน้าที่
1.การพิจารณาวินิจฉัยในเรื่ องต่างๆ ดั งนี้
● รัฐธรรมนู ญ หรื อกฎหมายประกอบ
รัฐธรรมนู ญ
● พระราชกำหนด
● หนังสือสั ญญาระหวา่ งประเทศ
● คุณสมบัติและลักษณะตอ
้ งห้ามของผูดำ
้ รง
ตำแหน่งทางการเมือง
● ปัญหาเรื่ องอำนาจและหน้าที่ของรัฐสภา
คณะมนตรี หรื อองคก ์ รอิสระ
 2. การพิทักษ์รัฐธรรมนู ญ การ
ปกครอง

เพื่อคุม ้ ครองสท ิ ธิและเสรี ภาพของ

ประชาชน
ใชร้ ะบบไตส ่ วนคือ ระบบที่ศาลจะ
เป็ นผูเ้ ขา้ ไปไขคดี หาประเด็น
พยาน สบ ื คน้ เองโดยมีคูค
่ วามเป็ น
ผูช้ ว่ ยศาล
 รัฐธรรมนู ญ 2560 กำหนดใหม ้ ีตุลาการศาล
่ ดังนี้
รัฐธรรมนู ญจำนวนเกา้ คน แบง่ เป็ นสามกลุม
่ ที่หนึ่ ง ผูพ
กลุม ้ ิพากษาและตุลาการอาชีพ 5 คน
กลุม ่
่ ทีสอง ผูท ้ รงคุณวุฒสิ ายวิชาการ 2 คน
กลุม ่ ที่สาม ผูท
้ รงคุณวุฒสิ ายราชการ 2 คน
-เสนอรายชื่ อไปยั งวุ ฒิสภา หากผ่านครึ่ งหนึ่ งของสว. คื อ
เห็ นชอบ และประธานวุ ฒิสภาทู ลเกล้า แต่งตั ้ ง
-ลดวาระการดำรงตำแหน่งลงจากเก้าปี เหลื อเจ็ ดปี ดำรง
ตำแหน่งได้เพี ยงวาระเดี ยว
 2.ศาลปกครอง
ศาลปกครอง คื อ องคก ์ รที่ ใช้อำนาจตุ ลาการเช่นเดี ยวกั บศาลยุ ติธรรม
แต่จะทำหน้าที่ พิจารณาพิพากษาหรื อมี คำสั ่งในคดี ที่ เรี ยกวา่ คดี
ปกครอง ศาลปกครองนั ้ นจะมี อำนาจหน้าที่ ในการวินิจฉัยชี้ ขาดคดี
พิพาทที่ เกิ ดระหว่างหน่วยงานทางปกครองหรื อเจ้าหน้าที่ ของรั ฐกั บ
เอกชน หรื อระหว่างหน่วยงานทางปกครองหรื อเจ้าหน้าที่ ของรั ฐด้วย
กั นเอง
 โครงสร้างศาลปกครอง
ศาลปกครองมีเขตอำนาจ (เขตพื้นที่ท่ีอยูใ่ นอำนาจพิจารณา
พิพากษาของศาลปกครอง) และมีอำนาจพิจารณาพิพากษา
คดีหรื ออำนาจของศาลปกครอง (อำนาจของศาลปกครองที่
จะพิจารณาพิพากษาคดีปกครองประเภทตา่ ง ๆ ตามที่
กฎหมายกำหนด) แบง่ ออกเป็ น 2 ชั น้ คือ ศาลปกครอง
้ น
สูงสุดและ ศาลปกครองชั นต ้
้ กา มีแหง่
1.ศาลปกครองสูงสุดเทียบได้กับศาลปกครองชั นฎี
เดียวอยูใ่ นกรุ งเทพฯ หรื อจังหวัดใกลเ้ คียง มีอำนาจพิจารณาคดี
ที่อุทธรณ์คำพิพากษา หรื อคำสั ง่ ของศาลปกครองชั นต ้ น้ หรื อคดี
อื่นตามพระราชบัญญัติจัดตังศาลปกครองและวิ
้ ธีพิจารณาคดี
ปกครอง พ.ศ. 2542 ตามมาตรา 11
2.ศาลปกครองชั นต ้ น
้ ได้แก่ ศาลปกครองครองกลางตังอยู ้ ใ่ น
กรุ งเทพมหานคร หรื อในจังหวัดใกลเ้ คียง นอกจากนี้ มีอำนาจ
ในระหวา่ งที่ศาลปกครองในภูมิภาคยังมิได้มีเขตอำนาจ
 คดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หน่วยงานทาง
ปกครองหรื อเจา้ หน้าที่ของรัฐกระทำ
การโดยไมช่ อบดว้ ยกฎหมาย
อำนาจหน้าที่ คดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทำละเมิด
หรื อความรับผิดชอบอยา่ งอื่นของ
(1) หน่วยงานทางปกครอง หรื อเจา้ หน้าที่
ของรัฐ อันเกิดจากการใชอำ ้ นาจตาม

