CVRSVS

LINGVAE LATINAE
III ann.

Magistra: Ema Andonovska

Наставна содржина: Изговор

Цели на часот:
• Поделба на гласовите
• Изговор (класичен и традиционален)
• Читање
Поделба на гласовите

Гласовите во латинскиот јазик се делат на:

vocales (вокали/самогласки): a, e, i, o, u, y
consonantes (консонанти/согласки): b, c, d, f, g, h, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x, z
diphtongi (дифтонзи/двогласки): ae, au, ei, eu, oe, ui

*Дифтонзите се образувани од два вокала и претставуваат една целина, односно се изговараат со

едно отворање на устата
Изговор

• Зборовите во латинскиот јазик се

изговараат/читаат на два начина:
- класичен
- традиционален
• Класичниот изговор е начин на говорење со кој
се служеле оние на кои латинскиот им бил
мајчин јазик (lingua paterna/sermo patrius)
• Традиционалниот изговор е од подоцнежен
период и со него се служеле сите оние на кои
латинскиот не им бил мајчин јазик и морале да
ги прилагодат зборовите на своите гласовни
можности (најчесто употребуван во римските
провинции)
• Сознанијата за тоа како точно се изговарале
зборовите главно ги добиваме од зачувани
забелешки на римските граматичари и автори
и од транскрипции на латински зборови во
други јазици (најчесто од романските јазици) „Портрет на Терентиј Нео“, I век н.е., Помпеи (Археолошки
музеј во Неапол)
 Класичен изговор
глас/ се чита примери глас/ се чита примери
група гласови група гласови

ае, ое ae, oe или aj, oj aeternus аетернус/ајтернус ch кх charta кхарта

foederatus фоедератус/фојдератус ph пх pharmacia пхармакиа
c к th тх bibliotheca библиотхека
candidus кандидус
CiceroКикеро rh рх rhythmus рхитхмус

s с Caesar Каесар/Кајсар
ss с qu кв
aqua аква
possessio посесио
Quintus Квинтус
i во почетна ј iuventus јувентус
позиција пред maior мајор ngu нгв linguaлингва
sanguis сангвис
вокал и меѓу два
вокали su кога е пред св suavium свавиум
вокал и кога е persuadeo персвадео
ti ти laetitia лаетитиа/лајтитиа ненагласено
iustitia јуститиа x кс rex рекс
Xerxes Ксерксес
 Традиционален изговор
глас/ се чита примери глас/ се чита примери
група гласови група гласови

ае, ое
e aeternus етернус
ch х charta харта
foederatus федератус
ph ф pharmacia фармациа
c пред e, i, y, ae, ц CiceroЦицеро
oe th т bibliotheca библиотека
Cyprus Ципрус rh р rhythmus ритмус
c во сите други acceptus акцептус
случаи к
candidus кандидус
sch сх
columba колумба ischias исхиас
schema схема
s меѓу вокали или з Caesar Цезар
зад l, m, n
Atheniensis Атениензис qu кв
с aqua аква
ss possessio посесио Quintus Квинтус
i во почетна ј iuventus јувентус ngu нгв
linguaлингва
позиција пред maior мајор sanguis сангвис
вокал и меѓу два su кога е пред св suavium свавиум
вокали вокал и кога е
ненагласено persuadeo персвадео
ti пред вокал ци laetitia летициа
ti зад s, t, x ти bestiaбестиа x кс
rex рекс
Xerxes Ксерксес
Читање

De templo Minervae Syracusis

Urbs Syracusae maxima Graecarum urbium est et maxime celebris. Ibi sunt
multa templa clara et celebria, sed maxime celebre est templum Minervae. In eo
pugna erat equestris Agatholi regis in tabulis picta praeclare. In tabulis
celebribus parietes templi vestiebantur. Eae tabulae a M. Marcello, celebri et
acri imperatore Romano, qui Syracusas vi consilioque cepit, non tanguntur.
Verres autem celebres tabulas abstulit et parietes, quorum ornatus tot saecula
manserant, tot proelia equestria et pedestria effugerant, nudos reliquit.
(според Кикерон)
Домашна задача
Прочитај ги/напиши ги следниве зборови според дадениот пример:

класичен традиционален класичен традиционален

пр. poena поена/појна пена cicada
feminae Lilybaeum
Aegyptus iustus
Croesus gemmae
maximus machina
ratio antiqui
Rhodus Philippus
vestio theatrum
simplex anguis
moenia Caecilia
formosa Phoenicia
certus Asia