HỆ THỐNG TÀI CHÍNH VIỆT NAM

1. Quá trình hình thành và phát triển

• Hình thành rõ nét từ năm 1858
• (Đầu TK 15, lần đầu tiên phát hành và lưu
thông tiền giấy)
1.1. Quá trình phát triển của hệ thống NHVN

• Thời kỳ Pháp thuộc

• Thời kỳ miền Bắc VN 1954-1975
• Thời kỳ miền Nam VN 1954-1975
• Thời kỳ sau thống nhất đất nước 1975-nay
Thời kỳ Pháp thuộc

• Trước khi Pháp đặt chân lên VN vào năm 1858,

VN chưa có tổ chức ngân hàng và tín dụng
• Cuối TK 19, việc phát triển NN đòi hỏi những
công trình thủy lợi lớn, đầu tư vào CN, TN,
GTVT… đòi hỏi sự luân chuyển khối tiền tệ lớn
• => Hình thành 2 NH, trụ sở tại Pháp nhưng chi
nhánh thiết lập tại các TP lớn ở Đông Dương
Thời kỳ Pháp thuộc

• NH Đông Dương: thành lập 1873, năm 1875

được quyền phát hành tiền tệ cho toàn cõi Đông
Dương. Là cơ quan tài chính lớn nhất của chính
quyền và tài phiệt Pháp. Ngoài độc quyền phát
hành tiền tệ như NHTƯ còn là NH kinh doanh
thương mại lớn nhất.
• Pháp-Hoa NH: hỗ trợ giao dịch thương mại giữa
Pháp, Đông Dương và Trung Hoa.
Chi nhánh NH Đông Dương tại SG
Pháp-Hoa NH
Thời kỳ Pháp thuộc

• Cuối TK 19 đến 3 thập niên đầu TK 20, các hoạt

động NH đều trong tay người nước ngoài. Đến
1927, một số tư bản người Việt Nam thành lập
An Nam NH (VN NH), chủ yếu hỗ trợ hoạt động
NN. Đến 1954, VN có VN Công thương NH
Thời kỳ miền Bắc VN 1954-1975

• 6/5/1951, CT HCM ký sắc lệnh số 15/SL thành

lập NHQGVN với nhiệm vụ chính: phát hành
giấy bạc, quản lý kho bạc, thực hiện chính sách
tín dụng để phát triển sản xuất.
• 21/1/1960, NHQGVN đổi tên thành NHNNVN.
Tháng 7/1976, NHQGVN ở miền Nam hợp nhất
vào NHNNVN. Hệ thống tổ chức thống nhất của
NHNN gồm: NHTƯ, các chi nhánh NH tại các
tỉnh, tp
• 2 NH chuyên doanh được thành lập là NH Kiến
thiết VN (1957) – BIDV và NHNTVN (1963).
Thời kỳ miền Nam VN 1954-1975

• 31/12/1954, với dụ số 48 của Bảo Đại,

NHQGVN thành lập thay thế viện phát hành
Đông Dương.
• 1965-1972: phát triển rầm rộ. Đến trước tháng
4/1975, hệ thống NH ở miền Nam gồm 2 loại:
NHTƯ và các NH khác (NH của CP và NH tư
nhân)
Thời kỳ sau thống nhất đất nước 1975-nay

• 1975-1985:
- Sau 1975, NHQGVN ở miền Nam được quốc
hữu hóa và sáp nhập vào hệ thống NHNNVN,
cùng thực hiện nhiệm vụ thống nhất tiền tệ, phát
hành tiền mới, thu hồi tiền cũ vào 1978.
- Cuối 1980, hoạt động như công cụ ngân sách,
chưa thực hiện hoạt động kinh doanh tiền tệ theo
nguyên tắc thị trường
 • 1986-1990: manh nha cải cách bước đầu
- NĐ 53/HĐBT vào 3/1988: tách dần chức năng quản
lý NN khỏi chức năng kinh doanh tiền tệ tín dụng,
chuyển hoạt động NH sang hạch toán, kinh doanh.
- Sự đổ bể của hệ thống các HTX tín dụng và quỹ tín
dụng nhân dân cơ sở.
- 5/1990: Pháp lệnh NHNNVN và Pháp lệnh NH,
HTXTD và CTTC ra đời, chính thức chuyển cơ chế
hoạt động của hệ thống NHVN từ 1 cấp sang 2 cấp.
Đối tượng nhiệm vụ và mục tiêu hoạt động của mỗi
cấp được luật pháp phân biệt rạch ròi.
- 4 NHTMQD lớn được thành lập
 • 1991-nay: hệ thống NH 2 cấp hiện đại
- 1993: bình thường hóa các mối quan hệ với các
tổ chức tiền tệ quốc tế
- 1997: QH thông qua Luật NHNNVN và Luật các
TCTD
- 9/11/1999: Thành lập BHTGVN
- 2000: Công ty quản lý tài sản của từng NHTM
được thành lập
- 2004: sửa đổi Luật các TCTD
- 2010: Luật NHNNVN và Luật các TCTD mới
được thông qua
1.2. Quá trình phát triển của TTCK VN
• 1993: Thành lập ban nghiên cứu và phát triển thị
trường vốn.
• 1996: Thành lập Ủy ban chứng khoán nhà
nước.
• 2000: Khai trương trung tâm giao dịch chứng
khoán
• 2004: Đưa UBCKNN trực thuộc Bộ TC
• 8/3/2005: Trung tâm GDCK HN chính thức khai
trương và hoạt động
1.3. Quá trình phát triển của TTBH VN
• 1880: Các hội bảo hiểm ngoại quốc đại diện tại
VN bởi các công ty lớn.
• 2000: Quốc hội thông qua Luật kinh doanh bảo
hiểm
• 2010: Luật sửa đổi, bổ sung Luật kinh doanh
bảo hiểm
2. Bốn thành tố chính của
Hệ thống tài chính VN hiện nay
2.1. Thị trường tài chính
• Dựa vào thời hạn của tín dụng: vốn ngắn hạn, trung
hạn, dài hạn đều do NHTM cung cấp
• Dựa trên loại tín dụng: thị trường vay nợ ngân hàng là
phổ biến
• Dựa vào mục đích hoạt động: trên thị trường sơ cấp,
khi phát hành CK thường do CTCK làm thủ tục. Trên
thị trường thứ cấp, hiện có nhiều loại TSTC được giao
dịch
• Dựa vào phương thức tổ chức và giao dịch: giao dịch
trên thị trường phi tập trung là chủ yếu
• Dựa vào phân loại khác: loại hình tín dụng phi chính
thức đóng vai trò đáng kể
2.2. Các tổ chức tài chính
• NHTW và các TCTD
- NHNN: thực hiện chức năng quản lý NN về tiền tệ và hoạt
động NH, là NH phát hành tiền, NH của các TCTD và NH
làm dịch vụ tiền tệ cho CP
- NHTM:
- NHCSXH: thành lập năm 2002
- CTTC: đầu 2013, VN có 18 CTTC thuộc các tổng công ty
lớn
- CTCTTC: đầu 2013, VN có 12 CTCTTC, phần lớn thuộc
các NHTM, chủ yếu là NHTMQD
- Qũy tín dụng:
Tất cả các TCTD hoạt động theo Luật các TCTD và chịu sự
quản lý của NHNNVN.
 Bảng. Số lượng ngân hàng Việt Nam qua các
năm