คดี พิพาทเกี่ ยวกั บการที่ หน่วยงาน

(4) กฎหมาย หรื อจากกฎ คำสั ง่ ทาง
ปกครอง หรื อคำสั ง่ อื่น หรื อจากการ
ทางปกครองหรื อเจ้าหน้าที่ ของรั ฐ
ละเลยต่อหน้าที่ ตามที่ กฎหมาย
( 2) ละเลยตอ่ หน้าที่

กำหนดให้ต้องปฏิ บัติหรื อปฏิ บัติ

หน้าที่ ดังกล่าวล่าช้าเกิ นสมควร
(5) คดีพิพาทเกี่ยวกับสั ญญา
ทางปกครอง

( 3) (6)
คดีท่ีกฎหมายกำหนดใหห ้ น่วยงานทาง
ปกครองหรื อเจา้ หน้าที่ของรัฐฟ้องคดีตอ่
คดี พิพาทเกี่ ยวกั บเรื่ องที่ มีกฎหมาย ศาลเพื่อบังคับให้บุคคลตอ ้ งกระทำหรื อ
กำหนดให้อยู ่ในเขตอำนาจศาล ละเวน ่
้ กระทำอยา่ งหนึ งอยา่ งใด
ปกครอง
 3. ศาลยุติธรรม (The Court of Justice)
้
แบง่ เป็ น 3 ชั นศาล ไดแ
้ ก่
หน้าที่หลักในการพิจารณาตัดสน ิ ขอ
้ พิพาท
้ แพง่ หรื อคดีอาญา และยังเป็ นศาลที่มี
ทังคดี ้ น
ศาลขันต ้ และศาลชำนัญพิเศษเป็ นศาลที่รับคำฟ้อง
อำนาจทั่วไป หรื อคำร้องซ่ึงเป็ นการเริ่ มตน
้ ของการฟ้องคดี
มีประธานศาลฎีกาเป็ นผูบ้ ั งคับบัญชาสูงสุด และพิจารณาตัดสินคดีเป็ นศาลแรก
ศาลอุทธรณ์ และศาลอุทธรณ์ภาค ๑ - ภาค ๙
เป็ นศาลที่มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคตีท่ีอุทธรณ์ คำพิพากษา
หรื อคำสั ง่ ของศาลขันต
้ น้ และมีอำนาจ
่
พิจารณาคำสั ง่ อืนๆ
ศาลฎีกา
เป็ นศาลสูงสุดในระบบศาลยุติธรรม มี อำนาจพิจารณาพิพากษา
คดีท่ีอุทธรณ์คำพากษาหรื อคำสั ง่ ของศาลชั นต
้ น้ หรื อศาล
อุทธรณ์ และมีอำนาจวินิฉัยชี้ขาดคดีท่ีศาลฎีกามีอำนาจวินิจฉัย
80% 20% ไดต ้ ามกฎหมายเฉพาะ

Female Male
หมายถึง ศาลที่ตังขึ
4.ศาลพิเศษ
้ ้นเป็ นพิเศษ เพื่อพิจารณาคดีเฉพาะเรื่ อง โดยใชว้ ธิ ีพิจารณาพิเศษตาม กฎหมายบัญญัติไวสำ ้
้ หรับศาลนัน
โดยเฉพาะ ได้แก่

