Histolojiye Giriş

1
 HİSTOLOJİ NEDİR?
Yunanca 2 kelimenin birleşimi:
Histos (Doku) + Logos ( Bilgi)= Doku Bilimi

Dokuların mikroskobik anatomisini inceleyen bilim dalı

2
 HİSTOLOJİ TARİHÇESİ
İlk mikroskop 1591’de yapılmış, basit optik
sistemli bir mikroskop olarak kullanılmaya
başlamıştır.

1673’de Anton van Leeuwenhook tek bir lensi

olan ama gelişmiş çözünürlüğe ve büyütmeye
sahip bir mikroskop tasarladı.

3
HİSTOLOJİ TARİHÇESİ
Hayvan dokularından kesit almaya uygun ilk mikrotom 1848’de
yapıldı.

19. yüzyılda parafin kullanılmaya başlandı.

Fiksatif olarak ‘formaldehit’ 19. yüzyılda tanındı.

En eski boyalardan olan Prusya mavisi 1774’de, en çok kullanılan

boyalardan olan Hematoksilen-Eozin 1875’de kullanılmaya başlandı.
4
HİSTOLOJİ TARİHÇESİ
Theodor Schwann, Hücre teorisini geliştirdi
( Hücre canlıların temel yapıtaşıdır ve en küçük
birimidir)

20. yüzyıl histoloji ve histolojik teknikler için

verimli bir zaman oldu

1906’da Fizyoloji Nobel ödülünü beynin nöral

yapısını incelemede icat ettiği boyama tekniği
ile Ramon N Cajal, Camillo Golgi ile paylaştı
5
 HÜCRE NEDİR?
Hücre:
Canlı organizmaların temel yapısal
ve fonksiyonel birimi,

Bağımsız olarak çoğalabilen en

küçük yaşamsal birim

6
 HÜCRENİN ELEMANLARI
Hücre elemanları:
Hücre zarı
Sitoplazma
Organeller
Çekirdek

7
 HÜCRE ZARI
Hücreye madde giriş ve çıkışını
kontrol eder (seçici geçirgen)
Hücreyi sararak bütünlüğünü sağlar.
Hücreyi dış ortama karşı korur.
İki tabakadan oluşur.

8
 HÜCRE ZARI- AKICI MOZAİK ZAR MODELİ
‘Akıcımozaik zar modeli’ şeklinde
organize olduğu kabul edilmektedir
Fosfolipid ve protein moleküllerinden
oluşmaktadır
Lipid moleküllerinin organizasyonu
ile:
Zarın iç kısmı-hidrofobik
Zarın dış kısmı: hidrofilik

9
 HÜCRE ZARI- PROTEİNLER
İntegral protein:
Lipid katmanlarına gömülmüş halde bulunan
zar proteinleri
Pompa, kanal, reseptör gibi görevleri vardır

Periferal protein:
Lipid katmanlarına gömülü olmayan ama
hücre zarı ile ilişki halinde olan proteinler

Karbohidratlar da proteinlere eklenerek

glikoproteinleri, lipitlere eklenerek glikolipidleri
10
oluştururlar
 HÜCRE ORGANELLERİ
Hücre organelleri, zarla çevrili olup olmadıklarına göre 2 gruba ayrılmaktadır:

Zarlı organeller: Zarsız organeller:

 Endoplazmik retikulum  Mikrotübüller
 Golgi aygıtı  Filamentler
 Lizozomlar  Sentrioller
 Mitokondri  Ribozomlar
 Peroksizom

11
 HÜCRE ORGANELLERİ

12
 MİTOKONDRİ
Mitokondri:
Uzun ve çubuk şekilli
Hücre fonksiyonuna göre sayısı değişir
Enerji (ATP) üretimi
İç ve dış zar
İç zar kıvrımlar oluşturur (krista)
Kristayı matriks sarar

13
 ENDOPLAZMİK RETİKULUM
• Hücre zarı ve çekirdek arasında madde
taşınması

Besin depolanması

Granüllü E.R: Yüzeyi ribozomlarla

kaplanmıştır, protein yapımı

Granülsüz E.R: Ribozomdan yoksun, lipid

yapımı
14
 GOLGİ AYGITI
E.R’den ayrılarak meydana gelir
Zarla sarılmıştır
Keseciklerden oluşur
Salgı üretimi
Çekirdeğe yakın konumda
Salgı hücrelerinde fazla

