ESM 5237 Nemli Hava Termodinamiği ve Psikrometri Uygulamaları

Konu: Psikrometri ve Islak Hava Diyagramları

Hazırlayan Selman Ayhan

Danışman Doç. Dr. Eşref BAYSAL

13 Ekim 2020
 PSİKROMETRİ
Psikrometri, nemli havanın termodinamik özellikleri ve bu özellikleri kullanarak
nemli havadaki işlemler ve şartlar ile ilgilenen bilim dalıdır.

Ziraat alanında seralarda ürün yetiştirilmesi için gerekli ortam ve koşulların

tespit ve temininde, gıda kurutmasında, tıp, ilaç sanayii, tekstil sanayii ve
meteoroloji gibi çok geniş bir yelpazede kullanılmaktadır.

Günümüzde pek çok insanın zamanı kapalı ortamlarda geçmektedir. Hal böyle
olunca kapalı ortamlarda yaşanılabilirlik ve konfor şartları önem arz etmektedir.
Sera iklimlendirmesi
Temiz oda uygulaması
 Psikromerik Diyagramın Gelişimi
Prikrometrik çalışmalar Antik Yunan Medeniyetine kadar uzanmaktadır. Aristo, Hero
gibi filozofların bu konuda çalışmaları vardır.

İtalyan bilim adamı Galileo Galilei hatalı da olsa termosko (sıvılı termometre)
çalışmaları olmuştur.

Basınç ölçümünü Evangalista Toricelli yapmış olduğu cıvalı barometre ile keşfetmiştir.

Fahrenhayt termometre skalasını geliştiren Gabriel Daniel Fahrenheit, suyun donma

ve kaynama noktası sıcaklıklarını belirleyen ve arayı 100 eşit dilime bölerek celsiyus
skalasını kazandıran Anders Celsius’u da belirtmemiz gerekir.
 Amerikalı bilim insanı William Ferrel yaş ve kuru termometre
sıcaklıklarını ölçebileceği savurmalı psikrometreyi geliştirdi. Savurmalı
psikrometre ile su buhar basıncını hesaplayacak deneysel formüller elde
etti. Savurmalı psikrometre;
 Günümüzde yaygın olarak kullanılmakta olan psikrometrik diyagram
ilk olarak 1904 yılında Willis H. Carrier tarafından geliştirilmiştir.

Aspirasyonlu psikrometreyi kullanarak bir mahalin ısı ve nem

kazançlarını, duyulur ısı ve gizli ısı dönüşümlerini deneysel olarak
hesaplamıştır.

Ayrıca psikrometrik diyagramı oluştururken; W.Edson tarafından

1867’de geliştirilen ‘HYDRODEIK’ isimli kuru termometre, yaş
termometre ve bağıl nem oranını ölçebilen aletten çokça faydalanmıştır.
Aspirakiyonlı Psikropmetre
HYDRODEIK
 İklimlendirme hesaplarında kullanılan diyagramlar;

•ASHRAE Psikrometrik Diyagramı

•Richard Mollier h,x Diyagramı

Bu iki diyagram birbirine çok benzeyen sadece bakış açıları farklı olan
diyagramlardır. Esasında bu iki diyagramda aynı işlemler yapılarak
sonuca ulaşılır ancak farklı bakış açılarıyla oluşturuldukları için ayrı
değerlendirilmektedir. Kullanım açısından hiçbir fark yoktur.
Psikometrik Diyagram
Mollier h,x Diyagramı
 Psikrometrik diyagram üzerinde yapılan işlemleri anlatmadan önce psikrometrik diyagram
üzerindeki kavramlardan bahsetmekte fayda var;

Kuru termometre sıcaklığı; oda termometresi ile ölçülen mahal sıcaklığıdır. Psikrometrik
diyagramın altında düşey hatlar ile gösterilir.

