MGA

PINAGKUKUNANG YAMAN
NG
PILIPINAS
 KONSEPTO NG
PINAGKUKUNANG-
YAMAN
Nagiging pinagkukunang-
yaman ang anumang
bagay, may buhay man
ito o wala.
Napagtatanto ng mga tao ang
halaga ng anumang bagay o
ang kapakinabangan nito
upang mapunan ang kanilang
pangangailangang ekonomiko.
 Ang mga tao ay nagiging
maparaan upang magamit ang
mga bagay sa paligid para sa
ikabubuti ng kanyang
kalagayan.
Sinumang naghahangad ng
anuman ay kinakailangang
magkaroon ng mga
pinagkukunang-yaman.
 ANG MGA SALIK
NG PRODUKSYON
LUPA | PAGGAWA | KAPITAL
 Orihinal at hindi mapapalitang yaman
LUP ng kalikasan.

Dito nagmula ang mga hilaw na

materyales na kailangan sa
pagbubuo ng mga kalakal.
A
Ang kapakinabangan ng lupa sa may-
ari nito ay nagtatakda ng kita na
tinatawag na upa.
 Ang lakas-paggawa ng
PAGGAWA pinakamahalagang salik ng
produksyon.

Nakasalalay sa kamay ng tao ang

paglinang ng kalikasan upang maging
kapaki-pakinabang ito.

Sa pamamagitan ng pag-iisip at
talento ng tao, nabubuo ang isang
produkto.
 Ito ay ginagamit ng tao upang
makalikha siya ng mga produkto at
KAPITAmakapagbigay ng maayos na
serbisyo.

Mahalaga rin sa paggawa ang

kapital upang matugunan
ang pangangailangan.

Kadalasang nagiging maunlad ang

L
industriyang pinaglalaanan ng
malaking kapital.
 LUPA + PAGGAWA
+ KAPITAL

= PROSESO
•Ang lupa, paggawa, at kapital ay ang mga
pinagkukunang- yaman na kailangan sa
produksyon ng kalakal at serbisyo.
•Ang kawalan ng mga salik na
ito ay maaring magdulot ng
pagkakaantala, paghinto o kawalan ng
produksyon.
•Ang mga hayop at halaman ay
maituturing din na pinagkukunang yaman.
 YAMANG LIKAS

LUPA | MINERAL | TUBIG | KAPITAL

 YAMANG LUPA
ANG MAPAPALITANG
PINAGKUKUNANG YAMAN
 •Ang Pilipinas ay may lawak
na 300,000 kilometro
kuwadrado o 30 milyong
ektarya.
1840 km

• Pinakamalaki
ang Luzon, sunod
ang Mindanao
at
Visayas.

1000 km
 Lupaing Kagubatan
Agrikultura 18%
l 35%

Natitirang
Kugon at 1/3 ay para
lupain sa
latian sa troso at
bansa
21% kahoy
26%
 PAMPUBLIKONG LUPAIN
• Public domain
•Pag-aari ng pamahalaan
 ALIENABLE LAND
• Disposable land
•Mga maaring ipagbili, pagtaniman,
pagtayuan ng mga bahay at gusali
• Pribadong ari-arian

47%

industriyal residensyal at agrikultural

komersyal
 Rehiyon Kabuuang Lawak Lupaing Alienable Kabuuang Forest
Ng Lupa at Disposable Land
NCR 63,600 48,232 15,368
1,829,368 355,252 1,474,116
CAR 1,282,019 810,922 473097
I Ilocos 2,687,517 972,822 1,714,695
II Lambak ng Cgayan
III Gitang Luzon
2,147,036 1,204,650 942,387
IV A CALABARZON 1,622,861 1,051,948 570,913
IV B MIMAROPA 2745601 998,563 1,747,038
V Bicol 1,763,249 1,222,060 541,189
VI Kanlurang 2,022,311 1,417,978 604,333
Visayas VII Gitnang 1,489,077 9,641,69 524,908
Visayas VIII 2,143,169 1,024,955 1,118,214
Silangang 1,599,734 762,460 837,274
IX Visayas 1,405,599 659,196 746,403
X Zamboanga
Peninsula
1,714,059 1,079,824 1,634,235
XI Hilagang
1,437,274 546,828 890,446
1,884,697 544,897 1,339,800
Mindanao
XII. Davao
1,160,829 542,827 618,002
Region
XIII. SOCCSKAR
GEN
Caraga

