PHÂN TÍCH BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC

QUYỀN, ĐỘC QUYỀN NHÀ TRONG ĐIỀU

KIỆN HIỆN NAY; VAI TRÒ LỊCH SỬ CỦA CHỦ
NGHĨA TƯ BẢN
 PHÂN TÍCH BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN, ĐỘC QUYỀN NHÀ TRONG ĐIỀU
KIỆN HIỆN NAY; VAI TRÒ LỊCH SỬ CỦA CHỦ
NGHĨA TƯ BẢN
 BIỂU HIỆN MỚI CỦA
ĐỘC
1
QUYỀN

BIỂU HIỆN MỚI CỦA

2
ĐỘC
QUYỀN NHÀ NƯỚC
DƯỚI
CHỦ NGHĨA TƯ BẢN
3

VAI TRÒ LỊCH SỬ CỦA

CHỦ NGHĨA TƯ BẢN

LIÊN HỆ THỰC TIỄN

CHƯƠNG 1
BIỂU
HIỆN
MỚI
CỦA
ĐỘC
QUYỀN
 1.1. Biểu hiện mới của tích tụ và tập trung tư bản
- Những hình thức tổ chức độc quyền mới đã ra đời:

CONCERN
- Là tổ chức độc quyền đa ngành, thành phần của
nó có hàng trăm xí nghiệp
- Nguyên nhân: do cạnh tranh gay gắt việc kinh
doanh chuyên môn hóa hẹp dễ bị phá sản.
- Đối phó với luật chống độc quyền ở hầu hết các
nước tư bản chủ nghĩa

CONGLOMERATE

- Là sự kết hợp của hàng chục những hãng vừa

và nhỏ không có sự liên quan trực tiếp về sản
xuất
- Mục đích: thu lợi nhuận từ kinh doanh chứng
khoán
- Các Conglomerate dễ bị phá sản nhanh hoặc
chuyển thành các Concern
- Sự xuất hiện nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ là do:

- Việc ứng dụng thành tựu khoa học và công

nghệ cho phép tiêu chuẩn hóa và chuyên môn
hóa sản xuất sâu, dẫn đến hình thành hệ thống
gia công

- Các doanh nghiệp vừa và nhỏ có những thế

mạnh của nó, đó là: Nhạy cảm đối với thay đổi
trong sản xuất; linh hoạt ứng phó với sự biến
động của thị trường
1.2. Biểu hiện về vai trò của tư bản tài chính trong các
tập đoàn độc quyền

- Xuất hiện và phát triển nhiều ngành kinh tế mới,

đặc biệt là các ngành thuộc “phần mềm”

- Cổ phiếu có mệnh giá nhỏ được phát hành rộng rãi,

khối lượng cổ phiếu tăng lên, nhiều tầng lớp dân cư
cũng có thể mua được cổ phiếu và trở thành cổ đông
nhỏ

- Các tập đoàn tư bản tài chính đã thành lập các ngân
hàng đa quốc gia, thực hiện việc điều tiết các
Concern và Conglomerate xâm nhập vào nền kinh tế
của các quốc gia khác
1.3. Biểu hiện mới của xuất khẩu tư bản:

Dòng đầu tư lại chảy qua Hình thức xuất khẩu tư

lại giữa các nước tư bản bản rất đa dạng, sự đan
phát triển với nhau xen giữa xuất khẩu tư bản
và xuất khẩu hàng hóa
tăng lên

Chủ thể xuất khẩu tư Sự áp đặt mang tính chất

bản có sự thay đổi lớn, thực dân trong xuất khẩu
trong đó vai trò của tư bản đã được gỡ bỏ dần
các công ty xuyên và nguyên tắc cùng có lợi
quốc gia (Transnation trong đầu tư được đề cao
Corporation) trong
xuất khẩu tư bản ngày
càng to lớn
1.4 Biểu hiện mới của sự phân chia thị trường thế giới giữa các liên minh độc quyền

