Noli Me Tangere

buod at analisis ng mga

kabanata.

nestlene sinchioco mateo.

 alternatibong titulo:
araw ng mga patay.
todos los santos, ang lahat ng manga santo

kabanata 12.
mga bahagi.
 talasalitaan
“buhay” ng mga patay
 ang dalawang sepulterero
 ang taga-utos
 ang matanda at ang bungo
 pagsusuri
 analisis,
buod. pagsusuri,
simbolism
o
  talasalitaan.

 Hinahandugan – inaalayan Nakaumbok – nakabukol

Nananangis – nagdadalamhati
Kalakip – kasama
Pananglaw – pang-ilaw
Makipot – makitid Satsatan – daldalan
Nagdudumali – nagmamadali Sepulturero – nagtra-trabaho sa
Nagtimpi – nagtiis
Nakapalamuti – naka-adorno sementeryo
Umaalingasaw – paglabas ng
baho
 “buhay” ng mga patay.

“Marahil ang bugtong na bagay na hindi matututulang

ikinatatanggi ng tao sa mga hayop ay ang paggalang na
inihahandog sa mga namamatay.”
  “buhay” ng mga patay.

Iyan ang panimula ng Kabanata 12. Ang ibig sabihin ng pangungusap ay, halos ang
pinagkaiba lamang natin sa mga hayop ay nirerespeto natin ang mga patay, pinatay, at
namatay. Nasuportahan ni Rizal ang pambungad na ito sa mga sumusunod na talata.
Inilista niya ang mga iba’t-ibang tradisyon ng mga iba’t-ibang bansa sa pagbuburol at
pagpapakita ng respeto sa mga patay para sa sa mapayapa nilang pag-alis sa mundong ito.

Ang pangbungad rin na iyan ay isang malaking foreshadowing sa mga sumusunod na

Kabanata. Ang kasabihan din na ito ay pwede rin para sa mga prayle ng nobela,
inihahalintulad na sila’y mga “hayop” dahil sa mga masasamang gawain nila, at mabuti
nalang na sila’y mga prayle, para kahit papaano ipinagdadasal nila ang mga namamatay.
  “buhay” ng mga patay.

“Sinasabi rin namáng iniing̃atan ng̃ mg̃a taga Nueva Guinea sa

mg̃a caja ang mg̃a but-ó ng̃ caniláng mg̃a patáy at nakikipagsalitaan
sa canilá; sa pinacamarami sa mg̃a bayan ng̃ Asia, Africa at América'y
hinahayinan ang caniláng mg̃a patáy ng̃ lalong masasaráp niláng
mg̃a pagcain, ó ang mg̃a pagcaing minámasarap ng̃ mg̃a patáy ng̃
panahóng silá'y nabubuhay, at nang̃agpípiguing at inaacalà niláng
dumádalo sa mg̃a piguíng na itó ang mg̃a patáy. Ipinagtátayô ng̃ mg̃a
taga Egipto ng̃ mg̃a palacio ang mg̃a patáy, ang mg̃a Musulmán nama'y
ipinagpápagawâ, silá ng̃ maliliit na mg̃a capilla, at ibá pa;”
 “buhay” ng mga patay.

Pero isinulat rin ni Rizal :

“Tayo'y náiiba sa lahát ng̃ iyán. Bagá man sa nababasa sa

mg̃a sulat na nauukit sa mg̃a pinaglibing̃an, halos walâ sino
mang naniniwalang nagpapahing̃alay ang mg̃a patáy, at lalò
ng̃ hindî pinaniniwalâang sumasapayápà. Ang lalong
pinacamagalíng mag-ísip ay nang̃ag-aacalang sinásanag pa
ang caniláng mg̃a núnò sa túhod sa Purgatorio, at cung di siyá
mápacasamâ (mapasainfierno bagá), masasamahan pa niyá,
silá roon sa mahábang panahón.”
  “buhay” ng mga patay.