ARMM
 MGA REHIYONG MAY
PINAKAMALAKING BAHAGI NG
KAGUBATAN
• MIMAROPA
•Lambak ng
Cagayan
• Davao
Region
• CAR
• Caraga
• Silangang
MGA REHIYONG MAY
PINAKAMALAKING BAHAGI NG
ALIENABLE LAND
• CALABARZON
•Kanlurang Visayas
•Bicol
•Davao Region
•Gitnang Luzon
•Silangang Visayas
 MGA REHIYONG MAY PINAKAMALIIT
NA BAHAGI NG ALIENABLE LAND
• National Capital Region (NCR)
• Cordillera Administrative Region (CAR)

NCR – 76%
May malaking
bahagdan ng lupaing
alienable batay sa
proporsyon ng lugar.
 Halos 1/3 lamang ang lupaing
kagubatan ang maaring gamitin para sa
gawaing komersyal. Ang ibang lupain ay
nagtatamnan na o kaya naman ay may
kugon, samantalang ang ibang lupain ay
malayo mahirap puntahan at
pakinabangan.
Ang bansa ay pinamamahayan ng iba’t
ibang species ng halaman at hayop.
•8120 species ng
katutubong halamang
namumulaklak
• 950 species ng ibon

• 240 species ng
mammals

• 3500 species ng
puno

• 3000 species ng halamang

YAMANG MINERAL
ANG DI - MAPAPALITANG
PINAGKUKUNANG YAMAN
•Ang yamang mineral ay ang mga
likas yaman mula sa kalikasan
na nakukuha sa papamagitan
ng pagmimina.

• May posibilidad na
maubos.
•Ang Pilipinas ay mayaman sa
yamang mineral.
•Isa sa mga pangunahing
industriya na nagpapataas ng
Metalikon Di- Mineral na
g metalikon Panggaton
Mineral g Mineral g
 METALIKONG MINERAL
•Chromite – sa Zambales
matatagpuan ang isa sa may
pinakamalaking deposito
ng Chromite sa buong
daigdig.

•Bakal – matatagpuan sa
Camarines Norte at Cagayan;
malaki rin ang naitutulong
nito sa konstruksiyon at
paggawa ng mga makinarya.
 METALIKONG MINERAL
•Manganese – makikita sa
Palawan, Negros at
Bohol; may mahalagang
industriyal na mga
paggamit na metal alloy
partikular sa mga hindi
kinakalawang na asero.
 DI - METALIKONG MINERAL
•Aspalto - malagkit, itim, at
malapot na likido o medyo-
solido na mayroon ang
karamihang mga petrolyo
at ilang mga likas na
deposito; kadalasang
ginagamit bilang
panambak ng kalye.

•Marmol – matatagpuan sa
Romblon
 DI - METALIKONG MINERAL
•Asbetos – madalas gamitin
sa pagtatayo ng mga gusali
upang protektahan ang mga
delikadong parte ng gusali
laban sa apoy.

•Luad – karaniwang
ginagamit sa paggawa ng
mga palayok sa paghahardin
 MINERAL NA PANGGATONG
•Petrolyo –
ginagawang gasolina
keroseneat o
pinagmulan ng mga
produktong ito; makukuha
sa ilalim ng lupa o sa mga
tinatawag na sedimentary
rocks at nagtataglay ito ng
purong hydrocarbons;
matatagpuan sa Palawan
 YAMANG TUBIG

ANG PILIPINAS SA PALIGID NG TUBIG

 220 milyong ektarya ng katubigang
teritoryal (territorial water)
26.6 na milyong ektarya ay
katubigang baybayin(coastal
KATUBIGAN NG

waters)
193.4 na milyong ektarya ay
PILIPINAS

katubigang karagatan (oceanic

waters)
Ang baybayin ng Pilipinas ay
may sukat na 17,460 kilometro.
 CORAL REEF
• Nasa 27,000 kilometro kuwadrado.
•Ito ay sumasaklaw sa 60
lalawigan at halos 1,525
munisipalidad.
• 2,500 uri ng isda

• 488 uri ng mga korales

•132 malalaking ilog

•31,000 ektarya ng ilog.