Yaş termometre sıcaklığı; haznesi ıslak bez ile sarılı termometrenin, normal hava koşullarında,
hazneyi etrafı doygunluk sınırına geldiğindeki sıcaklık göstergesidir. Psikrometrik diyagramdaki bir
nokta adyabatik doymaya uğratılarak yaş termometre sıcaklığı bulunur.

Çiy noktası sıcaklığı; yoğuşabilir herhangi bir buharın sabit basınçta yoğuşma başlamadan önce
erişebileceği en düşük sıcaklıktır. Psikrometrik diyagramda bir noktadaki havanın özgül nem miktarı
sabit kalacak şekilde havanın doygunluk sınırına geldiğindeki sıcaklık değeridir.
•   Bağıl nem; mevcut havada bulunan su buharı miktarının , aynı
sıcaklıktaki doymuş havada bulunan su buharı miktarına oranına denir.
Simgesi ‘rH’dir. % olarak ifade edilir.
Özgül nem; mevcut havada bulunan birim miktardaki nemli havanın
ihtiva ettiği su buharı miktarına denir. Yani 1 kg havadaki nemin gram
cinsinden miktarıdır.
Duyulur ısı; nemli havaya alınan veya verilen ısı kuru termometre
sıcaklığını değiştiriyor ise duyulur ısıdır.
Gizli ısı; nemli havadan, kuru termometre sıcaklığı değişmeksizin
içeriğindeki su buharının yoğuşturulması için verilen veya alınan ısı
miktarıdır.
Kuru termometre ve yaş termometre sıcaklıkları
Entalpi ve bağıl nem
Özgül nem ve havanın yoğunluğu
Duyulur ve gizli ısı
Psikrometrik Diyagramda İşlem Yönleri
 1.Duyulur Isıtma; İklimlendirme santrallerinde havanın nem miktarı değişmeden
sadece ısıtıcı cihazlar (ısıtıcı batarya, elektrikli ısıtıcı, ısı geri kazanım üniteleri)
aracılığıyla sıcaklığının artırılması işlemidir. Mutlak nem sabit kalırken, bağıl nem sürekli
düşer.

2.Adyabatik Nem Alma; İklimlendirme santralinden geçen nemli hava, soğurma

işlemi ile nemi alınır. Bu işlem yapılırken silikagel gibi kimyasal malzemeler kullanılır.
Havanın sıcaklığı artar, bağıl ve mutlak nem miktarı düşer.

3.Nem Azalması; Nem miktarı düşürülmek istenen hava, aynı sıcaklıktaki nem
oranı daha düşük olan hava ile karıştırılır. Kuru termometre sıcaklığı sabit kalırken,
havanın bağıl ve mutlak nem miktarları azalır.
4. Nem Alma; Nemli hava çiy noktası sıcaklığına eriştikten sonra soğutma işlemi devam
ettiğinde havanın sahip olduğu nemi bırakır, yoğuşma başlar. Havanın sıcaklığı, entalpisi
ve nemi düşer.

5. Duyulur Soğutma; Duyulur ısıtma işleminin tam tersidir. Nemli hava çiy noktası
sıcaklığına varmadan, sadece kuru termometre sıcaklığı değişir. Mutlak nem sabit kalır,
bağıl nemi artar.

6. Adyabatik Nemlendirme; Havanın su ile nemlenmesi diğer bir ifade ile yıkanması
olayıdır. İklimlendirme santrallerinin içinde yapıldığı gibi direk mahalde yapılan
uygulamalar da vardır. İki türlü yapılabilir; birincisi klasik suyun pulvalize şekilde havaya
püskürtülmesi işlemidir. Püskürtülen suyun bir kısmı buharlaşır, geri kalan su haznede
toplanır ve oradan tekrar nozullara aktarılır.
Klasik yöntemle nemlendirme;
 Bir diğer nemlendirme yöntemi dolgu tipi nemlendiriciler ile yapılandır. Hava
içerisinden su geçirilen plakalar ile temas eder ve adyabatik nemlendirme ve
soğutma sağlanır. Yüksek enerji tasarrufu sağlar.
7. Sabit Sıcaklıkta Nemlendirme; İklimlendirme santralindeki havaya,
havayla aynı sıcaklıkta su veya buhar püskürtülür. Havanın nemi
doygunluk sınırına doğru yükseltilirken sıcaklığı sabit kalır.

