Menkul Kıymet Analizi ve

Portföy yönetimi
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, piyasaların etkin şekilde işlemesini
sağlamak ve işleyişi güvence altına almak amacıyla kurulmuşlardır.
Literatürde “bağımsız idari otoriteler”, “üst kurullar” veya “özerk
kurumlar” olarak da adlandırılmaktadırlar.
 Düzenleyici ve denetleyici kurumların ülkemizdeki gelişimleri ise
Dünya Bankası ve IMF ile yapılan görüşmeler sonucunda hız kazanmıştır.
Ekonomide verimliliği, yönetim anlayışını ve dolayısıyla büyüme hızını
düzeltecek yapısal reformlar çerçevesinde bağımsız düzenleyici
kurumlar öne çıkmıştır. Bu kapsamda, IMF’ye verilen niyet
mektuplarında mali sektörün yeniden yapılandırılması çerçevesinde
bankacılık alanında, ekonomide rekabetin ve etkinliğin artırılması
kapsamında şeker, tütün, enerji ve telekomünikasyon sektörlerinde
bağımsız düzenleyici kurumların kurulması taahhüt edilmiş ve bu
konularda gereken yasal düzenlemeler yapılarak bu kurumlar faaliyete
geçirilmiştir.
 SERMAYE PİYASASI KURULU
Bağımsız düzenleyici kurumların ilki olan Sermaye Piyasası Kurulu,
1981 yılında çıkarılan 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile
kurulmuştur. Tasarrufların menkul kıymetlere yatırılması yoluyla; halkın
ekonomik kalkınmaya geniş bir katılımla destek vermesini sağlamak ve
sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını
gerçekleştirmek, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını
düzenlemek ve denetlemek amacıyla kurulmuştur. Sermaye Piyasası
Kurulu (SPK) kamu tüzel kişiliğine sahiptir. İdari ve mali özerkliği
bulunmaktadır.
 SPK, Türk sermaye piyasasının temel kurumlarından birisidir. Diğer
sermaye piyasası kurumlarını denetler ve söz konusu kurumlara ilişkin
düzenlemeler yapar. Kurulun düzenleme ve denetlemelerine tabi olan
sermaye piyasası kurumları şunlardır: Borsa İstanbul, Aracı Kurumlar ve
Yetkili Bankalar, Bağımsız Denetim Kuruluşları, Portföy Yönetim
Şirketleri, Gayrimenkul Değerleme Şirketleri, Derecelendirme
Kuruluşları, Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği, Türkiye Sermaye
Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği, İMKB Takas ve Saklama Bankası,
Merkezi Kayıt Kuruluşu, Yatırım Fonları, Yatırım Ortaklıkları, Portföy
Saklama Şirketleri, Varlık Finansmanı Fonları, Konut Finansmanı Fonları,
İpotek Finansmanı Kuruluşları, Varlık Yönetim Şirketleri, Borsada İşlem
Gören Şirketler ve Diğer Halka Açık Şirketler.
Kurulun misyonu; sermaye piyasasının güvenli, adil, şeffaf ve etkin
işlemesini sağlamak için, uluslararası norm ve gelişmelere paralel,
değişen piyasa ihtiyaçlarını karşılayan, objektif, sade ve anlaşılabilir
yaklaşımlarla, hesap verilebilir düzenleme ve denetleme yapmaktır.
Kurulun vizyonu; ulusal ve uluslararası alanda öncü, dinamik ve saygın
bir kurum olmaktır. Sermaye Piyasası Kurulu’nun temel görevleri:
 Sermaye piyasalarının işleyiş kurallarını belirlemek,
 Kanun kapsamına giren sermaye piyasalarını ve kuruluşlarını
düzenlemek/denetlemek,
 Sermaye piyasasına yatırım yapan tasarruf sahiplerinin hak ve
yararlarını korumak,
 Piyasaların adil ve etkin çalışmasını sağlamaktır.
SPK hizmetleri, alanında uzman meslek personeli ile idari personel
tarafından yerine getirilmektedir.
Organizasyon Yapısı
BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU
(BDDK)

1999 yılında, bankacılık sektörüne ilişkin tek bir bağımsız denetleyici

ve düzenleyici kurumun kurulması kararlaştırmıştır. Amaç; düzenleme
ve denetimin etkinliğini artırmak, bağımsız bir karar alma mekanizması
oluşturmak, sektörün düzenleme ve denetimindeki parçalı yapıyı
ortadan kaldırmaktır. Bu amaç doğrultusunda, 4389 sayılı Bankacılık
Kanunu ile Haziran 1999’da Bankacılık Düzenleme ve Denetleme
Kurumu’nun (BDDK) kurulmasına karar verilmiştir. BDDK, Ağustos
2000’de faaliyetlerine başlamıştır. Kredi sistemini etkin bir şekilde
çalıştırmak ve tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumaktır.