- Do tác động của xu hướng quốc tế hóa, toàn cầu hóa

kinh tế ngày càng tăng bên cạnh xu hướng khu vực hóa
nền kinh tế

- Hình thành nhiều liên minh kinh tế khu vực như:

+ Liên minh Châu Âu (EU)
+ Khối Mậu Dịch tự do Bắc Mỹ (NAFTA)
+ Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC)
+ Thị trường chung vùng Nam Mỹ (MERCOSUR)
+ Các Liên minh mậu dịch tự do (FTA)
+ Các Liên minh thuế quan (CU)
+…
1.5.Biểu hiện về sự phân chia lãnh thổ ảnh hưởng dưới sự chi phối của các tập đoàn
độc quyền

- Vào nửa cuối thế kỉ XX, tuy chủ nghĩa thực dân cũ
đã hoàn toàn sụp đổ và chủ nghĩa thực dân mới đã
suy yếu, nhưng các cường quốc tư bản vẫn tranh
giành nhau phạm vi ảnh hưởng:
+ Thực hiện “chiến lược biên giới mềm”
+ Bành trướng “biên giới kinh tế” rộng hơn biên
giới địa hình
+ Ràng buộc, chi phối các nước kếm phát triển từ
sự lệ thuộc về vốn, công nghệ đi đến chính trị vào
các cường quốc tư bản dưới mọi hình thức lúc ngấm
ngầm lúc công khai
1.5.Biểu hiện về sự phân chia lãnh thổ ảnh hưởng dưới sự chi phối của các tập đoàn
độc quyền

- Đầu thế kỉ XXI, chiến tranh lạnh kết thúc, nhưng

vẫn tiềm ẩn những nguy cơ chạy đua vũ trang mới

- Mặt khác, sự phân chia lãnh thổ thế giới lại được
thay thế bằng những cuộc chiến tranh thương mại,
những cuộc chiến tranh sắc tộc, tôn giáo => Núp bên
trong là các cường quốc tư bản
 CHƯƠNG 2

BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC

QUYỀN NHÀ NƯỚC DƯỚI CHỦ
NGHĨA TƯ BẢN
2.1. Những biểu hiện mới về cơ chế quan hệ nhân sự

Vì: Sự phát triển của trình độ dân trí + quy luật cạnh tranh trong xã hội tư bản ngày nay

=> Thể chế đa nguyên phân trong phân chia quyền lực nhà nước trở nên phổ biến
Xuất hiện cơ chế thỏa hiệp cùng tồn tại, cùng phân chia quyền lực giữa các thế lực tư bản độc quyền không

cho bất cứ một thế lực nào độc tôn tại các nước tư bản pt nhất
2.2. Những biểu hiện mới về sở hữu nhà nước

- Chi tiêu ngân sách nhà nước:

+ Là công việc thuộc quyền của giới lập pháp
+ Chống lạm phát và chống thất nghiệp được ưu tiên.
+ Dự trữ quốc gia là nguồn vốn chỉ sử dụng trong tình
huống đặc biệt

- Vai trò của đầu tư Nhà nước:

+ Khắc phục chi phí tốn kém của nghiên cứu khoa học
cơ bản, trong xây dựng kết cấu hạ tầng và giải quyết vấn
đề xã hội ở các nước tư bản phát triển
+ Nhà nước dùng ngân sách của mình để tạo nên cơ sở
vật chất, gánh chịu rủi ro để các công ty tư nhân tập
trung vào các lĩnh vực có lợi nhuận lớn.
2.3. Biểu hiện mới trong vai trò công cụ điều tiết độc quyền kinh tế của nhà nước

- Về chính trị, thì các chính phủ, nghị viện tư sản hiện đại
cũng được tổ chức như một công ty cổ phần tư bản chủ
nghĩa

