BBP30103: PENGURUSAN MAKMAL DAN BENGKEL

PENSYARAH: EN. MOHD FAIRUZ BIN MARIAN

BAB 3
PEMASANGAN
 PENGENALAN
3 Pembahagian ruang-ruang, kuantiti
mesin dan peralatan dengan
1 Pembinaan sesebuah makmal
memerlukan kepakaran dan satu
kedudukannya yang sistematik serta
peranan tenaga kerja yang kompeten,
perancangan yang teliti serta adalah merupakan nyawa kepada
terperinci. makmal itu sendiri.

2 4
Pembinaan sesebuah makmal
Makmal yang di bina dengan perlu mengikut spesifikasi dan
bersandarkan kepada justifikasi yang jenis kontrak yang telah
menekankan kepada keberkesanan ditetapkan dan dipersetujui.
makmal itu sendiri akan dapat
mengoptimumkan penggunaannya dan
mengurangkan kos pembinaannya.
 JENIS – JENIS KONTRAK
SISTEM
1 ADMEASUREMENT 3 SASARAN

LUM - SUM 2 COST 4

REIMBUS
 LUM-SAM COST REIMBUS
 Pemborong dibayar dengan harga kos sebenar bagi
 Hanya satu nilai kos sahaja diberi untuk satu kerja.
melaksanakan kerja.
 CONTRACT PRICE ADJUSMENT CLAUSE bagi
 Open-book accounting untuk mengira pengurusan,
pengubahsuaian kepada kerja dalam kontrak.
kos overhead, keuntungan (tol,minyak,makan,dobi)

ADMEASUREMENT SISTEM SASARAN

 Kos yang diperoleh oleh pemborong dikesan sebagai
 Berasaskan bil-of-quantities atau schedule-of-rate
kos yang sama sebagaimana dalam kontrak
iaitu pembayaran hanya pada kerja yang telah
REIMBURSABLE.
dilakukan.
 Namun, kos jangkaan masih boleh ditetapkan semasa
 Kerja yang ditenderkan, dipinda kadar
tender masih boleh disesuaikan pada sebarang
pembayarannya melalui TAWAR – MENAWAR.
perubahan
 PERATURAN SUB-KONTRAK
Kos akan menjadi lebih rendah jika
diberikan kepada pemborong tempatan
atau sub-kontrak.

Pengurusan binaan, prestasi sub-kontrak

terbatas kepada pencapaian kerja dan
tempoh masa di ambil.
Pemeriksaan tapak dan pengetahuan
diperlukan untuk perancangan sub-kontrak.

Peraturan laporan yang memadai boleh

diutamakan dalam sub-kontrak.
3.4 KONSEP KONTRAK

1. SISTEM PUTAR
KUNCI
2. SISTEM YANG
BERASASKAN
TENDER
 1. SISTEM PUTAR KUNCI
Berkaitan dengan sebut harga menyeluruh dan ciri-ciri
kepantasan

Hanya melibatkan satu dokumen kontrak umum

Kontrak dirunding secara terus

Tanggungjawab hanya dipikul oleh satu pihak

Sebut harga berdasarkan kepada sukatan

Semua rekabentuk bagi proses dan kemudahan “material”
dibiayai oleh pemborong
Pemborong memperolehi keuntungan berdasarkan dari
semua aspek
Menerima komisen daripada pembekal semasa tuntutan
daripada pembekal dibuat
Pengurangan harga boleh dicapai melalui perbincangan
 2. SISTEM YANG BERASASKAN SISTEM
TENDER
i. iii.

Memakan masa yang

Melibatkan pelbagai. panjang kerana kerja
Contoh, perunding, pembinaan boleh dilakukan
kontraktor dan sub- setelah dokumen kontrak
kontraktor lengkap

Setelah segala aspek –aspek kejuruteraan

awam, mekanikal, elektrikal dan keperluan
pemasangan dan kemudahan, kerja
pembinaan akan diagihkan kepada
pemborong-pemborong yang membuat
ii. tawaran
SAMB SISTEM BERASASKAN
TENDER…
2. Pemborong menyahut
tawaran tender secara :
 Tawar menawar
 Tender dua langkah
4. Tender Bersiri
 Tender secara terpilih

