CUỘC THI THIẾT KẾ BÀI GIẢNG E-LEARNING

NĂM HỌC 2020 - 2021

Bài 19. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP

GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
MÔN SINH HỌC 12

Tác giả : NGUYỄN THỊ LY LY

Email : lyly10ss@gmail.com
Số điện thoại : 0905 357 313
Trường : THPT Trần Phú
Huyện : Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam
ĐẶT VẤN ĐỀ
Bài 19
TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP
GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
 01 GIỚI THIỆU

HƯỚNG DẪN
02 SỬ DỤNG BÀI GIẢNG

03 NỘI DUNG BÀI HỌC

TẠO GIỐNG BẰNG

PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN
VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 04 LỜI KẾT
 MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Phân tích được quy trình tạo giống mới bằng phương
KIẾN THỨC
pháp gây đột biến.
- Nêu được các kĩ thuật tạo giống thực vật và động vật
bằng công nghệ tế bào.
KỸ NĂNG
- Làm
Trìnhviệc
bàyvới
được
SGK.nguyên tắc và những ứng dụng di
truyền họccá
- Làm việc trong chọn
nhân, làmgiống ở vi sinh vật, thực vật và
việc nhóm
động
- Phânvật.
tích, so sánh, tổng hợp
THÁI ĐỘ
Niềm đam mê và ứng dụng khoa học trong sản
xuất chăn nuôi trồng trọt.
HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG BÀI GIẢNG
 NỘI DUNG BÀI HỌC

PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN

01 Kỹ thuật
Thành tựu

02 PHƯƠNG PHÁP CÔNG NGHỆ TẾ BÀO

Công nghệ tế bào thực vật
Công nghệ tế bào động vật
I. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN

Nấm men Saccharomyces cerevisiae

Hãy trình bày quy trình tạo giống bằng phương pháp gây đột biến?
I. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN
Phương pháp gây đột biến nhân tạo gồm các bước:

Xử lí mẫu vật bằng các tác nhân đột biến

Bước 1 thích hợp

Vật lý

Tác nhân
Hóa học

Đối tượng Liều lượng

Thời gian
I. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN
Phương pháp gây đột biến nhân tạo gồm các bước:

Xử lí mẫu vật bằng các tác nhân đột biến

Bước 1 thích hợp

Chọn lọc các thể đột biến có kiểu hình

Bước 2 mong muốn

Bước 3 Tạo dòng thuần chủng

I. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN

BưởiCARA
Cam (3n) không
ruột đỏhạt Xử líGiống dâugiống
đột biến tằm tam
lúa bội
Mộc(3n)
tuyền
Giống ngô DT6 Giống hoa cúc VCM1
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO

Công nghệ tế bào thực vật

Công nghệ tế bào động vật

II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
1. Công nghệ tế bào thực vật

1 Nuôi cấy mô tế bào

2 Lai tế bào sinh dưỡng

3 Nuôi cấy hạt phấn hoặc noẵn

II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
1. Công nghệ tế bào thực vật
Nghiên cứu nội dung mục II phần 1 trang 80, SGK 12 Cơ bản, hãy
hoàn thành bảng sau theo yêu cầu: Các phương pháp tạo giống
bằng công nghệ tế bào thực vật

  Cách tiến hành Kết quả

Nuôi cấy mô

Lai tế bào
sinh dưỡng
Nuôi cấy
hạt phấn hoặc noãn
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
1. Công nghệ tế bào thực vật
a. Nuôi cấy mô tế bào 10
987654321
HẾT
GIỜ

Hãy sắp xếp trình tự đúng các giai đoạn nuôi cấy mô phong lan?

Chọn mẫu và khử trùng mẫu Chuyển cây ra vườn ươm

Quá trình tạo rễ Quá trình tạo chồi

II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
1. Công nghệ tế bào thực vật
a. Nuôi cấy mô tế bào

Quy trình:
Nuôi cấy mô hay tế bào
thực vật trong ống nghiệm
→ Tái sinh thành cây.
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
1. Công nghệ tế bào thực vật
a. Nuôi cấy mô tế bào

Nhân giống lan nhất điểm hoàng

 II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
(1)

12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
10
11
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1. Công nghệ tế bào thực vật HẾT
b. Lai tế bào sinh dưỡng (xôma) (2) GIỜ