 BDDK, idari ve mali özerkliğe sahip bir kamu kurumudur. Kurum,
düzenleme ve denetim alanında, kurum içi yönetim alanında ve mali
kaynakların kullanımında özerk hareket edebilme yetkisine sahiptir.
BDDK; bankaların, yabancı banka temsilciliklerinin, banka dışı mali
kuruluşlar olarak tanımlanan faktoring, finansal kiralama ve finansman
şirketlerinin, finansal holding şirketlerinin ve varlık yönetim şirketlerinin
kuruluş ve faaliyet izinlerini vermek ve bu kuruluşların düzenlenmesini
ve denetlenmesini sağlamakla yükümlüdür. Ayrıca, bankalara veya
finansal holding şirketlerine hizmet sağlamak isteyen bağımsız denetim,
derecelendirme, değerleme ve destek hizmeti şirketlerinin
yetkilendirilmesi de kurum tarafından yapılmaktadır.
Misyonu; finansal piyasalarda güven ve istikrarı sağlamak, finansal
sisteme rekabet gücü kazandırıcı ortamı hazırlamak, kredi sisteminin
etkin bir şekilde çalışmasını sağlamak, tasarruf sahiplerinin hak ve
menfaatlerini korumak, denetime tabi kuruluşların piyasa disiplini
içerisinde, sağlıklı, düzenli ve emin bir şekilde çalışması için gerekli
önlemleri almaktır.
Vizyonu; finansal piyasalarda iyi düzenleme ve etkili denetimi, etkin risk
yönetimini, uluslararası ölçekte rekabetçiliği ve etkinliği, Avrupa
Birliği’ne yönelişi, yenilikçiliği, profesyonelliği ve mükemmelliği esas
alan, güven duyulan ve organizasyonel uyumluluğa sahip dünya
standartlarında bir idari otorite olmaktır.
 Düzenlemek ve denetlemekle görevli olduğu sektör veya alanla ilgili
uluslararası ilke ve standartlarla uyumlu ikincil düzenlemeleri yapmak ve
kararlar almak
 Kurumun stratejik planını, performans ölçütlerini, amaç ve hedeflerini,
hizmet kalite standartlarını belirlemek, insan kaynakları ve çalışma
politikalarını oluşturmak, Kurumun hizmet birimleri ve bunların görevleri
hakkında öneride bulunmak
 Kurumun stratejik planı ile amaç ve hedeflerine uygun olarak hazırlanan
bütçe teklifini görüşmek ve karara bağlamak
 Kurumun performansını ve mali durumunu gösteren raporları onaylamak
 Başkanın önerisi üzerine, başkan yardımcıları ve daire başkanlarını atamak
 Taşınmaz alımı, satımı, kiralanması konularındaki önerileri görüşüp karara
bağlamak
 Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak
Organizasyon Yapısı
 TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ
BANKASI
14 Ocak 1970 yılında 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
Kanunu kabul edilmiştir. Amaç, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan
değişikliklere uyum sağlamak ve Merkez Bankasının etkinliğini artırmaktır.
Böylece Merkez Bankası’nın tarihinde yeni bir dönem başlamıştır. Merkez
Bankası, dönemin ekonomik ve merkez bankacılığı alanındaki yenilikleri
yansıtan bir yapıya sahip olmuştur. Söz konusu Kanun ile Bankanın yasal
statüsünde, organizasyon yapısında, yetki ve görevlerinde önemli
değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Anonim şirket statüsü korunmuştur.
Bankanın doğrudan ve dolaylı para politikası araçları üzerindeki kontrolü
artırılmıştır. Bankaya para arzını ve likiditeyi düzenlemek amacıyla açık
piyasa işlemleri yapma yetkisi de verilmiştir. Diğer yandan, hükümetin para
ve krediye ilişkin tedbirleri alırken Bankanın görüşünü alması hükmü
getirilmiştir. Bankaya reeskont işlemleri ile yatırımları ve ekonomik
kalkınmayı desteklemek amacıyla orta vadeli kredi verme olanağı
sağlanmıştır.