1. Perkhidmatan 3. Tender Terbuka

Profesional
 1. SISTEM KLIEN- PEMBORONG
• Merujuk kepada situasi di mana klien merupakan
sebuah organisasi besar
• Terdiri daripada jurutera dan kakitangan lain untuk
kerja rekabentuk dan menyelia pembinaan
• Jurutera diberi kuasa bergerak bebas
2. SISTEM PUTAR KUNCI
• Pemborong dilantik sebagai pereka bentuk, pembina
3.5 dan pereka bentuk dalaman
KAEDAH • Digunakan bagi memenuhi keadaan tertentu yang
memerlukan pengetahuan khusus dalam seseuatu
ORGANISASI perkara
KONTRAK
3. SISTEM PENGURUSAN PEMBORONG
• Merupakan kesan daripada sistem putar kunci
• Klien mempunyai kedudukan kukuh ketika proses
tawar menawar
• Pemborong dilantik untuk mereka bentuk, mentaksir
tender, mengelola kontrak, pembekal dan kerja-kerja
lain
3.6 : STRUKTUR OGRANISASI DAN MAKMAL
Organisasi makmal
menggambarkan hubungan antara
sistem - sistem yang
mengendalikan tenaga kerja.
Tenaga kerja yang ramai tak
menjaminkan sesuatu pengeluaran
yang efiksyen, malah ia memerlukan
pantauan yang kerap, bagi
menjaminkan kualiti
setiap pengeluaran itu
Operasi tenaga kerja ini seringkali
mempunyai sistem yang tergendala
dan seringkali memerlukan
penambahbaikan dari segi alatan dan
penambahan para pekerja.
Bahan yang sedia ada
kebanyakannya bahan mentah, iaitu
bahan yang akan
digunakan di dalam makmal.
Kos dan peralatan adalah perkara
yang akan menyimpulkan segala
sistem bagi organisasi makmal ini.
 3.7 Dasar Organisasi Makmal
Garis –garis
Struktur organisasi kuasa
sesebuah makmal
menggambarkan

Ko
or
din
Tan

as
Bidang – bidang

i
ggu
ngja
kuasa

wab
4 PERKARA PENTING DALAM ORGANISASI
Tanggungjawab
ke atas setiap unit
di makmal

Bahagian
Hubungan antara
tanggungjawab
unit kecil dalam
keseluruhan
makmal
makmlal

Ruang
pengawasan dan
saiz unit di
makmal
FAKTOR MEMBEZAKAN STRUKTUR ORGANISASI MAKMAL

• Sejauh mana kompleks masalah yang dihadapi

oleh makmal

• Jenis – jenis keluaran atau perkhidmatan yang

diuruskan oleh makmal

• Saiz makmal
3.8 JENIS-JENIS STRUKTUR ORGANISASI
ORGANISASI MENGIKUT BARIS

Merupakan
organisasi yang Setiap unit
paling lama mempunyai kuasa
digunakan dan dan
bentuk yang Biasanya tanggungjawab
mudah untuk organisasi yang penuh untuk
difahami. kecil seperti bidang kerjanya.
mempunyai
bilangan pekerja
yang sedikit
SAMBUNGAN
SAMBUNGAN
Struktur yang
diagihkan
menurut tugas
dan fungsi

ORGANISASI
MENGIKUT
Kedudukan ahli FUNGSI Dapat
mengurangkan kos
organisasi  adalah
mengikut dan masalah
persamaan dalam pengurusan kerana
kepakaran, wujudnya
kemahiran dan perkongsian
aktiviti kerja sumber 
SAMBUNGAN
SAMBUNGAN
ORGANISASI BARIS
DAN KAKITANGAN

Struktur organisasi Umumnya digunakan

Adanya pembahagiaan
gabungan yang di oleh organisasi yang
tugas yang jelas antara
kembangkan oleh besar dan bidang tugas
kelompok pekerja
Harrington Emerson yang pelbagai

Pemimpin
memerlukan orang
bawahan untuk
melancarkan proses
kerja
SAMBUNGAN
 3.9 REKA BENTUK SUSUN
ATUR

 Memerlukan satu perancangan yang rapi selaras dengan matlamat dan objektif
sesebuah makmal.