8. Buharla Nemlendirme; İklimlendirme santralinden geçen havaya,

kendi sıcaklığından daha yüksek buhar püskürtülür. Böylece havanın
sıcaklığı, entalpisi, bağıl nemi ve mutlak nemi artar.
Buharla nemlendirme işlemi;
 Mollier Diyagramı
• 
Nemli hava hesaplamalarında kullanılır. Alman fizikçi Prof. Dr. Richard
Mollier tarafından oluşturulmuştur. Dik açılı koordinat sistemi üzerine
oluşturulmuştur. sıcaklıkta kuru havanın ve suyun entalpisi sıfır olarak
kabul edilir. Doygunluk sınır eğrisi olan üstünde kalan bölgedeki hava,
doygun olmayan nemli hava işlemleri altında incelenir. Sabit basınç için
geçerli olan diyagram nemli hava atmosfer basıncında olduğundan
genellikle 1 atm(1.01325 bar) kabul edilir
Psikrometrik Diyagramda Bulunan Şartlar;
Mollier Diyagramı İşlem Yönleri
1. Sabit Sıcaklıkta Nemlendirme; İklimlendirme santralinden geçen havaya,
aynı sıcaklıkta su püskürtülerek nemlendirme işlemi yapılır. Havanın
sıcaklığı sabit kalırken; bağıl nemi, mutlak nemi ve entalpisi artar.

2. Adyabatik Nemlendirme; İzole bir sistemde, ısı alış verişi olmadan,

nemlendiricide havanın nemi yükseltilir. Yaş termometre sıcaklığı sabit
kalırken, kuru termometre sıcaklığı düşer.

3. Duyulur Soğutma; İklimlendirme santralindeki nemli hava, çiy noktası

sıcaklığının üstüne soğutulması işlemidir. Mutlak nemi sabit kalan
havanın; bağıl nemi artar ve sıcaklığı düşer.
4. Nem Alma; İklimlendirme santralindeki hava, çiy noktası sıcaklığının altına
kadar soğutulur. Soğuyan hava bir miktar nemini soğutucu yüzey üzerinde
bırakır. Havanın hem nemi hem de sıcaklığı düşer.

5. Sabit Sıcaklıkta Nem Azalması; İklimlendirme santralindeki havaya aynı

sıcaklıkta fakat daha düşük neme sahip hava eklenir. Kuru havanın ile
karışan hava sabit sıcaklıkta nemi azalır.

6. Adyabatik Nem Alma (Kurutma); Nemli hava kimyasal işlemlere

uğratılarak nemi azaltılır. Nemi azalan havanın sıcaklığı artar, mutlak nemi
düşer.
7. Duyulur Isıtma; Ele alınan nemli havanın sadece ek bir ısıtıcı kaynak
ile sıcaklığının artırılması işlemidir. Mutlak nem miktarı
değişmezken, bağıl nemi azalır.

8. Buharla Nemlendirme; İklimlendirme santralinden geçen hava,

kendi sıcaklığından daha yüksek bir hava ile nemlendirilir. Havanın
nemi, sıcaklığı ve entalpisi artar.
KAYNAKÇA
• https://www.ttmd.org.tr/
• http://psikrometri.com/
• https://www.termodinamik.info/
• https://www.condair.com.tr/
• Dr. Kemal Üçüncü Teknik Fizik Kitabı
• Prof. Dr. Hikmet Doğan Nemli Hava Termodinamiği ve Psikrometrik
uygulamalar