1991 1993 1995 1997 1999 2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

NH TMNN 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

NH TMCP 4 41 48 51 48 39 37 37 37 39 39 39 37 34 33

NHNNg 0 8 18 24 26 26 29 31 33 40 41 53 58 54 56

NHLD 1 3 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 4 4

Tổng số 9 56 74 84 83 74 75 78 80 89 90 102 105 97 98

• UBCKNN và các tổ chức hoạt động trên TTCK
- UBCKNN: tổ chức và giám sát hoạt động TTCK
- CTCK: đầu 2013, 106 CTCK
- NH chỉ định thanh toán: BIDV
- NH lưu ký CK: 7 NH
- CTQLQ: đầu 2013, 47 CTQLQ
- CTNY: đầu 2013, 700 CTCP niêm yết
• CTBH:
- 57 CTBH
• Khác
- Quỹ lương hưu
- Tiết kiệm bưu điện
- Quỹ hỗ trợ phát triển và các quỹ đầu tư phát triển của tỉnh, tp
2.3. Các công cụ tài chính
Các khoản cho vay của các NH và các TCTC khác
• Trái phiếu CP
• Tín phiếu kho bạc
• Trái phiếu đô thị
• Trái phiếu công ty
• Chứng chỉ tiền gửi
• Cổ phiếu
• Hợp đồng mua lại
• Thương phiếu: (Luật các công cụ chuyển nhượng 2005)
• Hối phiếu có NH chấp nhận
• Vay liên NH
• Eurodollar
• Vay thế chấp mua BĐS
Các loại công cụ TCPS
• Hợp đồng kỳ hạn
• Hợp đồng tương lai
• Hoán đổi
• Quyền chọn
2.4. Cơ sở hạ tầng tài chính
• Hệ thống pháp luật và quản lý của NN: tương đối
đầy đủ. Hiện có Luật ngân sách NN, Luật NHNN,
Luật các TCTD, Luật kinh doanh bảo hiểm, Luật
chứng khoán. Tuy nhiên, quản lý NN chưa đồng
bộ và thống nhất
• Nguồn lực và thông lệ giám sát: chưa đáp ứng
nhu cầu
• Cung cấp thông tin: các quy định về kiểm toán
chưa đầy đủ và tuân thủ nghiêm ngặt
• Hệ thống thanh toán: từ 2000, xây dựng hệ thống
thanh toán tập trung. 2002, thanh toán liên NH
HỎI - ĐÁP
• 1. Tiền Việt Nam được phát hành lần đầu vào
khi nào?
HỎI - ĐÁP
• 2. Các chất liệu của tiền Việt Nam?
HỎI - ĐÁP
• 3. Tiền cotton mệnh giá cao nhất còn được sử
dụng đến ngày nay?
HỎI - ĐÁP
• 4. NHNN chính thức có văn bản thông báo
ngừng lưu thông tiền cotton mệnh giá 10.000 và
20.000 vào năm nào?
HỎI - ĐÁP
• 5. Tiền polymer được đưa vào lưu hành tại Việt
Nam trong năm nào?
HỎI - ĐÁP
• 6. Tiền kim loại mệnh giá từ 200 đ đến 5.000 đ
được đưa vào lưu thông từ năm nào?
HỎI - ĐÁP
• 7. Từ 1975 đến nay có mấy lần đổi tiền