1.ศาลเยาวชนและครอบครัว เดิมมีช่ือเรี ยกวา่ ศาลคดี

เด็กและเยาวชน 2. ศาลอุทธรณ์ และศาลอุทธรณ์ภาค 1 – 9 ภาค มีองค์
หน้าที่ พิจารณาพิพากษาคดีอาญาและคดีแพง่ ที่ คณะ 3 คน
ศาลสูงถัดจากศาลชั นต ้ น้ มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดี
เกี่ยวขอ้ ง
1. คดีอาญาที่เด็กและเยาวชนทำผิด หรื อโอนมา ที่อุทธรณ์ คำพิพากษาหรื อคำสั ง่ ของศาลขันต ้ น ้ และคำ
ตามพระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัว สั ง่ อื่นๆ
2. คดีครอบครัว 3. ศาลฎีกา มีองคค ์ ณะ 3 คน
3. คดีคุม เป็ นศาลสูงสุดในระบบศาลยุติธรรม มีอำนาจพิจารณา
้ ครองสวัสดิภาพ
4. คดีอ่ืนๆ ที่กำหนด คดีท่ีอุทธรณ์โดยผา่ นศาลชั นต ้ น
้ และศาลอุทธรณ์ ถือ
เป็ นดา่ นสุดทา้ ย โดยวินิจฉัยชี้ขาดคดี ซ่ึงคาํ พิพากษาของ
ศาลฎีกาถือเป็ นที่สน ้ิ สุด
 คณะกรรมการตุลาการศาลยุติธรรม (ก.ต.)
อำนาจหน้าที่
เป็ นการบริ หารงานบุคคลของผูพ ้ ิพากษา มีบทบาทและภารกิจในการวางแผนกำลังคนฝ่ายตุลาการ
่
การกำหนดหลักเกณฑเ์ กียวกับคุณสมบัติเฉพาะตำแหน่ง การสรรหา การคัดเลือก การบรรจุ การ
แตง่ ตัง้ การเลื่อนตำแหน่ง การโยกยา้ ย การเลื่อนขันเงิ
้ นเดือนและเงินประจำตำแหน่งของผู้
พิพากษา รวมถึงการควบคุมดูแลผู พ ้ ิพากษาใหป ้ ฏิบัติตนอยูใ่ นระเบียบแบบแผนและจริ ยธรรมของ
ขา้ ราชการตุลาการ ตลอดจนการพิจารณาลงโทษผูพ ้ ิพากษาที่กระทำผิดวินัยขา้ ราชการตุลาการ

จุดมุง่ หมาย
เพื่อใหผ
้ ูพ
้ ิพากษามีหลักประกันวา่ จะไดร้ ั บการสนับสนุ นและการคุม
้ ครอง ใหม
้ ี
ความอิสระอยา่ งแทจ้ ริ ง สร้างความเชื่อมั่นตอ่ ประชาชนในกระบวนการ
ยุติธรรม
 ศาลทหาร (Military Court) -การดาํ เนิ นคดี
-คือ อาํ นาจพิจารณาคดีอาญาทหาร และ ใชห้ ลักกฎหมายฝ่ายทหาร
คดีอ่ืนตามที่กฎหมายบัญญัติ รวมไปถึง หากไมม ่ ี ใ ชอ
้ าญา และ
ความผิดตอ่ องคพ ์ ระมหากษัตริ ยแ์ ละเชื้อ สุดทา้ ยใชแ ้ พง่ ในการ
พระวงศ ์ มาตรา 107-112 , ความผิดตอ่ พิจารณาคดี
ความมั่นคงของรัฐ,ความผิดคำสั ง่ คณะ
รักษาความสงบแหง่ ชาติ และ ความผิด
ฐานมีหรื อใชอ้ าวุธปื น เครื่ องกระสุนปื น
หรื อวัตถุระเบิด โดยไมไ่ ด้รับอนุ ญาต -บุคคลที่อยูใ่ นอาํ นาจศาลทหาร
1. ทหาร ไดแ ้ ก่ ทหารประจำ
การและทหารกองประจำการ
(ทหารเกณฑ)์
-ศาลทหารในเวลาปกติ คือ บา้ นเมืองสงบสุข -อำนาจศาลทหาร 2. นักเรี ยนทหาร
ไมม ึ สงคราม ศาลทหารมีอำนาจพิจารณาพิพากษาวางบทลงโทษผู ้
่ ี ศก
แบง่ เป็ น 3 ชั น้ คือ กระทำผิดตอ่ กฎหมายทหารหรื อกฎหมายอื่นในทาง
1.ศาลทหารชั นต ้ น อาญา ในคดีซ่ึงผูก
้ ระทำผิดเป็ นบุคคลที่อยูใ่ นอำนาจ
้
2. ศาลทหารกลาง ศาลทหารในขณะกระทำผิด และมีอำนาจสั ง่ ลงโทษ
3. ศาลทหารสูงสุด บุคคลใด ๆ ที่กระทำผิดฐานละเมิดอำนาจศาล
 ิ ธิพิเศษของผูน
สท ้ ั บถือศาสนาอิสลามใน 4 จังหวัดภาคใต้
กระบวนการพิจารณา
จุ ดมุ ่งหมายมุ ่งคุ้ มครองมนุ ษย์ 5 -ใต้โต๊ะยุ ติธรรม
ในประการได้แก่ -ผู้ พิพากษา
กฎหมายอิ สลาม
1. ศาสนา 2. ชี วิต -กระบวนการตั ดสินครั ้ งเดี ยวจบ
กฎหมายอิ สลาม คื อ
3. สติปัญญา 4. เชื้ อสาย ตั ดสินแล้ว ตั ดสินเลย
ประมวลข้อกฎหมายที่ มา
5. ทรั พยส ์ ิน ประเด็ น
จากคำสอนศาสนาและ
-รั กษาสิทธิ -ความเหลื่ อมล้ำทางกฎหมาย ชาว
หลั กนิ ติศาสตร์ เกี่ ยวข้อง
-จั ดระเบี ยบสั งคม มุ สลิมจั งหวั ดอื่ นนอกจากสี่ จังหวั ด
ในชี วิตประจำวั นของชาว
-ขอบเขตการบั งคั บใช้ในบาง ไม่ได้รับการคุ้ มครองตามกฎหมาย
มุ สลิม
เรื่ อง ได้แก่ อำนาจศาล คู ่ความ นี้
และเขตศาล เทา่ นัน ้ -การเลื อกปฏิ บัติ