- Viện trợ ưu đãi từ nguồn lực nhà nước có xu hướng gia

tăng
 CHƯƠNG3
VAI TRÒ LỊCH SỬ
CỦA CHỦ NGHĨA
TƯ BẢN

3.1. Vai trò tích cực của chủ nghĩa tư bản

- Thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển nhanh chóng

- Chuyển nền sản xuất nhỏ thành nền sản xuất lớn hiện
đại

- Thực hiện xã hội hóa sản xuất

 CHƯƠNG3
VAI TRÒ LỊCH SỬ
CỦA CHỦ NGHĨA
TƯ BẢN

3.2. Những giới hạn phát triển của chủ

nghĩa tư bản

- Tập trung chủ yếu vì lợi ích của thiểu số giai cấp tư
sản

- Chủ nghĩa tư bản đã và đang tiếp tục tham gia gây

ra
chiến tranh và xung đột nhiều nơi trên thế giới

- Sự phân hóa giàu nghèo trong lòng các nước tư bản

và có xu hướng ngày càng sâu sắc
 Những hạn chế trên bắt nguồn từ mâu thuẫn cơ bản của
chủ nghĩa, đó là mâu thuẫn giữa trình độ xã hội hóa ngày
càng cao của lực lượng sản xuất với quan hệ sản xuất dựa
trên quan hệ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư bản
sản xuất
 CHƯƠNG 4

LIÊN HỆ THỰC
TIỄN
 4.1. Thực trạng
- Hiện nay, nền kinh tế Việt Nam đang
trong giai đoạn chuyển đổi từ nền kinh tế
kế hoạch tập trung sang nền kinh tế thị
trường

Độc quyền của một doanh

Độc quyền nhà nước
nghiệp

Là kết quả của cơ chế hành chính

Là kết quả cạnh tranh trong nền trước đây và một số quy định của
kinh tế thị trường pháp luật cũng như các chính
sách kinh tế hiện hành
4.2.Độc quyền kiểu mới liên quan đến đặc điểm tập
trung sản xuất và các tổ chức độc quyền tại Việt Nam

Hiện nay, đặc điểm này của độc quyền kiểu mới được biểu
hiện thông qua sự xuất hiện của các công ty độc quyền
xuyên quốc gia bên cạnh sự phát triển của các xí nghiệp
vừa và nhỏ
- Độc quyền kiểu mới tại Việt Nam:

sự xâm nhập của các sự ứng dụng khoa học

công ty xuyên quốc công nghệ
gia
khiến một công ty lớn cũng đủ
sức chi phối một ngành và
thậm chí là bành trướng thế lực
ra bên ngoài
+ Sự xâm nhập của các công ty xuyên quốc gia

Unilever và P&G - hai tập đoàn đang

chiếm phần lớn thị phần trong ngành
hàng chăm sóc gia đình và chăm sóc cá
nhân tại Việt Nam - vốn được biết đến là
sân chơi lâu năm của các doanh nghiệp
ngoại.
Dù trong nhiều năm trở lại đây, các doanh
nghiệp Việt Nam cũng đang cố gắng phát
triển trong mảng tiêu dùng nhanh, cụ thể là
chăm sóc gia đình và chăm sóc cá nhân
nhưng lượng thị phần của chúng vẫn không
mấy khả quan với con số 13% và 6% mức thị
phần. Thị trường tiêu dùng nhanh vẫn đang bị
thâu tóm bởi các tập đoàn xuyên quốc gia
 Ví dụ: tập đoàn Thaco Auto
(thuộc Thaco Group) trong
ngành công nghiệp phụ trợ ô tô
Việt Nam

+ Sự ứng dụng khoa học công nghệ khiến một

công ty lớn cũng đủ sức chi phối một ngành và
thậm chí là bành trướng thế lực ra bên ngoài
- Năm 2009, THACO đã đầu tư xây dựng khu công
nghiệp sản xuất linh kiện ô tô lớn nhất Việt Nam tại Khu
kinh tế mở Chu Lai