• 59 na lawa

•245,000 ektarya ng mga

palaisdaan
LAGUNA DE BAY - CALABARZON

•Pinakamalawak
na lawa sa
Pilipinas

•May sukat na
90,000 ektarya.
 IBA PANG LAWA SA PILIPINAS
• Lake Lanao
• Lake Taal
• Lake Mainit
• Lake Naujan
• Lake Bulusan
 DRAINAGE AREA HABA
REHIYON RIVER BASIN (KM^2)
(KM)
I Abra 5,125 178
II Cagaya 25,649 505
n bulug 3,372 175
III Pampang 9,759 260
a Agno 5,952 206
IV Pasig-Laguna Bay 4,678 78
V Bicol 3,3771 136
VI Ilog Hilabangan-Panay 1,945 124
Jalaud 1,643 132
X Agusan 10,921 350
Cagaya 1,521 90
n
XI Tagum- 3,064 89
Libuganon 1,623 150
Davao
XII Mindanao 23,169 373
Buayan- 1,434 60
Malungun
 PAKINABANG NG YAMANG TUBIG
•Paglikha ng enerhiya (hydrothermal
energy)
•Irigasyon sa mga sakahan
•Rutang pangtransportasyon
•Pinagkukunan ng hilaw na
materyales
•Pangisdaan
Ang isang kilometrong
coral reef,

Ay maaring magsuplay
ng 210,000 tonelada ng
isda at iba pang yamang
dagat sa isang taon.

Ang pangingisda ay
maaaring munisipal at
komersyal.
 Kapag higit na maabilis ang
pagkuha kumpara sa maaaring
tustusan ng kalikasan,
maaaring mabawasan ang
bulto ng mga yamang
nakukuha mula sa mga anyong
tubig.
YAMANG KAPITAL

ANG PAG-UNLAD
Materyal na Panlipunang Di-
Kapital Kapital materyal
Na Kapital
 MATERYAL NA KAPITAL
Istrakturang hindi
pambahay
- Opisina
- Planta
- Pabrika

Kagamitang
Pangmatagala
n
- Makinarya
- Trak
- Hurno
 MATERYAL NA KAPITAL
Istrakturan
g
Pantahanan
- TV
- Cabinet
- Kama
 PANLIPUNANG KAPITAL
Imprastakturang nagbibigay
ng serbisyo sa publiko
• Tulay
• Kalsada
• Riles ng tren

Serbisyong ipinagkaluob ng
pamahalaan
• Bumbero
• Munisipyo
• Pulisya
 DI-MATERYAL KAPITAL
Mga bagay na hindi materyal
na ginagamit upang lalong
mapagbuti ang
produksyon
• Bagong teknolohiya
• Programang
pagsasanaysa
y
• Anunsyo
• Pagsasaliksik
Kalakal na pangkonsumo (consumption
good) Mga bagay na binibili ng tao upang
matugunan ang kanilang pangangailangan

Kalakal ng kapital (capital goods) – Mga

makinarya, gusali, at iba pang bagay na
ginagamit upang makalikha ng mga kalakal
na pangkonsumo

Financial Capital – pondong kailangan

upang magsimula ng negosyo
YAMANG TAO

ANG TAGA-LINANG
Kung walang tao, hindi
malilinang at
mapapakinabangan ang
mga yaman
pinagkukunan ng bansa.
 Mahalagang salik ng
produksyon ang TAO
sapagkat siya ang
gumagamit ng lakas at
nagpapaunlad sa mga
yamang likas.
Ang yamang tao din ay
batayan sa pag-unlad.
Ang tao ang susi sa pag-
unlad.
Ang tao ay may angking talino,
kakayahan at kasanayan, sa
kanya rin nagmumula ang iba’t-
ibang puwersa ng pagbabago.
Kapag nalinang nang mabuti at
maayos ang mga katangiang ito,
ang hangaring kaunlarang
pang- ekonomiya ay
naisusulong.