 Perlu dirancang bermula daripada memasang segala kemudahan seperti

mekanikal & elektrikal yang diperlukan oleh makmal

 Setiap tugasan akan diputuskan bersama kontraktor binaan, perunding dan

klien.

 Tugasan ini dapat membantu dan memudahkan kerja antaranya ialah:-

 Pengagihan ruang
 Menentukan kedudukan
 Penyusunan & Pemasangan mesin lebih strategik
 Perubahan
kepada reka
bentuk keluaran
Pembesaran Penghasilan
makmal keluaran baru

Perubahan kadar
Pengurangan
permintaan
kos
keluaran

Pemindahan Meningkatkan Keperluan kepada

tapak makmal tahap keselamatan peralatan baru
makmal
 3.10 KEPERLUAN MEREKA
BENTUK SUSUN ATUR

PEMBINAAN MAKMAL BARU

 Segala mesin & peralatan yang dibekalkan terus diangkat dan diletakkan pada
tempat yang kekal.
 Mengubah kedudukan mesin tidak digalakkan. Kesan nya, mesin tersebut akan
rosak dan kos membaikpulih akan meningkat.
 MEMBAHAGIKAN ATAU MEROMBAK
SEMULA PERALATAN SEDIA ADA

 Kekurangan peralatan atau mesin disebabkan kerosakan yang teruk.

 Perubahan pada baris aliran pengeluaran dan permintaan terhadap keluaran
baru.

PERUBAHAN KECIL KEPADA SESUATU

SUSUN ATUR SEDIA ADA

 Dapat mengurangkan kos pengeluaran.

 Mewujudkan persekitaran tempat kerja yang selesa dan harmoni.
 Mengurangkan kadar kemalangan.
 MENYUSUN ATUR SEMULA SUSUNAN
SEDIA ADA

 Perubahan pada reka bentuk keluaran baru mempengaruhi perubahan pada

baris aliran pengeluaran.
 Memudahkan pemprosesan keluaran
 Sekiranya pihak pengurusan memerlukan ruang yang sedia ada, maka satu
susunan yang sedia ada perlu diatur semula.
 3.11 Susun Atur Makmal dan
Bengkel
• Sesebuah makmal dan bengkel perlulah dirancang dengan baik. Ini bagi
memastikan bengkel mencapai maklumat yang dikehendaki selaras dengan
keperluan semasa dan masa hadapan. Berikut merupakan beberapa petunjuk
yang boleh dijadikan panduan untuk tujuan perancangan :

Pelan Kemudahan Bengkel Sistem

lantai pengajaran Bunyi Warna Pencahayaan Am Stor
3.12 Susun Atur Mengikut Keluaran
• Mesin dan peralatan yang digunakan
bagi menghasikan satu-satu barangan
atau keluaran disusun mengikut satu
bentuk aliran kerja yang khusus.
• Kaedah ini lazimnya akan melibatkan
operasi baris aliran yang disusun dan
diatur mengikut keperluan operasi yang
perlu dilalui untuk menghasilkan sesuatu
keluaran.
Kebaikan Susunatur Kelemahan Susun
Mengikut Keluaran Atur Mengikut
• Mengurangkan Keluaran
pengendalian bahan • Mengakibatkan fleksibiliti
• Boleh melakukan kerja
yang kecil dalam sesuatu pemprosesan yang kurang
proses • Mengurangkan fleksibiliti masa
• Memudahkan rancangan
• Proses pengeluaran bergantung
pengeluaran dan
pengawalan di antara satu sama lain
• Mengurangkan jumlah
• Menyebabkan kebosanan
masa pemprosesan
kepada pekerja
 3.13 Susun Atur Mengikut
Proses
• Digunakan bagi menyusun proses-proses pengeluaran yang pelbagai produk
atau perkhidmatan.
• Ia sangat sesuai dan berkesan apabila membuat pelbagai produk yang
berbeza kerperluan pelanggannya.
• Contoh: hospital, pasaraya, klinik, bank, kedai baiki kereta dan perpustakaan.

