Penetrira~ka abdominalna

trauma
Prof. d-r Vlado Janevski
Penetrira~ka abdominalna trauma

Abdomen:
Linija:
Napred Bradavici Preponi
Pozadi Vrv na skapula Dolna glutealna brazda
Penetrira~ka povreda vo ovaa area ili volumen pretstavuva
abdominalna penetrira~ka povreda i se tretira kao takva

Incidencata varira (od bolnica do bolnica, od region do region. .)

Mehanizmot i fiziolo{kite karakteristiki se razli~ni

Penetrira~kata trauma mo`e da bide predizvikana od

strani objekti
fragmenti na skr{ena koska

Se javuva pri nasilen kriminal, vooru`eni sudiri, nesre}i. . . . .

Naj~esto nastanuva od kur{um ili ostri predmeti (no`)
Penetrira~ka abdominalna trauma
Penetrira~ka abdominalna trauma

Penetrira~ka trauma pretstavuva povreda koja se javuva koga

odreden objekt ja probiva ko`ata i navleguva vo tkivoto na
teloto, sozdavaj}I otvorena rana

Penetrira~kiot objekt mo`e da

ostane vo tkivoto,
izleze niz patot po koj vlegol
da pomine niz tkivoto i izleze po drig pat

Perforira~ka trauma:
objektot navleguva i pominuva niz teloto
ima vlezna i pogolema izlezna rana

Penetrira~ka trauma:
objektot vlegol, no ne pominal niz teloto
ima edna rana
Penetrira~ka abdominalna trauma

Pri~ini:

Urbano nasilie (nasilen kriminal)

Doma{no nasilie - familijarno

Vlijanie na drogite i alkoholot

Globalni faktori ( voeni akcii, vojni)

Jatrogeni (Komplikacija na dijagnosti~ki proceduri kako {to e

DPL)
Penetrira~ka abdominalna trauma

Naj~esta pri~ina za penetrira~ka abdominalna povreda se:

proektili od pu{ka 64%
ostri predmeti 31%
sa~ma 5%

Opse`nosta na povredata od proektil zavisi od:

oddale~enosta ( poblisku-pote{ki rani)

kalibarot

Povredite od ostri predmeti se pomalku destruktivni so ponizok

stepen na morbiditet i mortalitet
Penetrira~ka abdominalna trauma

>80% od ranite so kur{um se so penetracija na peritoneum

Penetracija na kur{um vo abdomenot e vo > od 95% povrzana so

visceralni ili vaskularni povredi

Naj~esto povredeni organi od kur{um se:

Tenko crevo 50%

Kolon 40%

Crn drob 30%

Krvni sadovi 25%

Penetrira~ka abdominalna trauma

1/3 od ubodnite rani na preden abdomen ne penetriraat vo

peritoneum

Samo 1/3 od ubodnite rani koi prodiraat vo abdominalnata

{uplina predizvikuvaat zna~ajni o{tetuvawa

Naj~esto povredeni organi od ubodi se:

Crn drob 40%

Tenko crevo 30%

Dijafragma 20%

Kolon 15%
Penetrira~ka abdominalna trauma

Penetrira~kite traumi mo`e da bidat seriozni, zatoa {to mo`e

da o{tetat vnatre{ni organi i pretstavuvaat rizik za pojava na
{ok i infekcija (peritonitis)

Fiziolo{kata evaluacija na ovie pacienti e skoncentrirana na

dva glavni naodi:
peritonitis i hemodinamska nestabilnost

Fizikalen pregled:

Analiza na fiziolo{kite funkcii po formula AVCDE

Inspekcija na celoto telo
Eksploracija na rana - analiza da li ima ili nema
probiv na peritoneum
Drugi metodi po potreba: DPL, Eho, CT, rektalen pregled
Penetrira~ka abdominalna trauma

Analiza na fiziolo{kite funkcii po formula AVCDE

Airway - Di{ni pati{ta, strani tela, povredi . . . . .

Breathing - Di{ewe, respiratorna rata, dlabo~ina na inspirium i

ekspirium

Circulation - Cirkulacija, mentalen status, boja na ko`a,

temperatura, srceva akcija, krven pritisok ({ok?)

Disability – Invalidnost, neurolo{ki deficit

(pred da se sedira pacientot)

Exposure/environment – Ekspozicija, kompleten pregled od

glava do petici so cel da se najde sekundarna povreda
Penetrira~ka abdominalna trauma

Eksloracija na rana za da se utvrdi da li ima probiv na peritoneum

Observacija
-
Potencijalno proboen DPL
peritoneum
+

Kur{umIntraperitonealen Laparatomija

+
Dolen graden ko{ DPL
-
Observacija

DPL + : >10ml Aspirirana krv, zol~ka ili drug GI sodr`aj

Penetrira~ka abdominalna trauma

Tretman:
Hirur{ki za reparacija na o{tetenoto tkivo i otstranuvawe na
stranoto telo

Indikacija za itna laparatomija:

 Abdominalna distenzija ili hipotenzija

 Znaci za povreda na visceralen organ:

 hematurija,
 hematemeza,
 proktoragija,
 evisceracija,
 peritonitis
 defekt na dijafragma
(otkrien pri postavuvawe na gradna tuba)
 radiolo{ki potvrdeni povredi na GI i GU trakt
Eksplozivni abdominalni povredi
Mehanizam:

1. Eksploziven pritisok

2. Fragmenti od eksplozivnata naprava so rotira~ko dvi`ewe

Povredite se pote{ki od ognostrelnite

Terorizam
Stari artileriski granati i nagazni mini

Novo oru`je: Predvidlivo rasprskuvawe

Mali fragmenti so niska energija
(onesposobuvawe na 2 ili pove}e sistemi)
Eksplozivni abdominalni povredi

Site ekspozii se pridru`eni od kompleksen blasten bran:

1. Bran na pritisok
2. Vozdu{en bran ili blasten veter

1. Бran na pritisok 700KN/m2 (tapan~e-150kN/m2)

Branot se dvi`i nad i ikolu preprekata

Povredi i na tie zad yid i vo rov (te{ki povredi)

Branot ima 2 fazi: pozitivna

negativna - nezna~ajna
Eksplozivni abdominalni povredi

2. Vozdu{en bran nastanuva zaradi brzo {irewe na gasovite

koi na vozduhot mu davvat supersoni~na brzina.

Раскинување на околината вклу~увајќи згради и други објекти

Повреди: трауматски ампутации до комплетен раскин на телото

Бластниот бран на притисок се дви`и со брзина на звук.

Во вода брзината и дистанцата се поголеми.

Повредите се потешки
Eksplozivni abdominalni povredi

Бласт pовредите на стома~ните органи

се по~ести во вода отколку во воздух:

1. Перфорација на `елудник
2. Перфорација на тенко црево
3. Перфорација на цекум

Клини~ки симптоми:
1. Расте~ка болка
2. Знаци за перитонизам
3. Слободен воздух под купола на дијафрагма

Кога се јасно изразени потребна е итна лапаратомија

Кога се несигурни потребно е: Ултрасонографија,
ЦТ,
ДПЛ
Лапараскопијa