GET
IT!
 บรรณานุ กรม
ความรู้ เบื้องตน ้ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,
้ เกี่ยวกับศาลรัฐธรรมนู ญ. (ม.ป.ป.). สืบคน
https://www.constitutionalcourt.or.th/occ_web/download/article/article_20191112153204.pdf

้ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,

ครู รุจน์ หาเรื อนทรง. (ม.ป.ป.). ระบบศาลของประเทศไทย. สืบคน
https://www.sw2.ac.th/images/user/root/soc31102/04soc3110201.pdf

(11พฤษภาคม 2563). สรุ ปรัฐธรรมนู ญ 2560 : เปิ ดที่มาศาลรัฐธรรมนู ญในรอบ 20 ปี ลดจำนวนตุลาการสายวิชาการ เพิ่ม
้ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก, https://www.ilaw.or.th/node/5655
ขา้ ราชการ. iLaw.สืบคน

(21 กุมภาพันธ์ 2563). ที่มาตุลาการศาลรัฐธรรมนู ญ ตามรัฐธรรมนู ญ 2560. iLaw. สืบคน

้ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,
https://it-it.facebook.com/iLawClub/posts/10163264552755551/

Pansasiri. (21 พฤษภาคม 2559). ศาลปกครองคืออะไร มีอำนาจหน้าที่อะไรบา้ ง. สืบคน

้ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,
https://www.winnews.tv/news/3684

นายพงษ์ธวัฒน์ บุญพิทักษ์.(ม.ป.ป.). ระบบศาลตามรัฐธรรมนู ญแหง่ ราชอาณาจักรไทย พุทธศั กราช 2560 และพระธรรมนู ญ

ศาลยุติธรรม. สถานี วท ้ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,
ิ ยุกระจายเสียงรัฐสภา สืบคน
https://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/elaw_parcy/ewt_dl_link.php?nid=2244

้ เมื่อ
Krishna's.(17 กรกฎาคม 2563). ศาลยุติธรรม คืออะไร ?.สืบคน
23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,
https://www.siamthailaw.com/2020/07/knowledge_17.html
้ เมื่อ 23
(ม.ป.ป.). ศาลในประเทศไทย.วิกิพีเดีย สารานุ กรมเสรี . สืบคน
กุมภาพันธ์ 2563 จาก,
http://www.thailaws.com/aboutthailaw/court_01.htm
สิทธิศักดิ์ วนะชกิจ.27 มกราคม 2562. ศาลเยาวชนและครอบครัว
กับภารกิจคุม ้ ครองสั งคม. มติชนออนไลน์. สืบคน ้ เมื่อ23
กุมภาพันธ์
2563จากhttps://www.matichon.co.th/columnists/news_1
334327
(ม.ป.ป.). บทที่ 9 อำนาจศาล. สืบคน ้ เมื่อ23 กุมภาพันธ์ 2563
จาก,
http://old-book.ru.ac.th/e-book/l/LW437(50)/LW437-9.p
df