Kebaikan :
• Membolehkan kebolehubah
• Memungkinkan penyeliaan pakar
• Dapat mengatasi kerosakan
• Penyelenggaraan pemeriksa mudah
3.14 Susun Atur Mengikut Kedudukan Tetap

• Pendekatan susun atur digunakan bagi makmal yang mempunyai

komponen keluaran yang besar dan melibatkan penggunaan bahan
mentah yang banyak.
• Makmal perlu mempunyai ruang berskala besar kerana komponen dan
bahan mentah biasanya berada pada kedudukan yang tetap dan tidak
bergerak dari tempat yang ditetapkan.
• Yang bergerak adalah mesin, peralatan dan operator.
• Contoh industri ialah industri membuat kapal laut, kapal selam, kapal
terbang dan sebagainya.
Susun Atur Mengikut Kedudukan Tetap
 Kelebihan & Kekurangan Susun Atur Mengikut
Kedudukan Tetap

KELEBIHAN KEKURANGAN

Pemindahan bahan dan komponen yang besar Pemindahan mesin dan peralatan akan memakan
berlaku terlalu sedikit. Hampir tidak bergerak. masa yang agak lama.
Tenaga kerja perlu mempunyai aras kompetensi
Lazimnya dibuat oleh sekumpulan tenaga kerja yang
yang terlalu tinggi. Contohnya, kerja mengimpal
sama. Setiap ahli kumpulan biasanya mempunyai
badan kapal terbang memerlukan tahap kemahiran
kemahiran yang sama.
yang tinggi.
Projek yang besar biasanya dibahagikan kepada
jabatan dan masing-masing membuat perancangan
Kos pengeluaran sangat tinggi.
tanpa mengakibatkan apa-apa kesan ke atas
perancangan jabatan lain.
 3.15 CIRI-CIRI SUSUN ATUR MAKMAL YANG BAIK

Bagi meningkatkan lagi keberkesanan sesuatu bentuk susun atur mesin dan peralatan di
dalam sesebuah makmal, ada beberapa ciri-ciri umum yang boleh diambil kira sebelum
sesuatu bentuk susun atur di tentukan. Susun atur yang baik bagi sesebuah makmal
hendaklah mempunyai ciri-ciri berikut:
 
 Kelenturan maksimum bagi susun atur mesin dan peralatan makmal ialah satu bentuk
susun atur yang boleh diubah suai kedudukannya memenuhi keperluan keadaan yang
bertukar.
 Menggunakan isi padu yang maksimum bagi ruang yang diperuntukan bagi mesin dan
peralatan makmal.
 Susun atur mesin dan peralatan mestilah dalam kedudukan yang mudah untuk
mendapatkannya bagi aktiviti makmal.
 Ruang di dalam makmal perlu mempunyai darjah penglihatan yang tinggi.
Kedudukan semua tenaga kerja dan bahan gunaan mesti mudah dilihat dan tidak
ada tempat tersorok atau terlindung.
 Kedudukan mesin dan peralatan makmal perlu mudah supaya tidak merumitkan
kerja senggara. Elakkan bunyi yang terlalu bising, pada suhu ambien, tidak terlalu
panas atau sejuk, tidak kelam kabut atau berbau yang boleh mengganggu tumpuan
tenaga kerja dan sekiranya berlaku, maka pencegahan perlu dilaksanakan.
 Tahap, amalan dan sistem sokongan bagi keselamatan dan kesihatan di dalam
makmal perlu maksimum. Sentiasa bersedia bagi sebarang kemungkinan.
 3.16 CONTOH-CONTOH SUSUN
ATUR MAKMAL & KEMUDAHANNYA

SUSUN ATUR RUANG

SUSUN ATUR MAKMAL KERJA BERSISTEM
SUSUN ATUR
SUSUN ATUR
PERKAKASAN
BAHAGIAN OPERATOR
MAKMAL
 RUMUSAN
Tiada kaedah yang khusus bagi membentuk jenis susun atur
mesin dan peralatan bagi semua bengkel atau makmal. 1
Susun atur sebenarnya bergantung kepada faktor saiz ruang
makmal, kuantiti mesin dan peralatan, bentuk dan jenis
keluaran atau perkhidmatan, kuantiti kerja dan pelbagai lagi.
2
Kecekapan dan produktiviti makmal atau bengkel dapat
dipertingkatkan melalui penyesuaian yang selari dengan
keperluan makmal atau bengkel.
3
Susun atur yang baik akan dapat mewujudkan suasana yang
bersih dan kemas seterusnya meningkatkan lagi kecekapan
pekerja.
4
THANK YOU!