SỰ TỰ SAO DNA

SỬA LỖI
VÀ TÁI TỔ HỢP

Bộ môn Mô Phôi Di truyền

TS. BS. Vũ Phi Yên.
ĐẠI CƯƠNG
 Tự sao

Tính trạng
Cơ chế tự sao DNA
CÁC ĐẶC ĐIỂM
CỦA QUÁ TRÌNH TỰ SAO
1. Luôn theo hướng 5' - 3'
 Do: DNA polymerase

 Kết quả
 2 mạch được tổng hợp khác nhau
 Mạch chính/ mạch nhanh và mạch chậm
2. Cần đoạn mồi
 Không tổng hợp được DNA từ 0
 Đoạn mồi RNA
 Phức hợp Primase
 Mạch con: lai RNA - DNA
3. Các enzyme tham gia
CÁC GIAI ĐOẠN
CỦA QUÁ TRÌNH TỰ SAO
1. Giai đoạn tháo xoắn
 Helicase
 Các liên kết hydro
 Tách hai mạch DNA gốc
 Topoisomerase
 Các liên kết cộng hóa trị
 Giảm lực xoắn vặn
 Các protein gắn với DNA mạch đơn
 Chạc ba tự sao
2. Giai đoạn tổng hợp
 Phứchợp primase
 DNA polymerase
 DNA polymerase α
 DNA polymerase δ
 Đầu tận 3' và telomerase
 Đoạn Okazaki cuối cùng
 Sự ngắn đi của telomere
3. Giai đoạn hoàn tất
 RNase H
 Phân hủy các đoạn RNA mồi
 Đầu tận 5' và đầu 5' của các đoạn Okazaki
 DNA ligase
 Nối các đoạn Okazaki
TỔNG QUAN
QUÁ TRÌNH TỰ SAO DNA
Tự sao DNA
TÁI TỔ HỢP
GIỮA CÁC PHÂN TỬ DNA TƯƠNG ĐỒNG
TÁI TỔ HỢP
 Sự đa dạng loài

 Chuyển đoạn, đảo đoạn

GIẢI LAO
HẾT GIẢI LAO
CAC CƠ CHẾ SỬA LỖI
TRONG QUÁ TRÌNH TỰ SAO DNA
Lỗi và sửa lỗi
 Tác nhân gây đột biến: luôn hiện diện
 Điều hòa +++
 Kết quả: tần suất xuất hiện lỗi: 1/109 đến 1/108
 Cơ chế sửa lỗi?
BỆNH LÝ
 Rối loạn sửa lỗi = cộng dồn đột biến
 chết TB
 ung thư
 Ví dụ bệnh lý
 Xeroderma pigmentosum
 Ung thư đại trực tràng gia đình – không polyp
(HNPCC : Hereditary nonpolyposis colorectal
cancer)
Xeroderma pigmentosum
 Hiếm, 1:250000
 Nhạy cảm với ánh sáng mặt trời (UV)
 Bất thường sắc tố da
 Nhiều ổ ung thư da, mắt...
 Nguy cơ ung thư da x 1000
Xeroderma pigmentosum
Đột biến
 Họ NER enzymes: XPA  XPG
 Rối loạn sửa nucleotide "lỗi'
 Cộng dồn các đột biến

Ung thư da, mắt

Bất thường phát triển ống thần kinh
Ung thư đại trực tràng gia đình – không polyp
HNPCC: Hereditary nonpolyposis colorectal cancer

 Bệnh di truyền phổ biến, 1:200

 Đột biến gien sửa chữa “lỗi bắt cặp” chính
 MSH2
 MLH1
 MSH6, PMS1, PMS2

 Đột
biến trội + tác nhân gây hư hại DNA
 Ung thư
Personalized Medicine Portal. Genetics of Hereditary Non-polyposis Colorectal Cancer
http://elcaminogmi.dnadirect.com/grc/patient-site/hereditary-nonpolyposis-colorectal-cancer/genetics-of-hereditary-nonpolyposis-
colorectal-cancer.html?F8CBB9813F2C97B3540993E84C5CD280
www.dartmouth.edu
www.dartmouth.edu
Personalized Medicine Portal. Genetics of Hereditary Non-polyposis Colorectal Cancer
http://elcaminogmi.dnadirect.com/grc/patient-site/hereditary-nonpolyposis-colorectal-cancer/genetics-of-hereditary-nonpolyposis-
colorectal-cancer.html?F8CBB9813F2C97B3540993E84C5CD280
TÓM TẮT
 Quá trình tự sao DNA
 phải bảo toàn nguyên vẹn thông tin di truyền
 cơ chế bổ sung  phân tử DNA mới
 các cơ chế sửa lỗi rất chặt chẽ
 hiện tượng tái tổ hợp
 Ví dụ bệnh lý do rối loạn sự sửa lỗi
 Xeroderma pigmentosum
 Ung thư đại trực tràng gia đình – không polyp
 TỰ LƯỢNG GIÁ
Ghép cặp thích hợp 1. Tháo xoắn chuỗi xoắn kép DNA bằng
A. Primase cách phá vỡ các liên kết hydro
B. Helicase 2. Tổng hợp một đoạn mồi RNA ngắn để
C. DNA ligase
khởi phát quá trình tự sao
D. DNA polymerase δ
3. Gắn kết những deoxyribonucleotide đầu
tiên vào đoạn mồi DNA
E. DNA polymerase α
4. Tổng hợp phần lớn mạch DNA mới bằng
cách gắn kết các deoxyribonucleotide
5. Nối các chỗ đứt trên mạch đơn DNA (các
đoạn Okazaki, các vị trí cắt sửa lỗi...)
TÀI LIỆU THAM KHẢO
 Molecular biology of the cell, Fifth Edition.
Bruce Alberts ... [et al.].Garland science, Taylor &
Francis Group (2008). Trang 263 – 328.
 The Cell: A Molecular Approach, Fourth
Edition. GM Cooper ... [et al.].ASM Press (2007).
Trang 201 – 252.
 Molecular Cell Biology, Fifth Edition. Harvey
Lodish ... [et al.]. W.H. Freeman & Company
(2003). Trang 131 – 137.