HANOI OPEN UNIVERSITY ThS.

Đặng Hoàng Anh

BÀI GIẢNG

ĐIỆN TỬ CÔNG
SUẤT
Lớp: ĐẠI HỌC CHÍNH QUY
ĐT: 0918.52.55.00
Email: dha.feit@gmail.com
Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

GIỚI THIỆU MÔN HỌC

INTRODUCTION TO POWER ELECTRONICS

 Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

1. Trị trung bình của một đại lượng

Trong đó: t0 là thời điểm đầu của chu kỳ, T là chu kỳ

2. Công suất trung bình

Nếu biểu diễn theo góc:

 Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

3. Trị hiệu dụng của một đại lượng

P: là công suất tiêu thụ của tải

4. Hệ số công suất Q: công suất phản kháng
(công suất ảo do sóng hài cơ bản của dòng
điện tạo nên)
D: công suất biến dạng do các thành phần
hài tạo nên.
Trong đó:
 Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

5. Phân tích fourier cho đại lượng tuần hoàn không sin
Một đại lượng tuần hoàn không sin, chu kỳ T có thể triển khai
thành tổng của các thành phần sin theo hệ thức:

6. Hệ số méo dạng DF (distortion factor)

Là trị hiệu dụng của thành phần hài cơ bản và trị hiệu
dụng đại lượng dòng điện
 Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

7. Độ méo dạng hài tổng THD (Total Harmonic Distortion)

Là đại lượng dùng để đánh giá tác dụng của sóng hài
bậc cao xuất hiện trong nguồn điện

Trong đó: Ij là trị hiệu dụng sóng hài bậc j,

I1 là trị hiệu dụng của thành phần hài cơ bản
Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

Ví dụ 2: cho điện áp có dạng

Xác định trị trung bình và trị hiệu dụng điện áp

 Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC LINH KIỆN BÁN DẪN & BỘ BIẾN ĐỔI

Các linh kiện bán dẫn

 Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC LINH KIỆN BÁN DẪN & BỘ BIẾN ĐỔI

Nguyên lý làm việc của diode (Working Principle of Diode)

 Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC LINH KIỆN BÁN DẪN & BỘ BIẾN ĐỔI

Nguyên lý làm việc của Thyristor (Working Principle of Thyristor)

 Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC LINH KIỆN BÁN DẪN & BỘ BIẾN ĐỔI

Nguyên lý làm việc của SCR (Working Principle of SCR)

 Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC LINH KIỆN BÁN DẪN & BỘ BIẾN ĐỔI

Nguyên lý làm việc của MOSFET (Working Principle of MOSFET)

 Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC LINH KIỆN BÁN DẪN & BỘ BIẾN ĐỔI

1 Bộ chỉnh lưu (rectifier): biến đổi U, I xoay chiều thành một chiều (AC/DC)

1 Bộ biến đổi điện áp một chiều (DC-DC convertor): biến đổi điện áp một
chiều có trị trung bình không đổi thành điện áp một chiều có trị trung bình thay
đổi được
 Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC LINH KIỆN BÁN DẪN & BỘ BIẾN ĐỔI

3 Bộ biến đổi điện áp xoay chiều (AC-AC convertor): biến đổi U xoay có
trị hiệu dụng không đổi thành U xoay chiều có trị hiệu dụng thay đổi được.

4. Bộ nghịch lưu (DC-AC inverter): biến đổi năng lượng từ nguồn điện một
chiều không đổi sang dạng năng lượng xoay
 Chương mở đầu ThS. Đặng Hoàng Anh

CÁC LINH KIỆN BÁN DẪN & BỘ BIẾN ĐỔI

5. Bộ biến tần trực tiếp

6. Bộ biến tần gián tiếp

Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

MẠCH CHỈNH LƯU KHÔNG ĐIỀU KHIỂN

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA
1.1 Mạch chỉnh lưu bán kỳ tải R
Trị trung bình điện áp trên tải:
𝜋
  1 𝑈𝑚
𝑈 𝑑= ∫ 𝑈 sin ( 𝜔 𝑡 ) 𝑑 𝜔 𝑡 = 𝜋
2𝜋 0 𝑚
 Trị trung bình dòng điện qua tải:

Trị hiệu dụng điện áp trên tải:

 Trị hiệu dụng dòng điện qua tải:

Công suất trung bình tiêu thụ bởi điện trở tải:
Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

MẠCH CHỈNH LƯU KHÔNG ĐIỀU KHIỂN

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA
1.1 Mạch chỉnh lưu bán kỳ tải R
Ví dụ: Cho mạch chỉnh lưu như hình vẽ trên, biết
nguồn có trị hiệu dụng là 120V, f=60Hz, tải R=5Ω. Xác
định dòng trung bình qua tải, công suất tiêu thụ bởi
tải và hệ số công suất của mạch.
Giải:

a) Xác định dòng trung bình qua tải: c) Hệ số công suất của mạch

b) Công suất tiêu thụ bởi tải:

Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

MẠCH CHỈNH LƯU KHÔNG ĐIỀU KHIỂN

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA
1.2 Mạch chỉnh lưu bán kỳ tải RL
Ở bán kỳ dương của nguồn us thì diod phân cực
thuận. Theo định luật Kirrhoft 2 ta có:

Trong đó:
Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

MẠCH CHỈNH LƯU KHÔNG ĐIỀU KHIỂN

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA
1.2 Mạch chỉnh lưu bán kỳ tải RL
Xác định góc tắt dòng β
Góc tắt dòng β được xác định dựa vào điều kiện:
dòng i(t) tiến về không khi diod ngắt. Thay ωt=β,
ta có:

Giải phương trình này ta tìm được β.

