KLASISIZM

KLASİSZM NEDİR:
KLASISIZM, ANTIK YUNAN VE ROMA
SANATINI TEMEL ALAN TARIHSELCI
YAKLAŞIM VE ESTETIK TUTUMDUR.1660
EKOLÜ OLARAK DA BILINIR.
Klasisizmin Oluştuğu Ortam
◦ Fransa’da 17. yüzyılın ikinci yarısında, iç karışıklıklar sona ermiş,
derebeylik ve kilise direnişleri kırılmış soylular sarayın buyruğuna
girmiş ve monarşi güçlenmişti. Siyasal alanda görülen bu düzen ve
kurala uygunluk etkisini edebiyatta da göstermeye başlamış
Klasizm yavaş yavaş oluşmaya başlamıştır.
 Klasisizm Akımının Felsefesi
◦ Klasisizm’in temelini akıl ve sağduyu oluşturur. «Düşünüyorum,
öyleyse varım.» diyen Descartes’e göre insan aklının kabul
etmediği hiçbir şey doğru değildir. Aşk, kin, nefret, acıma gibi
duygular aklın kontrolünde olduğu sürece insancıldır. İnsan
aşırılıklardan sakınmak, tutkularına iradesi ile yön vermek
zorundadır; dolayısıyla böyle bir insan erdemlidir ve anlatılmaya
değerdir.
Klasisizm Akımının Konusu
KLASIK EDEBIYATTA KONU ÇOĞU KEZ TARIHTEN HATTA
MITOLOJIDEN ALINIR. ÖZELLIKLE YUNAN VE LATIN
EDEBIYATLARINDA GÖRÜLEN KONULAR TEKRAR TEKRAR
IŞLENMIŞTIR. ÇÜNKÜ KLASIK SANATÇIYA GÖRE GELMIŞ GEÇMIŞ
EN MÜKEMMEL SANAT, ESKIYE AIT OLANDIR. DOLAYISIYLA,
ESKI YUNAN’DA GÖRÜLEN INSAN TIPI TEKRAR ELE ALINMIŞTIR.
ANCAK BU INSAN, FIZIĞIYLE, ÇEVRESIYLE DEĞIL RUHSAL
ÖZELLIKLERIYLE ANLATILMIŞTIR. YANI HIRSLILIĞI, CIMRILIĞI,
KINDARLIĞI YÖNÜYLE ELE ALINMIŞTIR.
Klasisizm Akımında Dil ve Üslup
Klasisizm’de yazar olayları anlatırken kendini gizler, kendi duyguların,
zaaflarını, tutkularını, sırlarını söylemekten kaçınır. Ona göre eser yazarın
iç dökme yeri değildir.

◦ Okuyucunun ya da seyircinin dikkati sadece konu içindeki tipler üzerinde

toplanmalıdır. Eserde biçim mükemmelliği aranır. Anlatılmak istenen,
açık ve net bir biçimde ortaya konmalı, gereksiz sözlerden arınmalıdır.
Üslup yapmacıktan uzak, sade ve ağırbaşlıdır. Okurun dikkati söylenene
çekilir.
Klasisizm Akımında Dil ve Üslup
◦ Konu gerçek hayata uygun olmalıdır. Okura ya da seyirciye
inanılmayacak şey sunmaktan kaçınılır. Konuya değil konunun
işleniş biçimine değer verildiğinden aynı olay birçok kez
anlatılmıştır. Bu yönüyle Divan edebiyatına benzer.
Klasisizmin Başlıca Özellikleri
iAkıl, sağduyu ve insan doğasına önem verilmiştir.
Konular, eski Yunan ve Latin kaynaklarından alınmıştır.
Mükemmeliyetçilik esas alınmış, konuya değil; anlatıma önem verilmiştir.
Onun için anadili en güzel biçimde kullanılmaya dikkat edilmiştir.
Sanat sanat içindir, anlayışı benimsenmiştir.
Sanatçılar, yapıtlarında kişiliklerini gizlemişlerdir.
◦ İnsanların her zaman, her yerde, her toplumda aynı duygu ve düşüncede
oldukları kabul edilmiş, bu yüzden yapıtlarda değişmez tipler oluşturulmuştur.
Klasisizmin Başlıca Özellikleri
Fiziksel ve sosyal çevre önemli değildir; çünkü bunlar değişkendir.
Kahramanlar, ruhsal özellikleriyle ele alınmıştır.
◦ Tiyatroda üç birlik kuralına –yer, zaman ve olay birliği-
uyulmuştur.
Klasisizm Akımında Kullanılan Edebi
Türler ve Temsilcileri
◦ Klasisizm’de tiyatroya büyük değer verilir. Özellikle trajedi ve
komedi sıkı kurallarla ortaya konur. Lirik şiir duygusal olduğundan
ihmal edilmiştir.
Boileau (şiir)
La Fontaine (fabl)
Racine, Corneille (trajedi)
Moliere (komedi)
Madame de La Fayette (roman)
La Bruyere (karakterleriyle)
◦ Bossuet (hitabet)
Boileau Corneille

Madame de La Fayette

La Fontaine Moliere

La Bruyere
Bossuet
Türk Edebiyatında Klasisizm
Türk edebiyatı Batı’ya açıldığında klasisizm dönemini
tamamlamıştır. Bu nedenle edebiyatımızda klasisizmin önemli bir
etkisi olmamıştır.

◦ Şinasi’nin «Şair Evlenmesi»adlı komedisi, La Fontaine’den yaptığı

çeviriler ve Ahmet Vefik Paşa’nın Moliere’den çevirileri, bu
anlayışın ürünleri olarak sıralanabilir.
«Klasisizm, geçici rağbeti değil, sürekli rağbeti arar.»
( Andre Gide )