Isinaad ni Rizal na hindi talaga nakakamit ng mga tao ang kapayapaan kahit
ginagawa natin ang mga tradisyon para sa kanila. Sila daw ay maaring
nakikipagkita pa sa kanilang mga ninuno sa purgatoryo, at pag ka sila’y
makasalanan makakasama pa nila ang mga ito ng mas matagal.

‘Isinaad ni Rizal na hindi talaga nakakamit ng mga tao ang kapayapaan kahit sila’y
yumao na.’ – Pagbalik sa pangungusap na ito, isa pa itong foreshadowing sa Kabanata,
dahil ikwekwento ng isang sepulturero ang nanyari sa isa sa mga bangkay na kaniyang
‘inalagaan’, dito, ipinakita mismo ni Rizal na kahit ikaw ay patay na, malabong
makakamit mo ang kapayapaan at respeto.
  ang dalawang sepulturero.
Mayroong dalawang sepulterero na naguusap
habang naghuhukay ng bangkay sa sementeryo sa
San Diego. Nagmumukha na ang isa ay mas sanay
sa kasama, dahil habang nandidiri ang kaniyang
kasama, ikwinento niya kung paanong mas madiri
at nakakatakot ang kaniyang mga dating karanasan
bilang sepulterero. Sa kalagitnaan ng kanilang pag-
uusap, ibinanggit niya na isang paring mataba ang
nag-utos sakanya sa paghuhukay ng isang bangkay
muli para mailipat sa libingan ng mga Tsino.
Ngunit dahil malayo ang libingan ng mga Tsino,
itinapon na lamang niya ang bangkay sa ilog para
siya’y madalian.
  ang dalawang sepulterero.

Hindi pa sigurado kung kayninong bangkay ang kanilang pinaguusapan, ngunit base
naman sa ‘context’ o sa mga naunang kabanta, siguradong may mga ideya na kayo sa
ngalan ng bangkay. Malalaman sa mga sumusunod na Kabanata ang pagkakakilanlan ng
bangkay.
  ang taga-utos.

Binigyan ng sepulturero ng katwiran ang kaniyang ginawa, sinabi niya

na siya’y napag-utusan lamang ng isang prayle sa San Diego kaya’t hindi
niya kayang tumanggi.

Isa lamang ito sa mga masasamang ginawa ng mga prayle ng San

Diego, ito ay isang palatandaan kung gaano kalakas at makapangyarihan
ang mga prayle na kahit mga patay ay kaya nilang istorbohin.
  ang matanda at ang bungo.

Nagsi-datingan na ang mga tao sa sementeryo at may isang matanda na

lumapit sa sepulterero para itanong kung nasaan ang bungo na kasing puti
ng niyog, at buo pa ang mga ngipin na nakalagay sa paanan ng krus, bungo
raw ito ng kaniyang asawa. Hindi makasagot ang sepulturero at nagalit ang
matanda.
  ang matanda at ang bungo.

“—hindî mo nalalaman ang iyong hinuhucay at ang iyong nilalamon!” Iyan mismo ang sinabi
ng matanda sa sepulturero nang hindi niya mahanap ang bungo ng asawa. Isa itong simbolo na
maraming mga Pilipino ang napipilitan magtrabaho nang walang ka-alam alam sa kanilang mga
ginagawa. Sila lamang ay kumikilos kapag nautusan, at makikinig lamang kapag napagsabihan.

Ang linyang ito ay nakakamangha rin dahil sa pagkakasulat ni Rizal, lahat ng detalye at linya
ay maingat na inilalagay at hindi niya ito isusulat ng basta lang. Nangangahulugan ito na walang
kamalayan ang isang tao kung gaano mapanganib o kung gaano kahalaga ang impormasyong
nakukuha nila. Ito ay nangangahulugan sa sitwasyon ng sepulterero at kung gaano niyang
minamaliit ang kaniyang ginawa dahil wala naman siyang koneksyon sa bangkay mismo at dahil
ito nga lamang ay utos lang sa kaniya.
 mapatid sana kayo sa
hagdan.

yoon lamang po at salamat sa pakikinig.

nestlene sinchioco mateo.