• Merkez Bankası’nın temel görev ve yetkileri şunlardır: Bankanın temel görevleri:
• Açık piyasa işlemleri yapmak,
• Türk Lirasının değerini korumak amacıyla gerekli olan tedbirleri almak ve yabancı paralar ile altın
karşısındaki değerini tespit etmeye yönelik kur rejimini belirlemek,
• Türk Lirasının yabancı para birimleri karşısındaki değerinin belirlenmesi için döviz ve efektiflerin
vadesiz ve vadeli alım ve satımı ile dövizlerin Türk Lirası ile değişimini ve diğer türev işlemlerini
yapmak,
• Bankaların ve Merkez Bankası tarafından uygun görülecek diğer mali kurumların yükümlülüklerini
esas alarak zorunlu karşılıklar ve umumi disponibilite ileilgili usul ve esasları belirlemek,
• Reeskont ve avans işlemleri yapmak,
• Ülkemizin altın ve döviz rezervlerini yönetmek,
• Türk Lirasının hacim ve tedavülünü düzenlemek, ödeme ve menkul kıymet transferi ve mutabakat
sistemleri kurmak, kurulmuş ve kurulacak sistemlerin kesintisiz işlemesini ve denetimini sağlayacak
düzenlemeleri yapmak, ödemeler için elektronik ortam da dahil olmak üzere kullanılacak
yöntemleri ve araçları belirlemek,
• Finansal sistemde istikrarı sağlayıcı ve para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyici tedbirleri almak,
• Mali piyasaları izlemek,
• Bankalardaki mevduatın vade ve türleri ile özel finans kurumlarındaki katılma hesaplarının
vadelerini belirlemektir
Organizasyon Yapısı
TASARRUF MEVDUATI SİGORTA FONU
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF), 5411 sayılı Kanun ve ilgili
diğer mevzuat ile kendisine verilen yetkiler çerçevesinde tasarruf
sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması amacıyla kurulmuştur.
Mevduatın ve katılım fonlarının sigorta edilmesi, TMSF’ye devredilen
bankalarının yönetilmesi, mali yapılarının güçlendirilmesi, yeniden
yapılandırılması, devri, birleştirilmesi, satışı, tasfiyesi, TMSF
alacaklarının takip ve tahsili işlemlerinin yürütülmesi ve
sonuçlandırılması, TMSF varlık ve kaynaklarının idare edilmesi ve
Kanun’la verilen diğer görevleri yerine getirmektedir. TMSF, kamu tüzel
kişiliğine sahiptir. İdari ve mali özerkliği bulunmaktadır.
• Kredi kuruluşları, nezdindeki tasarruf mevduatı ve gerçek kişilere ait katılım fonlarını
sigorta etmek,
• Sigortaya tabi olacak tasarruf mevduatı ve gerçek kişilere ait katılım fonlarının kapsamını
ve tutarını, Merkez Bankası, Kurul ve Hazine Müsteşarlığının olumlu görüşünü almak
suretiyle belirlemek,
• Risk esaslı sigorta priminin tarifesini, tahsil zamanını, şeklini ve diğer hususları BDDK’nın
görüşünü almak suretiyle belirlemek,
• Faaliyet izni kaldırılan kredi kuruluşları nezdinde bulunan ve doğruluğu hiçbir şüpheye
yer vermeyecek şekilde kanıtlanan mevduat ve katılım fonunun sigorta kapsamındaki
kısmını doğrudan veya ilan edeceği başka bir banka aracılığı ile kaynaklarından ödemek,
• Denetlemeler sonucunda; kredi kuruluşunun temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim
ve denetiminin BDDK tarafından Fona devrini müteakip, zararın mevcut ortakların
sermayesinden indirilmesi kaydıyla, kısmen veya tamamen devir, satış veya
birleştirilmesi işlemlerini gerçekleştirmek,
• Denetlemeler sonucunda; BDDK tarafından bankanın faaliyet izninin kaldırılmasını
müteakip, bankanın yönetim ve denetimini devralarak iflas ve tasfiye işlemlerini
gerçekleştirmek,
• Fonun menfaatlerini koruyucu anlaşmazlıkları önleyici hukuki
tedbirleri zamanında almak, ayrıca Fona ilişkin her türlü uyuşmazlığın
adli ve idari merciler ile icra dairelerinde takibi, savunulması ve
çözümlenmesi amacıyla gerekli işlemleri yapmak,
• Finansal sistemin bütününe sirayet edebilecek ölçüde olumsuz
gelişmelerin BDDK'nın koordinasyonunda, diğer kamu kurumları ile
birlikte tespitine yönelik çalışmaları yapmak ve bu çerçevede Bakanlar
Kurulu tarafından belirlenen olağanüstü tedbirleri derhal uygulamak,
• Para, kredi ve bankacılık politikalarının yürütülmesiyle ilgili konularda,
ilgili kamu kurumları ile karşılıklı mütalaa ve bilgi teatisinde bulunmak,
• BDDK ve Merkez Bankası ile veri tabanlarında yer alan ve üzerinde
uzlaşılan bilgileri gizlilik hükümleri çerçevesinde paylaşmak,
• Bir bankanın 5411 sayılı Bankacılık Kanunu hükümlerine göre faaliyet
izninin kaldırılması hâlinde yönetim ve denetimini devralmak.