Professional Documents
Culture Documents
Radyasyon Kirliliği Ve Kanser
Radyasyon Kirliliği Ve Kanser
ve
KANSER
Hazırlayan: M. Burhan KÜÇÜKOĞLU
Radyasyon Kaynakları
Radyasyon Çeşitleri
Radyasyon Birimleri
Radyasyonun Etkileri
Radyasyon ve Kanser
Radyasyondan Korunma
İnsan katkısı olmaksızın doğada var olan İnsanlar tarafından üretilen aletlerden
radyasyon kaynaklarıdır. yayılan radyasyon kaynaklarıdır.
İçsel radyasyon
RADYASYON KAYNAKLARI
DOĞAL KAYNAKLAR
BT
PET-CT
Radyoterapi
Doz eşdeğeri; bir doku veya organın 1 kg’ında 1 joule’lük enerji soğurulmasına
karşılık gelen radyasyon dozu. (1 Sv = 100 Rem)
RADYASYON BİRİMLERİ
Dünya genelinde doğal radyasyon kaynakları nedeniyle alınan yıllık
radyasyon dozu 2,4 mSv’dir
Orantılı sayaçlar
RADYASYONUN ETKİLERİ
Gama ve X Işınları İyonize Partiküller (alfa, beta vb)
İyonizasyon ve Eksitasyon
Dokunun oksijenizasyonu
RADYASYONUN ETKİLERİ
OLUMLU ETKİLER
Radyasyon, hücre ve dokulardaki iyonlaşmayı, su üzerinde meydana
getirince, dolaylı bir kimyasal işlemle dokularda oksijeni artırır. Dokularda
oksijen artması masum dozlarda olunca, hücre faaliyetlerinde hızlanma
meydana gelir. Ancak bu oksijen dozu belli sınırları geçerse olay tersine
döner ve hücre ölümü meydana gelir.
Direkt olarak, maruz kalan molekülün doğrudan doğruya molekül yapısını bozar.
İndirekt olarak, iyonize radyasyon sonucu oluşan bazı ara ürünler (serbest
oksijen radikalleri), başka kimyasal reaksiyonlara girerek moleküllerin
değişmesine neden olurlar.
Dermatitler
Katarakt
Kansere dönüşüm
Lösemi Cilt
Karaciğer Kemik
Sık bölünen ve aktif mitozdaki hücre sayısı fazla olan, az diferansiye hücreler
radyasyona daha fazla duyarlıdır. (Over ve testisin germinal hücreleri,
hematopoetik sistem hücreleri, gastrointestinal sistem epitel hücreleri vb)
Radyasyon etkisi ile yapısı değişen pek çok molekülün işlevinin benzerleri
tarafından yerine getirilmesi nedeniyle hücrede radyasyona bağlı önemli
bir hasar görülmez.
RADYASYONUN ETKİLERİ
RADYASYON KANSER İLİŞKİSİ
Maruz kalma sırasında kişinin yaşı, maruz kalınan doz, kişisel özellikler,
malign transformasyonun derecesi, tümörün büyüme hızı gibi süreçler
latent dönemi etkiler.
RADYASYONUN ETKİLERİ
RADYASYON KANSER İLİŞKİSİ
Radyasyona sekonder kanser risk artışını tespit edebilmek için çok fazla
sayıda olgunun çok uzun süreler yakından izlenmesi gerekir.
RADYASYONUN ETKİLERİ
RADYASYON KANSER İLİŞKİSİ
1945 yılında Hiroshima ve Nagasaki’ye atılan atom bombalarından sonra
hayatta kalan kişilerde kronik lenfositer lösemi dışında tüm lösemi
tiplerinde istatistiksel olarak artış tespit edilmiştir.
Halkın almasına izim verilen yıllık doz (1 mSv) nedeniyle kanser olup ölme olasılığının
100000’de 5 olduğu varsayılmaktadır. Bu olasılık;
1.4 adet sigara içmek
Kişi ölçümü
Alan ölçümü
RADYASYONDAN KORUNMA
Yıllık Etkin Doz Görevli Halk
Kapalı Radyoaktif Kaynak: Katı halde bulunan, normal kullanım ve olası kaza durumlarında sızdırmazlığı
sağlamak üzere kaplanmış radyoaktif madde
ALI: Radyoaktif maddelerin Becquerel cinsinden yıllık vücuda alınabilir sınır değeri (Annual limits on intake)
Yarılanma Süresi: Radyoaktif maddenin başlangıçtaki aktivite değerinin yarıya düşme süresi
Çevreye verilme: Mevzuatla belirlenen sınırları aşmayan miktardaki atıkların kanalizasyon, atık bertaraf
tesisleri ya da atmosfere bırakılması
Lisans Sahibi: Mevzuat hükümleri uyarınca radyoaktif maddeleri bulundurmak ve kullanmak için yetkili
kuruluştan lisans almış kişi ya da kurumlar
RADYOAKTİF ATIK BERTARAFI
RADYOAKTİF ATIK TİPLERİ
Düşük Seviyeli Atıklar: İşçi tulumları, taşıma kapları, enjektör gibi malzemelerin az miktarda ve
kısa ömürlü radyoaktiviteyle teması sonucu oluşan atıklardır. Temas ederken lastik eldiven
kullanılmalıdır.
Orta Seviyeli Atıklar: Nükleer malzemeyle birlikte kullanılmış donanım veya radyoaktif
akışkanların temizlenmesinde kullanılmış endüstriyel malzemelerdir. Korunmak için zırhlama
gerekir.
Prensip olarak yüksek seviyeli atık sınıfına girmeyen atıklar, düşük ve orta seviyeli
radyoaktif atık olarak sınıflandırılır.
Yüksek Seviyeli Atıklar: Yeniden işlenilmeyecek olan nükleer yakıt ve yeniden işleme
uygulamasının kalıntılarından oluşur. Fisyon reaksiyonu sonucunda ortaya çıkan yüksek
derecede radyoaktif maddeleri içerirler. Özel taşıma kaplarında taşınırlar.
RADYOAKTİF ATIK BERTARAFI
Radyoaktif atıkların yönetimi için gerekli faaliyetler su şekilde sınıflandırılabilir;
Ara depolama
Nihai Depolama
İleri görüş ve iyi uygulamalarla mevcut tesislerde üretilen atık miktarı azaltılabilir.
Yeni teknolojiler ve tesis tasarımları, bakım gereksinimlerinin basitleştirilmesi gibi
önlemlerle zaten atık miktarını azaltmayı hedeflemektedir.
RADYOAKTİF ATIK BERTARAFI
Radyoaktif
Uygunlaştırma ve
Atıkların Ara Depolama Nihai depolama
Paketleme
Azaltılması
Health Risks from Exposure to Low Levels of Ionizing Radiation: BEIR VII Phase 2 (2006)
www.taek.gov.tr