(1) a. Các tế bào được loại bỏ thành tế bào (i)

(2) b. Tế bào trần
(3)
(3) c. Hợp nhất các tế bào trần
(4) d. Tế bào lai (ii)

e. Nuôi cấy trong môi trường đặc biệt để

(i)
chúng phân chia và tái sinh

(ii) f. Lá lai (4)

(iii)
(iii) g. Cây lưỡng bội
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
1. Công nghệ tế bào thực vật

b. Lai tế bào sinh dưỡng

Gồm các bước:
Bước 2
Cho các tế bào đã mất
thành của 2 loài vào môi
trường đặc biệt để dung hợp
với nhau  tế bào lai
Bước 3
Đưa tế bào lai vào nuôi cấy
trong môi trường đặc biệt cho
chúng phân chia và tái sinh
thành cây lai khác loài
Bước 1
Loại bỏ thành tế bào
trước khi đem lai.
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
(1)
1. Công nghệ tế bào thực vật
b. Lai tế bào sinh dưỡng (xôma) (2)

(1) a. Các tế bào được loại bỏ thành tế bào (i)

(2) b. Tế bào trần
(3)
(3) d. Tế bào lai
(4) f. Lá lai (ii)
(i) c. Hợp nhất các tế bào trần
e. Nuôi cấy trong môi trường đặc biệt để
(ii)
chúng phân chia và tái sinh
(4)
(iii) g. Cây lưỡng bội (iii)
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
1. Công nghệ tế bào thực vật
b. Lai tế bào sinh dưỡng
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
1. Công nghệ tế bào thực vật
c. Nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn chưa thụ tinh

Hãy trình bày quy trình tạo giống bằng nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn chưa thụ tinh?
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
1. Công nghệ tế bào thực vật
c. Nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn chưa thụ tinh
- Nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn chưa thụ tinh trong ống nghiệm
rồi cho phát triển thành cây đơn bội (n).
- Tế bào đơn bội được nuôi trong ống nghiệm với các hoá chất
đặc biệt  phát triển thành mô đơn bội  xử lí hoá chất gây
lưỡng bội hoá thành cây lưỡng bội hoàn chỉnh.
   Cách tiến hành Kết quả

- Tạo quần thể cây trồng đồng nhất

Nuôi Nuôi cấy mô hay tế bào thực vật trong ống nghiệm
về kiểu gen.
cấy mô → Tái sinh thành cây.
- Nhân giống nhanh, số lượng lớn.

- Loại bỏ thành tế bào trước khi đem lai.

Lai - Cho các tế bào đã mất thành của 2 loài vào môi trường Tạo cây lai khác loài, (không qua lai
tế bào đặc biệt để dung hợp với nhau  tế bào lai. hữu tính).
sinh dưỡng - Đưa tế bào lai vào nuôi cấy trong môi trường đặc biệt cho  
chúng phân chia và tái sinh thành cây lai khác loài.
- Nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn chưa thụ tinh trong ống
nghiệm rồi cho phát triển thành cây đơn bội (n).
Nuôi cấy Tạo các cây lưỡng bội đồng hợp về
- Tế bào đơn bội được nuôi trong ống nghiệm với các hoá
hạt phấn tất cả các gen → Tính trạng ổn
chất đặc biệt  phát triển thành mô đơn bội  xử lí hoá
hoặc noãn định.
chất gây lưỡng bội hoá thành cây lưỡng bội hoàn chỉnh.
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
2. Công nghệ tế bào động vật

1 Nhân bản vô tính

2 Cấy truyền phôi

II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
2. Công nghệ tế bào động vật
a. Nhân bản vô tính

Quan sát sơ đồ và video sau. Hãy

trình bày các bước nhân bản vô tính
ở cừu Dolly?
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
2. Công nghệ tế bào động vật
a. Nhân bản vô tính Tách tế bào tuyến vú của cá thể cho nhân

1 và nuôi trong phòng thí nghiệm; tách tế bào

trứng của cá thể khác và loại bỏ nhân của
tế bào này.

2 Chuyển nhân của tế bào tuyến vú vào

tế bào trứng đã loại nhân.

Nuôi cấy tế bào đã chuyển nhân trên

3 môi trường nhân tạo cho trứng phát
triển thành phôi.

4 Chuyển phôi vào tử cung của cơ thể mẹ

để mang thai và sinh con.
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
2. Công nghệ tế bào động vật
a. Nhân bản vô tính

Giống
GS.TS mèoMộng
Nguyễn GarlicHùng Giống
Cá chạch
chó Snuppy
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
2. Công nghệ tế bào động vật
b. Cấy truyền phôi

Hãy trình bày các bước cấy

truyền phôi và đặc điểm của của
đàn vật nuôi cấy truyền phôi?
b. Cấy truyền phôi
Lấy phôi từ
động vật cho Phôi riêng biệt

01 02 03 04

Tách phôi Cấy các phôi

thành hai hay nhiều phần vào động vật nhận (con cái) và sinh con.
 II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
2. Công nghệ tế bào động vật
NHÂN BẢN VÔ TÍNH CẤY TRUYỀN PHÔI
 

- Tách tế bào tuyến vú của cá thể cho nhân và nuôi Lấy phôi từ động vật cho 
trong phòng thí nghiệm; tách tế bào trứng của cá thể tách phôi thành hai hay nhiều
khác và loại bỏ nhân của tế bào này. phần  phôi riêng biệt  Cấy
- Chuyển nhân của tế bào tuyến vú vào tế bào trứng các phôi vào động vật nhận (con
Cách đã loại nhân. cái) và sinh con.
tiến hành - Nuôi cấy tế bào đã chuyển nhân trên môi trường
nhân tạo cho trứng phát triển thành phôi.
- Chuyển phôi vào tử cung của cơ thể mẹ để mang
thai và sinh con.

Nhân bản động vật (đặc biê ̣t là động vâ ̣t biến đổi Tạo nhiều con vật kiểu gen
Kết quả
gen). giống nhau trong thời gian ngắn.
 Quiz
Click the Quiz button to edit this object
 TRÒ CHƠI Ô CHỮ
HƯỚNG DẪN
Bước 1: Chọn ô chữ, kích chọn chữ số tương ứng để hiện câu hỏi.
Bước 2: Kích vào biểu tượng sau mỗi ô hàng ngang để kiểm tra
đáp án.
Bước 3: Sau khi đã hoàn thành 5 ô chữ hàng ngang, sắp xếp chữ cái đã
được đánh dấu màu vàng thành cụm từ có nghĩa. Chọn biểu tượng
để kiểm tra đáp án từ khóa.
 TRÒ CHƠI Ô CHỮ

1 N G U Y Ễ N M Ộ N G H Ù N G

2 X Ô M A

3 V I S I N H V Ậ T

4 P H Ô I

5 C Ừ U D O L L Y

ÔÔCHỮ
CHỮ42 15
3(4(8 chữ
(9chữ
(14 cái)
chữcái)
cái)
Con
Đây
Trong
pháp
cá
vật
Đây là
là nhàđầu
đối
loại
quy tế tiên
tượng
khoa
trình
gây thành
chạch.
phát triển
bào được
nghiên
học
được
nhân
đột biến.
gì?
nhân
đầu cứu
tiên
dùng
bản CONSIXIN
cừubản
được
của
để vô
Việt
tạo
Dolly, tính
sử
nên
trứngthành
dụng
Namgiống
đã công
phổ
thựclai
được vào
biến
hiện
khác
cấy năm
trong
thành
loài
nhân tạo
công
ở 1997.
giống
thực
trong ốngbằng
nhân
vật. bản phương
vô
nghiệmtính
choở
 TÓM TẮT NỘI DUNG

PHƯƠNG PHÁP
TẠO GIỐNG

GÂY ĐỘT BIẾN CÔNG NGHỆ TẾ BÀO

CNTB CNTB
THỰC VẬT ĐỘNG VẬT

Nuôi cấy mô Nuôi cấy hạt phấn hoặc Lai tế bào Nhân bản Cấy truyền
tế bào noãn chưa thụ tinh xôma vô tính phôi
LỜI KẾT
 TÀI LIỆU THAM
KHẢO
PHẦN MỀM SỬ DỤNG
1. Ispring Suite 9.3
2. Adobe Primeier CC 2020
3. Adobe Photoshop CC 2020
4. Microsoft PowerPoint 2019

NGUỒN TÀI LIỆU

1. Sinh học 12, NXB Giáo dục
2. Hình ảnh từ www.google.com,
3. Đài truyền hình Việt Nam, Báo Nhân Dân.