METALI I PROIZVODI METALURGIJE

Svojstva metala
 Metalni sjaj (boja)
 Toplotna i električna provodljivost, oksidacija
 Posebni načini obrade (termička obrada - livenje, kovanje,
istezanje...)
 Legiranje

Podela prema specifičnoj težini

 laki (manja od 4,5 g/cm3)
 teški (veća od 4,5 g/cm3)
 METALI I PROIZVODI METALURGIJE

Podela metalurgije

 Bazna (ekstraktivna) – rafinacija i legiranje

 Preradjivačka

 Crna (gvoždje, mangan, hrom)

 Obojena (svi ostali metali i legure)
METALI I PROIZVODI METALURGIJE

Gvoždje (Fe)

U prirodi se nalazi u obliku oksida, karbonata, sulfida, itd.

Rafinacija se vrši u visokim pećima čiji je finalni proizvod

sirovo gvoždje sa primesama (silicijum, mangan, ugljenik).

Težak metal, podložan oksidaciji (rdja, Fe2O3), sirovina za

dobijanje čelika.
 METALI I PROIZVODI METALURGIJE

Čelik
Najvažniji (bazni) proizvod crne metalurgije sa manje od
1,7% ugljenika.

Posebne oznake po JUS-u (Č+broj koji ukazuje na sastav

(legiranje), čvrstoću, čistoću i specifična svojstva)

Osnivni postupci odstranjivanja nečistoća:

 Neposredna oksidacija (Besemerov i Tomasov postupak)
 Posredna oksidacija (Simens-Martinov postupak)
Čelik

 Vrste čelika
– Nelegirani čelici
– Niskolegirani čelici (od 1-5% legirajućih elemenata )
– Visokolegirani čelici (preko 5% legirajućih elemenata )

 Podela čelika prema oblastima primene

(Betonski čelici, Čelik za opruge, Nerđajući čelici, Čelici otpotni na uticaj kiselina,
Čelici za duboko izvačene, Čelici za poboljšanje, Alatni čelici, itd.)
Čelik

•Mittal Steel Company N.V. (Holandija, SAD,

Ukrajina) 60,9 Mil. t. zajedno sa Arcelor (
Luksenburg) 45,2 Mil. t.
•Nippon Steel (Japan) 32,4 Mil. t.
•JFE Group Holding (Japan) 31,6 Mil. t.
•Posco (Južna Korea) 30,2 Mil. t.
•Shanghai Baosteel (Narodna Republika Kina)
21,4 Mil. t.
•US Steel (SAD) 20,8 Mil. t.
•Corus (Holandija, Velika Britanija) 19 Mil. t.
•Nucor (SAD) 17,9 Mil. t.
•ThyssenKrupp (Nemačka) 17,6 Mil. t.
 METALI I PROIZVODI METALURGIJE

Obojena metalurgija

Bakar
U prirodi najčešće kao sulfid (CuS), crvenkastog sjaja,
velike električne i toplotne provodljivosti. U velikom
procentu se koristi kao katodni bakar.
Najpoznatije legure:
 mesing (bakar i cink)
 bronza (bakar i kalaj)
Bakar

Luženje kiselinama ili bio-luženje i prerada Solvent extraction-

ElectroWinning tehnologijom (SX-EW).
Izraziti rast i razvoj alternativnih metoda dobijanja bakra naročito je
izražen u poslednjih desetak godina
METALI I PROIZVODI METALURGIJE

Obojena metalurgija

Olovo
U prirodi najčešće kao sulfid, sulfat ili karbonat.
Težak metal, male tvrdoće (najmekši), male električne i
toplotne provodljivosti.
Absorbuje zračenje (poslednji u nizu radioaktivnog
raspada).
Najpoznatije legure sa antimonom i kalajem.
METALI I PROIZVODI METALURGIJE

Obojena metalurgija

Aluminijum
Najrasprostranjeniji metal u prirodi, najčešće kao
aluminoslikat i hidroksid (boksit). Za preradu se koristi
isključivo boksit (skup postupak sa velikom potrošnjom
energije).
Lak metal, dobar provodnik, lako se obradjuje.
Najpoznatije legure sa bakrom, magnezijumom i
manganom (duraluminijum) i silicijumom (silumin).
ALUMINIJUM

Proizvodnja u svetu
NIKL

 Nikl je umereno tvrd, blistav metal srebrnobele boje, otporan na

koroziju. Rude ovog metala obično sadrže i halkopirit i druge minerale
bakra i gvožđa. Koncentrovanje rude vrši se flotacijom, pa se ruda prži
da bi se uklonio jedan deo sumpora
Upotreba
 Koristi se za prevlačenje drugih metala (niklovanje) radi zaštite od
korozije (posebno legiran sa srebrom), a dodaje se i čeliku .
Niklohromni čelici (1,5-3,0% nikla) su veoma tvrdi i otporni na udarce,
pa se koriste za pravljenje delova motora sa unutrašnjim sagorevanjem.
U zavisnosti od procentnog udela nikla u leguri, kao i elemenata koji se
uz nikl koriste za legiranje, dobijaju se različite legure koje imaju
različite namene. Legure nikla i bakra se koriste za izradu kovanog
novca, pribora za jelo.Nikl u prahu se koristi kao katalizator u mnogim
hemijskim reakcijama u industriji.
CENE
 METALI I PROIZVODI METALURGIJE

Sekundarne sirovine
 Prikupljanje sekundarnih sirovina lakši i brži postupak u
odnosu na eksploataciju ruda
 Oprema za preradu sekundarnih sirovina i do 5 puta
jeftinija u odnosu na postupke ekstrakcije iz ruda
 Ušteda energije pri preradi (za aluminijum i do 10 puta)
 Smanjena količina čvrstog otpada
 Smanjena eksploatacija resursa (ograničene rezerve)