KAVRAM HARİTALARI

Kavram haritaları Joseph D.

Novak tarafından geliştirilmiştir.
Kavram haritaları: Kavramlar
arası ilişkilerin görselleştirildiği
iki boyutlu şemalardır.
Tek bir kavramın aynı
kategorideki diğer kavramlarla
genelden özele doğru ilişkisini
görsel ve somut olarak ifade
eden grafiklerdir.

Joseph D. Novak
Kavram haritası yapılmak istenirse;
Önce yapmak istediğiniz problem, bilgi ya da
konunun temel sorusunu tanımlamanız gerekir.
Bunun için 10-20 kavram geliştirilir.
Bu kavramlar listelenir.
Burada önemli olan sonradan, bir biçimde bu
kavramların ilişkilerini göstererek etraflarını
doldurmaktır.
Etiketlere tek bir kelime ya da en fazla iki
kelimeden oluşan kavramlar yazılır.
Kavramlar arası ilişkiler kırık oklarla gösterilir. Çünkü
okların kırık noktalarına ne tür ilişki görüldüğü yazılır.
Herhangi bir kavramın altına 3 ya da 4’ten fazla kavram
yerleştirmemeye özen gösterilir.
Eğer daha fazla kavram yazmanız gerekirse o durumda en
iyi yol daha genel kavramlar oluşturmaktır.
Kavram haritaları tepeden aşağıya doğru okunur. Genel
kavramların tepede, spesifik kavramların aşağıda yer
alması gerekmektedir.
Daha sonra kavramlar arası ilişkiler gösterilmelidir.
Kavram haritalarının özelliği değişik basamaklardaki
kavramlar arasındaki ilişkilerin kurulmasıdır.
Kavram haritaları;
Öğrenmelerin daha anlamlı ve kalıcı olmasını
sağlar.
Önceki bilgilerle yeni öğrenilecek bilgiler arasında
anlamlı ilişki kurulmasına yardımcı olur.
Yeni bir ünitenin, bölümün ya da konunun
kapsamını tanıtma amacıyla da kullanılabilir.
Kavramsal yanılgıların ortaya çıkarılmasında ve
öğrencilerin bilgi yapılandırmasında etkin
olarak kullanılır.
Öğretmenlerin değerlendirilmesinde de
kullanılması mümkündür.
Kavram haritaları;
- Örümcek,
- Zincir,
- Balık kılçığı ve
 Hiyerarşik
olmak üzere 4 farklı şekilde hazırlanabilir;
Örümcek kavram haritaları; bir ana kavram ve bu
kavramın özelliklerini göstermek amacıyla kullanılır.
Zincir kavram haritaları; olayların akışını ve akış
esnasında bu olaylar arasındaki ilişkiyi gösterir.
Hiyerarşik kavram haritası; ana kavram ve alt kavramlar
genelden özele doğru yerleştirilir. Ana ve alt kavramlar
arasındaki oklara bu kavramlar arasındaki ilişki yazılır.
 Balık kılçığı; bir konu veya konu ile ilgili faktörleri (ana neden ve alt
nedenleri) neden sonuç ilişkisi kurarak irdeleyen sistematik düşünmeyi
sağlayan ve sonuç olarak analitik bir yaklaşım güden diyagramlardır. Fikir
üretme amaçlı örgütsel problemlerin çözümünde kullanılır.
BİLGİ HARİTALARI
 Bilgi haritası nedir?
Bilgi haritaları, bilginin kullanılması için
haritalandırılmasına, organizasyon şemaları
yapılmasına, karar ağaçlarının çizilerek gözden
geçirilmesine yaramaktadır.
Bir ülkeye ait bölgeler haritası, bir kıtaya ait
ülkeler haritası da bilgi haritası olup, bunlar
‘örümcek harita’ olarak adlandırılmaktadır.
Öğrenmeyi kolaylaştıran haritalar; zihin,
kavram ve bilgi haritalarıyla sınırlı değildir.
Kelime haritaları, iş akış şemaları gibi çok
çeşitli haritalar söz konusudur.
Bilgi haritası;
 metindeki bilgiyi anlamak için;
. metni iki boyutlu olarak,
. yapılandırmış haritalara dönüştürme