Như vậy trong một chu kỳ ta có

Với
Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

MẠCH CHỈNH LƯU KHÔNG ĐIỀU KHIỂN

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA
1.2 Mạch chỉnh lưu bán kỳ tải RL

Trị hiệu dụng của dòng điện qua tải

Trị trung bình của dòng điện qua tải

Công suất trung bình tiêu thụ trên tải

Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

MẠCH CHỈNH LƯU KHÔNG ĐIỀU KHIỂN

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA
1.2 Mạch chỉnh lưu bán kỳ tải RL
Ví dụ: cho mạch như hình vẽ:
biết R=100Ω, L=0.1H, ω=377rad/s, Um=100V.
Hãy xđ biểu thức dòng điện trong mạch, dòng trung
bình, dòng hiệu dụng và công suất tiêu thụ bởi tải, hệ số công suất của mạch
Giải
a) Ta có:

Thay vào biểu thức dòng điện ta được:

Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

MẠCH CHỈNH LƯU KHÔNG ĐIỀU KHIỂN

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA
1.2 Mạch chỉnh lưu bán kỳ tải RL
Xác định β:

b) Trị trung bình dòng điện qua tải:

c) Trị hiệu dụng dòng điện qua tải:

d) Công suất tiêu thụ bởi tải: e) Hệ số công suất của mạch:
Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

MẠCH CHỈNH LƯU KHÔNG ĐIỀU KHIỂN

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA
1.3 Mạch chỉnh lưu bán kỳ tải RLE

Giá trị α được xác định dựa vào:

Biểu thức xác định dòng điện tức

thời qua tải
Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

MẠCH CHỈNH LƯU KHÔNG ĐIỀU KHIỂN

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA
1.3 Mạch chỉnh lưu bán kỳ tải RLE

Công suất tiêu thụ trên điện trở tải

Trị hiệu dụng dòng điện qua tải

Công suất tiêu thụ bởi nguồn E:

Trị trung bình dòng điện qua tải Hệ số công suất của mạch
Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

MẠCH CHỈNH LƯU KHÔNG ĐIỀU KHIỂN

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA
1.3 Mạch chỉnh lưu bán kỳ tải RLE
Ví dụ: Cho mạch chỉnh lưu như hình vẽ trên Biết R=2Ω, L=20mH và E=100V. Nguồn AC có
Urms=120V, f=60Hz.
a) Viết biểu thức dòng điện qua tải
b) Công suất tiêu thụ bởi điện trở
c) Công suất tiêu thụ bởi nguồn E
d) Công suất nguồn cấp
e) Hệ số công suất của mạch
Giải:
Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

MẠCH CHỈNH LƯU KHÔNG ĐIỀU KHIỂN

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA
1.3 Mạch chỉnh lưu bán kỳ tải RLE
a) Viết biểu thức dòng điện qua tải
Thay các giá trị trên vào biểu thức dòng điện ta được:

b) Công suất tiêu thụ bởi điện trở

Xác định góc tắt dòng β

Trị hiệu dụng dòng điện qua tải

Công suất tiêu thụ trên điện trở

Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

MẠCH CHỈNH LƯU KHÔNG ĐIỀU KHIỂN

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA
1.3 Mạch chỉnh lưu bán kỳ tải RLE
c) Công suất tiêu thụ bởi nguồn E
Trị trung bình dòng điện qua tải

Công suất tiêu thụ bởi nguồn E

d) Công suất nguồn cấp

e) Hệ số công suất của mạch

Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA

1.4 Mạch chỉnh lưu 2 nửa chu kỳ tải R
Trị trung bình điện áp trên tải

Trị trung bình dòng điện trên tải

Công suất trung bình tiêu thụ

trên tải

Trị hiệu dụng điện áp trên tải

Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA

1.4 Mạch chỉnh lưu 2 nửa chu kỳ tải R
Trị hiệu dụng dòng điện trên tải

Hiệu suất của mạch chỉnh lưu

Điện áp ngược đặt lên mỗi

diod bằng 2Um
Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA

1.4 Mạch chỉnh lưu cầu một pha tải R

Điện áp ngược đặt lên mỗi diod bằng Um

Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA

1.4 Mạch chỉnh lưu cầu một pha tải RL

Khi L có giá trị nhỏ

Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA

1.4 Mạch chỉnh lưu cầu một pha tải RL

Trong trường hợp L có giá trị lớn

và xét mạch ở xác lập
Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA

1.4 Mạch chỉnh lưu cầu một pha tải RL

Ví dụ:
Cho mạch chỉnh lưu cầu một pha dùng diod có trị
hiệu dụng điện áp nguồn là 230V , f=50Hz. Tải gồm
R=10Ω, L có giá trị đủ lớn để dòng điện tải liên tục
và phẳng.
a) Xác định các giá trị trung bình của điện áp và
dòng trên tải
b) Xác định giá trị hiệu dụng và giá trị trung bình
dòng qua mỗi diod
c) Xác định giá trị hiệu dụng của dòng nguồn
Chương 1: Chỉnh lưu không điều khiển ThS. Đặng Hoàng Anh

1.CHỈNH LƯU NGUỒN 1 PHA

1.4 Mạch chỉnh lưu cầu một pha tải RLE

Khi giá trị của L lớn để dòng điện qua tải là

liên tục và phẳng thì trị trung bình dòng
qua tải là: