SEVGİLİ

ARSIZ ÖLÜM
adlı eserde yaratıcılık kavramı
İÇİNDEKİLER

o Yaratıcılık nedir?

o Yaratıcı ve yaratıcı olmayan tutumlar

o Yaratıcılığı engelleyen faktörler

o Eserde yaratım süreci

o Büyülü gerçeklik

o Metnin yapısal bazı özelliklerinin yaratıcılığa katkısı

YARATICILIK 
NEDİR?
Yaratıcılık

“Mutluluk”, “aşk” gibi karman çorman terimlerden bir tanesi

de “yaratıcılık” terimi ve bu terimler birçok anlama geliyor
olabilme ihtimali taşıdıkları için, hiçbir anlama gelmeme riskini
de taşımaktadırlar. Hal böyleyken, tarihin en muhteşem
zihinlerinden bazıları yaratıcılığın doğasını yakalama, açıklama,
tanımlama, ayrıntılarını bulma ve dikkatle inceleme girişiminde
bulundular. Kültürel ikonların en güzel ve en açık sanat, bilim ve
aşk tanımları seçmelerinden sonra, sıra yaratıcılığa geliyor
 Yaratıcılık nedir sorusuna cevaplar

George Lois:
Phil Beadle:
Yaratıcılık neredeyse tüm
-Normalde Tom Bissel:
problemleri çözebilir.
          
birbirine uyum
Yaratıcı eylem, alışkanlığın -Herhangi bir şey
sağlamayan şeyler yaratmak… İnanmaktır;
orijinallikle bozguna
i birbirine bağlama eğer yalnızca bir an için
uğratılması her şeyin
eyleminin üretilme bu sihri yapabilirseniz. …
sinde; gerçekten üstesinden gelir.
Bu sihir… Bazen
yaratıcı olan insanı tehlikeli, bazen bulaşıcı,
ortaya çıkaran şey, bazen narin, bazen
potansiyel başarısız, bazen rahatsız
olanı belirleyebilm edici, bazen
e yeteneğidir. Chuck Close:
-İlham başarılı, bazen de trajiktir.
John Cleese: amatörler
-Yaratıcılık bir içindir – geri
yetenek kalanımız
değildir. Bir yalnızca ortaya
yönetim çıkar ve çalışır.
şeklidir.
YARATICI VE
YARATICI OLMAYAN
TUTUMLAR
Yaratıcı ve Yaratıcı Olmayan Tutum
ve Davranışlar

Ya r a t ı c ı O l a m a y a n Tu t u m

Ø     İ z l e n e n m o d e l v a r.

Ø     D o ğ r u c e v a p l a r v a r.

Ø     Sa b i t te p k i l e r.

Ø    Ta k l i t v e z e b e r y ö n te m i .

Ø    A k s i l i k l e r i h o ş g ö r m e m e .
Yaratıcı ve Yaratıcı Olmayan Tutum ve
Davranışlar

Yar a tı c ı Tu tu m

Ø     B i lg i d en b i l i n me y en e ç al ış m a.

Ø     D o ğ ru v e y a n lı ş c e v ap l a r ö n em l i d e ğ i l.

Ø    A çı k v e s o n l u t ep k i l er.

Ø     Ç eş i tl i y o ll ar ı d e n e y er e k , ta k l it v e ez b er y ö n te mi .

Ø     B el i r s i zl i k le r l e, e k s i k l ik l er le k ar ş ı la ş m ay ı h o ş g ö r me .
YARATICILIĞI
ENGELLEYEN
FAKTÖRLER
 Yaratıcılığı Engelleyen Faktörler

o Algısal engeller

o Duygusal engeller 

o Kültürel engeller

o Öğrenilmiş engeller

o Yüklü program engelleri

o  Ego engeli

o Rutin davranış veya iş engelleri

o   Ko rku en geller i

o  Eğitsel engeller

o  Stratejik engeller

o  Değer engelleri

o Düşünce engelleri
ESERDE
YARATIM
SÜRECİ
 Yaratım Süreci

G r a h a m Wa l l a s ( 1 9 2 6 ) ’ a G ö r e ;

I . H a z ı r l ı k : Va r o l a n p r o b l e m y a d a d u r u m u n t a n ı m l a n m a s ı , ç ö z ü m v e i h t i y a ç l a r i ç i n g e r e k l i b i l e ş e n l e r i n
belirlenmesi, ölçütlerin oluşturulması a ş a m a s ı d ı r. Bu aşama; okuma, görüşmeler yapma, tartışmalara
k a t ı l m a , s e y a h a t e t m e g i b i fi k i r a l ı ş v e r i ş i o l u ş m a s ı n ı s a ğ l a y a c a k b i r ç o k a k t i v i t e y i d e i ç i n e a l ı r. H a z ı r l ı k n e
k a d a r g ü ç l ü o l u r s a fi k r i n d o ğ u ş u v e u y g u l a m a a ş a m a l a r ı d a o k a d a r g ü ç l ü o l a c a k t ı r.

I I . K u l u ç k a : S o r u n d a n b e l i r l i b i r s ü r e l i ğ i n e a y r ı l a r a k , “ b i l i n ç l i d ü ş ü n m e y e a r a v e r i l e n ” b i r a ş a m a d ı r. Z i h n i n
bilinçaltı düzeyde düşünmesi için zaman verilir ve bu sürede   bilinçaltımız, bilinçli düşünme ile
y a p a m a y a c a ğ ı m ı z ş e k i l d e f a r k l ı fi k i r l e r i b i r a r a y a g e t i r e r e k ç e ş i t l i s o n u ç l a r e l d e e d i p , b u n l a r ı n g ö z ü m ü z d e
c a n l a n m a s ı n a o l a n a k s a ğ l a r.  

I I I . A y d ı n l a n m a : Ye n i b i r d ü ş ü n c e , ç ö z ü m y a d a d o ğ r u d a n ü r ü n ü n k e n d i s i n i n o l u ş m a s ı , a n l ı k b i r d u r u m d u r.
( E u r e k a , H a h ! ! ) A r a ş t ı r m a l a r s o n u n d a b u a ş a m a n ı n b i l i n ç d ı ş ı n d a n b i l i n ç l i z i h n e y e n i fi k i r l e b i r l i k t e g e ç t i ğ i
a n o l d u ğ u n u v e b u a n ı n g e n e l l i k l e r a h a t l a m ı ş v e s t r e s s i z b i r z a m a n a d e n k g e l d i ğ i b e l i r t i l m i ş t i r.  

I V. G e r ç e k l e ş m e ( D o ğ r u l a m a ) : Aydınlanmada ortaya çıkanların hazırlıkta belirlenen ölçütlere uyup

u y m a d ı ğ ı n ı n t e s p i t e d i l m e s i a ş a m a s ı d ı r.
I.Hazırlık

Dirmit, Mahmut'un gitarının, boyalı çamurun ve radyonun sonuna

uğramasından sonra, annesiyle ilgili yepyeni bir şey keşfetti.
Eline hiçbir şey almadan kendini verecek bir şey bulursa,
Atiye'nin dilinden kurtulabileceğini anladı. Günlerce Atiye'yi
kendisinden şüpheye düşürmeyecek bir şey aradı. Sonunda hem
kendini Atiye'ye iyi göstermenin, hem de evde annesinin dizinin
dibinde oturup gönlünü gezdirmenin bir yolunu buldu. Şiir
yazmaya karar verdi.
II.Kuluçka

Sözcüklerden yapılma bir sandalyenin üstünde oturdu. Atiye günleri sayılı binlerce sözcük
o l d u . H u v a t s ö z c ü k d o l u ş i ş e l e r e b a k t ı . N u ğ b e r s ö z c ü k b e k l e d i . Ze k i y e s ö z c ü k a ğ l a d ı . S e y i t
bembeyaz takma sözcükten dişleriyle güldü. Mahmut dilini dişlerinin ardına dayayıp sözcük
çaldı. Halit sözcükleri duvarlara vurdu. Dirmit ne yana bakacağını, hangi birini yazacağını
şaşırdı. O şaşkın şaşkın dolanıp gezinirken bulutlardan sözcük yağdı. Musluklardan sözcük
aktı. Akan sözcük, yağan sözcük, bakan sözcük, susup oturan sözcük, ağız üstü divana
kapaklanan sözcük Dirmit'in kafasının içinde bir 179 toplu kargaşaya dönüştü. Ama bir türlü
şiire dönüşemedi. Dirmit günlerce onca sözcükten ne kadar uğraştıysa bir ikinci şiir
y a z a m a d ı . H ı r s ı n d a n d e l i y e d ö n d ü . Ke n d i n e c e z a l a r v e r d i . Ke n d i n e ş i i r y a z m a d a n u y u m a y ı ,
y e m e k y e m e y i , s u i ç m e y i , g ü l m e y i y a s a k l a d ı . Ya s a k l a r a a ğ l a m a y ı , k o n u ş m a y ı , h e l a y a
g itmey i katu. Bir kend ini boş kağıdın başına zincirle bağ lam adığ ı kaldı. Ama yasaklan
a r t ı r d ı k ç a d a h a b e t e r o l d u . Ka f a s ı n ı n i ç i n d e s ö z c ü k l e r t e p i n m e y e , ç ı r p ı n m a y a b a ş l a d ı . H e r
b i r i i ğ n e o l u p b e y n i n e s a p l a n d ı . Ya s a k l a n D i r m i t ' e a c ı v e r d i . Ş i i r v e r m e d i .
III.Aydınlanma

D i r m i t o n c a ya s a kl a d a ş i i r ya z a m a y ı n c a b u d e f a ke n d i n i ya r ı ş a s o k t u . B i r z a m a n
g ü n e ş l e ya r ı ş t ı . G ü n e ş d oğ a r d o ğ m a z k a ğ ı d ı ö n ü n e ko y d u . G ü n e ş b a t m a d a n ş i i r
ya z m a s ı i ç i n ke n d i n e e m i r l e r s a v u r d u . G ü n e ş d ö n ü p b a t t ı . D i r m i t b i r ö f ke y l e b o ş
k a ğ ı d ı y ı r t tı . G ü n e ş e ye n i l d i . Ay l a ya n ş a k a l k t ı . Ay, ş i i r o l m a d a n s o l d u . S on u n d a
D i r m i t ş i i r ya z m a n ı n b i r yo l u n u b u l d u . S ö z c ü k l e r i t e k t e k k a f a s ı n ı n i ç i n d e n a l ı p
y ü r e ğ i n e ko y d u . Y ü r e ğ i n i " G ü p ! G ü p ! " a t t ı ra n s ö z c ü ğ ü h e m e n k a ğ ı d a ya z d ı .
Y ü re ğ i n i a t u r m aya n s ö z c ü ğ ü y ü r e ğ i n d e n ç e k i p a l d ı . D i r m i t o g ü n d e n s o n r a
y ü r e ğ i n e k u l k ö l e o l d u . Y ü r e ğ i n e ya p d e d i y s e o n u ya p t ı , y ü r e ğ i n e r e ye g i t
d e d i y s e o ra ya g i t t i , y ü r e ğ i n e d e d i y s e o n u d e d i . Y ü r e ğ i k a f a s ı y l a z ı t l a ş t ı y s a o d a
z ı t l a ş t ı . Y ü re ğ i t a ş t ı y s a o d a t a ş t ı . Y ü r e ğ i ç ı r p ı n d ı y s a o d a ç ı r p ı n d ı . Y ü r e ğ i y l e
b i rl i k o l d u . D e r s i d e f t e r i b o ş l a d ı . Y ü r e ğ i n e s ö z c ü k ko y d u , y ü r e ğ i n d e n s öz c ü k a l d ı .
IV.Gerçekleşme(Doğrulama)

Derken yine Atiye'nin başına dikildiği bir zamanda Dirmit' e durup

dururken bir ilham geldi. Dirmit annesi başında söylenirken birdenbire
ilk şiirini yazdı. Söz yerine, kağıda gözyaşı dizdi. Kağıdı alıp aralığa
çıktı. Merdiveni kurup dama tırmandı. Kiremitlerin başına oturdu.
Birbirine yaslanmış tahta evlerin damlarına, bacalarına, bulutlara,
denize ilk şiirini okudu. Burnunu kazağının koluna sile sile şiirini katlayıp
koynuna koydu. Damdan bir umutla indi. llk şiirinden daha güzel şiirler
yazmaya karar verdi. Sessizce geçip dikiş makinesinin başına oturdu.
Önüne boş bir kağıt koydu. Dudaklarım dişlerinin arasına alıp
düşünmeye başladı.
BÜYÜLÜ
GERÇEKÇİLİK
Büyülü Gerçekçilik Tarihçesi

“Büyülü gerçekçilik” anlamına gelen “magischer realismus” terimi ilk olarak 1925 yılında
A l m a n s a n a t e l e ş t i r m e n i F r a n z Ro h t a r a f ı n d a n k u l l a n ı l d ı . Te r i m i l k k e z N a c h
E xpressionis mus: Magisch er Realismu s (Af ter E xpressionis m: Mag ical Realism) adlı kitapta
g ö r ü l m e k t e d i r.

Ya z a r, b u t e r i m i , d ı ş a v u r u m c u l u ğ u n r o m a n t i z m i n e a l t e r n a t i f o l a n v e o z a m a n l a r A l m a n y a ’d a
p o p ü l e r o l a n b i r r e s i m s t i l i o l a n “ N e u e S a c h l i c h k e i t ” v e y a Ye n i N e s n e l l i k-Ye n i O b j e k t i fl i k ’ i
tanımlamak için kullandı.

Roh, “magischer realismus” terimini, durup baktığınızda gerçek dünyada ne kadar büyülü,
fantastik ve tuhaf normal nesnelerin görünebileceğini vurgulamak için kullandı.

Latin Amerikalı yazarlar bugünkü büyülü gerçekçiliği yaratırken, yazarlar daha önce büyülü
gerçekçiliğin tanınmış bir edebi tür olmadan önce fantastik unsurlarla sıradan durumlar
hakkında hikayeler yazmışlardı. Örneğin, günümüz eleştirmenlerinin büyülü gerçekçilik
o l a r a k k a b u l e d e c e ğ i t e m a l a r a s a h i p i l k k i t a p l a r d a n b i r i F r a n z Ka f k a ’ n ı n D ö n ü ş ü m r o m a n ı d ı r.

Ka f k a ’ n ı n D ö n ü ş ü m k i t a b ı , R o h ’ u n “ b ü y ü l ü g e r ç e k ç i l i k ” t e r i m i n i i c a d ı n d a n o n y ı l k a d a r ö n c e
yazıldı.
Büyülü Gerçekçilik Nedir?

Büyülü gerçekçilik, gerçek dünya ile fantastik öğeleri ve

büyüselliği buluşturan bir edebiyat türüdür. Büyülü gerçekçilik,
kurgusal dünyanın realist öğelerle süslenmiş hali de diyebiliriz.

Büyülü bir gerçekçilik eseri içinde, dünya hala gerçek dünyaya

dayalıdır, ancak bu dünyada fantastik unsurlar normal kabul
edilir. Peri masalları gibi, büyülü gerçekçilik romanları ve kısa
hikayeler, fantezi ile gerçeklik arasındaki sınırı bulanıklaştırır.
Gerçekçilik-Büyülü Gerçekçilik

Gerçekçilikte tarih, gerçekliğe dayanma ve benzerlik, mantık,

öykünme, neden-sonuç ilişkisi ve doğacılık ön plandayken Büyülü
Gerçekçilikte mitler, efsaneler, alışılmışın dışındaki unsurlar-
durumlar ve olaylar, fantastik unsurlar, büyü, metafi zik, hayal
gücü, alegori ve detaycılık ön plana çıkar.
Gerçeküstücülük-Büyülü Gerçekçilik

Büyülü Gerçekçilik zaman zaman Gerçeküstücülükle

karıştırılabilmektedir. Ancak Gerçeküstücülükten farklı olarak
Büyülü Gerçekçilik, gerçekle ilişkilidir. Düşünce deneyimlerini
aktarmaz. Bizim dünyamızda bulunan ve nesnel olarak
isimlendirdiğimizden farklı bir gerçeklik deneyimi yaşayan
insanların bakış açılarını kullanır. Yani; gerçekliği farklı olan
insanların gerçek dünyalarını anlatır.
Büyülü Gerçekçilik

o Büyülü Gerçekçilikte gerçek ve fantastik, alışılmış ve alışılmamış olan bir arada,

b i r l e ş t i r i l e r e k ; a n c a k o k u y u c u y u ş a ş ı r t m aya c a k ş e k i l d e k u l l a n ı l ı r.

o Pe r i l e r i n , c i n l e r i n , h a ya l e t l e r i n , m u c i z e l e r i n v e i l g i n ç a t m o s f e r l e r i n y e r a l d ı ğ ı y e r e l
m a s a l l a r d a n , m i t l e r d e n , d e s t a n l a r d a n v e e f s a n e l e r d e n ya r a r l a n ı l ı r.
o H a ya t ı n g i z e m l e r i i f a d e e d i l i r. S ı r a d ı ş ı v e m a n t ı k ö t e s i o l a y l a r a y e r v e r i l i r.

o Za m a n s ı r a l ı d e ğ i l d i r, ç e v r i m s e l z a m a n a l g ı s ı h a k i m d i r, y e r b e l i r s i z d i r v e
n e d e n s e l l i k ö z n e l d i r.

o Ç i f t y ö n l ü b i r a y n a g i b i g e r ç e k v e g e r ç e k o l m a ya n d ü nya l a r a r a s ı n d a b i r k e s i ş i m d i r.

o M e l e z l i k v e ‘ ö t e k i ’ k a v r a m l a r ı i l e ü ç ü n c ü d ü n ya ü l k e l e r i n d e ya ş aya n i n s a n l a r ı n
bireysel, toplumsal ve ekonomik sorunları da işlendiği için bazı eserler politik
k ay g ı t a ş ı m a k t a d ı r.
Büyülü Gerçeklik Karakteristik
Özellikleri
o Gerçekçi mekanlar

o Büyülü öğeler

o Sınırlı bilgi

o Eleştiri

o Eşsiz olay örgüsü

METİNİN BAZI
YAPISAL
ÖZELLİKLERİNİN
YARATICILIĞA
KATKISI
Metnin Bazı Yapısal Özelliklerinin
Yaratıcılığa Katkısı

o Kısa cümleler kullanılması

o Kitapta kullanılan üslup

o Argo ve gündelik hayattan sözcükler

o Atasözleri, deyimler, geleneksel sözcükler

KAYNAKÇA

h t t p s : / / w w w. f o i c e y. c o m / b u y u l u - g e r c e k c i l i k- n e d i r - e t i m o l o j i s i - t a r i h i /

h t t p s : / / w w w. s a n a t l a a r t . c o m / b u y u l u - g e r c e k c i l i k- a k i m i - n e d i r - s a n a t-v e - e d e b i ya t t a - b u y u
lu-gercekcilik /

https://10layn.com /10-maddede-buyulu-gercekcilik /

h t t p s : / / b i ra r a k i s a . b l o g s p o t . c o m / 2 0 2 0 / 0 9 / ya ra t i c i l i k- k a v ra m i - u z e r i n e . h t m l

h t t p s : / / d e r g i p a r k . o r g . t r / e n / d o w n l o a d / a r t i c l e - fi l e / 1 0 8 3 2 1 9

h t t p s : / / t a b u t m a g . c o m / ya r a t i c i l i k- n e d i r - k u l t u r e l - i k o n l a r i n - d u s u n s e l l i k-v e - i s l e v i - u z e r i n e
- s oy l e d i k l e r i /

h t t p s : / / e d e b i ya t v e s a n a t a k a d e m i s i . c o m / Ic e r i k . a s p x ?
a = / e / Y O R U M L A R / M a k a l e / YA R AT I C I L I K- N E D % c 4 % b 0 R ? / % c 3 % 9 c m i t- Pa r s
%c4%b1l /65F0C1D7-7D94-47D3-85CB-983981FFDEB0