- Sản phẩm bao gồm: Linh kiện nội-ngoại thất xe bus, xe

tải, xe du lịch; linh kiện composite,…

- Đầu tư xây dựng trung tâm R&D; tiếp nhận chuyển

giao công nghệ từ Hàn Quốc và Nhật Bản

- Trong suốt giai đoạn từ 2009 đến 2018, tập đoàn

THACO AUTO đã chi phối thị trường công nghiệp
phụ trợ, là nhà cung ứng cho các doanh nghiệp trong
nước

- Không chỉ là nhà cung ứng nội địa, tập đoàn Thaco
Auto đồng thời cũng xuất khẩu ra nước ngoài
4.3.Độc quyền kiểu mới liên quan đến đặc
điểm Xuất khẩu tư bản tại Việt Nam

- Đầu tư trực tiếp nước ngoài ( Foreign

Direct Investment – FDI )

- 10 năm qua Việt Nam đã thu hút được

lượng vốn đầu tư đăng ký đạt hơn 36 tỷ
USD

=> Đầu tư trực tiếp nước ngoài đã tạo việc

làm cho hàng vạn lao động, góp phần vào
tăng GDP và kim ngạch xuất khẩu.
Một số dự án lớn của đầu tư nước
ngoài trong năm 2020:

(1) Dự án Nhà máy điện khí tự nhiên

hóa lỏng (LNG) Bạc Liêu
(Singapore)

(2) Dự án Tổ hợp hoá dầu miền Nam

Việt Nam (Thái Lan)

(3) Dự án Khu trung tâm đô thị Tây

hồ Tây (Hàn Quốc)

(4) Dự án Pegatron Việt Nam (Đài

Loan)

(5) Dự án Nhà máy sản xuất lốp xe

Radian Jinyu (Trung Quốc)
 Không dừng lại ở đó, chỉ tính riêng
năm 2020, các nhà đầu tư Việt
Nam đã đầu tư ra nước ngoài ở 14
lĩnh vực

- Trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo

dẫn đầu, chiếm 38,7% tổng vốn đầu tư.

- Lĩnh vực sản xuất phân phối điện đứng

thứ 2, với tổng vốn đầu tư 92,6 triệu USD

- Chiếm 15,7%; tiếp theo là các lĩnh vực

tài chính ngân hàng; bán buôn bán lẻ và
hoạt động chuyên môn, khoa học công
nghệ
4.4.Hạn chế và Giải pháp
4.4.1, Hạn chế

Một trong những vấn đề cần giải quyết là

tình trạng độc quyền của các doanh nghiệp
nhà nước.

=> Sự tồn tại quá nhiều doanh nghiệp nhà

nước trong nhiều lĩnh vực là một trong
những lý do được các luật sư Mỹ sử dụng để
khẳng định Việt Nam không có nền kinh tế
thị trường trong vụ kiện cá da trơn của Việt
Nam.
 4.4.Hạn chế và Giải pháp
4.4.2.Giải pháp

Từ sự phân tích thực trạng độc quyền ở

trên, có thể thấy các rào cản thị trường
ở Việt Nam hiện nay rơi vào 3 trường
hợp như sau:
 GIẢI PHÁP

- Sự tồn tại một số quy định của pháp luật

và các chính sách kinh tế đã tạo ra độc
quyền cho các doanh nghiệp nhà nước. 
- Pháp luật chưa có sự
phân định rõ việc sử dụng
các “phương tiện thiết
- Bằng một số hành vi kinh yếu” liên quan đến độc
doanh nhất định, các doanh quyền tự nhiên, vì thế đã
nghiệp trên thị trường đã loại biến độc quyền nhà nước
bỏ được các đối thủ khác và trở thành độc quyền doanh
thành độc quyền trên thị trường nghiệp
đó. 
CẢM ƠN CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ
LẮNG NGHE