tekniklerinden biridir.
Öğretmen tarafından nasıl kullanılacağı
öğretilmelidir.
Öğrenenler tarafından kullanılmalıdır.
Bilgi haritasının tablodan farkı, metindeki
bilgilerin çerçeve-bağ-çerçeve kümeleri şeklinde
gösterilmesidir.
Kavram haritası ile bilgi haritası aynı anlamda
kullanılmaz.
Çünkü biri bilgiyi düzenler, diğeri yalnızca
kavramları düzenlemektedir.
Bilgi haritaları daha fazla bilgiyi içermek zorundadır.
Çünkü tümüyle metni anlatmayı, öğretmeyi
amaçlar.
Bilgi haritasının yararları neler
olabilir?
Öğrenmeyi sistemli hale getirir.
Karmaşık bilgileri kavramayı sağlar.
Öğrencinin konu hakkında neyi bilip neyi
bilmediğini belirler.
Çalışma zevki verir, öğrenmeyi hızlandırır.
Görsel zekası yüksek olanlar için çekici ve
öğrenmeyi hızlandırıcı olabilir.
• Bilgi ile ilgili ana ve yan düşünceleri
birbirinden daha kolay ayırt etmesini sağlar.
• Bilginin bellekte sağlam ve verimli
kalmasını sağlar.
YAPILANDIRMACI YAKLAŞIM
Yapılandırmacı yaklaşım, yeni bir “eğitim
programı” değildir.
O bir yaklaşım ya da bir yöntemdir. Bu nedenle
herhangi bir programın bütün boyutlarının
yapılandırmacı yaklaşıma göre ortaya konması
diye bir görüş söz konusu değildir.
Yapılandırmacı yaklaşım “öğretim süreçleri” ile
ilgilidir.
Bu yaklaşımda öğretmen öğrencinin mevcut fikir
ve bilgilerini geliştirmeye yardım eder.
Öğretmen ve öğrenci sorumluluklarını paylaşır.
Öğretmen öğretmekten çok cesaretlendirme
üzerinde durur.
Öğretmen öğrencilerine “su içmeleri için rehberlik
eder ama onlara su içirmez .
Bu yaklaşımda bir öğretmen için en iyi yol,
öğrencinin konu hakkında;
- ne bildiklerini değerlendirmek ve
- bunlardan başlamaktır.
Yapılandırmacı yaklaşımda öğrenci için öğrenme;
- doğrusal bir işlem değil
- kompleks bir süreçtir.
Çünkü yapılandırmacı yaklaşımda;
Öğretmen öğrencilerin bakış açılarını araştırır
ve değerlendirir.
Sınıftaki etkinlikler, öğrencilerin birbirine
eğitsel anlamda meydan okumasına dayandırılır.
Öğretmenler derslerini temel kavramlar ve
büyük fikirler etrafında oluştururlar.
Öğretmenler öğrencilerin öğrenmelerini,
günlük öğretim bağlamında değerlendirirler.
Yapılandırmacı yaklaşım öğrenci merkezlidir.
Ancak bu öğretmenin kürsüsünde oturması
anlamına gelmemektedir.
Yapılandırmacı yaklaşımda öğretmen de en az
öğrenci kadar aktiftir.
 Yapılandırmacı öğretim, her alanın öğretimi için
uygun değildir. Mesela matematikte kullanılan
sembollerin öğretimi vb.
Yapılandırmacı yaklaşımın kavram analizi şu şekildedir:

PEDAGOJİK PSİKOLOJİK

bireysel
Yapılandırmacı öğretim Yapılandırmacı öğretim
Sosyal grup

Eğitim programının
muhtevası
Araştırma
Yapılandırmacılık

Yapılandırmacılığın bilgiye yaklaşımı

Gerçek nedir? Bunu nasıl biliyoruz?
Geleneksel okullarda başarı, sınavlarla
belirlenirken, bu yaklaşımda öğrenciyi gözleme,
öğrencinin ürünlerini sergileme ve ürün
dosyalarını (portfolyö) değerlendirme şeklinde
yürütülmektedir.
Bu yaklaşımın geleneksel yaklaşımdan bir farkı da,
geleneksel yaklaşımda öğrenci, ağırlıklı olarak
bireysel çalışır.
Oysa bu yaklaşımda öğrenci, ağırlıklı olarak
gurup içinde çalışır ve gurup içindeki
performansı ile değerlendirilir.