15
 LİZOZOMLAR
Golgi aygıtı tarafından oluşturulur
Membranla sarılı
Sindirim enzimleri içerir (asit hidrolaz)
Sindirim yapar:
hücre içine alınan maddeler
fagosite edilen mikroorganizmalar
fazla organeller
Hücre artıkları

16
 PEROKSİZOM
Lizozoma benzerler fakat daha
küçüktürler
Oksidasyon gerçekleşir
Oksidaz enzimleri içerirler
Hidrojen peroksid oluştururlar (toksik
oksidasyon ürünü)
Katalaz enzimi de içerirler (hidrojen
peroksidi su ve oksijene çevirir)

17
 RİBOZOMLAR
Sitoplazmadaki küçük, koyu granüller
Zarla sarılı değillerdir
Serbest ribozom halinde veya E.R üzerinde
RNA bulundurur
Protein sentezi

18
 SENTROZOM VE SENTRİYOLLER
Sentrozom: çekirdeğe yakın bulunurlar
İki adet birbirine dik sentriyolden
oluşur
Sentriyol: daire şeklinde 9 adet üçlü
mikrotübül kümesinden oluşur
Silya ve flagella için temel nokta
oluştururlar
Mitoz bölünmede görev alırlar (mekik
oluşumu, genetik materyalin taşınması)

19
 HÜCRE İSKELETİ
Sitoplazma boyunca uzanan
protein filament ve tübüller

Hücreye yapısal destek

20
3 tip filamentten oluşur:
Mikrofilament
Ara filament
Mikrotübüller

21
 MİKROTÜBÜLLER
En büyük eleman,
Tübülinden oluşur,
Silya, flagella,sperm kuyruğunda belirgin (Hücre hareketi)
Dallanma yapmayan protein tüpleridir
Çekirdek yakınından başlayıp perifere yayılırlar
Mitoz bölünmede görev alırlar (Kromozomaların hareketi)
Hücre şeklinin korunması

22
 AKTİN FİLAMENTLERİ
Mikrofilament:
Aktinden oluşur
Neredeyse her hücre tipinde vardır
Hücre iskeletindeki en ince yapı
Hücre membranı çevresinde yoğun
Zar proteinlerinin sabitlenmesi ve hareketi

23
 ARA FİLAMANLAR
Hücre yapılarını birbirine ve hücrez arına bağlar

Boyut olarak aktin filamanları ve mikrotübller arasındadırlar

Keratin, vimentin, nörofilamentler, lamin gibi çeşitleri vardır

Hücre-hücre arası ve hücre- ekstraselüler(hücredışı) matriks

arasındaki bağlantılar için çok önemlidir.

24
 ÇEKİRDEK
Çekirdek: hücrenin en büyük organeli
Genetik materyal içerir
DNA replikasyonu ve RNA transkripsiyonu
işlemleri için gerekli mekanizmaya da
sahiptir
Kromatin: DNA ve çekirdek proteinlerinden
oluşur
Bölünen hücrede kromatin, kromozomları
oluşturmak üzere organize olur

25
Çoğu hücre tek çekirdeklidir
Eritrosit gibi bazı hücreler çekirdeksiz
olabilir
Çekirdek zarı çekirdeği sarar (2 katmanlı)
Dış katman granüllü E.R ile devam
edebilir
Zarın iç ve dış katmanları bazı noktalarda
çekirdek porlarını oluşturur.

26
 ÇEKİRDEKÇİK
Çekirdekçik: çekirdeğin içindeki bir ya
da daha fazla koyu boyalı yuvarlak
yapılar
Ribozomal RNA sentezi ve ribozomların
birleştirilmesinin başlangıç yeridir
Zarsız bir alandır
Aktif protein sentezleyen hücrelerde
belirgin

27
 NÖRON
28
 NÖRON
29
30
GOBLET
31
BÖBREK
32
BÖBREK
33
BÖBREK