Pengenalan kepada

penyiasatan saintfik
 Abad
1.6 21 KMK

Tujuan: Menyedari implikasi ketidakseragaman unit dalam kehidupan seharian

Arahan
1. Jalankan aktiviti dalam kumpulan.
2. Setiap kumpulan perlu mengumpulkan maklumat tentang implikasi ketidakseragaman
unit dalam kehidupan seharian.
3. Setiap kumpulan perlu membentangkan hasil perbincangan mereka di dalam kelas
dengan menggunakan persembahan multimedia seperti Powerpoint.

1.3
1. Senaraikan lima kuantiti fizik yang telah dipelajari. Apakah unit S.I. dan
digunakan
simbol yang untuk setiap kuantiti tersebut?
2. Tukarkan nilai-nilai yang berikut.
(a) 0.13 m = cm (d) 24 000 g = kg
(b) 18 000 mg = kg (e) 0.006 A =
(c) 4 m = µm mA

P e n g g u n a a n A l a t Pengukur,
Kejituan, Kepersisan, Kepekaan
1.4 dan Ralat

• Menggunakan alat pengukur yang betul dan dengan cara yang betul, untuk mengukur dengan persis
dan jitu kuantiti panjang, jisim, masa, suhu dan arus elektrik.
• Menggunakan alat pengukur yang lebih jitu bagi membandingkan kejituan, kepersisan dan kepekaan
dalam pengukuran.
• Menerangkan cara untuk mengurangkan kesan ralat sistematik dan ralat rawak.
• Menganggarkan panjang, luas, jisim atau isi padu sesuatu objek dengan membuat anggaran sebelum
membuat pengukuran sebenar.
• Menjelaskan dengan contoh inovasi dalam alat pengukur melalui pelbagai jenis
persembahan multimedia.

U ntuk tujuan pengukuran, alat pengukur yang

berbeza
eksperimen.
diperlukan
Kitabagi
perlu
mengambil
memastikan
dataalat
dalam
pengukur
suatu yang
Kejituan – Kebolehan alat
pengukur untuk mendapatkan
betul untuk mengukur dengan persis dan jitu kuantiti bacaan menghampiri atau
menepati nilai sebenarnya.
panjang, jisim, masa, suhu dan arus elektrik.
Kepersisan – Kebolehan alat
pengukur memberikan bacaan
yang hampir sama apabila
pengukuran diulang.
Kepekaan – Kebolehan
alat pengukur mengesan
Gambar foto 1.12 Alat perubahan kecil sesuatu
pengukur kuantiti yang diukur.

18 Bab 1
 BPeaaenbg1ee4:nPaelam
nnngb
ekn
eieaakpplan
PBaenbge1:naPelanngekenapladanakePpe
PB aP ak
adnPepenaydiaasPaetnayniaSsaaitnatnifiSkaintifik
aPenyiasatan
nadyiaasPaetanyniasSaaintatnifiSkaintifik
Saintifik

Penggunaan Alat Pengukur yang Betul

a Mengukur Panjang

Panjang ialah jarak di antara dua titik. Unit S.I. panjang

ialah meter (m). Panjang juga boleh diukur dalam
milimeter (mm), sentimeter (cm) atau kilometer (km).

1 senggatan kecil
bersamaan 1 mm
Pembaris atau 0.1 cm. Pita pengukur

Gambar foto 1.13 Alat untuk mengukur

panjang

Semasa menggunakan pembaris, mata pemerhati

hendaklah berserenjang dengan skala bacaan untuk
2 3 4 5 6 7
mengelakkan 0 cm 1

ralat paralaks (Rajah 1.9). Ralat paralaks wujud disebabkan

Rajah 1.9 Cara
kedudukan mata yang tidak betul semasa mengambil
bukuran.
Menyukat Jisim
mengelakkan
ralat paralaks
Jisim sesuatu objek ialah kuantiti jirim yang
terkandung di dalamnya. Unit S.I. bagi jisim ialah
kilogram (kg).
Contoh alat pengukuran
Neraca tuas Neraca tiga alur jisim yang digunakan
pada zaman dahulu:

Rajah 1.10
Dacing
Gambar foto 1.14 Alat untuk menyukat
jisim
c Mengukur Masa Butang mula, henti
Gelang
dan set semula
Unit S.I. bagi masa ialah saat
(s). Unit lain masa termasuk
minit (min), jam (j), hari, bulan,
tahun, dekad dan sebagainya.

Jam randik dapat mengukur

tempoh masa dengan kejituan
0.1 s atau 0.2 s. Gambar foto 1.15
Jam randik
Bab 1
19
d Menyukat Suhu

Suhu ialah darjah kepanasan atau kesejukan sesuatu Bagi menukar darjah Celsius
objek. Unit S.I. bagi suhu ialah Kelvin (K). Walau kepada Kelvin, anda perlu
bagaimanapun, darjah Celsius (°C) biasanya menambahkan 273 pada
digunakan sebagai unit ukuran suhu dalam suhu dalam darjah Celsius.
kehidupan. 0C + 273 = 273 K

Termometer makmal

Termometer klinik
dapat menyukat suhu
dengan kejituan 0.10C.

Termometer makmal dapat

menyukat suhu dengan kejituan 10C.

