ARALIN 11:

FONIM
Istruktura at Kalikasan ng
Wikang Filipino

Taga-ulat:
Banaag, Roann Gladys P.
BSAIS-1
Fonim
Fonim
 Ang fonim ay nanggaling sa salitang Griyegong
phonema na ang ibig sabihin ay makatuturang
tunog at phone na nangangahulugan ng salitang
tinig (boses).
 Ang ponema ay isa sa mga yunit ng tunog na
nagpapakita ng kaibahan ng isang salita mula sa
isa pang salita ng partikular na wika.
 Ang ponema ay ang pundamental at teoretikong
yunit ng tunog na nagbubuklod ng salita. 
Fonim

 Ang wika ay kinakatawan ng FONIM.

 Ang tunog ng wika at alfabeto o grapema ay

halos magkaugnay.
Fonetik

 Fonetik ay ang makaagham na paglikha ng

tunog sa pagsasalita.

 Mula sa Griyegong phonetikos na

nangangahulugang bibigkasin pa lamang.

(Lachica 1998)
Mga Tunog sa Filipino

 Ang Pilipino batay sa Tagalog ay isa sa mga

sangang-wika ng Malayo-Polinesyo.

 Ang Tagalog ay higit ang katangiang

pamfonetik kaysa Ingles at Kastila. Sapagkat
maraming titik at pantig ang hindi binibigkas
sa Ingles samantalang sa Tagalog ay halos
lahat ng titik at pantig ay may katapat na tunog
at kaukulang bigkas.
Mga Tunog sa Filipino

 Ang mga unang balarila (gramatiko) ay may

labinlimang katinig at limang patinig.

 Ang Filipino, kung ibabatay sa mga simulain

ng bagong linggwistika, ay may dalawampu’t
isang fonimang segmental, labing-anim na
katinig /p b t d k g s h m n ng l r w y Ṣ/ at
limang patinig /a e i o u /. (Sauco 1978)
Mga Tunog sa Filipino
 Fonim ang tawag sa mga yunit ng tunog ng isang wika na
nakapagpapaiba ng kahulugan.

 Ang dating bigkas na malumi o maragsa ay ibinibilang na isang fonim

o yunit ng tunog sapagkat ito’y nakapagpapaiba ng kahulugan. Ito ay
tinatawag na impit at itinuturing na isang fonimang katinig bagaman
walang sagisag sa dating palabaybayan ng ating wika. (Pineda 1978)

Mga Halimbawa:

tubo(pipe) tubo(gain) tubo(sugar cane)

baga ( charcoal flame) baga (lungs) baga (questioning)
Punto ng Artikulasyon

https://www.slideshare.net/NeilStephen19/ponolohiya-fil-101
Panlabing Tunog

Dumidiit ang ibabang labi

sa itaas na labi

/p/ /b/ /m/

 Mga Tunog na Pangngipin at Ngalangala

 Pagdiit ng dulo ng dila o unahan ng dila sa likod ng

ngipin at unahang ngalangala /d/ /l/ /r/ /s/ /t/

 Ang mga may panlaping nagtatapos sa /ng/ ay nagiging /n/

kapag ang unang titik ng salitang nilalapian ay
nagsisimula sa /d, l, r, s, t/
Mga Halimbawa:
sing + lawak = sinlawak
sing + saya = sinsaya
sang + limpak = sanlimpak
pang + takip = pantakip
pang + saksak = pansaksak
Tsart ng Patinig

https://www.slideshare.net/NeilStephen19/ponolohiya-fil-101
 Maaaring magkapalit ang mga fonimang
/o/ at /u/ gayundin ang /e/ at /i/
Halimbawa:
babae at babai lalake at lalaki
doon at duon noon at nuon

 May mga fonimang kapag ipinagpalit ay

nagkakaroon ng magkaibang kahulugan
Halimbawa:
tela (cloth) tila (maybe)
uso (modern) oso (bear)
mesa (table) misa (mass)
Mga Patinig, Malapatinig at Tunog Belar

 Ang /a e i o u h w y k g/ ay mga tunog na walang

restriksyon. Nabibigkas ang mga tunog na ito nang tuluy-
tuloy sa pamamagitan ng paglabas ng hangin na
nanggagaling sa baga, maliban sa /k g/ na
nangangailangan ng pagdiit ng puno ng dila sa malambot
na ngalangala o belar bago bigkasin.

 Ang /a e i o u h w y k g/ ay nabibilang sa isang pamilya ng

tunog at ang kaugnayan nito sa palabigkasan at paglalapi
ay mapapansin sa pagbigkas. Walang pagbabagong
magaganap sa pagbigkas at paglalapi. (Sauco 1978)
Mga Halimbawa:
1. sa patinig na ginagamitan ng gitling pagsulat
pang-agham sing-asim
pag-ihaw sing-init
pag-ulat sing-usok

2. sa /h/ at /k g/ ay hindi gumagamit ng gitling

panghasa singhigpit
pangkalaykay singkinis

3. sa malapatinig na /w y/ ay hindi rin gumagamit ng gitling sa paglalapi

pangwasiwas pangyupi
pangwakwak pangyari
Ang Diin o Haba ng Patinig
(Stress or Vowel Length)

 Ang diin at haba ng bigkas sa patinig sa loob ng isang

salita ay nakapagbibigay ng kaibahan ng kahulugan ng
salita, na makikita sa mga salitang minimal na magkatulad.

 Ang haba ay binibigkas na may diin o pagtigil nang kaunti

sa daloy ng pagbibigkas ng isang salita.

Halimbawa:
/gu : tom/ (hunger) /gutom/ (hungry)
/mag – a : ral/ (study) /mag-aaral/ (student)
Maraming Salamat

Nag-ulat:
Roann Gladys P. Banaag
BSAIS-1