(ม.ป.ป.). สาระสำคัญของกฎหมายเด็กและเยาวชน . สืบคน ้ เมื่อ 23 (21 สิงหาคม 2561). สนช. แกท ้ ่ีมาคณะกรรมการตุลาการศาล
กุมภาพันธ์ 2563 จาก, ยุติธรรม (ก.ต.) ผูพ
้ ิพากษาเลือกกันเองหมด เลิกระบบ ส.ว. ชว่ ย
https://sites.google.com/site/iwanttobelewyer/sara-sakhay-kh เลือก. iLaw. สืบคน ้ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,
xng-kdhmay-dek-laea-yeawchn https://ilaw.or.th/node/4907
(4 สิงหาคม 2559). ศาลใหมล่ า่ สุด .ไทยรัฐ ออนไลน์. สืบคน้ เมื่อ 23 ศรันยา สีมา.ตุลาคม 2560. คณะกรรมการตุลาการศาลยุติธรรม
กุมภาพันธ์ 2563 จาก, (ก.ต.).สถานี วท
ิ ยุกระจายเสียงรัฐสภา และสำนักวิชาการ. สืบคน
้
https://www.thairath.co.th/content/680307 เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,
(ม.ป.ป.). รู้ รอบศาล (เยาวชนและครอบครัว). สืบคน้ เมื่อ23 กุมภาพันธ์ https://library2.parliament.go.th/giventake/content_royr
2563 จาก, ueng/2560/rr2560-oct4.pdf
https://shorturl.asia/YdcS5
อวิการัตน์ นิ ยมไทย.(ม.ป.ป.). เรื่ องน่ารู้ เกี่ยวกับศาลทหาร สืบคน
้
่
เมือ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,
https://www.senate.go.th/assets/portals/93/fileups/272/fi
les/S%E0%B9%88ub_Jun/10reform/reform37.pdf
 ้ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,
้ ควรรู้ เกี่ยวกับศาลทหาร. MTHAI. สืบคน
(29 พฤษภาคม 2557). ศาลทหารคืออะไร ? ขอ
https://news.mthai.com/webmaster-talk/338609.html

้ สั งเกตเรื่ องเขตอำนาจ. iLaw. สืบคน

(28 พฤษภาคม 2557). รู้ จักศาลทหาร และขอ ้ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก, https://ilaw.or.th/node/3113

อุสตาซอับดุชชะกูรฺ บิน ชาฟิ อีย.์ (21 ธันวาคม 2552). ขอ ้ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,
้ ฎหมายอิสลามของชาวมุสลิม. ประชาไท. สืบคน
้ เสนอแนะการใชก
https://prachatai.com/journal/2009/12/27083

้ ฎหมายอิสลามในจังหวัดอื่นของประเทศไทย : ศก
อัลดุลเล๊าะ หัดยี.(ม.ป.ป.). ปัญหาการบังคับใชก ึ ษากรณี การใชก ้ เมื่อ 23
้ ฎหมายอิสลามดา้ นวิธีสบัญญัติ.สืบคน
กุมภาพันธ์ 2563 จาก, https://shorturl.asia/zvnPb

(21 กุมภาพันธ์ 2563). ที่มาตุลาการศาลรัฐธรรมนู ญ ตามรัฐธรรมนู ญ 2560. iLaw. สืบคน

้ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,
https://it-it.facebook.com/iLawClub/posts/10163264552755551/

narapeace . (11 กันยายน 2558). การใชก ้ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2563 จาก,

้ ฎหมายอิสลามในประเทศไทย.สืบคน
https://www.facebook.com/NARAPEACE/posts/978256938864288/?_rdc=2&_rdr
THAN
KS! CREDITS: This presentation template was created by
Slidesgo, including icons by Flaticon, infographics &
images by Freepik and illustrations by Stories