Termometer klinik

Gambar foto 1.16 Alat untuk menyukat suhu

e(e) Menyukat Arus Elektrik

Ammeter digunakan untuk menyukat arus elektrik dalam sesuatu litar.

Ammeter

Gambar foto 1.17 Ammeter

Ralat sistematik (ralat sifar) Ralat rawak (ralat paralaks)

2 2
1 3 1 3
0 4 0 4
A A
Tombol Cermin
pelarasan antiparalaks
sifar - Mengelak
Ralat sifar positif Ralat sifar negatif ralat paralaks

Rajah 1.11 Ralat sistematik dan ralat

rawak
20 Bab 1
 BPeaaenbg1ee4:nPaelam
nnngb
ekn
eieaakpplan
PBaenbge1:naPelanngekenapladanakePpe
PB aP ak
adnPepenaydiaasPaetnayniaSsaaitnatnifiSkaintifik
aPenyiasatan
nadyiaasPaetanyniasSaaintatnifiSkaintifik
Saintifik

Penggunaan Alat Pengukur yang Betul

a Mengukur Panjang

Panjang ialah jarak di antara dua titik. Unit S.I. panjang

ialah meter (m). Panjang juga boleh diukur dalam
milimeter (mm), sentimeter (cm) atau kilometer (km).

1 senggatan kecil
bersamaan 1 mm
Pembaris atau 0.1 cm. Pita pengukur

Gambar foto 1.13 Alat untuk mengukur

panjang

Semasa menggunakan pembaris, mata pemerhati

hendaklah berserenjang dengan skala bacaan untuk
2 3 4 5 6 7
mengelakkan 0 cm 1

ralat paralaks (Rajah 1.9). Ralat paralaks wujud disebabkan

Rajah 1.9 Cara
kedudukan mata yang tidak betul semasa mengambil
bukuran.
Menyukat Jisim
mengelakkan
ralat paralaks
Jisim sesuatu objek ialah kuantiti jirim yang
terkandung di dalamnya. Unit S.I. bagi jisim ialah
kilogram (kg).
Contoh alat pengukuran
Neraca tuas Neraca tiga alur jisim yang digunakan
pada zaman dahulu:

Rajah 1.10
Dacing
Gambar foto 1.14 Alat untuk menyukat
jisim
c Mengukur Masa Butang mula, henti
Gelang
dan set semula
Unit S.I. bagi masa ialah saat
(s). Unit lain masa termasuk
minit (min), jam (j), hari, bulan,
tahun, dekad dan sebagainya.

Jam randik dapat mengukur

tempoh masa dengan kejituan
0.1 s atau 0.2 s. Gambar foto 1.15
Jam randik
Bab 1
19
 BB
PBaenbge1:naPelanngekenapladanakePpe
PPeaaenbg1ee4:nP
aP
aelam
nnngb
ekn
eieaakpplan
adak
nP
aPenyiasatan
epenaydiaasPaetnayniaSsaaitnatnifiSkaintifik
nadyiaasPaetanyniasSaaintatnifiSkaintifik
Saintifik

f Menyukat Isi padu Air

20
Silinder penyukat
digunakan untuk menyukat
11 ml
isi padu air.
12 ml
Ralat paralaks berlaku apabila 10
13 ml
mata pembaca tidak berserenjang
dengan skala bacaan.

Cara betul menyukat

isi padu air
Silinder penyukat

Rajah 1.12 Alat yang digunakan untuk menyukat isi padu

air

1.7
Tujuan: Menggunakan dan mengendalikan alat pengukur dengan betul
Bahan dan radas: Pembaris, pita pengukur, termometer, jam randik, neraca tiga alur,
ammeter, silinder penyukat, buku, bikar, air.
Arahan
1. Jalankan aktiviti secara berkumpulan.
2. Setiap pasukan perlu menjalankan pengukuran di lima stesen secara berterusan di
dalam makmal dengan menggunakan alat pengukur dan unit yang betul.
(a) Stesen 1: Mengukur ketebalan buku Sains Tingkatan 1 dan panjang papan tulis
(b) Stesen 2: Menyukat isi padu air dan suhu air
(c) Stesen 3: Menyukat masa untuk berjalan dari satu hujung makmal ke hujung
yang lain
(d) Stesen 4: Menyukat jisim bikar dan buku
(e) Stesen 5: Mengukur arus elektrik
3. Setiap stesen akan dibekalkan sehelai kertas untuk mencatatkan keputusan
pengukuran.
4. Setiap kumpulan perlu mengambil bacaan tiga kali untuk mendapatkan bacaan yang
jitu dan dapatkan bacaan purata seperti dalam jadual di bawah. Kemudian, nyatakan
Alat pengukur
perkaitan Bacaan
antara nilai senggatan 1 pengukur
pada alat Bacaandengan
2 Bacaan
kejituan3bacaan.Purata

Nilai senggatan terkecil:

5. Masa yang diperuntukkan untuk setiap stesen ialah 10 minit.
6. Setiap pasukan ditempatkan pada salah satu stesen. Loceng akan dibunyikan sekali
untuk memulakan pertandingan dan dua kali untuk bergerak ke stesen yang
berikutnya.

BBaabb 11 21